550 likes | 1.82k Views
Interneti, Intranet dhe Extranet. Kapitulli 7. Principe dhe Objektiva.
E N D
Interneti, Intranet dhe Extranet Kapitulli 7 Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Principe dhe Objektiva • Interneti, ashtu si dhe teknologjite e tjera, ofron nje game te madhe sherbimesh, disa prej te culave jane efektive dhe praktike per t’u perdorur ne ditet e sotme, disa te tjera jane ne zhvillim e siper, nderkohe disa te tjera kane dale jashte perdorimit (ose ne perdorim te paket). • Pershkrim i shkurter si punon Interneti, duke perfshire alternativat per lidhjen e tij si dhe rolin e Internet service providers (ISP). • Identifikimi dhe pershkrimi i shkurter i sherbimeve qe lidhen me Internetin. Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Principe dhe Objektiva • I zhvilluar filimisht si nje document-management system, World Wide Web eshte nje ‘menu-based system’ qe eshte i lehte per t’u perdorur per aplikimet individuale apo ato te bizneseve. • Pershkrimi World Wide Web dhe si punon ai. • Shpjegimi i perdorimit te Web browser-ave, motoreve te kerkimit (search engines), dhe mjeteve te Web. Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Principe dhe Objektiva • Perpara se Interneti dhe World Wide Web te behen te perdorshem dhe te pranueshem ne menyre universale, duhet te zgjidhen çeshtje te menaxhimit; çeshtje te sherbimit dhe shpejtesise; si dhe te demtimeve, sigurise dhe siteve te paautorizuar te Internet. • Identifikimi se kush e perdor Web-in per te bere biznes si dhe diskutimet pro dhe kundra te blerjeve ne Web (Web shopping). • Evidentimi i procesit te krijimit te permabjtjes se nje Web. • Pershkrimi i gjuheve te programimit ne Internet (Java). • Percaktimi i termave intranet dhe extranet si dhe diskutimi si organizatat i perdorin ato. • Identifikimi i disa çeshtjeve qe lidhen me perdorimin e rrjetave. Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Perdorimi dhe funksionimi i Internet-it Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Perdorimi dhe Funksionimi i Internet • ARPANET • Internet Protocol (IP) • Wireless Internet • Kerkimet per nje Internet me te shpejte • Internet2 (I2) • Next Generation Internet (NGI) • Perpjekjet e korporatave Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Routing Messages Over the Internet Rutimi i mesazheve ne Internet Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Perdorimi i Internetit ne SHBA Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Si punon Interneti • Hosts • Routers forward packets to other networks • Internet Protocol Stack (TCP/IP) • Internet Protocol (IP) • Transport Control Protocol (TCP) • Backbones Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Uniform Resource Locator (URL) http://www.fakulteti.edu World Wide Web Domain category Hypertext transfer protocol Host Network Name Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
ADRESIMI NE INTERNET Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Aksesimi ne Internet • Lidhja via nje LAN server • Network adapter card • Open Datalink Interface (ODI) • Network Driver Interface Specification (NDIS) Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Aksesimi ne Internet Tre menyret e Aksesimit te Internetit Ka tre menyra te aksesimit te Internetit – duke perdorur nje LAN server, duke perdorur telefonin (dialup) nepermjet nje SLIP ose PPP ose duke perdorur sherbimet on-line me akses ne Interent Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
INTERNET PROVIDER • DY GRUPE: • SHERBIME ON-LINE: AOL, COMPUSERVE, etj – ju ofrojne sherbime klienteve te tyre • INTERNET PROVIDER: vetem hyrje ne Internet Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Internet Service Providers (ISPs) • Ofrojne akses ne Internet atyre qe kane nje “llogari” • Çmime te ndryshme mujore • Disa jane pa parà (free) Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
INTERNET PROVIDER • NE SHQIPERI – DISA ISP: www.albanionline.net www.icc-al.org www.albnet.net www.abisnet.com.al www.sanx.net Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Sherbimet ne Internet Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Sherbimet ne Internet Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Sherbimet ne Internet Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
E-mail dhe Instant Messaging Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
ICQ ICQ eshte nje program klient qe ju informon ju se cili eshte on-line si dhe ju jep mundesi te kontaktoni dhe flisni ne kohe relae Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Usenet Newsgroups Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Internet Phone and Videoconferencing Services Si punon Voice-Over-IP (VoIP) Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Sherbime te tjera te Internet Sherbimet free ne Internet Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
The World Wide Web Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
The World Wide Web • Sistem i bazuar ne Menu qe perdor modelin client/server • Hypermedia • HTML, XML • Web browsers • Java • Search engines • Keyword indexes: fast & broad • Subject indexes: focused searches Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Disa Web Sites interesante Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Hypertext Markup Language Shembull HTML Ne te majte te ekranit eshte dokumenti qe i korespondon tag-eve HTML. Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Google Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
DISA NGA MOTORET E KERKIMIT • GOOGLE http://www.google.com • ALTAVISTA http://www.altavista.com • EXCITE http://www.excite.com • YAHOO http://www.yahoo.com • LYCOS http://www.lycos.com • ASK JEEVES http://www.ask.com • ALLTHE WEB http://www.alltheweb.com Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Java Download-imi i nje Applet nga nje web server Perdoruesi akseson faqen Web nga nje Web server. Nese perdoruesi klikon mbi APP per te egzekutuar aplikimin Java, kompjuteri klient kerkon per kopje ne hard diskun e vet. Nese appleti nuk eshte, klienti kerkon qe appleti te downloadet. Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Java Faqje Web qe ofron Applet te Java Applete Java pa pagese mund te shkarkohen nga ky site per perdorim ne Web site-n tuaj Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Intranet-e dhe Extranet-e Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Intranet • rrjeta te brendeshme te organizatave duke perdorur Internet dhe produkte dhe standartet World Wide Web • redukton punen me leter • ju ofron punonjesve nje teknike intuitive dhe te lehte per te aksesuar informacionin qe me pare ka qene e veshtire per tu marre Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Intranet Nje intranet eshte nje rrjete e brendeshme e organizates qe perdoret nga punonjesit per te aksesuar informacionet e organizates Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Extranet • Nje network qe lidh burime te seleksionuara te intranetit te nje kompanie me klientet, furnitoret ose partneret e tjere te biznesit. Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Internet, Intranet, and Extranet Users Permbledhje e Perdoruesve te Internet, Intranet dhe Extranet Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Virtual Private Network Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Ndertimi i permbajtjes Web • Kompjuteri duhet te lidhet me nje a Web server • Ka nevoje per nje program Web browser • Shtohen links tek home page • Reklama • Tools • Word processors • HTML editor • HTML template • Text editor Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Push Technology • Perdoret per te derguar informacion ne menyre automatike ne Internet • Mbeshtet ne HTTP ose Java • Problematika (dizavantazhet)perfshin: • Information overload • Volume of data broadcast Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Perdorimet e Web nga bizneset • E-mail • Lidhin shitesit me bleresit • Teknika per marketing, shitje, she suport per klientet • Alternative me çmim te ulet kundrejt fax ose postes Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Çeshtje te Rrjetave • Çeshtje te menaxhimit • Çeshtje te Sherbimeve dhe shpejtesise • Mund te bllokohen Routers (bottlenecks) • Marreveshje te koneksionit Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Çeshtje te Rrjetave • Fshehtesia, konfidencialiteti (Privacy) • Cookie: skedar text qe vendoset ne hard-disk te nje kompjuteri • Mashtrimet • Siguria me enkriptime dhe firewall-e • Digital signature • Cyphertext • Cryptography • Faqet te pautorizuara Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Kriptografia Kriptografia eshte proçesi i konvertimit te nje mesazhi ne nje kod sekret dhe dhe ndryshimi i mesazhit te enkoduar ne nje tekst te rregullt Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Web ne treDimensions Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit
Permbledhje • Internet – nisi me ARPANET, nje projekt i nisur nga U.S. Department of Defense (DOD) • Sherbimete Internetit: • E-mail • Telnet • FTP • Usenet and newsgroups • Chat rooms • Web site – si nje reviste, me nje faqe kopertine te quajtur home page qe permban grafike, tituj, tekste te zkonshem dhe te theksuar Kozeta Sevrani - Sistemet e Informacionit