470 likes | 620 Views
Partie i systemy partyjne państw Europy Wschodniej. Dr hab. Walenty Baluk, prof. UMCS.
E N D
Partie i systemy partyjne państw Europy Wschodniej Dr hab. Walenty Baluk, prof. UMCS
Partia - instytucja polityczna pojmowana w kategoriach zespołu osób posiadających zasoby organizacyjne i materialne, stwarzające możliwości uczestnictwa w życiu politycznym. Przynależność jest sformalizowana (statut), a podejmowane działania zorganizowane i powtarzalne, służą realizacji konkretnego celu politycznego • W procesie instytucjonalizacji partii politycznej R. Harmel i L. Svåsand wyróżniają trzy fazy: • Identyfikacji (tożsamość programowa partii), • Organizacji (struktura) • Stabilizacji (maksymalizacja zyskówwyborczych)
Attila Ágh wyodrębnił cztery fazy instytucjonalizacji: • 1) „embrionalną” – pojawienie się nowych partii politycznych w ramach reżimu jednopartyjnego;2) protopartii – funkcjonowanie partii w okresie od upadku starego systemu do pierwszych rywalizacyjnych wyborów;3) parlamentaryzacji – główne partie polityczne są zorientowane na rywalizację i aktywność na forum parlamentu; • 4) fazę stabilizacji – maksymalizacji zysków na płaszczyźnie wyborczej i parlamentarnej w celu sprawowania rządów
Giovanni Sartori - o systemie partyjnym możemy mówić wtedy, kiedy istnieją w nim co najmniej dwie współzawodniczące partie Typologie systemów partyjnych: 1) ilościowe(M. Duverger: dwupartyjne i wielopartyjne); 2) jakościowe (J. La Palombary i M. Weinery: systemy konkurencyjne i nie dopuszczające konkurencji (rywalizacji politycznej); 3) ilościowo-jakościowe G. Sartori: a) system partii predominującej; b) system dwupartyjny; c) system wielopartyjny umiarkowanie spolaryzowany; d) system wielopartyjny ekstremalnie spolaryzowany
UKRAINA Etapy transformacji • 1)Etap liberalizacji systemu radzieckiego 1989-1991; • 2) Etap rządów nomenklatury 1991-1994; • 3) Etap rządów oligarchii 1994-2004 • 4) Rządy „obozu pomarańczowego” 2005-2010
Etapy kształtowania się systemu partyjnego • Przedpartyjny 1988-1989 2) Początków wielopartyjności (1989-1991) 3) Postkomunistyczny (1991-1994) 4) Fragmentaryzacji (1994-2004)
Etap przedpartyjny 1988-1989 • Organizacje ekologiczne – Ukraińska Asocjacja „Zielony Świat” (1987) • Organizacje demokratyczne – Ludowy Związek Sprzyjania Przebudowie (1988) • Organizacje kulturologiczne – Kijowski Ukraiński Klub Kulturologiczny; „Towarzystwo Lwa”; Stowarzyszenie Języka Ojczystego im. Szewczenki; „Memoriał” (odział ukraiński) • Organizacje narodowo-demokratyczne – „Ludowy Ruch Ukrainy na rzecz przebudowy” • Organizacje radykalne – Ukraiński Związek Helsiński • Organizacje młodzieżowe – Związek Niezależnej Młodzieży
Początków wielopartyjności (1989-1991) • Partie narodowo-niepodległościowe – Ukraińska Partia Republikańska (1990); Ukraińska Chłopsko-Demokratyczna Partia • Partie narodowo-demokratyczne – Ludowy Ruch Ukrainy; Demokratyczna Partia Ukrainy • Partie liberalno-demokratyczne – Liberalno-Demokratyczna Partia Ukrainy; Ludowa Partia Ukrainy • Partie socjaldemokratyczne – Socjaldemokratyczna Partia Ukrainy; SDPU (z); Partia demokratycznego Odrodzenia Ukrainy. • Partie orientacji komunistycznej – KPU • Partie skrajnie lewicowe – „Forum Ojczyźniane” (ukraiński „Interfront) • Partie oderwane – Partia Zielonych Ukrainy (powstała z inicjatywy członków Asocjacji „Zielony Świat”).
Nazwa frakcji Liczba mandatów Agrariusze 74 Demokratycznego Odrodzenia 21 „O sprawiedliwość społeczną” 42 „Ziemia i wolność” 33 „Zgoda” 26 Kongres Sił Narodowo-Demokratycznych 34 Rada Narodowa 90 „Nowa Ukraina” 34 Przemysłowców 22 Rada 31 Ruch 48 Frakcje deputowanych w Radzie Najwyższej (jesień 1991 r.)
Przynależność do partii Liczba mandatów W tym zgłoszonych przez partię Lewica Komunistyczna Partia Ukrainy (KPU) 90 61 Chłopska Partia Ukrainy (ChPU) 19 - Socjalistyczna Partia Ukrainy (SPU) 15 7 Centrolewica Partia Pracy (PP) 5 2 Socjaldemokratyczna Partia Ukrainy (SDPU) 2 - Obywatelski Kongres Ukrainy (OKU) 2 - Tabela 2. Wyniki wyborów do RN w 1994 r.
Centrum Partia Demokratycznego Odrodzenia Ukrainy (PDOU) 4 - Partia Ekonomicznego Odrodzenia (PEO) 1 - Centroprawica Ludowy Ruch Ukrainy (LRU) 20 13 Demokratyczna Partia Ukrainy (DPU) 2 - Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ukrainy (ChDPU) 1 - Prawica Ukraińska Republikańska Partia 11 8 Kongres Ukraińskich Nacjonalistów 5 3 Ultraprawica Ukraińska Konserwatywno-Republikańska Partia 1 - Bezpartyjni 227 - Razem 405 94
Partie polityczne Ogólny okręg wyborczy Mandaty w okręgach jednomandatowych Razem % Mandaty Ultralewicowe 4,04 14 3 17 PSPU 4,04 14 3 17 Lewicowe 37,05 113 46 159 KPU 24,65 84 38 122 Blok ChPU + SPU 8,55 29 6 35 Blok Partii Pracująca Ukraina 3,06 - 1 1 Wszechukraińska Partia Pracy 0,79 - 1 1 Centrolewicowe 11,12 31 17 48 LDP 5,01 17 13 30 SDPU(z) 4,01 14 3 17 Partia „Związek” 0,70 - 1 1 Partia Kobiecych Inicjatyw 0,58 - - - SDPU 0,32 - - - Partia Obrońców Ojczyzny 0,30 - - - Partia Postępu Duchowego Ekonomicznego i Społecznego 0,20 - - - Tabela 3. Wyniki wyborów do RN w 1998 r.
Centrum 19,73 35 23 58 PZU 5,43 19 - 19 Partia „Hromada” 4,67 16 8 24 APU 3,68 - 8 8 Blok „Liberalna Partia i Partia Pracy- Razem” 1,89 - 2 2 Blok Partii „NEP” 1,22 - 2 2 Partia Narodowo Ekonomicznego Rozwoju 0,94 - - - Blok Partii „SLOń” 0,90 - 1 1 Partia Regionalnego Odrodzenia Ukrainy 0,90 - 2 2 Blok Partii „Europejski wybór Ukrainy” 0,13 - - - Centroprawicowe 16,28 32 23 55 LRU 9,40 32 14 46 PRP 3,13 - 4 4 Blok Partii „Naprzód Ukraino” 1,73 - 3 3 Chrześcijańsko Demokratyczna Partia 1,29 - 2 2 Republikańsko-Chrześcijańska Partia 0,54 - - - Partia Muzułmanów Ukrainy 0,19 - - - Prawicowe 2,7 - 7 7 Blok Partii „Narodowy Front” 2,7 - 7 7 Ultraprawicowe 0,55 - 1 1 Ukraińskie Zgromadzenie Narodowe 0,39 - - - Blok Partii „Mniej słów” 0,16 - 1 1 Nie poparło żadnej partii 5,25 - - - Kandydaci bezpartyjni - - 101 101 Unieważniono 3,0 - - - Razem 99,72 225 221 446
Konfiguracja ugrupowań politycznych w 2000 r. Polityczne centrum Prawicowa opozycja Lewicowa opozycja Ojczyzna ULR Partia Władzy KPU SPU PRP KUN ZD SDPU(z) Sobór PSPU LDP kierunek konfrontacji kierunek współpracy
Partie i bloki Ogólnopaństwowy okręg wyborczy Okręgi jednomandatowe (mandaty) Razem % mandaty Ultralewicowe 3,22 - - - 1 „Blok Natalii Witrenko” 3,22 - - - Lewicowe 29,87 79 10 89 2 KPU 19,98 59 7 66 3 SPU 6,87 20 3 23 Centrolewicowe 9,09 19 5 24 4 SDPU(Z) 6,27 19 5 24 5 Wszechukraińskie Zjednoczenie Polityczne „Kobiety dla przyszłości” 2,11 - - - Wyniki wyborów do RN w 2002 r.
Centrum 19,21 35 75 110 6 Blok „Za jedyną Ukrainę” 11,77 35 66 101 7 Blok „Drużyna pokolenia wiosennego” 2,02 - - - 8 PZU 1,30 - - - 9 Blok „Jedność” 1,09 - 3 3 10 Blok DPU-SD 0,87 - 4 4 11 Ukraińska Partia Marynarzy 0,11 - 1 1 12 Partia Narodowo-Ekonomicznego Rozwoju Ukrainy - - 1 1 Centoprawicowe 24,15 70 42 112 13 Blok W. Juszczenko „Nasza Ukraina” 23,57 70 42 112 14 „Wszechukraińskie Zjednoczenie Chrześcijan” 0,29 - - - Prawicowe 7,26 22 - 22 15 Blok Julii Tymoszenko 7,26 22 - 22 Ultraprawicowe 0,77 - - - 16 Blok Partii „Ruski Blok” 0,73 - - - 17 UZN 0,04 - - - Bezpartyjni - - 93 93 Razem 93,57 225 225 450
Konfiguracja ugrupowań politycznych w latach 2002-2004 Polityczne centrum PR Prawicowa opozycja Lewicowa opozycja Nasza Ukraina PU SDPU(z) KPU Partia Władzy SPU BJuTy APU LDP PPPU
N Ugrupowania w wyborach 2006 r. Głosy % Mandaty 1 Partia Regionów 8 144 485 32.12 186 2 Blok Julii Tymoszenko 5 648 345 22.27 129 3 Blok „Nasza Ukraina” 3 536 459 13.94 81 4 Socjalistyczna Partia Ukrainy 1 439 624 5.67 33 5 Komunistyczna Partia Ukrainy 928 501 3.66 21 6 Blok Natalii Witrenko „Ludowa Opozycja” 743 125 2.93 - 7 „Ludowy Blok Łytwyna” 618 060 2.43 - 8 Ukraiński Blok Ludowy Kostenka i Pluszcza 475 636 1.87 - 9 Partia „Wiec” 443 559 1.74 - 10 „Blok Obywatelski PORA-PRP” 372 931 1.47 -
Ugrupowania w 2007 Liczba głosów % Liczba miejsc w RN +/- do 2006 r. Partia Regionów 8013918 34,37 175 -11 Blok Julii Tymoszenko 7162174 30,71 156 +27 Blok „Nasza Ukraina – Ludowa Samoobrona” 3301012 14,15 72 -9 Komunistyczna Partia Ukrainy 1257397 5,39 27 +6 Blok Łytwyna 924568 3,96 20 +20 Socjalistyczna Partia Ukrainy 668185 2,86 0 -33 Postępowa Socjalistyczna Partia Ukrainy 309119 1,32 — — Wszechukraińskie Zjednoczenie „Swoboda” 178655 0,76 — —
Mołdawia Etapy transformacji: Liberalizacja systemu radzieckiego 1988-1991 Stanowienia państwa mołdawskiego 1991-2000 lata 1991-1994 – między mołdawską a rumuńską tożsamością lata 1994 – 2000 – kształtowanie mołdawskiej tożsamości 3) Rządy mołdawskich komunistów 2000-2009
N Nazwa ugrupowania % Mandaty 1 Agrarno-Demokratyczna Partia Mołdowy 43,18 56 2 Blok: 22,00 28 Partia Socjalistyczna Ruch „Jedność” 3 Blok Chłopów i Inteligencji 9,21 11 Sojusz Wolnych Chłopów Kongres Inteligencji Chrześcijańsko-Demokratyczna Liga Kobiet Partia Narodowo-Liberalna 4 Blok „Sojusz Chrześcijańsko-Demokratycznego Frontu Ludowego” 7,53 9 Wyniki przyśpieszonych wyborów parlamentarnych w 1994 r.
N Nazwa ugrupowania % Mandaty 1 Partia Komunistów Republiki Mołdowa 30,01 40 2 Blok „Demokratyczna Konwencja Mołdowy” 19,42 26 Partia Odrodzenia i Zgody Mołdowy 8 Chrześcijańsko-Demokratyczny Front Ludowy 8 Chrześcijańsko-Demokratyczna Liga Kobiet Mołdowy 2 Ekologiczna Partia Mołdowy 2 Chrześcijańsko-Demokratyczna Chłopska Partia Mołdowy 2 3 Blok „Ruch na rzecz demokratycznej i kwitnącej Mołdowy” 18,16 24 Ruch „Na rzecz demokratycznej i kwitnącej Mołdowy” 20 Obywatelska Partia Mołdowy 1 Ruch „Nowa Siła” 2 4 Partia Sił Demokratycznych 8,84 11 Wyniki wyborów parlamentarnych w marcu 1998 r
N Nazwa ugrupowania % Mandaty 1 Partia Komunistów Republiki Mołdowa 50,07 71 2 Blok „Sojusz Braghisa” 13,36 19 Związek Centrum Mołdowy 1 Socjalistyczna Partia Mołdowy 2 Partia Demokracji Socjalnej „Furnika” 3 Ruch Zawodowców „Speranca – Nadzieja” 1 Ruch „Nowa Siła” 1 Związek Pracy 1 3 Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa 8,24 11 Wyniki wyborów parlamentarnych z lutego 2001 r
N Nazwa ugrupowania % Mandaty 1 Partia Komunistów Republiki Mołdowa 45,98% 56 2 Blok Wyborczy „Demokratyczna Mołdowa” 28,53% 34 3 Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa 9.07% 11 Wyniki wyborów parlamentarnych 6 marca 2005 r *W wyborach uczestniczyło: 9 partii i 2 bloki, próg dla kandydatów niezależnych – 3%, partii - 6%, blok (2 partii) – 9%; blok (3 partii) – 12%, frekwencja – 64,84%
Partia Liberalna 13.13% 15 „Nasza Mołdowa” 9.77% 11 Komunistyczna Partia Republiki Mołdowy 49.48% 60 Liberalno - Demokratyczna Partia Mołdowy 12.43% 15 Wyniki wyborów parlamentarnych 5 kwietnia 2009 r. (% / mandaty)
N Nazwa ugrupowania % Man-daty 1 Partia socjaldemokratyczna 1,86 0 2 Partia Liberalna 14,68 15 3 „Nasza Mołdowa” 7,35 7 4 Ludowa Partia Chrześcijańsko –Demokratyczna 1,91 0 5 Partia Komunistów Republiki Mołdowa 44,69 48 6 Liberalno -Demokratyczna Partia Mołdowy 16,57 18 7 Demokratyczna Partia Mołdowy 12,54 13 8 Ekologiczna Partia Mołdowy „Związek Zielonych” 0,41 0 Wyniki przedterminowych wyborów parlamentarnych 29 VII 2009
Głosy Mandaty Partia Liberalna 9,96 12 Demokratyczna Partia Mołdowy 12,7 15 Liberalno - Demokratyczna Partia Mołdowy 29,42 32 Komunistyczna Partia Republiki Mołdowa 39,34 42 Wybory parlamentarne 2010 roku Frekwencja – 63,37%; uczestników - 39
Rosja Etapy transformacji: Liberalizacji systemu radzieckiego 1987- VII 1990 Poszukiwania VII 1990 – XII 1993 Kształtowania XII 1993 – 1999 Konsolidacji 2000-2008
System partyjny Federacji Rosyjskiej I etap (1990-1993) Na początku 1992 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zarejestrowało 37 partii politycznych Powstające ugrupowania można podzielić na następujące nurty 1) neokomunistyczne - Maj 1989 r. - „Jedność - za Leninizm i Komunistyczne Ideały” przekształcone w Komunistyczną Partię Bolszewików (związane z N. Andriejewą, stalinowskie) - „Pracująca Rosja” (W. Anpiłow). Opierała się przede wszystkim na struktury Rosyjskiej Komunistycznej Partii Robotniczej. Utworzona jesienią 1991 r. zrzeszała radykalne neokomunistyczne ugrupowania: Wszechzwiązkową Komunistyczną Partię Bolszewików, Rosyjską Partię Komunistów, Rosyjską Partię Komunistyczną – KPZR. - Ludowa Partia „Wolna Rosja” (A. Ruckoja) - Rosyjski Związek Ogólnoludowy (S. Baburina). Ugrupowanie nacjonalistyczne. - Komunistyczna partia Federacji Rosyjskiej (G. Ziuganow). Odrodzona w lutym 1993 r. jest uważana za kontynuatorkę Komunistycznej Partii RFSRR z 1990 r. i KPZR. - Agrarna Partia Rosji (M. Łapszyn). Powstała w lutym 1993 r. na bazie frakcji „Związek Agrarny”
System partyjny Federacji Rosyjskiej (cd.) 2) socjalistyczne - Socjaldemokratyczna Partia FR, która powstała na bazie klubów politycznych działających w latach 1988-1989. 3) demokratyczne - Powstałe z nurtu antykomunistycznego: Rosyjska Partia Demokratyczna - Powstałe z nurtu niekomunistycznego: Partia Konstytucyjnych Demokratów i Partia Konstytucyjno-Demokratyczna - Partia Wolności Narodowej (Astafiewa) - Powstałe z rozpadu KPZR: Demokratyczna Partia Rosji (N. Trawkin, S. Głaziew, G. Burbulis, S. Sztalin) i Republikańska Partia Federacji Rosyjskiej 4) chadeckie - Rosyjski Ruch Chrześcijańsko-Demokratyczny - Chrześcijańsko-Demokratyczny Związek Rosji - Rosyjska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna
System partyjny Federacji Rosyjskiej (cd.) 5) chrześcijańsko-narodowe (charakter prawosławny) - Związek Chrześcijańsko-Patriotyczny - Związek Chrześcijańskie Odrodzenie 6) nacjonalistyczne - Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji (W. Zyrinowski) - Republikańska Narodowa Partia Rosji (N. Łysienko) - Rosyjska Jedność Narodowa (A. Barkaszow)
Partie 2003 (%) M 1999(%) M 1995(%) M 1993 (%) M Komuniści (KPFR) 12,7 53 24,28 113 22,3 157 12,4 47 Wspólna Rosja Jedność (Niedźwiedź) Ojczyzna – Cała Rosja 37,1 222 - - - - - - 23,32 77 - - - - - - 13,33 66 - - - - Sojusz Sił Prawicow. 3,9 2 8,52 29 - 9 15,5 58 LDPR 11,6 38 5,98 17 11,18 51 22,9 64 „Jabłoko” 4,3 4 5,93 21 6,89 45 7,82 22 „Nasz Dom Rosja” - - - 7 10,13 55 - - „Rodina” 9,1 37 - - - - - - Ludowa Partia 1,2 19 - - - - - - Agrarna Partia 3,8 2 - - - 20 8 34 System partyjny FR w latach 1993-2003
Partie w Rosji na osi lewica-prawica (2003) AP „Jabłoko” ZSP KPFR „Rodina” LP „JR” LDPR
Nazwa ugrupowania Głosy (%) Mandaty Mandaty % Agrarna Partia Rosji 2.30 - - Partia Polityczna „Siła Obywatelska” 1.05 - - Demokratyczna Partia Rosji 0.13 - - Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 11.57 56 12,44 Związek Sił Prawicowych 0.96 - - Partia Sprawiedliwości Społecznej 0.22 - - Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 8.14 39 8,67 Partia Polityczna „Sprawiedliwa Rosja” 7.74 38 8,44 Partia Polityczna „Patrioci Rosji” 0.89 - - „Wspólna Rosja” 64.30 315 70 Partia Demokratyczna „Jabłoko” 1.59 - - Wyniki wyborów do Dumy Państwowej w 2007 r.
Nazwa ugrupowania % Mandaty „Jedna Rosja” 49,32 238 Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej 19,19 92 „Sprawiedliwa Rosja” 13,24 64 Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji 11,67 56 Partia Demokratyczna „Jabłoko” 3,43 - Partia „Patrioty Rosji” 0,97 - Partia „Prawe Dzieło” 0,6 - Wyniki wyborów do Dumy Państwowej 2011 roku Dane CKW Rosji
Rosyjskie partie na osi lewica-prawica 2011/2012 Patrioci Rosji „Jabłoko” Prawe Dzieło KPFR „SR” „JR” LDPR „Patrioci Rosji” – umiarkowanie lewicowa partia, powstała z rozłamu w KPFR w 2005 r., Zjednoczyła Rosyjską Partię Pracy, „Euroazjatycka Partię – Patrioci Rosji”, Partię „Pokoju i Jedności”. 19 grudnia 2011 roku partia weszło do Ogólnorosyjskiego Frontu Ludowego W.Putina „Prawe Dzieło” – ugrupowanie prawicowe, powstało w wyniku rozwiązania Sojuszu Sił Prawicowych
BIAŁORUŚ Etapy transformacji: Liberalizacja systemu radzieckiego, lata 1989-1991 Republika parlamentarna, lata 1991-1994 Republika prezydencka wschodnia, lata 1994-2004 „Odwrót od demokracji” – od 2004 roku
Nazwa ugrupowania Liczba uzyskanych mandatów (ogółem) Partia Komunistów Białoruska 44 Agrarna Partia 34 Partia Zgody Narodowej 8 Zjednoczona Partia Obywatelska 8 Białoruska Socjal-Demokratyczna Hromada 2 Partia Ogólnobiałoruskiej Jedności i Zgody 2 Białoruska Chłopska Partia 1 Białoruska Partia Patriotyczna 1 Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości 1 Białoruska Partia Pracy 1 Narodowa Partia Białorusi 1 Partia Liberalno-Demokratyczna 1 Niezależni 94 Razem 198 Wyniki wyborów do Rady Najwyższej w 1995 r.
Partie Wybrani w I turze Wybrani w II turze Razem Komunistyczna Partia (KPB) 2 4 6 Agrarna Partia 4 1 5 Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości - 2 2 Białoruski Patriotyczny Związek Młodzieży 2 - 2 Biał. P. Socjalno-Sportowa 1 - 2 Socjaldemokratyczna Partia Zgody Narodowej 1 - 1 Białoruskie Zrzeszenie Obywatelskie „Jabłko” - 1 1 P. Liberalno-Demokratyczna - 1 1 Zjedn. Partia Obywatelska - 1 1 Partia Komunistów Białoruska - - - Bezpartyjni 31 46 78 Wyniki wyborów do Izby Reprezentantów (X 2000)
Nazwa ugrupowania Liczba mandatów Bezpartyjni 98 Komunistyczna Partia Białorusi 8 Agrarna Partia 3 Partia Liberalno-Demokratyczna 1 Partia BFL - Zjednoczona Partia Obywatelska - Białoruska Socjal-Demokratyczna Hromada - Partia Komunistów Białoruska - Białoruska Socjaldemokratyczna Partia (Ludowa Hromada) - Socjaldemokratyczna Partia Zgody Narodowej - Partia Republikańska Frekwencja – 89% - Razem 110 Wyniki wyborów do Izby Reprezentantów (IX 2004)
Nazwa ugrupowania Liczba mandatów Bezpartyjni 103 Komunistyczna Partia Białorusi 6 Agrarna Partia 1 Partia Liberalno-Demokratyczna - Partia BFL - Zjednoczona Partia Obywatelska - Białoruska Socjal-Demokratyczna Hromada - Białoruska Socjaldemokratyczna Partia (Ludowa Hromada) - Republikańska Partia Pracy i Sprawiedliwości - Białoruska Partia Patriotyczna - frekwencja – 76,7% Razem 110 Wyniki wyborów do Izby Reprezentantów w 2008 roku
Państwo Nazwa dokumentu Data uchwalenia Liczba partii Rosja Federalna ustawa o partiach politycznych 21.06.2001 (poprzednia ustawa z 5.12.1995) 199 (1999) 50 (2003) 7 (2009) Białoruś Ustawa Republiki Białoruś o partiach politycznych 05.10.1994 (wielokrotnie nowelizowana) 20 (1991) 28 (1999) 15 (2009) Ukraina Ustawa Ukrainy o partiach politycznych na Ukrainie 05.04.2001 14 (1992) 52 (1998) 172 (2009) Mołdawia Ustawa o partiach politycznych 21.12.2007 50 (1997) Armenia Ustawa Republiki Armenia o partiach 03.07.2002 (zmiany: 08.12.04; 09.04.07) 20 (1991) 19 (1995) 114 (2002)
Azerbejdżan Ustawa Republiki Azerbejdżanu o partiach politycznych 03.06.1992 (obowiązuje redakcja z 01.10.2007) 30 (2000) Gruzja Ustawa organiczna Gruzji o politycznych zjednoczeniach obywateli 31.10.1997 145 (2001) 180 (2006) Kazachstan Ustawa Republiki Kazachstan o partiach politycznych 15.07.2002 12 (2006) Kirgizja Ustawa Republiki Kirgiskiej o partiach politycznych 12.06.1999 57 (2007) Tadżykistan Ustawa Republiki Tadżykistan o partiach politycznych 13.11.1998 8 (2008) Turkmenia Ustawa o organizacjach społecznych 21.10.2003 (zastąpiła ustawę z 1991) 1 (2007) Uzbekistan Ustawa Republiki Uzbekistan o partiach politycznych 26.12.1996 (zmiany: 20.08.99; 12.12.03 30.04.04 03.12.04) 4 (2009)
Państwo/rok elekcji P3% 2NP SND SDT ELPP System partyjny Mołdowa / 1994 4,0 80,8 2,0 2,55 2,62 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Ukraina / 1994 4,0 24,44 4,55 1,04 21,8 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Rosja / 1995 5,0 47,1 2,85 1,08 6,17 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Mołdowa / 1998 4,0 63,5 1,54 1,08 3,63 Umiarkowanie wielopartyjny z równowagą między partiami Ukraina / 1998 8,0 37,3 2,65 1,5 7,01 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Rosja / 1999 6,0 47,6 1,04 1,75 8,3 Ekstremalnie wielopartyjny z dwiema głównymi partiami Mołdowa / 2001 5 63,43 3,7 1,6 1,8 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Ukraina / 2002 6,0 47,32 1,1 1,53 7,05 Ekstremalnie wielopartyjny z dwoma głównymi partiami Rosja / 2003 5,0 61,07 4,2 1,39 3,7 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Mołdowa / 2005 4,0 74,5 1,6 3,1 2,26 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Ukraina/ 2006 5,0 54,39 1,44 1,6 3,5 Umiarkowanie wielopartyjny z równowagą między partiami Rosja / 2007 4,0 75,87 5,5 1,4 1,9 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą
Państwo/rok elekcji P3% 2NP SND SDT ELPP System partyjny Armenia / 1995 5,0 66,8 14,9 1,1 2,5 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Azerbejdżan / 1995-96 6,0 46,4 13,5 1,0 5,2 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Gruzja / 1995 7,0 60 3,1 1,06 3,9 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Armenia / 1999 7,0 50,3 5,6 1,1 4,6 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Azerbejdżan / 2000 6,0 65,6 10,7 1,5 2,7 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Gruzja / 1999 6,0 79,6 2,2 3,85 2,8 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Armenia / 2003 6,0 43,5 2,3 1,4 7,5 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Azerbejdżan / 2005 2,0 52 12 1,6 2,7 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą Gruzja / 2003-2004 4,0 72,7 8,0 3,2 2,4 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominująca Armenia / 2007 8,0 64,1 3,4 1,1 3,3 Ekstremalnie wielopartyjny z jedną partią dominującą Azerbejdżan / 2010 - - - - - Gruzja / 2008 5,0 90,6 7,0 2,8 1,55 Umiarkowanie wielopartyjny z jedną partią dominującą
System skonsolidowany System nieskonsolidowany System przejściowy Protosystem System jednopartyjny III II I III II I III II I III II I III II I* W S N Lt Ee Lv N Md Ua S Ge Am Kg W Az Ru Kz By Tj Uz Tm