1 / 38

TÜRKİYE’DE PARAZİTER BALARISI HASTALIK VE ZARARLILARININ DURUMU; KONTROL YÖNTEMLERİ

TÜRKİYE’DE PARAZİTER BALARISI HASTALIK VE ZARARLILARININ DURUMU; KONTROL YÖNTEMLERİ. Prof.Dr.Levent AYDIN Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı ,Uludağ Üniversitesi Arıcılık Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi laydin@uludag.edu.tr.

emera
Download Presentation

TÜRKİYE’DE PARAZİTER BALARISI HASTALIK VE ZARARLILARININ DURUMU; KONTROL YÖNTEMLERİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. TÜRKİYE’DE PARAZİTER BALARISI HASTALIK VE ZARARLILARININ DURUMU; KONTROL YÖNTEMLERİ Prof.Dr.Levent AYDIN Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı,Uludağ Üniversitesi Arıcılık Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi laydin@uludag.edu.tr

  2. Türkiye’ Problem Olan Balarısı Parazit ve Zararlıları • Varroa destructor • Nosema apis • Nosema ceranae • Malpigomoeba mellificae • Galleria melenolla • Acarapis woodi ? • Athenia tumida ?

  3. Varroosis Varroa jacobsoni (Java) 1904 A.mellifera Varroa underwoodi (Nepal) 1987 A.cerana Varroa rindereri (Borneo) 1996 A.koschevnikovi VARROA DESTRUCTOR (Akdeniz-Ortadoğu) 2000 Varroa jacobsoni 2000 yılında yapılan analizlerde(mt DNA) yöntemi ile 20 alt tür saptanmıştır. Apis cerana bulunan 2 tip parazit anlamında önemlidir. Bunlardan biri Varroa destructor olarak isimlendirilmiştir.

  4. VARROOSİS Etken :Varroa destructor (Kore hattı) Yayılış:Tüm Türkiye Ülkemize 1977-1978 yıllarında Trakya’dan girdi,1984 yılına kadar 600 bin koloni söndü.

  5. Varroa destructor Büyüklüğü : 1.1-1.2 mm x 1.6-1.7 mm Gelişmesi : 5 – 6 gün Yerleşim Yeri : Tüm yavru gözleri Kışın : Dişi döllenmiş, kovanda yumurtlamaya hazırdır Tedavi : İlaçlara daha dirençli Yumurtlama : Daha fazla yumurta bırakır Yayılış : Tüm Akdeniz ve Ortadoğu’ya yayılmıştır Varroa jacobsoni 0.9-1 mm x 1.4-1.5 mm 7 – 8 gün Erkek yavru gözleri Dişi döllenmemiş olabilir. İlaçla tedaviye duyarlıdır Daha az yumurta bırakır Sadece GüneydoğuAsya’da kalmıştır

  6. Varroa ilişkili virüsler • *Deforme kanat virüsü (DWV) • *Akut arı felci virüsü (ABPV) • *CWV (Cloudy wing virus) • *KBV (Kaşmir arı virüsü) • *SBPV (Slow Bee Paralysis Virus) KOVAN TAHRİBATINDA TEK BAŞINA VARROA’YI DÜŞÜNMEK BÜYÜK HATADIR

  7. VARROA YAYILIŞI

  8. KIŞIN VARROALI KOLONİLERDE YAŞAMA GÜCÜ • VARROA SAYISI YAŞAMA GÜCÜ Düşük % 1 %100 Orta %1-3 %100 Yüksek %3-5 %80 Aşırı %5-10 %40

  9. Koruma ve Kontrol Varroosis’ten şüpheli kolonilerde kimyasal kontrol daima erken ilkbahar ve geç sonbaharda tamamlanmalıdır. • Biyolojik Kontrol a- Isıtma yöntemi ? b- Yavru gözleri ? c- Polen çekmecesi d-Dirençli arı ırklarının yetiştirilmesi * Agresif arı ırklarında Varroa’nın yayılışı daha kısıtlıdır. * Varroa’nın dişileri sıcak ve tropikal kuşakta daha az yumurta bırakır

  10. Kimyasal Kontrol Klasik İlaçlar ETKİ Amitraz %12.5 3 gün ara ile 3 kez fum. % 76 Plastik strip 3.3gr 6 hafta %99.4 Coumaphos %3.2 1 hafta ara ile 3 kez dökme % 90 Plastik strip %95 Yeni Generasyon İlaçlar Flumethrin %1 Strip % 96 Fluvalinat %1Strip % 97

  11. Varroa Drugs in Turkey

  12. ORGANİK ASİTLER Okzalik asit%41 hafta ara ile 3 kez %95 (Balda kalıntı) Laktik asit%151 hafta ara ile 3 kez %50 (Koruma amaçlı) Formik asit%60- %85 - Uzun süreli - Kısa süreli %95-98

  13. ÖRNEK ARAŞTIRMAGirişgin ve Aydın,2008 Birinci sezon • Formik asit %80 % 84.7 • Okzalik asit %4 % 93.7 • Laktik asit %15 % 54.3 İkinci sezon • Formik asit %80 % 95.6 • Okzalik asit %4 % 93.3 • Laktik asit %15 % 87.7

  14. Esansiyel-Eterik Yağlar Kanola, Yonca,,Rezene,Defne,Kızılcık,Okaliptus, Kekik,Lavanta, Tagetes minuta,neem ağacı,Naranciye Tek başlarına kullanımda tedavi amaçlı yeterlidir. Yavru gelişimine (aşırı doz) negatif etki göstermiştir Mentol ve Özellikle Timol (%75 -99 Etki)içerirler. Son yıllarda ülkemizde balda kalıntı-biyogüvenlik problemi nedeniyle tercih edilmelidir.

  15. ÖRNEK ARAŞTIRMASönmez,Girişgin,Aydın,2010 Birinci sezonda • Rezene % 25 % 79, • Defne % 25 % 68, • Lavanta % 25 % 76, İkinci sezonda • Rezene % 25 % 78, • Defne % 25 % 69, • Lavanta % 25 % 81, Üçüncü sezonda • Rezene % 25 % 72, • Defne % 25 % 66, • Lavanta % 25 % 78

  16. Timol içeren ticari preparatlar • Timol ve mentol % 81-99 • Ardıç Katranı %4 azalma • Hirsutella thompsonii ve Metarhizium anisopliae (MANTAR) %90 • Çörtük otu %80.6 Özellikle sıcak yörelerde yavru sökme ve Ergin balarıları için stres faktörü olabilirler!!!!!!

  17. VARROA SEZONU

  18. VARROA MÜCADELE STRATEJİSİ • Kuş uçuşu 5km içinde tüm arılıklar aynı ilaçla aynı gün • AYNI YÖRE en geç 3 gün içinde aynı ilaçla • AYNI BÖLGE en geç 1 hafta içinde aynı ilaçla • 2-3 yılda bir ilaç değiştir. • ESAS OLAN MÜCADELE SONBAHARDIR:UZUN SÜRE KALICILIĞI OLAN İLAÇLAR KONTROLLÜ KULLANILMALIDIR.

  19. VARROA MÜCADELE STRATEJİSİ • BİREYSEL MÜCADELE ANLAM İFADE ETMEZ • ZAYIF KOLONİ İLE GÜÇLÜ KOLONİ AYNI ARILIKTA BİR ARADA OLMAMALI • ARI HASTALIKLARI İÇİN KOVAN KAYDI TUTULMASI ŞART • GEZGİNCİ ARICILIĞA DİKKAT!!! • EN AZ 3 SEZON SONRA OLUMLU SONUÇ GÖRÜLÜR • RUHSATLI ARI İLAÇLARINDA DİRENCE DİKKAT!!! ÇALIŞMA BAŞLATILDI. • BALDA KALINTI VE ZAMANLAMA…….

  20. Nosema apis • N. apis ergin Apis mellifera arılarının sindirim kanalının epiteliyal katmanını enfekte eden, genelde kıştan çıkışta sindirim bozukluğu sonucu ishal ve koloni kayıplarına neden olan bir protozoondur.

  21. Nosema ceranae • İlk olarak Apis cerena arısında, 2005 yılında A. mellifera’da tespit edilen N. ceranae ise, yavaş oluşan daha fazla sayıda ölümler ve bal veriminde düşüklük gibi nonspesifik belirtiler göstermektedir. Ayrıca genelde kış mevsiminden çıkarken değil, tüm mevsimlerde görülebilmektedir. • Ülkemizde bazı illerimizde varlığı PCR ile tespit edilmiştir. (Kence ve ark.,Ütük ve ark.,Muz ve ark. 2010)

  22. N. apis – N. ceranae farkı • İki tür arasındaki morfolojik farkı ayırt etmek zor ve güvensiz olduğundan kesin teşhis PZR testi ile yapılmaktadır. • Ülkemizde de bulunan N. ceranae’ ya karşı korunma ve mücadelede dikkat edilmesi gerekmektedir. Na Nc Na Nc Nc Na

  23. Nosemosise Eşlik Eden Etkenler • Malpighamoeba mellificae (Protozoon) • Cryptococcus neoformans var. grubii (Mantar) • Virülensi ve mortaliteyi artırmaktadırlar Mm Cn

  24. NOSEMOSİS’İN ÜLKEMİZDEKİ DURUMU • Yağışla doğru orantılı artar (Kuzey Türkiye) • Arı başına spor sayısı 1.3 milyondan fazla olduğunda klinik görünüm oluşur.Genelde latent seyreder. • Olguların %72’inde Malpighamoeba mellificae Pozitif bulunmuştur. Orta anadolu : %7-8 Marmara : %24 Karadeniz : %17-70 Güney Türkiye : %8-11 Ege : % 16-20

  25. SAĞITIM 1 kısım su + 2 kısım şeker = 3.8 lt şeker şurubuna 100mg Fumagillin sonbahar Yemlemesinde verilir. ARICILIKTA SINIRLI KULLANIMDA BULUNAN TEK ANTİBİYOTİK NANE EKSTRATI: 100cc su + Yaş nane yaprakları 20gr 10 dk kaynatılıp soğutularak 1 kısım su + 2 kısım şeker = 2 lt şuruba karıştırılır • Yeni bitkisel ürünlerle çalışma planlandı

  26. MUM PETEK GÜVESİ • Etken: Galleria melonella • Yayılış:Ülkemizde 1500 rakımın üstü hariç özellikle Ege, Marmara ve Karadeniz bölgesinde yaygındır. - En sık Eylül-Ekim-Kasım aylarında görülür.

  27. SAĞITIM(Korunma ve Kontrol) 1- Kolonili Kovanda a- Standart kovan ve malzeme b- Kraliçe kontrolü c- Koloni güçlendirilmesi d- Bahar bakımı e- Genetik özellik f- Oğul kontrolü

  28. 2- Depoda Kontrol a- Depo uygunluğu b- Kovan çerçeve kontrolü c- Petek-Alet malzeme temizliği

  29. 3- Mücadele a- Kimyasal Kalıntı nedeniyle ÖNERİLMEZ b- Fiziksel - Isıtma......49°C... 40 dk. - Soğutma..0°C....96 saat -12°C….24 saat -20°C….6-8 saat c- Biyolojik - Bacillus thuringiensis % 1lik

  30. KÜÇÜK KOVAN BÖCEĞİ (Small hive bettle) • Etken: Aethina tumida • Yayılış:Afrika,Kuzey Amerika,Akdeniz Ülkeleri • MUHTEMEL TEHLİKE Özellikle arıcıların sezonda toplama bölgeleri (Trakya, Muğla v.b.) kontrol altında tutulmalıdır. Amerikan Yavru Çürüklüğünde rezervuardır.

  31. E.M.E.A. NEDİR ?

  32. Arıcılıkta Kullanılması Tehlikeli ve Yasak İlaçlar 1999 yılındaUluslararası Kanser Araştırma Örgütü (IACR)’nün hazırladığı sakıncalı ilaçlar listesi: DantronMalationParafin DiklorvosNitiazid Deltametrin KsilazinNitrovin Naftalin AmpisilinOksifenbutazon Antibiyotikler Fenilbutazon Permetrin Klorlu Hidrokarbonlar FurasemidRifampisin (DDT, Lindan vb.) KafeinSulfizoksazol KarbarilTriklorfon Kloramfenikol

  33. AB’de Arıcılıkta Kullanılması Sakıncalı İlaçlar • Tüm antibiyotikler (Fumagillin bazı Avrupa ülkelerinde sınırlı kullanımda) • Veteriner (diğer evcil hayvanlar için üretilen) ve zirai ilaçlar • Klorlu hidrokarbonlu ilaçlar – Naftalin • Hasat zamanı yapılan ruhsatlı arı ilaçları • Parafin

  34. DEĞİŞİK AKARİSİTLERİN KOVANDAKİ KALINTI DÜZEYLERİ • Yavru gözü > bal gözü >> şurup ≥ bal • Flumethrin > Fluvalinate > Bromopropylate > Coumaphos

  35. Avrupa Birliği Tarafından Önerilen İlaçlar • Organik asitler • Esansiyel yağlar • Sentetik pyretroidler (Dirence dikkat!) • Nane – Mentol • Coumaphos 100 ppb • Amitraz 200 ppb

  36. ARI ÜRÜNLERİNDE KALINTIYA YOL AÇAN UYGULAMALAR VE UYGULAMA HATALARI • Doz aşımı-ilaç yüklemesi ya da eksik doz kullanımı • Gereksiz ilaç kullanımı (Antibiyotiklerin sağlıklı kovanda bile şurup yada Kek’e karıştırılması  • Değişik hastalıklara karşı (Bakteri, virus, tek hücreli parazit) ilaç kokteyllerinin hazırlanması  • Arıcılıkta onanmamış-ruhsatsız yada başka amaçlarda (Veteriner, Beşeri, Zirai) üretilen ilaçların kullanılması  • İlaçlarda etiket- talimat dışı kullanım  • Hatalı ilaç, uygulama yolu  • Zamansız ilaç kullanımı(Yağışlı hava, hasat zamanı, Arılar dışarıda iken ilaç kullanımı)

  37. ARICILARA DÜŞEN SORUMLULUKLAR • Hastalıklara karşı tedavi edici önlemlerden daha çok koruyucu önlemlere ve temizliğe ağırlık vermek (Bunun sonucunda ilaç kullanmayı gerektiren hastalık olaylarının azalacağı da bir gerçektir) • Kulaktan kulağa yayılan hastalık teşhis yöntemleri ile ilaç tariflerine inanmamaları • Kovan bakımını periyodik yapmaları • Rasgele ilaç yada benzeri madde kullanmamaları ve ilaçları önerilen şekil ve dozda kullanmamaları • Şüpheli durumlarda hastalığın doğru teşhis edilmesi için ilgili kurum ya da laboratuarlara (VETERİNER HEKİMLERE) başvurularak doğru kullanılması • Arıcıların ilaçlama ile ilgili yenilik ve metotları öğrenmeleri ve kurslara katılmaları • Tüketime sunulan arı ürünlerini mutlaka denetimden geçirmeleri özellikle arıcının kendi sağlığı, kazancı için gereklidir.

  38. TEŞEKKÜRLER

More Related