T.C. İÇİŞLERİ BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI İÇ KONTROL SİSTEMİ VE KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI

1. T.C.İÇİŞLERİ BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞIİÇ KONTROL SİSTEMİ VE KAMU İÇ KONTROL STANDARTLARI

2. SUNUM PLANI • İç Kontrol Nedir? • İç Kontrolün Amaçları, Özellikleri ve Temel İlkeleri • İç Kontrolde Rol ve Sorumluluklar • İç Kontrolde Süreç Nasıl İşleyecektir? • Kamu İç Kontrol Standartları • İzlenmesi Gereken Yol

3. İç Kontrole İlişkin Mevzuat • 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu • İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar • Strateji Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik • İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

4. İç Kontrol Sistemi • İç Kontrol yönetimin ayrılmaz bir işlevidir ve Türk kamu yönetimine dışarıdan yeni ithal edilen bir mekanizma değildir. • 5018 sayılı Kanunla yapılan, her bir kamu idaresinde geleneksel kontrol mekanizmaları yerine iç kontrol alanında yaşanan çağdaş gelişme ve uygulamalardan ve uluslararası örgütlerce oluşturulan standart ve yöntemlerden yararlanılarak bir iç kontrol sisteminin oluşturulmasının öngörülmesidir. • Kanunun getirdiği yeniliklerin en önemlisi iç kontrol sisteminin kurulması ve uygulanması konusundaki yetki ve sorumluluğun her bir kamu idaresine verilmesidir.

5. Genel Olarak İç Kontrol İç Kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin; • Etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, • Varlık ve kaynaklarının korunmasını, • Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, • Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan; • organizasyon, • yöntem ve süreçle, • iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür.  * 5018 Sayılı Kanun Md.55

6. İç Kontrol Nedir? • İç Kontrol bir süreçtir. • İç kontrol bir amaç değil,idareyi hedeflerine ulaştırma amacı taşıyan bir yönetim aracıdır. Ancak hedefleri belirlemez. Belirlenmiş hedeflere ulaşabilmek için makul güvence sağlar. • Yönetimin sorumluluğundadır. • Risk esasına dayanır. • İdarenin mali ve mali olmayan tüm işlemlerini kapsar.

7. İç Kontrolün Amaçları • Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini, • Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini, • Her türlü mali karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini, • Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini, • Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını, Sağlamaktır. * 5018 Sayılı Kanun Md.56

8. İç Kontrolün Özellikleri • İç kontrol, mali iş ve işlemlerle sınırlı değildir. • En üst kademeden en alt kademeye tüm kurum çalışanlarının sorumluluğundadır. • İç kontrolün oluşturulması, işletilmesi, izlenmesi ve geliştirilmesinden yönetim sorumludur. • İç kontrol konusunda tüm çalışanların rol ve sorumluluğu aynı değildir. • İç kontrol, belli noktalarda, belli alanlarda ve belli zamanlarda değil; tüm faaliyetleri kapsayan devamlılık esasına dayanan bir süreçtir. • Sadece yazılı dokümanlara dayanmaz. Güçlü ve pozitif bir ortamı da ifade eder.

9. İç Kontrolün Temel İlkeleri • İç kontrol faaliyetleri idarenin yönetim sorumluluğu çerçevesinde yürütülür. • İç kontrol faaliyet ve düzenlemelerinde öncelikle riskli alanlar dikkate alınır. • İç kontrole ilişkin sorumluluk, işlem sürecinde yer alan bütün görevlileri kapsar. • İç kontrol malî ve malî olmayan tüm işlemleri kapsar. • İç kontrol sistemi yılda en az bir kez değerlendirilir ve alınması gereken önlemler belirlenir. • İç kontrol düzenleme ve uygulamalarında mevzuata uygunluk, saydamlık, hesap verebilirlik ve ekonomiklik, etkinlik, etkililik gibi iyi malî yönetim ilkeleri esas alınır. * İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Md.6

10. İç Kontrolde Sorumluluklar • Üst Yönetici • Harcama Birimleri • Mali Hizmetler Birimi (Strateji Geliştirme Başkanlığı) • İç Denetim Birimi * 5018 Sayılı Kanunun 60.,61., 63. ve 64. maddelerinde belirlenmiştir.

11. Üst Yöneticilerin Sorumluluğu • Üst Yöneticiler, Mali Yönetim ve İç Kontrol Sisteminin; • Kurulması • İşleyişi • Gözetilmesi • İzlenmesi konusunda Bakana karşı sorumludurlar. • Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler. * 5018 Sayılı Kanun Md.11, İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Md.8

12. ÜST YÖNETİCİ (MÜSTEŞAR) HARCAMA BİRİMLERİ (GEN.MD…) MALİ HİZMETLER BİRİMİ(SGB) İÇ DENETİM BİRİMİ Ön Mali Kontrol İÇ KONTROL

13. Harcama Birimlerinin Sorumluluğu • Harcama Birimleri Kimlerdir? • Bütçe ile ödenek tahsis edilen • Harcama yetkisi bulunan Birimlerdir. • Harcama Yetkilisi Kimdir? • Harcama Biriminin en üst amiridir.

14. Harcama Birimlerinin Sorumluluğu Görev ve yetki alanları çerçevesinde; • İdari ve malî karar ve işlemlere ilişkin olarak iç kontrol standartlarının belirlenmesi ve iç kontrolün işleyişinden, • Mesleki değerlere ve dürüst yönetim anlayışına sahip olunmasından, • Malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli yöneticilerle personele verilmesinden, • Belirlenmiş standartlara uyulmasının sağlanmasından, • Mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesinden sorumludurlar. Üst Yöneticiler ve Harcama Yetkilileri ayrıca her yıl, iş ve işlemlerinin amaçlara, iyi malî yönetim ilkelerine, kontrol düzenlemelerine ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğini içeren iç kontrol güvence beyanını düzenler ve birim faaliyet raporlarına eklerler. * *İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Md.8

15. Strateji Geliştirme Başkanlığının Sorumluluğu Bakanlığımızda İç Kontrol Sisteminin, • Kurulması, • Standartlarının uygulanması ve geliştirilmesi konularında çalışmalar yapmak • İç Kontrol ve ilgili diğer mevzuatın uygulanması konusunda üst yöneticiye ve harcama yetkililerine gerekli bilgileri sağlamak ve danışmanlık yapmak • Ön Mali kontrol hizmetlerini yürütmek *5018 Sayılı Kanun Md.60, İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Md. 8 *Strateji Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Md.5

16. İç Denetim Biriminin Sorumluluğu • İç Kontrol sistemini denetlemek • İç Kontrol sisteminin yeterliliği, etkinliği ve işleyişi ile ilgili olarak Yönetime, Bilgi sağlamak, Değerlendirme yapmak, Önerilerde bulunmak • Üst yönetici İç Denetçilerden, iç kontrol ilkelerine ve iç kontrol sisteminin oluşturulmasına yönelik görüşalabilir. *5018 Sayılı Kanun Md.64, İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Md.7,11,15

17. İç Kontrol Sisteminin Yapısı BAKAN ÜST YÖNETİCİ Mali Hizmetler Birimi (Strateji Gel.Bşk) İç Denetim Birimi Muhasebe Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi İç Denetim- Harcama Sonrası Ön Mali Kontrol Alanı İÇ KONTROL SİSTEMİ

18. Kamu İç Kontrol Standartları • Kamu İç Kontrol Standartları, COSO modeli, INTOSAI Kamu Sektörü İç Kontrol Standartları Rehberi ve Avrupa Birliği İç Kontrol Standartları çerçevesinde Maliye Bakanlığı tarafından belirlenerek Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği 26.12.2007 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştır. • Bakanlıkta iç kontrol sistemlerinin bu Standartlara uyumunu sağlamak üzere; • Yapılması gereken çalışmaların belirlenmesi, • Bu çalışmalar için Eylem Planı oluşturulması, • Gerekli prosedürler ve ilgili düzenlemelerin hazırlanması çalışmalarının yürütülmesi, • Bu çalışmaların en geç 31.12.2008 tarihine kadar tamamlanması konusunda bir takvim belirlenmiştir. • İdarelerin ayrıntılı iç kontrol standartları belirleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak idarelerce gerek görülmesi halinde ayrıntılı iç kontrol standartları belirlenebilecektir.

19. İç Kontrolün Unsurları • Kontrol Ortamı • Risk Değerlendirmesi • Kontrol Faaliyetleri • Bilgi ve İletişim • İzleme

20. A. Kontrol Ortamı Kontrol ortamı: İdarenin yöneticileri ve çalışanlarının iç kontrole olumlu bir bakış sağlaması, etik değerlere ve dürüst bir yönetim anlayışına sahip olması esastır. Performans esaslı yönetim anlayışı çerçevesinde görev, yetki ve sorumlulukların uzmanlığa önem verilerek bilgili ve yeterli kişilere verilmesi ve personelin performansının değerlendirilmesi sağlanır. İdarenin organizasyon yapısı ile personelin görev, yetki ve sorumlulukları açık bir şekilde belirlenir.

21. A. Kontrol Ortamı Standartları • Etik Değerler ve Dürüstlük • Tüm işlem ve faaliyetlerde bu esasa uygunluk • Mal bildirimi, Kamu Etik Sözleşmesi • Yapılan bağış ve yardımlar • Misyon, organizasyon yapısı ve görevler • Birimlerin ve personelin görevleri • Teşkilat şeması ve fonksiyonel görev dağılımı 3.Personelin yeterliliği ve performansı • Personelin işe alınma ve görevde yükselme prosedürleri • Mesleki yeterlilik ve uzmanlık 4.Yetki Devri

22. B.Risk Değerlendirmesi Risk değerlendirmesi: Risk değerlendirmesi, mevcut koşullarda meydana gelen değişiklikler dikkate alınarak gerçekleştirilen ve süreklilik arz eden bir faaliyettir. İdare, stratejik planında ve performans programında belirlenen amaç ve hedeflerine ulaşmak için iç ve dış nedenlerden kaynaklanan riskleri değerlendirir.

23. B.Risk Değerlendirmesi Standartları • Planlama ve Programlama • Stratejik plan hazırlaması • Performans programı hazırlanması • Risklerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi • Risklerin tanımlanması • Risklerin gerçekleşme olasılığı ve muhtemel etkileri analiz edilmelidir • Risklere karşı alınacak önlemler

24. C.Kontrol Faaliyetleri Kontrol faaliyetleri: Önleyici, tespit edici ve düzeltici her türlü kontrol faaliyeti belirlenir ve uygulanır. “Kontrol faaliyetleri; tanımlanan ve değerlendirilen risklerin yönetilmesi amacıyla oluşturulan tüm prosedür, uygulama, kararlardır. Her seviyede ve her faaliyet alanında bulunmalıdır.”

25. C.Kontrol Faaliyetleri Standartları • Kontrol stratejileri ve yöntemleri • Prosedürlerin belirlenmesi ve belgelendirilmesi • Görevler ayrılığı • Hiyerarşik kontroller • Faaliyetlerin sürekliliği • Bilgi sistemleri kontrolleri

26. D.Bilgi ve İletişim Bilgi ve iletişim: İdarenin ihtiyaç duyacağı her türlü bilgi uygun bir şekilde kaydedilir, tasnif edilir ve ilgililerin iç kontrol ile diğer sorumluluklarını yerine getirebilecekleri bir şekilde ve sürede iletilir.

27. D.Bilgi ve İletişim Standartları • Bilgi ve iletişim • Raporlama • Kayıt ve dosyalama sistemi • Hata, usulsüzlük ve yolsuzlukların bildirilmesi

28. E.İzleme İzleme: İç kontrol sistem ve faaliyetleri sürekli izlenir, gözden geçirilir ve değerlendirilir.

29. E.İzleme Standartları • İç Kontrolün Değerlendirilmesi • İç Denetim

30. Kontrol Stratejileri ve Yönetimleri Etik Değerler ve Dürüstlük Planlama ve Programlama Bilgi ve İletişim İç Kontrolün Değerlendirilmesi Misyon Organizasyon Yapısı ve Görevler Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Prosedürlerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Raporlama İç Denetim Kayıt ve Dosyalama Sistemi Personelin Yeterliliği ve Performansı Hiyerarşik Kontroller Hata, Usulsüzlük ve Yolsuzlukların Bildirilmesi Yetki Devri Görevler Ayrılığı Faaliyetlerin Sürekliliği Bilgi Sistemleri Kontrolleri

31. İç Kontrol Kapsamında İzlenmesi Gereken Yol İç kontrol sistemlerinin oluşturulması, uygulanması, izlenmesi, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi sırasında aşağıdaki temel ilkelerin dikkate alınması uygun olacaktır: • 5018 sayılı Kanun yönetim sorumluluğunu esas aldığı için, iyi bir iç kontrol sistemi kurmak ve işleyişini sağlamak sorumluluğu kamu idarelerinin üst yöneticileri ile diğer yöneticilerine aittir. • İç kontrolün kapsamına mali ve mali olmayan her türlü faaliyet, karar ve işlem dâhildir. • İç kontrol sistemi, idarelerin yasal ve idari yapıları ile personel ve mali durumları gibi her idarenin kendine özgü koşulları dikkate alınarak katılımcı yöntemlerle belirlenmelidir.

32. İç Kontrol Kapsamında İzlenmesi Gereken Yol İç kontrol sisteminin oluşturulması çalışmalarının, üst yöneticinin(Müsteşarlık Makamının) gözetiminde, • Mali hizmetler biriminin teknik desteği ve koordinatörlüğünde • Harcama birimlerinin bizzat katılımıyla ve uygulamasıyla • İç denetim biriminin danışmanlık desteğiyle yürütülmesi gerekmektedir.

33. Maliye Bakanlığı’nın http://www.bumko.gov.tr/kontrol/BelgeGoster.aspx adresinden iç kontrol ile ilgili her türlü bilgi ve belgeye ulaşılabilir.