ORGAN NAKLİNE İLİŞKİN ETİK SORUNLAR

1. ORGAN NAKLİNE İLİŞKİN ETİK SORUNLAR Yrd.Doç.Dr. Mehmet KARATAŞ Tıp Tarihi ve Etik AD

2. Ölümün Tanımı • Geri dönüşümsüz bilinç kaybı, spontan solunum ile kalp atımının birlikte kaybolması ölümü tanımlar • Tıbbi açıdan ölümün tanımlanması için beyin hücrelerinin ölümü gerekli ve yeterlidir • Tüm ölümlerde beyin ölümü de gerçekleşir

3. Beyin Ölümüne Neden Olabilecek Sebepler • Akut miyokard infarktüsü, bradikardiler, taşiaritmiler, hipotermi, hipertermi, anaflaksi, serebral ataklar, anestezi, travma, elektrik çarpması, yıldırım çarpması, suda boğulmalar, elektrolit denge bozuklukları, renal yetmezlik, toksik nedenler • Yaşlılık • Kronik hastalıklar vb.

4. Ölümün Tespiti • Anestezist • Nörolog • Beyin Cerrahı • Kardiyolog

5. Yasal Dayanak • Uluslararası belgeler • Tıbbi Deontoloji Tüzüğü • Hasta Hakları Yönetmeliği • Organ ve Doku Alınması Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun (1979) • Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği (2000) • TTB Hekimlik Meslek Etiği Kuralları

6. 2238 sayılı kanun • 18 yaşını doldurmuş olmalı • İki tanık ve hekim huzurunda onam • Vericinin hayatını tehlikeye sokmamalı • Alınması/satılması yasak • Reklamı yasak • Akli dengesi bozuk olandan yasak • Vericinin eşinin haberinin olması • Alıcı ve vericinin isimleri saklı olmalı

7. 2238 sayılı kanun ve Etik İkilemler • Aksine bir durum yoksa kornealar izinsiz alınabilir • Kaza veya doğal afetlerde rıza aranmadan organlar alınabilir • Sahipsiz cesetler 6 ay bekletilir sonra eğitim kurumlarında kullanılabilir

8. Yönetmelik Organ ve doku nakli merkezlerinin, açılması, çalışması ve denetimi ile uymak zorunda oldukları usul ve esasları düzenlemek, organ ve doku nakli hizmetlerinin yürütülmesinde uyulması gereken esasları belirlemek

9. Organ Nakli Hizmetinin Yürütülmesi • Ulusal Koordinasyon Kurulu • Bilimsel Danışma Kurulları (her kurul6 üye) • Koordinatörler Kurulu (5 üye) • Ulusal Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Koordinasyon Merkezi (Sağ Bak) • Organ ve Doku Nakli Bilgi İşlem Merkezi • Organ ve Doku Nakli Bölge Koordinasyon Merkezleri (İstanbul, Ankara, İzmir)

10. Ulusal Koordinasyon Kurulu Bakanlık Müsteşarı, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürü, Kalp-Akciğer-Kalp Kapağı, Karaciğer, Böbrek, Kornea, Kemik İliği Nakilleri Bilimsel Danışma Kurulları Başkanları ile İmmünoloji, Diyaliz, Yoğun Bakım Bilimsel Danışma Kurulları Başkanları ve Koordinatörler Kurulu Başkanından oluşur.

11. Ulusal Koordinasyon Kurulu • Organ ve doku nakilleri konusunda ulusal stratejileri belirlemek, alınması gereken önlemleri, gelişime yönelik plan ve programları Bakanlığa önermek, • Ulusal Koordinasyon Sistemini geliştirmek, • Organ ve doku kaynağı merkezlerinde yapılan organ ve doku paylaşımını denetlemek ve bir rapor halinde Bakanlığa sunmak, • Bilimsel Danışma Kurulları arasında koordinasyonu sağlamak, • Organ ve doku nakli merkezlerinin açılma başvurularına ait ilgili Kurul tarafından hazırlanan raporları ülke ihtiyaçlarına göre değerlendirmek ve açılmasını Bakanlığa önermek, • Diğer ülkelerdeki gelişmeleri izlemek ve ülkeye kazandırmak.

12. Bilimsel Danışma Kurulları • Kalp-Akciğer-Kalp Kapağı • Karaciğer • Böbrek • Kornea • Kemik İliği • İmmünoloji • Yoğun Bakım

13. Bilimsel Danışma Kurulları • Görev aldıkları organ ve doku nakli türüne ait organ ve doku nakli merkezlerinin açılma başvurularını değerlendirmek, Bilimsel Danışma Kurulu üyelerinden iki üye ve Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü adına katılacak bir üye olmak üzere üç kişi vasıtasıyla organ ve doku nakli merkezlerini yerinde denetleyerek inceleme raporu hazırlamak ve Ulusal Koordinasyon Kuruluna sunmak, • Organ ve doku nakli merkezlerinin çalışmalarını izlemek, • Ülkedeki organ ve doku nakilleri konusunda stratejileri belirlemek, alınması gereken önlemleri, hizmetin gelişimine yönelik plan ve programları önermek, • Görev alanları ile ilgili organların merkezi dağıtım sisteminin prensiplerini oluşturmak ve Ulusal Koordinasyon Kuruluna sunmaktır.

14. Koordinatörler Kurulu • Organ ve Doku Nakli Merkezleri ile Organ ve Doku Kaynağı Merkezlerinde çalışan koordinatörler arasından Bakanlıkça seçilecek beş üye ile Koordinatörler Kurulu oluşturulur. Kurul, üyeleri arasından bir başkan seçer. • Koordinatörler Kurulunun görevi, organ nakli hizmetlerinde karşılaşılan problemlerin tespiti ve çözüm bulunması amacıyla çalışmalar yürütmek ve koordinatörler arasında iletişimi sağlamaktır.

15. Kaynaklar F. Başak ÇAKMAK/Bilal GÜNENÇ, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, çeviri Tolga GÜVEN, Marmara Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik AD ders notları Gürkan SERT, Hasta Hakları Robert M VEATCH, Medical Ethics Emine ATABEK, Mebrure DEĞER, Tıbbi Deontoloji Konuları Hasta Hakları Yönetmeliği, 1998 Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik, 2011 Çağlar Boyu Tıp, Roche Yayınları http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page