Badanie potrzeb i opinii społeczeństwa

1. Badanie potrzeb i opinii społeczeństwa Plan badań, typy badań, proces badawczy

2. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

3. Wprowadzenie • Badania sprowadzają się do prowadzenia obserwacji i interpretowania wyników. Zanim to jednak nastąpi, należy przygotować plan, żeby móc ustalić Co? Dlaczego? I Jak? będzie obserwowane i analizowane. • Tworząc schemat badania mamy 2 główne zadania: • Określenie (tak dokładnie jak to możliwe) czego chcemy się dowiedzieć? UWAGA: Precyzja przy konstruowaniu pkt. 1 ułatwi nam realizację pkt.2 • Określenie, w jaki sposób chcemy to zrobić?

4. Przykład Załóżmy, że chcemy zbadać poziom korupcji w rządzie. Zanim to zrobimy warto odpowiedzieć na następujące pytania: • Co konkretnie będzie tematem badania? • Co mamy na myśli używając terminu „korupcja”? • Jaki typ zachowania to korupcja? • Co znaczy „rząd”? • Kogo chcemy badać? Wszystkich urzędników? Osoby na wybieralnych stanowiskach publicznych? Urzędników służby cywilnej? • Jaki jest cel badań?

5. Proces badawczy • Strategia badawcza – to czynności dotyczące wyboru przedmiotu i koncepcji badan z punktu widzenia rozwiązania problemu. • Problem badawczy (podejście badawcze) – to określony sposób zdobywania wiedzy (informacji), może być rozpatrywany w kilku wymiarach: – typu oraz modelu badań, – metod, technik i narzędzi badawczych, – procedur badawczych (planów badawczych).

6. Trzy cele badań Badania mogą służyć wielu celom. Trzy najczęstsze i najbardziej użyteczne to: • Eksploracja • Opis • Wyjaśnianie

7. Eksploracja • Badania eksploracyjne mają 3 cele: • Zaspokojenie ciekawości badacza i jego pragnienia lepszego zrozumienia przedmiotu. • Zbadanie możliwości podjęcia szerszych badań • Wypracowanie metod, które zostaną użyte w dalszych badaniach • Badania eksploracyjne mają dużą wartość w naukach społecznych. Są kluczowe, gdy badacz wkracza na nowy grunt i zawsze pomagają się rozeznać w temacie badań. • Główną wadą badań eksploracyjnych jest to, że zazwyczaj nie dają one satysfakcjonujących odpowiedzi na pytania badawcze, choć mogą wskazywać na takie wypowiedzi i sugerować, jakimi metodami można je osiągnąć.

8. Opis • Głównym celem wielu badań jest opis jakiejś sytuacji lub wydarzenia. • Badacz obserwuje, a potem opisuje to, co zaobserwował (obserwacja naukowa jest staranna i przemyślana → opis naukowy jest dokładniejszy i trafniejszy) • Przykłady badań opisowych: spis ludności, statystyki przestępczości, badania marketingowe. • Opis był pierwotnym celem wielu badań jakościowych i dobrym wstępem do dalszych wyjaśnień, dlaczego istnieją zaobserwowane prawidłowości i jakie są ich konsekwencje?

9. Wyjaśnienie • Badania opisowe odpowiadają na pytania, co, gdzie, kiedy i jak, natomiast wyjaśniające – dlaczego? • Wyjaśnianie jest odkrywaniem i opisywaniem związków między różnymi aspektami badanego zjawiska. Np. jak wiek, płeć i poglądy polityczne wpływają na akceptację małżeństw homoseksualnych? • Przyczyna zawsze musi występować przed skutkiem (płeć może wpływać na poglądy polityczne, ale poglądy polityczne nie wpływają na płeć) • UWAGA na zależności pozorne, czyli takie, które nie są prawdziwe Np. Korelacja pomiędzy sprzedażą lodów, a liczbą utonięć

10. Jednostki analizy W badaniach społecznych nie istnieją prawie żadne bariery dotyczące jednostek analizy, czyli tego, kto lub co ma być poddane badaniu? Przykładowe jednostki analizy: • Jednostki indywidualne – najbardziej typowe jednostki analizy np. analiza zachowań grup poprzez analizowanie opisów jednostek. • Grupy – np. badania nad dużymi i małymi gangami • Organizacje – np. badania przedsiębiorstw • Interakcje społeczne – badamy nie jednostki, lecz to co się pomiędzy nimi dzieje np. ilość kłótni, wysyłanych maili • Wytwory społeczne – np. książki, samochody (to co wytwarzają istoty społeczne)

11. Błędne wnioskowanie o jednostkach analizy Istnieją 2 typy błędnego wnioskowania: • Błąd ekologiczny • Redukcjonizm

12. Błąd ekologiczny • Odnosi się do grup, zbiorów lub systemów – czegoś większego niż jednostki. • Jest to założenie, że to, czego dowiadujemy się o jednostce zbiorowej (ekologicznej), mówi nam coś także o pojedynczych elementach, z których się ona składa. Np. mamy dane, które mówią, że wskaźnik samobójstw w krajach protestanckich jest wyższy, niż w krajach katolickich. Błędem ekologicznym byłoby wyciągnięcie wniosku, że więcej protestantów popełnia samobójstwo, niż katolików.

13. Redukcjonizm Próbuje tłumaczyć zjawiska przy użyciu wąskiego zbioru pojęć lub pojęć niższego poziomu. Takie wyjaśnienia nie są całkowicie błędne – są po prostu zbyt ograniczone. Np. próba oceny liczby zwycięstw i porażek zespołów Ligi Mistrzów tylko na podstawie indywidualnych umiejętności każdego z uczestników. Nie jest to do końca bezzasadne, ale sukces, czy porażka nie zależy tylko od zawodników, ale także od trenera, zespołu medycznego, kibiców i innych czynników. Żeby zrozumieć, dlaczego jedni są lepsi od innych należałoby potraktować „zespół” jako jednostkę analizy, gdzie indywidualne umiejętności zawodników będą prawdopodobnie jedną ze zmiennych.

14. Przykłady redukcjonizmu • Redukcjonizm ekonomiczny – wyjaśnianie zachowań ludzkich wyłącznie w kategoriach ekonomicznych. • Redukcjonizm psychologiczny – wyjaśnianie zachowań ludzkich wyłącznie w kategoriach psychologicznych. • Socjobiologia – teoria sugerująca, że wszystkie zjawiska społeczne mogą zostać wytłumaczone w kategoriach biologicznych.

15. Wymiar czasowy badań Badania możemy przeprowadzić mniej więcej w tym samym czasie lub w dłuższym okresie. W pierwszym przypadku będzie mowa o badaniach przekrojowych, w drugim natomiast o badaniach dynamicznych

16. Badania przekrojowe Badania przekrojowe opierają się najczęściej na pomiarach jednorazowych. Wykonane są w jednej lub kilku grupach, niezależnie od płci, wieku oraz sposobu doboru do badań. Na podstawie takich badan można dokonywać pomiarów całej zbiorowości obiektów. Ograniczenie: wnioski z badań bazują na obserwacjach przeprowadzonych tylko w jednym czasie, ale zazwyczaj ich celem jest wyjaśnienie procesów przyczynowych zachodzących w czasie.

17. Badania dynamiczne • Badania dynamiczne (ciągłe-podłużne) – opierają sie na wielokrotnych pomiarach tej samej próby, tych samych zjawisk lub procesów, dokonywanych przez dość długi okres czasu. W badaniach tych musza być spełnione dwa warunki: • W każdym badaniu pomiar musi być przeprowadzony w identyczny sposób, • musi istnieć porównywalność wyników badań (te same narzędzia i techniki analizy danych). Badania te stosuje sie do ustalenia pewnych tendencji rozwojowych lub prognostyczności analizowanych cech, narzędzi analitycznych.

18. Typy badań • Badania podstawowe (poznawcze) – maja na celu wzbogacenie wiedzy danej dyscypliny naukowej poprzez formułowanie ogólnych praw naukowych. • Badania stosowane (empiryczne) – realizowane są dla umożliwienia sformułowania wniosków, które mogą być aplikowane do praktyki w celu poprawy efektywności jej działania. • Prace deskryptywne – polegają na opisie badanych zjawisk lub faktów pod katem analizy struktury i mechanizmów ich funkcjonowania. W tego rodzaju badaniach pytania problemowe rozpoczyna sie od partykuły: jaka?, jaki?, które?

19. Typy badań c.d. • Prace eksplanacyjne – dotyczą badania związków i zależności przyczynowo-skutkowych miedzy określonymi zjawiskami i procesami. • Prace replikacyjne – cechują się odtwórczym charakterem, badania te albo rozszerzają zakres przedmiotowy lub podmiotowy uprzednich badań albo wiążą się z innymi metodami ich analizy i weryfikacji. • Badania weryfikacyjne – ich celem jest ustalenie zależności w obrębie analizowanych zjawisk i procesów.

20. Jak zaplanować projekt badawczy? • Zaczyna się zawsze od ciekawości, zainteresowania danym tematem np. odpowiedź na pytanie jacy studenci palą więcej papierosów (kierunków przyrodniczych, czy matematycznych)? • Określenie celu badawczego. (Jakiego rodzaju badań się podejmiemy? Opisowych, eksploracyjnych, czy wyjaśniających? Czy planujemy napisać raport z badania na potrzeby pracy magisterskiej, czy zaliczeniowej? • Przegląd literatury

21. Konceptualizacja Jest to proces myślowy, w którym nieostre, nieścisłe pojęcia (koncepty) są precyzowane i ściśle definiowane. Np. Chcemy badać uprzedzenia, wiec musimy określić co to jest uprzedzenie, czy są różne rodzaje uprzedzeń? Jakie są? Itd.

22. Wybór metody badawczej Każda metoda badawcza ma swoje mocne i słabe strony. W zależności od tego co chcemy zbadać możemy posłużyć się np.: • Sondażem • Analizą treści (np. listów) • Badaniami terenowymi (badania, w których badacz "rusza zza biurka" i przeprowadza swój projekt w analizowanej społeczności.)

23. operacjonalizacja • Wybór technik pomiaru • rozstrzygnięcia dotyczące pojęć i ich zdefiniowania • dobór i zdefiniowanie wskaźników i zmiennych • wskazanie zbiorowości, w której będą realizowane badania i dokonanie w niej zwiadu terenowego • decyzja co do wykorzystywanych metod i technik badawczych i wybór bazy źródłowej • decyzja co do zasady analizy uzyskanego materiału empirycznego

24. Populacja i dobór próby Populacją w badaniach jest grupa, na temat której formułować będziemy wnioski ,ale rzadko kiedy mamy możliwość przebadania wszystkich członków danej grupy, więc musimy wybrać próbę badawczą, na podstawie której wyciągniemy wnioski co do ogółu.

25. Obserwacje, przetwarzanie danych, analiza, zastosowanie • Obserwacje, to zbieranie danych empirycznych. • Przetwarzanie danych (np. podsumowanie i opisanie zebranych notatek, obliczenia w komputerze) • Analiza, czyli interpretacja w celu wyciągnięcia wniosków dotyczących zainteresowań, idei oraz teorii, które zainspirowały badania. • Zastosowanie – wykorzystanie przeprowadzonych badań oraz wypływających z nich wniosków (np. w formie prezentacji, referatu, artykułu)

26. Dziękuję za uwagę