‘ATIK YÖNETİMİ’ -2014-

1. ‘ATIK YÖNETİMİ’ -2014-

2. SUNUM İÇERİĞİ Mevzuat Atıkların Sınıflandırması Evsel Atıkların Yönetimi Tıbbi Atıkların Yönetimi Tehlikeli Atıkların Yönetimi Diğer Atıklar Ulusal Atık Taşıma Formu

3. ATIK YÖNETİMİ NEDİR? Bu atıkların oluşumundan bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesidir.

4. ATIK YÖNETİM HİYERARŞİSİ

5. MEVZUAT 2872 SAYILI ÇEVRE KANUNUNDA; Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimdealıcı ortama vermek, depolamak, taşımak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluşan atıklarını alıcı ortamlara doğrudan veya dolaylı vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri atıklarını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler. hükümleri yer almaktadır.

6. MEVZUAT Çevrenin kasten kirletilmesi MADDE 181. - (1) İlgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten veren kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Çevrenin taksirle kirletilmesi MADDE 182. - (1) Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden olan kişi, adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu atık veya artıkların, toprakta, suda veya havada kalıcı etki bırakması hâlinde, iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (2) İnsan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya taksirle verilmesine neden olan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

7. MEVZUAT • Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (05 Temmuz 2008) • Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (22 Haziran 2005) • Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14 Mart 2005) • Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (24.08.2011) • Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (19.04.2005) doğrultusunda değerlendirilmelidir.

8. MEVZUAT • 2872 Sayılı Çevre Kanunu Uyarınca Çevre kirliliğine neden olduğu tespit edilen kurum kuruluş ve işletmeler için ön görülen idari yaptırımlar, faaliyetten men ve idari nitelikte para cezalarıdır. • Bilgi ve Belge Vermeme : 9.420,00 TL ( AYP , Atık beyanları …) • Tehlikeli Atıklar : 471.228,00 TL – 4.712.280,00 TL ( Kanun da ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen yasaklara veya sınırlara aykırı olarak davranmak.)

9. MEVZUAT

10. 1. EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR

11. EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR

12. EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR A.GENEL ATIKLAR Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfaklar, ambar ve atölyelerden gelen atıklar. B, C, D, E, F ve G gruplarında anılanlar hariç, tıbbi merkezlerden kaynaklanan tüm atıklar. Evsel nitelikli atıklar, tıbbi, tehlikeli ve ambalaj atıklarından ayrı olarak SİYAH renkli plastik torbalarda toplanırlar. Ayrı toplanan evsel nitelikli atıklar, ünite içinde sadece bu iş için ayrılmış taşıma araçları ile taşınarak geçici atık deposuna veya konteynerine götürülür ve ayrı olarak geçici depolanırlar. Evsel nitelikli atıklar kontamineolmamış atıkları kapsar. Evsel nitelikli atıklar toplanmaları sırasında tıbbi, tehlikeli, radyoaktif atıklarla bulaş olduğu taktirde evsel nitelikli atık kapsamından çıkarılır.

13. EVSEL NİTELİKLİ ATIKLAR • Evsel nitelikli atıklar bağlı bulunulan Belediyenin toplama sistemine verilir. Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak Belediye nin görevleri arasında yer almaktadır. • Geçici atık deposu iki bölmeli kapalı bir mekan olarak inşa edilir. Birinci bölmede tıbbi atıklar, ikinci bölmede ise evsel nitelikli atıklar depolanır. • Evsel nitelikli atıkların konulduğu bölmede kanalizasyona bağlı ızgaralı bir drenaj sistemi ve bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğu bulunur. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenir, gerekirse dezenfekte edilir ve ilaçlanır.

14. AMBALAJ ATIKLARI B. AMBALAJ ATIKLARI • Üretim artıkları hariç, ürünlerin veya herhangi bir malzemenin tüketiciye ya da nihai kullanıcıya ulaştırılması aşamasında ürünün sunumu için kullanılan ve ürünün kullanılmasından sonra oluşan kullanım ömrü dolmuş tekrar kullanılabilir ambalajlar da dâhil çevreye atılan veya bırakılan satış, ikincil ve nakliye ambalajlarının atıklardır. • Sağlık Kuruluşlarında Tüm idari birimler, mutfak, ambar, atölye v.s den kaynaklanan tekrar kullanılabilir, geri kazanılabilir atıklardır. • Kağıt, karton, plastik ve metal ambalaj atıkları, kontamine olmamaları şartıyla diğer atıklardan ayrı olarak mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar

15. AMBALAJ ATIKLARI AMBALAJ ATIKLARI • Ambalaj atığı üreticileri, ambalaj atıklarını, bağlı bulundukları belediyenin ambalaj atıkları yönetim planına uygun olarak, diğer atıklardan ayrı biriktirmek ve belediyenin toplama sistemine bedelsizvermekle yükümlüdür.

16. AMBALAJ ATIKLARI

17. AMBALAJ ATIKLARI METAL GERİ DÖNÜŞÜMÜ Balyalanmış Alüminyum Kutular Alüminyum pencereye dönüşüm Alüminyum Kutu

18. AMBALAJ ATIKLARI PLASTİK GERİ DÖNÜŞÜMÜ Plastik Çapak Plastik Granül Mavi Kapak Plastik Lego Oyuncağa Dönüşüm Plastik Mavi Kasaya Dönüşüm

19. AMBALAJ ATIKLARI KAĞIT - KARTON GERİ DÖNÜŞÜMÜ Selüloz Süreci Karton Tuvalet Kağıdı Alışveriş Çantaları

20. AMBALAJ ATIKLARI CAM GERİ DÖNÜŞÜMÜ Cam Şişe Cam Şişe Cam Kırığı Asfalt Malzemesi

22. 2. TIBBİ ATIKLAR

23. TIBBİ ATIKLAR

24. TIBBİ ATIKLAR Üreticinin Yükümlülükleri a) Atıkları kaynağında en aza indirecek sistemi kurmakla, b) Atıkların ayrı toplanması, taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren ünite içi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla, c) Tıbbi, tehlikeli ve evsel nitelikli atıklar ile ambalaj atıklarını birbirleri ile karışmadan kaynağında ayrı olarak toplamakla, d) Atıkları geçici depolamak amacıyla geçici atık deposu inşa etmek veya konteyner bulundurmakla e) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini periyodik olarak eğitmekle/eğitimini sağlamakla, f) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelinin özel giysilerini sağlamakla, g) Tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı için gereken harcamaları atık bertarafçısına ödemekle, h) Oluşan tıbbi atık miktarı ile ilgili bilgileri düzenli olarak kayıt altına almak

25. TIBBİ ATIKLAR Ünite İçi Taşınması Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz.

26. TIBBİ ATIKLAR • Deponun tabanı ve duvarları sağlam, geçirimsiz, mikroorganizma ve kir tutmayan, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay kuru bir malzeme ile kaplanır. • Depo kapıları dışarıya doğru açılır veya sürmeli yapılır. Kapılar daima temiz ve boyanmış durumda olur. Tıbbi atıkların konulduğu bölmenin kapısı turuncu renge boyanır, üzerinde görülebilecek şekilde ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmış “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunur. Geçici Depolama Alanı Özellikleri • En az 20 yatak kapasitesine sahip üniteler geçici atık deposu inşa etmekle, daha az yatağa sahip üniteler ise aynı işlevi görecek konteyner bulundurmakla yükümlüdürler. • Atıklar, bertaraf sahasına taşınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzere bu depolarda veya konteynerlerde bekletilebilir. Bekleme süresi, geçici atık deposu içindeki sıcaklığın 4 °C nin altında olması koşuluyla bir haftaya kadar uzatılabilir. • Geçici atık deposu iki bölmeli kapalı bir mekan olarak inşa edilir. Birinci bölmede tıbbi atıklar, ikinci bölmede ise evsel nitelikli atıklar depolanır. • Geçici atık deposunun hacmi en az iki günlük atığı alabilecek boyutlarda olur.

27. TIBBİ ATIKLAR • Tıbbi atık içeren bir torbanın yırtılması veya boşalması sonucu dökülen atıklar uygun ekipman ile toplandıktan, sıvı atıklar ise uygun emici malzeme ile yoğunlaştırıldıktan sonra tekrar kırmızı renkli plastik torbalara konulur ve kullanılan ekipman ile birlikte bölme derhal dezenfekte edilir. • Depo kapıları kullanımları dışında daima kapalı ve kilitli tutulur, yetkili olmayan kişilerin girmelerine izin verilmez. • Geçici atık deposu, atık taşıma araçlarının kolaylıkla ulaşabileceği ve yanaşabileceği yerlerde ve şekilde inşa edilir. • Geçici atık deposu, hastane giriş ve çıkışı ve otopark gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinin yakınlarına inşa edilemez.

28. TIBBİ ATIKLAR Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması • Tıbbi atık torbaları ünite içinde bu iş için eğitilmiş personel tarafından, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar. Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olacak, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunacaktır. • Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca bağlanmış olarak ve sıkıştırılmadan atık taşıma araçlarına yüklenir, toplama ve taşıma işlemi sırasında el veya vücut ile temastan kaçınılır. Atık torbaları asla elde taşınmazlar. Taşıma işlemi sırasında atık bacaları ve yürüyen şeritler kullanılmaz.

29. 3. TEHLİKELİ ATIKLAR

30. TEHLİKELİ ATIKLAR • Fiziksel veya kimyasal özelliklerinden dolayı ya da yasal nedenler dolayısı ile özel işleme tabi olacak atıklardır. • Bir atığın tehlikeli olup olmadığına karar vermede esas alınan kriterler, atığın bileşimi, atık içindeki bileşenlerin miktarları, atık içindeki bileşenlerin kimyasal reaktifleri, atığın fiziksel durumu, atığın çevredeki etkileri ve kalıcılığı şeklinde özetlenebilir.

31. TEHLİKELİ ATIKLAR Üreticinin Yükümlülükleri • Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla, • Üç yıllık atık yönetim planını hazırlayarak valilikten onay almakla, • Ürettiği atıklarla ilgili kayıt tutmakla, atığını göndereceği çevre lisansı almış olan  geri kazanım ya da bertaraf tesisinin istemiş olduğu uluslararası kabul görmüş standartlara uygun ambalajlama ve etiketleme yapmakla, • Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-IV’te (M) işareti ile bulunup EK-III B’de belirtilen özellikleri içermediği öne sürülen atıklar için bu atıkların tehlikeli olmadığını Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlara ait laboratuvarlar ve/veya uluslararası kabul görmüş kuruluşlarca yapılan analizlerle Bakanlığa belgelemekle, • Atığın niteliğinin belirlenmesi için yapılan harcamaları karşılamakla, • Atık beyan formunu her yıl takip eden yılın en geç Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde Bakanlıkça hazırlanan web tabanlı programı kullanarak doldurmak, onaylamak ve çıktısını almak  ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla, ,

32. TEHLİKELİ ATIKLAR Üreticinin Yükümlülükleri • Atıkların fabrika sınırları içinde tesis ve binalardan uzakta beton saha üzerine yerleştirilmiş sağlam, sızdırmaz, emniyetli ve uluslararası kabul görmüş standartlara uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza etmekle, konteynırların üzerinde tehlikeli atık ibaresine yer vermekle, depolanan maddenin miktarını ve depolama tarihini konteynırlar üzerinde belirtmekle, konteynırların hasar görmesi durumunda atıkları, aynı özellikleri taşıyan başka bir konteynıra aktarmakla, konteynırların devamlı kapalı kalmasını sağlamakla, atıklarını kimyasal reaksiyona girmeyecek şekilde geçici depolamakla, •  Ayda bin kilograma kadar atık üreten üretici biriktirilen atık miktarı altı bin kilogramı geçmemek kaydı ile valilikten izin almaksızın atıklarını arazisinde en fazla yüz seksen gün geçici depolayabilir. Bu durumda herhangi bir tehlike halinde arazide önlem alabilmek için en az bir kişiyi görevlendirmekle ve bu kişinin iletişim bilgilerini valiliğe bildirmekle, • Tesis içinde atıkların toplanması taşınması ve geçici depolanması gibi işlemlerden sorumlu olan çalışanların sağlığı ve emniyeti ile ilgili her türlü tedbiri almakla, yükümlüdür.

34. Malzeme Güvenlik Bilgi Formu(MSDS) Her Kimyasal Ürün için İlgili Firmadan istenmelidir.

35. TEHLİKELİ ATIKLAR

36. TEHLİKELİ ATIK ÜRETEN BİRİMLER

37. TEHLİKELİ ATIKLAR 18 01 06 Tehlikeli maddeler içeren ya da tehlikeli maddelerden oluşan kimyasallar M Ameliyathaneler (Yüksek düzey Dezenfektanlar) Örneğin gluteraldehit

38. TEHLİKELİ ATIKLAR Patoloji Laboratuvarları (Formaldehit, Ksilol, Alkoller, Boyalar..) Kimyasal Atıklar (Etanol, Ksilen, Formaldehid..)

40. TEHLİKELİ ATIKLAR A 18 01 08 Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar Onkolojik Atıklar • Onkoloji Kliniği • Ayaktan kemoterapi Kliniği • Kemoterapi ilaç hazırlama üniteleri

41. TEHLİKELİ ATIKLAR 15 01 10 Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar M Kontamine Ambalaj (Boş reagent ambalajları) Etilen Oksit Kartuşları Hidrojen Peroksit Kartuşları • AMELİYATHANE - Anestezi • Anestezik gaz ambalajı

42. TEHLİKELİ ATIKLAR M Tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malzemeleri (başka şekilde tanımlanmamış ise yağ filtreleri), temizleme bezleri, koruyucu giysiler üstübü, bez 15 02 02

44. Tehlikeli Atıklar TEHLİKELİ ATIKLAR A 20 01 21 Flüoresan lambalar ve diğer cıva içeren atıklar Fluoresan lambalar

45. TEHLİKELİ ATIKLAR 18 01 10 Diş tedavisinden kaynaklanan amalgam atıkları A Civa-Gümüş-Kalay

46. TEHLİKELİ ATIKLAR M 08 03 17 Tehlikeli maddeler içeren atık baskı tonerleri Kartuş ve tonerler

47. TEHLİKELİ ATIKLAR M Yağ, katran ve diğer tehlikeli maddeler içeren kablolar 17 04 10 Atık kablolar 20 01 35 M 20 01 21 ve 20 01 23 ’de bahsedilenlerin dışındaki tehlikeli maddeler içeren ıskartaya çıkmış elektrikli ve elektronik ekipmanlar Elektronik atıklar

48. TEHLİKELİ ATIKLAR A 09 01 02 Su bazlı ofset plakası banyo solüsyonu A 09 01 04 Sabitleyici solüsyonlar 09 01 06 Fotoğrafçılık atıklarının saha içi arıtılmasından oluşan ve gümüş içeren atıklar M

49. TEHLİKELİ ATIKLAR M 16 05 06 Laboratuvar kimyasalları karışımları dahil tehlikeli maddelerden oluşan ya da tehlikeli madde içeren laboratuvar kimyasalları M 16 05 07 Tehlikeli maddeler içeren ya da bunlardan oluşan ıskarta anorganik kimyasallar M 16 05 08 tehlikeli maddeler içeren ya da bunlardan oluşan ıskarta organik kimyasallar

50. TEHLİKELİ ATIKLAR Farmasötik Atık: Kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutuları, Farmasotik atıklar