Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

1. Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi Mete Doğu KARE Validasyon Ölçüm ve Eğitim Hizmetleri Ticaret Ltd. Şti. Ofis : + 90 216 482 88 45 Fax : + 90 216 482 88 46 Mobil : + 90 532 704 24 32 meted@validasyon.org info@validasyon.org http://www.validasyon.org

2. HVAC’lara ait başlıca bileşenler: HVAC kasası; Vantilatör ve aspiratör Filtreler Taze hava ve egsoz havası damperi Karışım hücresi ve damperi Isıtma – soğutma bataryaları Yoğuşma tavası ve drenaj sistemi Nem alıcı ve nemlendirici Havalandırma kanalı sistemi; Hava kanalları Susturucu Taze ve egsoz havası panjuru Kontrol damperi Terminal filtre Difüzör Otomasyon Hava debisi ölçer CAV;VAV Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

3. HVAC sistem bileşenlerinin oda parametrelerine etkileri: Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

4. HVAC’ların fonksiyonları; • Oda sıcaklıklarını ve nem değerlerini kontrol etmek • Havanın filtrelenmesini ve saatteki değişim sayılarını sağlamak • Üretim alanlarında hava akışlarının uygunluğunu sağlamak • Odalar arası fark basınçlarını sağlamak • Çapraz bulaşmayı önlemek • Üretim odalarına ait oda sınıflarını sağlamak Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

5. GEP (GoodEngineeringPractices) Proje Müh. Genel Operasyon ve bakım Altyapı Organizasyon Standartlar Dokümantasyon Sonuç analizi Doküman hazırlığı Muh.talimatları ve kayıtlar Planlama izleme Değişiklik yönetimi Planlı bakım Tasarım Yenilik ve iyileştirme Arıza bakımı Tasarım gözden geçirme Kalibrasyon İç denetim . Kurulum Ekipman yönetimi Atık yönetimi GxP harici uygulama uyumu Tedarikçi yönetimi Ekipman devreye alma / ıskarta Devreye alma ve validasyon Depo Bina, ekipman devri Teslim alma Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

6. HVAC kritik parametreleri; Kullanıcı Gereklilikleri URS Kritik hava parametreleri Doğrudan etkili Dolaylı Etkili / Etkisiz HVAC No:2 HVAC No:1 Devreye alma çalışmaları Devreye alma çalışmaları Validasyon çalışmaları Nihai onay Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

7. HVAC tasarımı yaparken dikkat edilecek konular : • Üretim alanının ve proseslerin özellikleri • Yerleşim planı • Temiz alan sınırları • Özel ürünlerin üretilmesi (HAP, Ex-proof ) • Proseslerden kaynaklanan ısı yükleri Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

8. HVAC tasarımı yaparken dikkat edilecek konular: • Oda sınıfları ( ISO 5-6-7-8 / A,B,C,D / 100 ; 10,000 ; 100,000) • Hava değişim sayısı (n / h) • Odanın yeniden temizlenme süresi (Recovery time) • Hava filtrasyonu • Oda sıcaklıkları ve nem değerleri • Odalar arası fark basınçlar Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

9. HVAC tasarımı yaparken dikkat edilecek konular: • Hava yönleri (Diffüzör ve menfez yerleşimleri) • Proses emiş havaları, toz emme sistemleri • Havalandırma kanalları güzergahı • CAV – VAV – manuel damperler • Soğutma grubu (soğuk su-gazlı) ve ısıtma grubu (sıcak su-buhar) • Bakım ve kalibrasyon • İş Sağlığı ve Güvenliği standardı Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

10. Üretim binalarına göre kritik HVAC parametreleri : (“Δ”: Ürüne etkili) Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

11. HVAC sistemi risk değerlendirmesi: • Risk değerlendirmesi parametreleri Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

12. Çalışanlar için taze hava ihtiyacı: Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

13. Örnek HVAC sistemi : Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

14. Örnek HVAC sistemi (API - Yaş) : Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

15. Hava filtrasyonu • Filtreler kontaminasyonu önlemek için kullanılır (Bakteri, partikül, kimyasal) • Filtrelerin tipi; ürüne ve çalışılacak proseslere ait ortam havası kalitesine, dönüş havası ve hava değişim sayılarına göre belirlenir Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

16. Önemli noktalar: • HVAC sistemleri 7 gün / 24 saat çalışacak şekilde tasarlanmalıdır • • Proses ekipmanlarının devreye girip çıkmaları esnasında meydana gelebilecek fark basınç değişiklikleri oda içerisinde kontrol edilmelidir • Taze hava; bir ön hazırlama ünitesinden geçirilerek bir veya birden fazla HVAC sistemi beslenebilir. (Standartların gerektirdiği yüksek hava değişim sayıları maliyetleri artırmaktadır) • Kritik proseslere ait HVAC sistemleri bağımsız olmalıdır. Mahal havalandırmaları ile proseslere hizmet verilmemelidir Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

17. Önemli noktalar: • Odalardaki emiş menfezleri yere yakın monte edilmelidir (h= 25 cm) • Birden fazla olması havanın oda içinde sirkülasyonuna yardımcı olması için • tercih sebebidir. Önlerinde ekipman, mobilya vs bulunmamalıdır • Odalarda yapılacak olan sanitizasyon işlemlerinden sonra odanın başlangıç • koşullarına en kısa zamanda dönmesi gerekir (15 dakika) Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

18. Örnek bir HVAC sistemi (Ambalaj ) : Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

19. Önemli noktalar (Ambalaj havalandırma sistemi) • Steril ürünlerin ambalaj işlerine ait gereklilikler için Bkz ISPE Baseline® Guide on Sterile Manufacturing Facilities (Reference 13, Appendix 12). • • Primer ambalaj alanları, üretim alanlarına ait gereklilikleri sağlamalıdır • • Sekonder ambalaj alanlarının genellikle konfor şartlarını sağlaması beklenir. Özel etiketleme prosedürleri için nem kontrolü de gerekebilir Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

20. Örnek bir HVAC sistemi (Numune alma ve tartım ) : Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

21. Önemli noktalar (Numune alma ve tartım) •Numune alma yerine ait egzos havası sirküle edilmemelidir • Filtreleme kademeleri min F7 + H13/14 olmalıdır • Bazı malzemelerin numune alınması ve tartımı için düşük nem şartı gerekmektedir (Toz) • Numune alma alanı ile depo arasında hava kilidi gerekmektedir Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

22. Örnek bir LF : Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

23. Önemli noktalar (Depolar) : • Depolarda HVAC sistemi yerine sıcak su ve soğuk su ile çalışan fanlı sistemler de kullanılmaktadır. Fanlı sistemlerde çıkan hava çok sıcaktır. HVAC sistemi kadar etkin bir hava sirkülasyonu olamayacağından depolanan malzemelerin zarar görme riski bulunmaktadır • Depolarda sıcak ve soğuk noktaların belirlenmesi gerekmektedir. (Mapping) • Belirlenecek olan noktalardan depoyu yaz ve kış temsil edebilecek • olan noktalara sabit sıcaklık / nem sensörleri monte edilerek değerler • izlenmeli ve kayıtları tutulmalıdır. • Depoda yapılacak fiziksel değişikliklerden sonra mapping çalışmalarının tekrar edilmesi, sensör yerlerinin yeniden belirlenmesi gerekir. Bu çalışmalar esnasında deponun dolu, yarı dolu durumları göz önüne alınmalıdır Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

24. Kapalı kapılardaki hava kaçakları Hava debisi (m3/h) Çift kanatlı kapı Tek kanatlı kapı Fark basınç (Pa) Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

25. Hijyenik santral; Tasarımı ve imalatı DIN –EN-1886 ve DIN 1946 /4 standartlarına uygun, Vantilatörler Plug fanlı, epoksi boyalı, seyrek kanatlı ve kolay temizlenebilir, Aseptik-steril alanlara hizmet verecek HVAC’ların iç sacı komple 304 kalite paslanmaz, Yoğuşma tavası giderine uygun kondenstop ( toplu) konmalıdır. Bu sayede oluşacak santral içerisindeki vakum önlenerek yoğuşma tavasının taşması ve biriken suların bakteriyolojik kontaminasyonu engellenecektir Filtre ve fan hücreleri hijyenik aydınlatmalı, gözetleme camlı, filtreler fark basınç göstergeli, Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

26. Hijyenik santral; Isıtma ve soğutma serpantinleri alüminyum kanatlı bakır borudan imal edilmeli, soğutma serpantini yüzeyindeki hava hızı 2,5 m/s olmalı, Santralin dış sacı PVC kaplı veya elektrostatik toz fırın boyalı, panelleri 40 mm kaya yünü izolasyon malzemeli , Elektriksel tüm bağlantılar IP 65’e göre olmalıdır Ses düşürücü modül (akustik dağıtıcı) DIN 4102’e göre galvaniz malzemeden ve A2 sınıfına uygun olmalıdır Kapasite hesaplarında %15 yedek kapasite öngörülmelidir Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

27. Sensörler ; Sıcaklık ölçerler için elektriksel çıkış sinyali: 4-20 mA , Doğruluk ± %0,3 Sıcaklık ve nem ölçer için elektriksel çıkış sinyali: 4 – 20 mA , doğruluk min ± %2 Hava hızı için elektriksel çıkış sinyali : 4 – 20 mA , doğruluk min ± %5 Basınç ölçümü (P, DP) için elektriksel çıkış sinyali: 4 – 20 mA , doğruluk min ± %2 Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

28. Havalandırma kanalları; Havalandırma kanalları galvaniz, alüminyum, paslanmaz malzemeden olabilir. (Flanş bağlantılı) Dikdörtgen kesitli hava kanalları sac kalınlıkları kanal kenar uzunluklarına bağlı olarak DIN 24157 (veya DIN 24145) ‘e göre imal edilmelidir 499 mm kenar uzunluğuna kadar 0,65 mm 990 mm kenar uzunluğuna kadar 0,75 mm 1490 mm kenar uzunluğuna kadar 0,95 mm 2000 mm kenar uzunluğuna kadar 1,25 mm olacak . Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

29. PressureDropinches w.c. Havalandırma kanalında basınç düşümü: . Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

30. PressureDropinches w.c. Havalandırma kanalında basınç düşümü: . Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

31. Havalandırma kanalında basınç düşümü: . Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

32. PressureDropinches w.c. Havalandırma kanalında basınç düşümü: . Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

33. Havalandırma kanalları; Havalandırma kanallarının sızdırmazlık ve basınç testleri DIN 24194 (veya DIN 24190) e göre yapılabilir. Ayrıca SMACNA standardına göre ClassA’ya göre de test edilebilir. Bağlantı parçaları, askılar gibi tüm aksesuarlar galvaniz malzemeden olabilir. (Dikdörtgen kanallarda askılar arası mesafe 2,5 m, dairesel kanallarda 3 m) Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

34. Havalandırma kanalları izolasyonları; Havalandırma kanallarının izolasyon malzemesi yağ, suya dayanıklı, kalınlığı min. 1 cm olmalıdır. İzolasyon malzemesi Yangına dayanıklı izolasyon malzemesi (B1 – 4102) Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

35. Havalandırma kanallarındaki hava hızları; HVAC taze hava kanalı : 4 - 7 m/s Üfleme kanalı : 3 - 7 m/s Emme kanalı ve egzos kanalı : 4 - 7 m/s Proseslerden atılan hava (toz toplamalar) : 15 m/s Akrobat kollar (Lab alanlarındaki lokal emişler) : Yakalama hızı : 0,5 - 5 m/s Kanal içi hız : 6 – 14m/s Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

36. Havalandırma kanalları; Üfleme hava kanallarında; üfleme hava debilerine uygun kendinden izolasyonlu dairesel kesitli esnek hava kanalları kullanılabilir (Uzunlukları 1,5 - 2 m arasında olmalıdır) Yuvarlak kesitli galvaniz hava kanallarının kalınlıkları kanal uzunluklarına göre kullanılır; 125 mm uzunluğa kadar 0,40 mm 125-200 mm arası uzunluğa kadar 0,60 mm 200-350 mm arası uzunluğa kadar 0,76 mm 400-1000 mm ve üzeri uzunluğa kadar 1 mm Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

37. Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

38. VAV CAV Manuel Damper Hava Damperleri; Hava debileri, basma ve emme hava kanallarına monte edilen damperler ile sağlanır. Damperler manuel ve otomasyona bağlı çalışabilirler (CAV- VAV) Damperlerin hava sızdırmazlığı DIN 1946’ya uygun olacaktır. Ana üfleme ve ana emme havalandırma kanallarında İSG‘ye uygun olarak yangın damperleri kullanılmalıdır Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

39. Çevre izleme ve kontrolleri; • Aseptik üretim alanlarında sıcaklık, nem, fark basınç değerleri ve partikül sayısı 21 CFR part 11’e uygun şekilde sürekli izlenilmesi gereken kritik parametrelerdir. • Farklı oda sınıflarına ait komşu odalar arasındaki fark basınçlar, oda • kapıları kapalı olduğunda 10-15 Pa arasında olmalıdır (FDA) • Bu değer aynı oda sınıfına sahip odalar arasında 5 Pa ‘dır Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

40. Fark basınç izleme ve kontrol diyagramı: Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

41. Sıcaklık izleme ve kontrol diyagramı: Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

42. HVAC sistemlerinin işletilmesi (BMS) BMS (BuildingManagementSystem) HVAC sistemlerinin işletilmesi için kullanılan bir otomasyon sistemidir. Bu sistem ile sahadaki duyar elemanlarla (sensörler, otomatik vanalar vs) haberleşme sağlanıp, istenen cGMP kritik oda şartları oluşturulur. Oda şartları 21 CFR Part 11’e uyumlu BMS sistemi ile sürekli izlenir ve ayarlanır. Koşullardan sapma olduğunda, BMS sistemine müdahale edilmesi gerektiğinde giriş yetkisi olan kullanıcı tarafından bilgisayar ortamında gerekli ayarlamalar yapılır ve tüm bu işlemlerin kayıtları tutulur. (Kimin, ne zaman, hangi parametreyi değiştirdiği gibi) Bu sistemin bir avantajı da geriye yönelik tüm parametrelerin trend analizlerinin alınmasına imkan vermesidir. Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

43. HVAC sistemlerinin işletilmesi (BMS ) Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

44. Bakım ve kalibrasyon çalışmaları Bakım ve kalibrasyon çalışmaları kalifiye ve eğitimli personel tarafından SOP ve talimatlara göre yapılmalıdır “Automatic, mechanical or electronic equipment or othertypes of equipment, including computers, or related systemsthat will perform a function satisfactorily, may be used in the manufacture, processing, packing, and holding of a drugproduct. If such equipment is so used, it shall be routinelycalibrated, inspected, or checked according to a writtenprogram designed to assure proper performance. Writtenrecords of those calibration checks and inspections shall bemaintained.” US Code of Federal Regulations, 21 CFR 211.68, 1/20/95. Maintenance of appropriate intervals to prevent malfunction &shall be “preventative” not “reactive” maintenance. US Codeof Federal Regulations, 21 CFR 211.67. Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

45. Havalandırma sistemlerinin cGMP ve GEP gerekliliklerine göre tasarımı, kurulumu ve işletilmesi

46. Teşekkürler Mete Doğu KARE Validasyon Ölçüm ve Eğitim Hizmetleri Ticaret Ltd. Şti. Ofis : + 90 216 482 88 45 Fax : + 90 216 482 88 46 Mobil : + 90 532 704 24 32 meted@validasyon.org info@validasyon.org http://www.validasyon.org