Download
1 / 21
210 likes | 471 Views
Bilgi & Bilim: İki Alternatif Bakış. Lorenz’in Kelebek Etkisi Sistemi. Doğal Özne Gerçeklik Toplumsal Bilgi Bilgi Türleri:??? Bilim:???. Bilim: Sistematik bilgiler kümesi. 16.-17.yy Gelenek Bilim Din 19. Yy Doğa Filozofları Bilim İnsanı. Bilim ,.
E N D
Bilgi& Bilim: İki Alternatif Bakış Lorenz’in Kelebek Etkisi Sistemi
Doğal ÖzneGerçeklik Toplumsal Bilgi Bilgi Türleri:??? Bilim:???
16.-17.yy Gelenek Bilim Din 19. Yy Doğa Filozofları Bilim İnsanı
Bilim, • Sistematik bilgi kümesidir, • Görgüllüğe dayanır, • Nesneldir
Bilimsel Çaba, • Kavrama • Tanımlama • Sınıflandırma ve • Genelleme endişesi taşır Ne? Nasıl?Niçin?
Bilim sorulara nasıl cevap bulur? • Doğrulanabilirlik: öngörülen ilişkilerin ortaya çıkması • Yanlış-lanabilirlik: kuramın hangi koşullarda yanlışlanacağının önceden belirlenmesi
Yasa Kuram DeğişkenDeğişken Bilim Nedensellik
Bilimin özellikleri • Gerçeklik özneden bağımsızdır • Bu gerçeklik ancak nesnel yöntemlerlebilinebilir • Bilimsel ilerleme birikimseldir • Tek meşru bilme yolu bilimdir • Bilimsel araştırma sürecinde ve bulguların yorumlanıp kullanılmasında değer yargılarının yeri yoktur. • Bilimde temel yöntemler matematik ve mantıktır.
Sosyal Bilimlerde 18.- 19. yy’da Saint Simon’un (1760-1825) “doğal dünyanın bilimleri gibi olan bir toplum bilimi” hayali vardı; Auguste Comte (1798-1857) da sosyal bilimlerin doğa bilimlerinin yöntemlerini kullanması gerektiği iddiasındaydı.
Sosyal bilimlerin doğal bilimlerden farkı:?
Yorumsamacı-Pozitivistötesi Bilim • Sosyal bilimlerde bilmek isteyen özne de, bilinmek istenen nesne de insandır; • İnsan “bilinç”lidir ve “anlama” isteği duyar ve nihayetinde insan zihni karşılaştığı olguları “yorumlar”; • Öyleyse insan düşüncesi dış dünyayı sadece “bil”mez, onu tanımlarken aynı zamanda üretir de.
Bu durumda; • Olguları ve değişkenler arasındaki ilişkileri salt görgüllüğe dayalı yöntemlerle ortaya çıkaramayız zira bu yöntemlerin güvenilirliği şüphelidir; • Bazı değişkenler sistem içinde, yalnız başlarına ürettikleri etkiden daha farklı ve öngörülemez etkiler yaratabilirler (Kaos Teorisi ve Kelebek Etkisi)
Kaldı ki; • Bilimsel çaba salt bilme isteği ve heyecanından değil bilim adamının zihinsel arka-planı ile içinde bulunduğu sosyal ortamın koşullarından da etkilenir; onun hangi soruları soracağını; hangi yöntemlerle, ne tip sonuçlara ulaşması gerektiğini söyleyen bir paradigması vardır.
Paradigma, • Thomas Kuhn (1922-1996)’un paradigma kavramı, “belirli bir dönemde bir bilimsel disiplin içinde faaliyet gösteren bilim insanlarınca benimsenen kabuller bütünü”nü ifade eder. • Paradigmalar zaman içinde kendi önceledikleri sorulara cevap veremez hale gelirler ve yerlerini devrimsel bir değişiklikle yeni paradigmalara bırakırlar;
O halde; • Araştırma sorularının kurgulanmasında; araştırma yöntemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasında; bulguların yorumlanmasında nedensellik ve görgüllüğün mutlak üstünlüğü yoktur; • Bilimsel çaba hiçbir aşamasında değer yargılarından bağımsız değildir; • HATTA
Paul Feyerabend (1924-1994)’e göre olguları açıklama gücü bakımından bilimsel bilginin diğer bilgi türlerinden üstün olduğu iddia edilemez. • Ünlü sözü: Herşey uyar…
Bu durumda bilimin özelliklerini yeniden gözden geçirmeliyiz: • Gerçeklik “orada bir yerde”, araştırmacıdan bağımsız olarak var olamaz, • Görgül yöntemler, görgül olmayanlara göre mutlak manada üstün olamazlar; nesnellik iddia edemezler • Bilim her zaman birikimsel olarak değil zaman zaman devrimsel olarak sürer • Tek meşru bilme yolu bilim değildir
Bilimin “mutlak doğru” imajı sorgulanmalıdır- savaşlar, zararlı teknolojiler? • Bilimsel çabanın hiçbir aşaması araştırmacının değer yargılarından bağımsız değildir; • Bilimsel çabanın temelinde metafizik olabilir: sezgi; inanç.. • Kanaat; inanç; ikna;retorik/hitabet teknik olarak matematik ve istatistikten aşağı değildir.
Sonuç • Bilgi nedir? • Bilim nedir? • Bu kavramları tanımlayan iki ana görüşün temel farklılıkları nelerdir?
