Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Zespół Szkół w Leśnicach • ID grupy: 96/85_MP_G2 • Opiekun: Magdalena Prokop • Kompetencja: matematyczno-przyrodnicza • Temat projektowy: ZMYSŁAMI OTWIERAM OKNA I DRZWI NA MÓJ ŚWIAT. • Semestr/rok szkolny: semestr II, rok szk. 2010/2011

3. Zmysłami otwieram okna i drzwi na mój świat • A Prezentacja ( teoria ): • Spis treści: • 1. Wstęp. • 2. Zmysł wzroku. • 3. Zmysł słuchu. • 4. Zmysł węchu i smaku. • 5. Zmysł dotyku. • 6. Quiz. • B Podsumowanie działań (teoria w praktyce).

4. A Prezentacja (teoria).

5. 1. Wstęp. • Człowiek nieustannie odbiera i przetwarza informacje, docierające z otoczenia. • Zmysłem nazywamy formę odbierania bodźców i ich przetwarzanie. • Nasze zmysły to: wzrok, słuch, równowaga, smak, węch,czucie skórne (dotyku, bólu, temperatury). • Narządy służące do odbierania bodźców nazywamy receptorami. • Są nimi narządy zmysłów: oko, ucho, nos, język, skóra. • Ich zadaniem jest rejestrowanie zmian, zachodzących w środowisku zewnętrznym i przekazywanie impulsów do odpowiednich ośrodków w mózgu i rdzeniu kręgowym. • Dostarczanie informacji do ośrodkowego układu nerwowego pozwala organizmowi właściwie reagować na bodźce.

6. 2. Zmysł Wzroku. • 2.1.Budowa ludzkiego oka: Siatkówka jest receptorową częścią oka. Składa się z czopków i pręcików - komórek światłoczułych. Miejscem największego ich skupienia jest plamka żółta, i z tego powodu cechuje się największą wrażliwością na barwy i światło. Nieco niżej znajduje się plamka ślepa - miejsce zbiegu nerwów łączących komórki światłoczułe z nerwem wzrokowym, pozbawione komórek światłoczułych i dlatego niewrażliwe na światło. Soczewka jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym, ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną. • Rogówka kształtem przypomina wypukłe szkiełko od zegarka. Zbudowana jest z przeźroczystej błony włóknistej. Wnętrze oka wypełnia przeźroczysta, galaretowata substancja, nazywana ciałem szklistym. W górno - bocznej części oczodołu znajduje się gruczoł łzowy wydzielający łzy mające za zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją. Tęczówka jest umięśnioną częścią błony naczyniowej otaczającej otwór nazywany źrenicą. Dzięki zawartemu w niej pigmentowi jest kolorowa. Mięśnie tęczówki pozwalają na regulację wielkości źrenicy. Twardówka jest najbardziej zewnętrzną częścią oka. Zbudowana jest z nieprzeźroczystej błony, która w przedniej części oka przechodzi w rogówkę.

7. 2.2. Droga informacji świetlnej. rogówka  źrenica  soczewka  ciałko szkliste  siatkówka Obraz powstały na siatkówce jest rzeczywisty, zmniejszony i odwrócony. Wrażenie wzrokowe z siatkówki są przekazywane do mózgu za pośrednictwem nerwów łączących się w nerw wzrokowy. Nerwem wzrokowym impulsy docierają do ośrodka wzroku w korze mózgowej. Tam są przetwarzane i analizowane. Każde nasze oko widzi obiekt z nieco innego miejsca. Sygnały z obu oczu po dotarciu do mózgu są porównywane i otrzymane informacje służą do oceny odległości od obserwowanego obiektu. Powstały w mózgu obraz jest trójwymiarowy (przestrzenny).

8. 2.3. Akomodacja a adaptacja oka. Akomodacja oka polega na zmianie kształtu soczewki. Jest to przystosowanie oka do ostrego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnej odległości. A oko patrzy na dużą odległość B soczewka przystosowana do widzenia z bliska (grubsza i bardziej wypukła) Oko ludzkie najwygodniej obserwuje przedmioty z odległości 0,25m. Jest to tzw. odległość najlepszego widzenia. Adaptacja oka polega na regulacji wielkości źrenic. Jest to przystosowanie oka do widzenia w różnych warunkach świetlnych. W ciemności źrenica jest rozszerzona, a w silnym świetle zwężona.

9. 2.4. Wady wzroku. Najczęściej występujące: Dalekowzroczność (nadwzroczność) to wada wynikająca ze zbyt krótkiej gałki ocznej w stosunku do jego siły łamiącej lub zbyt płaskiej rogówki w stosunku do długości oka. Obraz tworzy się za siatkówką. W celu poprawy ostrości widzenia stosuje się soczewki skupiające. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak + ( np. +2D). Krótkowzroczność to wada polegająca na tym, że tor optyczny oka nieprawidłowo skupia promienie świetlne, obraz tworzy się przed siatkówką. W celu poprawy ostrości widzenia stosuje się soczewki rozpraszające. Ich moc optyczną podaje się w dioptriach dodając znak - ( np. -2D).

10. 2.4. Wady wzroku. c.d. • Astygmatyzm jest wadą polegającą na zniekształceniu widzenia wskutek niesymetryczności rogówki. Aby skorygować wadę konieczne jest zastosowanie soczewek kontaktowych na powierzchni oka lub specjalnych żeli okulistycznych wyrównujących powierzchnię rogówki. • Daltonizm. Odróżnianie barw wydaje się nam normalnym zjawiskiem. Nie wszyscy jednak z jednakową precyzją potrafimy rozróżniać kolory, a daltoniści (wada genetyczna) nie odróżniają między innymi barwy czerwonej i zielonej. • Tutaj możemy przeprowadzić sobie krótki test na rozróżnianie barw. Jest to test ślepoty na barwy Ishihaniego. • Przeczytaj jaka to liczba?

11. jaka to liczba?

12. 2.5. Złudzenia optyczne. • Nasze oko jest niesamowicie wyspecjalizowanym narządem, ale ono również nie jest doskonałe. • Czasami ulega złudzeniom optycznym, tzn. wrażeniu wzrokowemu nie odpowiadającemu rzeczywistości . Przekonaj się. • Czy zauważyłeś pewien efekt kontrastu?

13. 2.5. Złudzenia optyczne. c.d. Powiedz co widzisz? Czy te kółka są statyczne?

14. UWAGA !!! Jeśli masz problemy z przeczytaniem tekstu z tablicy lub w książce zwróć się z tym do specjalisty. Odwiedziliśmy jednego optyka. Było całkiem przyjemnie.

15. 2.6. Zadania. 1. Podkreśl nazwy elementów budowy oka, przez które przechodzi promień świetlny. nerw wzrokowy, twardówka, źrenica, ciało szkliste, naczyniówka, soczewka. 2. Zaznacz nieprawidłowe zakończenie zdania. Obraz, który powstaje na siatkówce, jest A.odwrócony i pomniejszony. B. odwrócony i rzeczywisty. C. odwrócony i powiększony. D. rzeczywisty i pomniejszony. 3. Wymień przedstawione w prezentacji wady wzroku. 4. W której części oka umieszczona jest siatkówka?

16. 3. ZMYSŁ SŁUCHU. • 3.1. Budowa i funkcje ucha. Ucho odbiera fale dźwiękowe, przekształca je w drgania mechaniczne, a drgania w impulsy nerwowe. Tu mieści siętakże zmysł równowagi (błędnik).

17. 3.1. Budowa i funkcje ucha. c.d.

18. 3.2. Narząd równowagi. • Ucho wewnętrzne czyli błędnik mieści się wewnątrz kości skroniowej. • Składa się ono z przedsionka, ślimaka oraz kanałów półkolistych (będących narządem zmysłu równowagi). • Błędnik jest tworem kostnym, wewnątrz którego mieści się błędnik błoniasty. Rolę narządu słuchu pełnią przedsionek i ślimak. Wewnątrz przewodu ślimakowego znajduje się organ lub narząd Cortiego, składający się z 24 000 włókienek zwanych strunami słuchowymi. To one umożliwiają nam słyszenie i rozróżnianie ogromnej gamy dostępnej nam skali dźwięków. • Kanały półkoliste wypełnione są płynem i otolitami – kryształkami węglanu wapnia. To ruch otolitów na skutek zmiany pozycji jest bodźcem przesyłanym do mózgu, gdzie powstaje świadomość położenia ciała.

19. 3.3. Jak działa ucho?

20. 3.4. O dźwięku. • Prawidłowe słyszenie warunkuje rozwój człowieka i jest gwarancją jakości życia. • Ucho ludzkie jest wrażliwe na bardzo szeroką gamę dźwięków. Prawidłowe słyszenie można określić dwoma parametrami: częstotliwością i natężeniem dźwięku. • Częstotliwość dźwięku podajemy w hercach (Hz), a natężenie dźwięku w decybelach (dB) • Za dźwięk uważa się słyszalne przez ludzi drgania cząsteczek ośrodka, czyli drgania zachodzące z częstotliwościami od 16 Hz do 20 000 Hz. • Poniżej 16 Hz to infradźwięki, a powyżej 20 000 Hz to ultradźwięki. • Ultradźwięki i infradźwięki są niesłyszalne dla człowieka.

21. 3.4. O dźwięku. c.d. • Prędkość dźwięku w różnych ośrodkach. • Prędkość dźwięku w danym ośrodku zależy od różnych czynników np. od naprężeń i gęstości w przypadku ciał stałych, od temperatury w przypadku gazów i cieczy.  • W stałych warunkach prędkości dźwięku w różnych ośrodkach są w miarę stabilne i określone.Poniżej podamy prędkości dźwięku dla kilku ośrodków w warunkach normalnych (temperatura 20°C, ciśnienie normalne 1013,25 hPa): • Z przedstawionych danych wynika, • że dźwięki znacznie szybciej • rozchodzą się w wodzie i ciałach • stałych niż w powietrzu. 

22. 3.5. Hałas i jego skutki.Człowiek żyje w otoczeniu dźwięków i nimi się posługuje. Dźwięki (o natężeniu powyżej 35dB), które nas przerażają, stresują, są dla nas nieprzyjemne nazywamy hałasem. Mają one ujemny wpływ na organizm ludzki. Oto skutki hałasu. społeczne i zdrowotne pogorszenie jakości środowiska przyrodniczego ujemne skutki gospodarcze • ubytki słuchu (adaptacja-podwyższenie progu słyszalności); • obniżenie sprawności i chęci działania oraz wydajności pracy; • zaburzenia snu, orientacji przestrzennej, sprawności nauczania; • negatywny wpływ na możliwości komunikowania się... • brak ciszy; • utrata wartości terenów rekreacyjnych lub leczniczych; • zmiana zachowań zwierząt... • pogorszenie jakości i przydatności terenów zagrożonych nadmiernych hałasem; • absencja chorobowa spowodowana hałasem, utrata pracowników; • pogorszenie jakości wyrobów; • utrudnienia w eksporcie wyrobów niespełniających norm hałasu...

23. 3.5. Hałas i jego skutki. c.d. • Hałas jest jednym z zagrożeń cywilizacyjnych, które należy eliminować z naszego otoczenia. • Ograniczanie uciążliwego wpływu hałasu na środowisko i ludzi to: • zmniejszanie hałaśliwości środków transportu, komunikacji, przemysłu; • stosowanie odpowiednich zabezpieczeń przeciw hałasowych w zakładach pracy; • używanie indywidualnych ochronników słuchu przez osoby narażone na hałas; • rozwiązania urbanistyczne.

24. 3.6. Zadania. • Jaki gest oznacza słowo CICHO ? Pokaż. • Oblicz w jakiej odległości od Janka znajduje się las, jeśli chłopiec usłyszał echo własnego okrzyku po 2s (pamiętaj, że dźwięk rozchodzi się w powietrzu z prędkością 343 m/s). 3. Rozwiąż krzyżówkę. Hasłem jest nazwisko uczonego, od którego wzięła swoją nazwę jednostka częstotliwości. • Dźwięki odbierane jako nieprzyjemne. • Fala dźwiękowa, która powraca do ucha po odbiciu się od przeszkody. • Dźwięki o bardzo dużej częstotliwości niesłyszalne dla człowieka. • Zwierzęta posiadające zdolność echolokacji. • Fala dźwiękowa to inaczej • fala ... 1 2 3 4 5

25. 4. Zmysł węchu i smaku. • 4.1. Zmysł węchu. • Narządem zmysłu powonienia jest nos. Zmysł węchu osadzony w górnej części jamy nosowej. Jest to część błony śluzowej zwanej błoną węchową, • której znajdują się między komórkami nabłonkowymi komórki dwubiegunowe. • Jedna jej wypustka posiada • włoski węchowe i zwrócona jest • na powierzchnię błony. Druga • wypustka jako neuryt (akson) • biegnie do mózgu. Jej pęczki • tworzą tzw. nitki węchowe • przechodzące przez blaszkę • sitową kości sitowej do jamy • czaszki i kończą się w ośrodkach węchowych • w mózgu.

26. 4.2. Znaczenie węchu. • Ostrzega przed zagrożeniami. • Ludzie obdarzeni słabym węchem lub całkowicie go pozbawieni częściej ulegają urazom i wypadkom. Ostrzega on bowiem przed niebezpieczeństwem. Informuje np. o pożarze, ulatnianiu się gazu lub trujących substancji chemicznych. Chroni również przed zjedzeniem nieświeżego pożywienia. • Apetyt. • Kiedy czujesz aromat świeżych owoców, ślina napływa do ust i ssie cię w żołądku. To dzięki węchowi układ pokarmowy jest gotowy do trawienia, zanim przełkniesz pierwszy kęs jedzenia. Wydziela więcej śliny, która uczestniczy w pierwszym etapie „przeróbki” żywności, i zwiększa produkcję soków żołądkowych. • Wyzwalacz emocji i wspomnień. • Zapach silnie oddziałuje na psychikę. Może drażnić, przyprawiać o ból głowy. Ale delikatny aromat róży na ogół sprawia ogromną przyjemność. Żeby doświadczać jej na co dzień i poprawić sobie samopoczucie, kupujemy... perfumy. Ale aromaty wpływają nie tylko na emocje. Na długo pozostają w pamięci, dlatego przywołują wspomnienia.

27. 4.3. Zmysł smaku. • Narząd smaku jest umiejscowiony w jamie ustnej, głównie na języku. • Czucie smaku jest odbierane przez kubki smakowe rozmieszczone w brodawkach smakowych języka. • Kubki smakowe znajdują się również na podniebieniu miękkim i na tylnej ścianie gardła.

28. 4.4. Rozmieszczenie receptorów w błonie śluzowej języka odbierających wrażenia smakowe. • Kubki smakowe odbierają następujące smaki: • słodki – czubek języka • kwaśny – po bokach języka, w tylnej połowie • słony – brzegi języka i części zbliżające się ku przodowi • gorzki – tył języka

29. 4.5. Powiązanie węchu ze smakiem. • O wzajemnych powiązaniach między zmysłami węchu i smaku świadczy fakt, że częściowe wyłączenia węchu przykładowo przy silnym katarze prowadzi do zmiany smaku spożywanych pokarmów.Czucie smaku uzależnione jest więc od sprawności funkcjonalnej narządu powonienia. • Spróbuj jeść jabłko zatykając palcami nos. Nie poczujesz różnicy między smakiem jabłka, a smakiem cebuli. Sami sprawdziliśmy.

30. 5. Zmysł dotyku. • Skóra jest niezmiernie czułym narządem zmysłów. W skórze właściwej • jest tak wielka rozmaitość zakończeń nerwowych – receptorów - jak • w żadnym innym narządzie. • Ciałka zmysłowe informują nas o dotyku, • zimnie, cieple, o ucisku czy bólu. • Najobficiej unerwione są opuszki palców • (dzięki czemu niewidomi „widzą” palcami), • czubek nosa, czy wargi. • Większość receptorów ma zdolność adaptacji. • Jeżeli bodziec działa na organizm przez długi • czas to przestaje odbierać o nim informacje. • Silne unerwienie skóry pozwala na • wykorzystanie jej do celów leczniczych: • akupunktury, akupresury, masażu. • Budowa skóry.

31. 5.1. Akupresura, akupunktura, czy to boli... • Akupresura polega na uciskaniu umiejscowionych na ciele receptorów, czyli punktów czułych na dotyk. Znajdują się one na stopach, głowie, plecach, nogach oraz dłoniach. Impuls jest przekazywany do mózgu, a stamtąd do chorego narządu, np. płuc czy serca. Dzięki temu dopływa do niego więcej krwi i tlenu i szybciej wracamy do zdrowia. • Akupunktura służy do redukowania bólu oraz utrzymania lub przywrócenia równowagi energii organizmu, będącej warunkiem jego sprawnego funkcjonowania. • Technika ta polega na nakłuwaniu ciała srebrnymi lub złotymi igłami w odpowiednich punktach, odpowiadających za największą aktywność narządów wewnętrznych. Punkty te zlokalizowane są wzdłuż tzw. meridianów (linii energetycznych), zgodnie z koncepcją wyrównywania potencjału energetycznego organizmu.

32. 6. Quiz. Odpowiedz na pytania: • Jakie trzy zwierzęta pojawiły się na slajdach podczas prezentacji? • Podaj tytuł piosenki, której melodię słyszałeś na początku prezentacji? • Która część języka odpowiada za wyczucie smaku cukierka? • Jaki przedmiot ukryty jest w woreczku, który miałeś/miałaś w dłoniach podczas prezentacji?

33. B Podsumowanie (teoria w praktyce). • Zaczynając od początku... Nasza praca skupiła się na podziale zadań. Zakres naszych działań przedstawiliśmy na gazetce.

34. Kreacja – od projektu do efektu. • Raz przy biurku, raz przy komputerze...

35. Poznawanie – z miłości do mądrości. • Praktycznie to my wszystkiego musieliśmy spróbować.

36. Działanie – preludium do zwycięstwa. • Czasami trzeba było coś policzyć.

37. Zaangażowanie – wkład, który procentuje. • Oprócz wizyty u okulisty spotkaliśmy się ze szkolną pielęgniarką.

38. Myślenie - świadectwem dojrzałości. Podczas wykładów.

39. Doświadczenie – więcej niż tylko wiedza. Gdy jedni pracowali Inni wyglądali  A jeszcze inni musieli to wszystko ogarnąć.

40. To by było na tyle... Do zobaczenia wkrótce.