ATIK YÖNETİMİ VE ATIKLARIN AYRIŞTIRILMASI

1. ATIK YÖNETİMİ VE ATIKLARIN AYRIŞTIRILMASI Hem. GÜLSEREN SAVAŞ

2. Atık Yönetimi Talimatı • Amaç: Hastanede üretilen tüm atıkların hasta, hasta yakınları, ziyaretçiler ve hastane çalışanlarının • sağlığını tehdit etmeyecek şekilde toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geçici depolanması • ve kurumdan uzaklaştırılması ile ilgili standart bir yöntem belirlemek

3. Tanımlar • Tıbbi Atık: • Vücut sıvı ve salgıları (kan ve kan ürünleri dahil), • Vücut sıvı ve salgıları ile kontamine olmuş her tür atık, • Doku ve organ parçaları (patoloji atıkları dahil), • Bakteri ve virus tutucu hava filtreleri, • Günü geçmiş veya artmış antineoplastik ilaçlar ve bu ilaçlarla kontamine olmuş her tür malzeme • Kesici Delici Alet: • Hastane ortamında kullanılan ve yaralanmaya neden olabilen kesici ve delici cisimler (bistüri, iğne ucu, vb.)

4. Tanımlar • Evsel Nitelikli Atık: Mutfak ve büro atıkları, ambalaj malzemeleri, cam, vb. • Uluslararası Tıbbi Atık Amblemi: Tıbbi atıkların toplandığı özel nitelikli torba veya kap ile bunların taşınmasında kullanılan özel taşıma arabalarının üzerinde bulundurulması gereken uluslararası amblem • Tıbbi Atık Taşıma Arabası: Hastanede üretilen tüm tıbbi atıkların toplanarak geçici atık depolarına taşınmasında kullanılan arabalar

5. Tanımlar • Atık Taşıma Arabası (Container): Tıbbi atık olmayan tüm atıkların toplandıktan sonra geçici olarak biriktirildikleri ve Geçici Depolama Alanı’na transfer edildikleri arabalar. • Hastane Atık Sorumlusu: Hastane Yönetimi adına, hastanede atık yönetiminin ilgili talimata uygun olarak gerçekleştirilmesi için gerekli tüm basamakları denetleyen ve organizasyonu sağlayan kişi

6. Tanımlar • Evsel Nitelikli Atıklar için Geçici Depolama Alanı:Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak evsel nitelikli atıklar için oluşturulan geçici depolama alanı • Tıbbi Nitelikli Atıklar için Geçici Depolama Alanı:Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun olarak tıbbi atıklar için oluşturulan geçici depolama alanı • Tıbbi Atık Personeli: Hastanedeki tüm birimlerden alınan tıbbi atıkları Tıbbi Atık Taşıma Arabası’nda toplayan ve geçici depolara güvenli bir şekilde taşınmasını sağlayan personel

7. Tanımlar • Kırmızı çöp torbası: Tıbbi atıkların toplanması için kullanılan, Tıbbi Atık Yönetmeliği’nde tanımlanan şartlara uygun, her iki tarafında Uluslararası Tıbbi Atık Amblemi ile Dikkat Tıbbi Atık ibaresi bulunan kırmızı renkli plastik torba • Mavi çöp torbası: Geri kazanılabilen cam malzemelerin toplanması için kullanılan mavi plastik torba • Siyah çöp torbası: Evsel nitelikli atıkların toplanması için kullanılan siyah plastik torbadır.

8. Tanımlar • Kesici-Delici Alet Kutusu: Delinmeye, yırtılmaya, patlamaya dayanıklı, su geçirmez, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde Uluslararası Tıbbi Atık Amblemi ile Dikkat Kesici ve Delici Tıbbi Atık ibaresi taşıyan plastikten yapılmış kutudur.

9. Temel İlkeler • Evsel nitelikli atıklar ile tıbbi atıklar aynı taşıma arabası ile aynı anda taşınmamalıdır. • Tıbbi atık içeren çöp torbalarından birisinin toplama veya taşıma aşamasında patlaması halinde bu torba hemen ikinci bir kırmızı çöp torbası içine konur ve toplama veya taşıma işlemine devam edilir. • Patlama sonucu kirlenen yüzey temizlenir ve dezenfekte edilir.

10. Temel İlkeler • Her tür kesici-delici alet, kesici-delici alet kutularına atılmalıdır. • Kesici-delici alet kutuları ¾ oranında doldurulmalı, tam olarak dolmaları beklenmemeli, kesinlikle sıkıştırılmamalıdır. • Kesici-delici alet kutuları ¾ oranında dolduktan sonra ağızları kapatılıp uygun büyüklükte kırmızı çöp torbalarına konulduktan sonra geçici depolama alanına transfer edilmelidir. Ağızları açılarak boşaltma yapılmamalıdır.

11. Temel İlkeler • Kırmızı çöp torbaları normal servislerde ve polikliniklerde tedavi odalarında, Yoğun Bakım Ünitelerinde, Ameliyathane ve Hemodiyaliz Ünitesinde ofis alanları dışında tüm alanlarda bulundurulmalıdır. • Bunlar dışında kırmızı çöp torbası konulması gereken alanlar Enfeksiyon Kontrol Komitesi’nin önerileri doğrultusunda belirlenir. • Hasta bakım hizmeti verilen tüm alanlarda (hasta odası, muayene ve tedavi odaları, ameliyathane, hemodiyaliz, vb.) kesici-delici alet kutusu bulundurulmalıdır.

12. Temel İlkeler • Kırmızı çöp torbası bulunmayan bir alanda üretilen tıbbi atık en yakındaki kırmızı torbalı çöp kovasına veya kesici-delici alet kutusuna atılmalıdır. • Atık toplama işlemi sırasında mavi veya siyah bir çöp poşetinin içinde tıbbi atık bulunduğunun görülmesi durumunda temizlik personeli bu çöp poşetini uygun boyda kırmızı bir çöp poşetinin içine koyarak tıbbi atık şeklinde ortamdan uzaklaştırmalıdır. Kesinlikle ayrıştırma yapma yoluna gidilmemelidir.

13. SAĞLIK KURULUŞLARINDAN KAYNAKLANAN ATIKLARIN SINIFLANDIRILMASI • Evsel nitelikli atıklar • Tıbbi atıklar • Enfeksiyöz Atıklar • Patolojik Atıklar • Kesici Delici Atıklar • Tehlikeli atıklar • Radyoaktif atıklar

14. TIBBİ ATIKLAREnfeksiyöz Atıklar • Enfeksiyon yapıcı etkenleri taşıdığı bilinen veya taşıması muhtemel başta • kan ve kan ürünleri • vücut sıvıları • insan dokuları, organları, anatomik parçalar • otopsi materyali, plasenta, fetus ve diğer patolojik materyali • bu tür materyal ile bulaşmış eldiven, örtü, çarşaf, bandaj, flaster, tamponlar, eküvyon ve benzeri atıklar • hemodiyaliz ünitesi ve izolasyon odalarına ait atıklar • bakteri ve virüs tutucu hava filtreleri • mikrobiyoloji laboratuvar kültürleri ve kültür stokları • enfekte deney hayvanlarının leşleri ile enfekte hayvanlara ve çıkartılarına temas etmiş her türlü malzeme • veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atıklar

15. Patolojik Atıklar • Cerrahi ve otopsiler sonucu ortaya çıkan: • doku, organ, vücut parçaları, insan fetüsü • hayvan leşleri Kesici –Delici Atıklar • Batma, delme sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklar: • enjektör iğnesi ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri • bisturi, lanset, bıçak • lam-lamel • iğne içeren diğer kesiciler • cam pastör pipeti • kırılmış cam tüp • ampul • petri kapları v.b

16. Tehlikeli Atık • Fiziksel veya kimyasal özelliklerinden dolayı ya da yasal nedenler dolayısı ile özel işleme tabi olacak atıklar • Tehlikeli kimyasallar • Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar • Amalgam atıkları • Genotoksik ve sitotoksik atıklar • Farmasötik atıklar • Ağır metal içeren atıklar • Basınçlı kaplar

17. Tıbbi Atıkların Kontrolü YönetmeliğiAyrı Toplama I- Tıbbi atıklar • Kesici-delici atıklar II- Evsel atıklar III- Ambalaj atıkları

18. MAVİ ÇÖP POŞETİNE ATILACAKLAR • Cam serum şişeleri, • İlaç flakonları vs. • 2. mavi poşet • Tüm kağıt atıklar • İlaç flakonlarının dış kağıtları

19. SİYAH ÇÖP POŞETİNE ATILACAKLAR • Tüm evsel atıklar, • Hasta, doktor, hemşire odaları atıkları, • İdare binası atıkları (kağıt vs) • Yemek atıkları, • İlaç ve serumların dış ambalajları,

20. KIRMIZI ÇÖP POŞETİNE ATILACAKLAR • Enjektörler, • İntravenöz kateterler, • Tek kullanımlık diğer malzemeler, • Foley sonda (idrar sondası), • Nazogastrik sonda, • Trakeostomi kanülü, • İdrar torbası ve bağlantıları, • İzolasyon atıkları,

22. KIRMIZI ÇÖP POŞETİNE ATILACAKLAR • Kullanılmış pansuman malzemeleri, • Kullanılmış eldiven, gaita kapları, idrar kapları, balgam kapları, • Cerrahi pansuman malzemeleri, • Kontamine araç ve gereçler,

23. TÜM PANSUMAN MALZEMELERİ

24. KIRMIZI ÇÖP POŞETİNE ATILACAKLAR • İnsan patolojik atıkları, • Kan ve kan ürünleri, • Sekresyon ve çıkartılar, • Diyaliz atıkları, • Laboratuvar atıkları.

25. Tıbbi Atıkların Etkileri • Tıbbi atıklar, üretildikleri andan itibaren bertaraf işlemi sona erinceye kadar geçen süreçte çevre ve insanla doğrudan ya da dolaylı etkileşim içindedir • Gerek içerdikleri hastalık yapıcı veya bulaştırıcı maddelerle doğrudan, gerekse diğer canlılar için beslenme ve üreme kaynağı olması sebebiyle insan ve çevre sağlığı açısından tehlike oluşturmaktadır. • Çevreye etkileri • Biyolojik • Kimyasal • Fiziksel

26. Kesici delici alet yaralanması durumunda • İğne batması yada diğer kesici aletlerle yaralanma durumunda yara yerini kanatmaya çalışmayınız • Bol sabunlu suyla yıkayınız • Kaza durumunda Enfeksiyon Kontrol Komitesine başvurunuz • EKK tarafından FRM 23 doldurulur

27. Kan ve vücut sıvılar ile temas durumunda • Temas eden bölge bol sabunlu su ile yıkanır • Göze enfekte meteryal sıçraması durumunda göz ovuşturulmadan bol sabunlu su ile yıkayınız • Enfeksiyon kontrol komitesine başvurulur • EKK tarafından FRM 03 doldurulur.

28. ENFEKSİYON KONTROL KOMİTESİ