ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI İÇ DENETİM SİSTEMİ 10 Eylül 2008 Ankara

1. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI İÇ DENETİM SİSTEMİ10 Eylül 2008Ankara

2. Sunum Planı I- İç Denetimin Tanım ve Açıklaması II- Kurumumuzdaki İç Denetim Uygulaması III- Değerlendirme ve Sonuç

3. I- İç Denetim 2003 yılında çıkarılan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile İç Denetim görev ve kavramı mevzuatımıza girmiştir. İç Denetçi Kadrolarının ihdası 2006 yılında sağlanmıştır. 2007 yılı sonu itibariyle, 5018 sayılı Kanuna tabi Kurumlara İç Denetçi atamaları gerçekleştirilmiştir.

4. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda İç Denetim 5018 sayılı Kanunun 63-67. maddelerinde İç Denetimle ilgili hükümler bulunmaktadır. İç Denetim sistemi Avrupa Birliğindeki uygulamalar paralelinde ve AB mevzuatına uyum kapsamında mevzuatımıza girmiş bulunmaktadır. İç Denetim sistemi AB ülkeleri dahil 94 Ülkede uygulanmaktadır.

5. 5018 sayılı Kanunda İç Denetimin Tanım ve Açıklanması Bu Kanunda İç Denetim şu şekilde tanımlanmıştır. “Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız ve nesnel güvence sağlayan danışmanlık faaliyetidir.

6. İç Denetim, idarelerin yönetim ve kontrol yapıları ile mali işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

7. İç Denetim uluslararası alanda geçerli olan bir denetim tekniğidir. İç Denetim, özel sektör kurumları itibariyle gelişme göstermiş ve bu sistem Kamu’da da yer bulmaya başlamıştır. İç Denetimde asıl maksat kurumsal yönetimi geliştirmek, kurumun ya da birimin karşılaşacağı riskleri bertaraf etmek ya da en aza indirmektir.

8. İç Denetimin Kamu Yönetimimizde Uygulanması 2003 yılında çıkarılan bu Kanunun 63-67. maddelerinde İç Denetime yer verilmiş olsa da İç Denetim sisteminin uygulanmasına 2006 yılından itibaren başlanmıştır. Bu Kanunda mevzuatımıza giren İç Denetimin uygulanmasını teminen, gerekli Yönetmelikler ile diğer ilgili hukuki düzenlemeler 2005-2008 döneminde seri bir şekilde (birincil, ikincil ve üçüncül mevzuat) çıkarılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda, İç Denetim Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik  8 Ekim 2005 tarihinde, İç Denetçi Adayları Belirleme, Eğitim ve Sertifika Yönetmelik yine aynı tarihte (8 Ekim 2005), İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 12 Temmuz 2006 tarihinde, 190 sayılı KHK kapsamındaki idarelere iç denetçi “kadrolarının” tahsisi için bakanlar Kurulu Kararı 20.02.2006 tarihinde, İç Denetçi Atama Usulü Hakkında 1 no.lu Tebliğ 8 Eylül 2006 tarihinde, İç Denetçi Atama Usulü Hakkında 2 no.lu Tebliğ 30 Aralık 2006 tarihinde çıkarılmıştır.

9. İç Denetçilerin rehber şeklinde yararlanacakları hususları tanzim eden düzenlemeler de yayınlanmıştır. Bu rehberler ve düzenlemeler Maliye Bakanlığı ve İç Denetim Koordinasyon Kurulu işbirliğiyle çıkarılmış ve mevzuata girmiştir. Bu yönerge ve rehberleri de ismen belirtelim: 1)Üst Yöneticiler İçin İç Kontrol ve İç Denetim Rehberi, 2) Kamu İç Denetim Standartları, 3) Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları, 4) Kamu İç Denetim Birim Yönergesi, 5) Kamu İç Denetim Raporlama Standartları, 6) Kamu İç Denetçi Sertifikasının Derecelendirilmesine İlişkin Esas ve Usuller, 7) Birden Fazla Kamu İdaresi İç Denetçilerinin Ortak Çalışma Esas Ve Usulleri, 8) Kamu İç Denetim Planı ve Programı Hazırlama Rehberi 9) Kamu İç Denetiminde Risk Değerlendirme Rehberi, 10) 2008-2010 Dönemi Kamu İç Denetimi Strateji Belgesi, 11) Kamu İç Denetçilerinin Mesleki Kıdemlerinin Belirlenmesine İlişkin Esas Ve Usuller, 12) Kamu İç Denetim Rehberi. İç Denetim Mevzuatı Büyük Ölçüde Tamamlanmıştır Bugün itibariyle, İç Denetçilerin çalışmalarını yapmaları ve görevlerini ifa etmeleri bakımından herhangi bir mevzuat eksikliği bulunmamaktadır. Yukarıda sıralanan hukuki düzenlemeler tüm kamu kurumları için çerçeve düzenlemeler niteliğinde olup herhangi bir Kamu Kurumundaki Kamu İç Denetçileri bu hususları esas alarak çalışma yapacaklardır.

10. II– İÇ DENETİMİN KURUMUMUZDAKİ UYGULAMASI Çevre ve Orman Bakanlığına İç Denetçilerin atanması, 5018 sayılı Kanununun geçici 5. maddesi uyarınca, Bakanlığımızda Müfettiş olanlar ile daha önce en az beş yıl bu görevlerde bulunanlar arasından, Kanunun belirlemiş olduğu en son 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanmıştır. Çevre ve Orman Bakanlığı İç Denetçisi olarak ataması yapılan İç Denetçiler, Kanunun öngördüğü ve göreve başlamadan önce katılmaları gereken 3 aylık Eğitim Seminerlerini katılarak, eğitim ve sertifikasyon işlem süreçlerini ikmal etmişlerdir. Kurumumuzda Mayıs 2008 ayı içinde İç Denetim Başkanlığı kurulmuş olup bu Başkanlıkta hâlen 5 İç Denetçi görev yapmaktadır. İç Denetçilerimiz Sayın Müsteşarımıza bağlı olarak görev yapmaktadır.

11. İç Denetçilerin Görev ve Yetkileri a) Nesnel risk analizlerine dayanarak Çevre ve Orman Bakanlığının  yönetim ve kontrol yapısını değerlendirmek, b) Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak, c) Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak, d) İdarenin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek,

12. İç Denetçilerin Görev ve Yetkileri e) Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak,  f) Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak,  g) Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandığında, ilgili idarenin en üst amirine bildirmek.

13. Risk Odaklı Denetim İç Denetçiler, esas olarak, faaliyet, proje, süreç ve işlem bazında ve Risk Odaklı denetim yapacaklardır. Burada esas kıstas, riskin ağırlık ve derecesidir. Risk Odaklı olarak gerekli puanlama yapılarak belirlenen İç Denetime tabi tutulması gereken öncelikli denetim alanları duruma göre, her yıl, iki yılda bir ya da üç yılda bir İç Denetime tabi tutulacaktır

14. Genel Risk Kriterleri • Bütçe büyüklüğü • b)İmaj/itibar • c)İşlem hacmi ve personel sayısı • d)Faaliyetlerin karmaşıklığı • e)Mevzuatın yoğunluğu • f)Yapısal, işlevsel ve teknik değişiklikler • g)Bilgi teknolojileri sisteminin yapısı Risk odaklı denetim ilkesi çerçevesinde, Bakanlığımızda yukarıdaki kriterlerden, Bütçe Büyüklüğü/Mali Etki,İmaj/İtibar, Faaliyetlerin Karmaşıklığı ve Değişkenliği, Personelin Uzmanlığı, Yeterliliği ve Güvenilirliği ve Organizasyonel, Operasyonel, Teknolojik ve Ekonomik Değişiklikler dikkate alınarak 106 adet denetim alanı (süreç, faaliyet, proje ve birim bazında) belirlenmiştir.

15. Denetim Alanlarının Önceliklendirilmesi Her denetlenebilir alan, risk kriterleri uygulanarak yapılan puanlama sonucunda 1- Yüksek Riskli Alan (Her yıl denetlenecek) 2- Orta Riskli Alan (İki yılda bir denetlenecek) 3- Düşük Riskli Alan (Üç yılda bir denetlenecek) Denetim Plan ve Programı İç Denetim Başkanlığı denetlenecek süreç, faaliyet, proje ve birimleri risk kriterlerine göre belirleyerek, 2008-2010 dönemini kapsayan denetim planı ile 2008 yılı denetim programını hazırlayarak Sayın Müsteşarımızın onayına sunmuştur. Bu plan ve program onaylanarak yürürlüğe girmiştir.

16. III – DEĞERLENDİRME VE SONUÇ KAMU İDARESİNİN ÇALIŞMALARINA DEĞER KATAR İ Ç D E N E T İ M SİSTEME NESNEL GÜVENCE SAĞLAR İLKELER VE SİSTEM BAZINDA DANIŞMANLIK YAPAR BAĞIMSIZLIK ÖZELLİĞİNE SAHİPTİR OBJEKTİF OLARAK YÜRÜTÜLÜR ULUSLARARASI STANDARTLARA GÖRE YAPILIR SERTİFİKALI İÇ DENETÇİLER TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLİR

17. İç Denetimde Önem Taşıyan Bazı Kavramlar Stratejik Planlama Vatandaş memnuniyeti Çalışanların mutluluğu Bilgi paylaşım kültürü Kaliteli Hizmet Çağdaş yönetim (Yönetişim) Kurumsal değişim AB Standartlarına Uygun Yönetsel Yapı Hesap verebilirlik Projeler Saydamlık Faaliyetler Kurumsal kültür Risk Yönetimi İç Kontrol sistemi Kurumsal yönetim sistemi Performans yönetim sistemi

18. İç Denetimde Önem Taşıyan Bu Kavramların Tanımı Risk: Bir kurum, birim ya da faaliyetin hedefine ulaşmasını engelleyen faktörlerdir.Risk Yönetimi: Bir kurumun karşı karşıya olduğu riskleri tanıması, önceliklendirmesi ve buna ilişkin tedbir geliştirmesidir.Risk Odaklı Denetim: Kurumun karşı karşıya olduğu riskleri esas alıp önem sırasına göre her yıl, iki yılda bir ve üç yılda bir denetlenmesidir.Kurumsal Yönetim: Kurumu, kurumdan yararlananların beklentilerine en uygun ve en etkili şekilde yönetilmesidir. Yönetişim: Kurumun, yönetici, çalışan ve yararlanıcılarla birlikte ortaklaşa yönetilmesidir. Stratejik Planlama: İdarenin ulaşmak istediği hedefin, stratejik olarak belirlenip buna ilişkin misyon ve vizyonun açıkça bir plana bağlanarak bu hedefe nasıl, ne zaman ne şekilde ve kim tarafından ulaşılacağını gösteren bilimsel ve mesleki çalışmadır.Performans: Kurumun hedeflerine ulaşmak için gösterilen çaba, çalışmalardır.Sistem: Belirli unsurlardan oluşan ve bu unsurlar arasındaki ilişkinin bir bütünlük gösterdiği ayrı ayrı konu, süreç ya da buna benzer oluşumlardır.Süreç: Bir sistem içindeki alt unsurlardır. Faaliyet: Bir süreçteki iş ve işlemlerdir.Proje: Bir faaliyet içerisinde alt unsurlardır. Hesap Verebilirlik: TBMM’ne, Kamuoyuna, hiyerarşik üstlere, denetim birilerine hesap vermeyi ifade eder. Saydamlık: Her türlü kamu kaynağı kullananların, bu kullanım sonuçlarına ilişkin bilgileri tam, doğru, zamanında kamuoyuna açıklamasıdır. Bilgi/İletişim: Bilginin elde edilmesi, kullanılması ve paylaşılmasında kurum içinde birlikte hareket etmektir. İzleme: Uygulama sonuçlarının geri dönüşümünün alınmasıdır.

19. Etkili/Etkin Kurumsal Yönetim STRATEJİK PLAN • Öncelikler • Performans hedefleri • Faaliyet/projeler • Kaynak ihtiyacı • Performans Göstergeleri PERFORMANS PROGRAMI BÜTÇE • Misyon • Vizyon • Stratejik amaçlar • Stratejik hedefler • Öncelikler • Performans hedefleri • Faaliyet/projeler • Kaynak ihtiyacı • Performans Göstergeleri • Harcama birimleri • Kaynak tahsisi • Temel performans • göstergeleri • Harcama birimleri • Kaynak tahsisi • Temel performans • göstergeleri • Misyon • Vizyon • Stratejik amaçlar • Stratejik hedefler . Hedefe ulaşmanın maliyetini gösterir İdarenin neye ulaşacağını gösterir Hedefe nasıl ulaşılacağını gösterir Hedefe ulaşmanın maliyetini gösterir Hedefe nasıl ulaşılacağını gösterir İdarenin neye ulaşacağını gösterir UYGULAMA FAALİYET RAPORLARI FAALİYET RAPORLARI HESAP VERME SORUMLULUĞU HESAP VERME SORUMLULUĞU • Faaliyet/proje sonuçları • Performans göstergeleri • hedef ve gerçekleşmeleri • Hedeften sapma ve nedenleri • Öneriler Hiyerarşik üstlere, Sayıştaya, TBMM.ne ve kamuoyuna hesap vermeyi ifade eder. • Faaliyet/proje sonuçları • Performans göstergeleri • hedef ve gerçekleşmeleri • Hedeften sapma ve nedenleri • Öneriler Hiyerarşik üstlere, Sayıştaya, TBMM.ne ve kamuoyuna hesap vermeyi ifade eder. SAYDAMLIK Hedeflere ulaşma derecesini, hedeften sapma nedenlerini gösterir Hedeflere ulaşma derecesini, hedeften sapma nedenlerini gösterir Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi, kullanılması ve sonuçlarına ilişkin bilgilerin doğru ve zamanında kamuoyuna duyurulmasıdır.

20. İç Denetim Türleri Uygunluk Denetimi Mali Denetim . İç Denetim Türleri Performans Denetimi Bilgi Teknolojileri Denetimi Sistem Denetimi Risk Denetimi

21. Özetlemek Gerekirse; İç Denetim,Uluslararası standartlara sahip olup, 1)Karşılıklı ve ortak bir yönetim yapısına (yönetişime) dayanır. 2)Kurumsal yönetimi geliştirmeyi esas alır. 3Tabandan tepeye doğru tüm yönetimi kapsar. 4)Genel ve sistemsel hataların düzeltilmesini hedef alır. 5)Kurumun ana hizmet ve amacını bir bütün olarak özümser. 6)Sürekli ve planlı alınan meslekî eğitimlerle İç Denetçilerinin niteliklerinin yükseltilmesini hedefler.

22. İç Denetim, bu ve benzeri modern yönlerle klasik denetimden bariz bir şekilde ayrılır. İç denetim bu özellikleriyle, başta kurumun ana hizmet ve amaçlarının gerçekleştirilmesi ve geliştirilmesine katkı sağlar. Bununla birlikte, Kurumdaki işlerin ve hizmetlerin niteliği hakkında belirgin bir güvence verir. Kamu Yönetimimizde bu denetim modeli tam mânâsıyla uygulanmaya başlanıp sonuçlar alındığında, bir bütün olarak kaynakların ekonomiklik, etkililik, verimlilik esasları doğrultusunda kullanılması ve hebâ edilmeden yönetilmesi, israfların önlenmesi, etkin ve modern yönetim sisteminin (yönetişimin) gerçekleştirilmesi mümkün olacaktır.

23. İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ Ahmet SANDAL İç Denetçi Mehmet KURU İç Denetçi İletişim: asandal@cevreorman.gov.tr İş Tel. 0.312.207 59 42 mkuru@cevreorman.gov.tr İş Tel. 0.312.207 53 83