مهندسی روشنایی

1. مهندسی روشنایی شرکت سیمان فارس نو ارائه دهنده : سید اله یار اله یاری

2. مفاهیم روشنایی : در صنعت روشنایی نیز همانند دیگر صنایع مفاهیم و اطلا عات خاصی وجود دارد که آشنایی با آنها ، اولین قدم برای طراحی یک سیستم نور پردازی مناسب است . نور (LIGHT) : نور بخش کوچکی از طیف الکترومغناطیسی است که در محدوده ی طول موجی 380 تا 770 نانومتر و بین امواج ماوراء بنفش ومادون قرمز قرار دارد . این بخش از طیف الکترومغناطیسی را می توان با چشم تشخیص داد زیرا انرژی تابشی آن به اندازه ای است که سلول های میله ای و مخروطی چشم را تحریک می کند و یک تصویر قابل درک می سازد . نور سفید ، طیف پیوسته ای از طول موج های مختلف است که با عبور از یک منشور تجزیه می شود و چشم انسان قادر است آنها را جدا از هم تشخیص دهد . نکته : سلول های میله ای و مخروطی شبکیه به نور زرد بیشتر حساسیت دارد تا نور سفید ، از این رو قدرت بینایی و تصمیم گیری بالا در نور زرد اتفاق می افتد و به همین دلیل در معابر از نور زرد استفاده می شود . بطور کلی ذهن در نور زرد آرامش بیشتری دارد . عوامل موثر بر چگونگی رویت اجسام : اندازه جسم : هرچه جزئیات مربوط به جسم کوچکتر و دقیق تر باشد ، دیدن آن مشکل تر است . کنتراست ( اختلاف روشنایی جسم با محیط اطراف ) : هرچه این اختلاف کمتر باشد ، تشخیص جسم دشوار تر خواهد بود . میزان روشنایی : میزان روشنایی منعکس یا ساطع از جسم در کیفیت دیدن آن موثر است . مدت زمان مشاهده : هر چه مشاهده یک جسم در زمان طولانی تری انجام پذیرد ، جسم بهتر دیده می شود . نکته : چشم طبیعی در 1 ثانیه ، 16 فریم عکس می گیرد .

3. شار نوری (Luminous Flux) : تعداد پرتوهای خارج شده از یک منبع نور است و بر حسب لومن lmاندازه گیری می شود . شدت نور (Luminous Intensity) : تعداد پرتوهایی که تحت زاویه ای خاص از یک منبع خاص خارج می شود و بر حسب کاندلا Cd(شمع) می باشد . درخشندگی (Luminance) : کاندلایی که بر سطح می نشیند باعث ایجاد درخشندگی می گردد . درخشندگی برحسب کاندلا برمتر مربع (استیلب) یا کاندلا بر سانتی متر مربع (نیت) سنجیده می شود . نکته : درخشندگی مناسب برای چشم انسان در محدوده 65 تا 6500 نیت می باشد . زنندگی نور (Glare) : درخشندگی بیش ازحد باعث ایجاد زنندگی میگردد . زنندگی مستقیم ناشی از اجسام نورانی مانند چراغ ها ، پنجره ها و پروژکتورها ست . زنندگی غیر مستقیم ناشی از بازتابش نور از سطوح صیقلی است . شدت نور (Illuminance) : تابش کل نوربرسطح و با لوکس lux سنجیده می شود . میزان شدت روشنایی برای کاربردهای مختلف نوردهی براساس دقت و پیچیدگی کارهای مختلف بصورت استاندارد ارائه گردیده دمای رنگ (CCT, Correlated Color Temperature) : دمای رنگ یک منبع نور برابر است بادمایی که در آن ، رنگ گوی سیاه ، مشابه با رنگ منبع نور مورد نظر باشد . منابع نوری ازنظر دمای رنگ به 3 دسته تقسیم می شوند : آفتابی منابع نوری گرم Warm whiteکمتراز 3300 درجه کلوین زرد صدفی / یخی منابع نوری خنثی Neutral white 3300 تا 5000 درجه کلوین بین زرد وسفید مهتابی منابع نوری سرد Daylight whiteبیش از 5000 درجه کلوین سفید

4. بنابراین استفاده از لامپ های زرد وسفید در کنار هم کاملا را حل غلطی می باشد : چون باعث افزایش زنندگی می شود لامپ زرد 3000 + 5000 لامپ سفید = 8000 / 2 = 4000 4000 درجه کلوین نیاز ما می باشد اما چشم قادر به ضرب و تقسیم نمی باشد و درضمن لامپ 4000 درجه کلوین وجود دارد برای مثال : جهت مکانهای آموزشی 4000 درجه کلوین با CRI ≥ 80 جهت مکانهای بیمارستانی 6000 درجه کلوین و برای منازل 3500 درجه کلوین استاندارد سازی گردیده است. ضریب نمود رنگ (CRI, Color Rendering Index) : مقایسه رنگ اجسام ، وقتی تحت منبع نورمورد نظر قرار دارد و زمانی که تحت منبع نور مبنا قرار دارد با ضریب نمود رنگ بیان می شود . برای تعیین ضریب نمود رنگ یک لامپ ، ابتدا 8 رنگ آزمایشی استاندارد را زیر نور لامپ مبنا – با دمای رنگ یکسان با لامپ مورد نظر – قرار میدهند و میزان رنگ هرکدام را اندازه می گیرند بعد با نسبت دادن ضریب 100 به هر رنگ ، میزان رنگ آنها را زیر نور لامپ تحت آزمایش می سنجیم . در نهایت میانگین نتایج بدست آمده به عنوان ضریب نمود رنگ ارائه داده می شود . بطور کلی : این ضریب یک مشخصه عمومی است که نشان می دهد رنگ اجسام زیر نور لامپ خاص تا چه اندازه شبیه به رنگ طبیعی است . 100% تطابق کامل با گوی سیاه 100% - 90 بازده رنگی عالی 90% - 70 بازده رنگی خوب 70% - 50 بازده رنگ متوسط کمتر از 50% بازده رنگ ضعیف اعداد و ارقام روی لامپ فلورسنت / CRI = 50% & CCT = 6500 K Tublar 36Wat T36W 565

5. چراغ ( Luminaire ) دستگاهی که نورهای منتشر شده توسط یک یا چند لامپ را توزیع می کند یا انتقال می دهد دسته بندی چراغ ها از نظر نوع کاربرد : INDOOR1- اداری 2- تجاری 3- صنعتی OUTDOOR1- خیابانی 2- پارکی 3- چمنی 4- دفنی 5- پروژکتور دسته بندی از نظر نوع نصب : 1- روکار 2- توکار 3- آویز 4- ریلی 5- ایستاده 6- خطی دسته بندی از نظر کاربرد نور : نورعمومی محیط 1-Ambient lighting نورجهت فعالیت خاص (چراغ مطالعه ) 2-Task lighting روشنایی موضعی (ویدئو پروژکتور ) 3-Accent lighting دکوراتیو (هالوژن ) 4-Decorative lighting

6. تکنیک های نورپردازی : 1-Spot lighting نورپردازی به شیوه ای که پرتو کانونی یا گرد یا بیضی شکل باشد مانند زندانها و موزه ها 2-Flood lighting تابش نور زیاد به یک سطح وسیع مانند زمین فوتبال 3-Wall washing روشن کردن قسمت بزرگی از یک دیوار 6 & 5 & 4 -Down light / Up نور بسمت پایین یا بالا و یا هم بسمت پایین و هم بسمت بالا می تابد 7-Strip light نورپردازی توسط چراغی چند لامپه که در یک ردیف قرار دارند 8-Grazing light منبع نور در نزدیکی سطح دیوار قرار می گیرد و سایه روشن ایجاد می کند 9-Cove lighting نور از بخش بالایی دیوار به سقف می تابد ( نور مخفی ) 10-Back lighting نور از پشت دیواره ای که نور را ساطع می کند تابیده می شود

7. اجزاء چراغ : بدنه جنس بدنه : آلومینیوم – آهن – پلیمر پوشش بدنه : رنگ – آبکاری ( گالوانیزه ، کروم ) قطعات اپتیکی رفلکتور ( انعکاس دهنده ) : جهت دهی نور لامپ دیفیوزر ( امتناع کننده ) : امتناع ازعبور تمامی نور شبکه (louvre) : کنترل پخش نور قطعات الکتریکی 1- لامپ 2- بالاست 3- ایگنیتور 4- استارتر 5- خازن 6- ترانس 7- باتری و اینورتر 8- سیم وکابل 9- ترمینال 10- کانکتور 11- سرپیچ 12- قطعات آب بندی 13- گلند 14- گرومت ( لاستیک آب بندی سیم )

8. لامپ (Lamp) سیستمی که انرژی الکتریکی را به نورانی تبدیل کند لامپ نامیده می شود . لامپها به سه دسته کلی تقسیم می شوند : 1- لامپ التهابی 2- لامپ فلورسنت 3- لامپ تخلیه گازی عمر متوسط (Life – Avrage Rated ) مدت زمانی که در آن 50% از لامپهای یک گروه بزرگ از کار بیفتد . بر حسب ساعت . در لامپهای التهابی زمان روشن بودن در هر بار روشن شدن لامپ ، در عمر لامپ تاثیری ندارد . اما در لامپهای فلورسنت هر قدر فاصله ی زمانی میان روشن و خاموش شدن بیشتر باشد ، عمر لامپ طولانی تر است . مدت زمان روشن ماندن در هر بار استارت برای لامپ فلورسنت 3 ساعت و درلامپهای تخلیه گازی با فشار زیاد 11 ساعت فرض می شود . بهره نوری (Efficancy) نسبت شار نوری کل یک لامپ به توان مصرفی اش را که بر حسب لومن بر وات بیان می شود ، بهره نوری می نامند . در لامپهای فلورسنت و تخلیه گازی باید به هنگام تعیین بهره نوری ، توان بالاست و کاهش شار خروجی لامپ را به دلیل وجود بالاست در نظر گرفت . برای مثال : بهره نوری یک لامپ 100 وات با شار خروجی 1470 لومن برابر 14/70 لومن بر وات می باشد اما در 2 لامپ 62 واتی با شار خروجی 2850 لومن که با بالاستی با ضریب 0.95 کار می کند بصورت زیر محاسبه می گردد : (2*2850*0.95)/62=87.3

9. لامپ التهابی (Incandescent Lamp ) در این لامپ یک فیلمان که معمولا از جنس تنگستن است ، با عبور جریان الکتریکی گرم می شود و می درخشد. تنگستن مناسبترین ماده جهت فیلمان می باشد چون دمای ذوب بالا و انعطاف پذیری خوبی دارد . برای جلوگیری از تبخیر فیلمان از یک گاز بی اثر که در لامپ التهابی آرگون می باشد استفاده می شود . لامپ التهابی بازده خوبی ندارد چرا که بیشترین مقدار تابش ساطع شده از لامپ در ناحیه مادون قرمز می باشد و نور سفید مایل به قرمز تولید می کند و بنابراین نامرئی می باشد . هر چه دمای رشته داخلی بیشتر باشد (فعلا 2900 درجه کلوین برای مصارف عمومی ) میزان تابش در قسمت مرئی طیف بیشتر است . عمر لامپ التهابی در حدود 1000 ساعت می باشد . توان و بهره نوری لامپ التهابی : توان لامپ التهابی از 200-15 وات برای ولتاژ 220 ولت متغییر است . بهره نوری این لامپ از 25-6 لومن بر وات تغییر می کند و شار نوری آن در محدوده 3100-90 لومن قرار دارد . در لامپهایی که از پودر سیلیکا برای کاهش زنندگی استفاده می شود بهره نوری 10% کم خواهد شد و در لامپهای کریپتونی به خاطر اتلاف حرارتی کمتر بهره نوری تا 10% افزایش می یابد . انواع و کاربرد لامپهای رشته ای : لامپهای GLS : از این لامپها بطور عمده برای تامین روشنایی منازل و اماکن عمومی و تجاری استفاده می شد . لامپ های رنگی جهت مجالس و کاربرد لامپهای ولتاژ پائین در اتومبیلهاست . لامپهای شمعی : برای تزیین خانه ها و مغازه ها و در برخی لوازم قابل نصب بر روی دیوار مانند آیینه ها لامپ کریپتون : در این نوع لامپ استفاده از گاز سنگین تر کریپتون به جای آرگون باعث کاهش میزان تبخیر تنگستن خواهد شد که بهره نوری را تا 10% افزایش می دهد و می توان حجم لامپ را نیز کاهش داد .

10. لامپ های حرارتی : تابش این لامپها در ناحیه مادون قرمز است و از گرمادهی آن در خشک کردن رنگهای نقاشی و مواد غذایی و غیرو استفاده می کنند و به علت پائین بودن دمای کار رشته بیشتر از لامپهای معمولی عمر می کنند . لامپهای رفلکتوری : قابل استفاده در نمایشگاه ها ، اماکن تجاری ، برای نصب در ارتفاع بالا ، نصب در نقاط فرو رفته ، باغها و مزارع لامپهای Pygmy : این لامپ در برابر حرارت زیاد مقاوم است و در داخل اجاق ها و مکانهای با حرارت بالا کاربرد دارد . لامپهای زرد : چون حشرات مانند انسان قادر به دیدن نور زرد نیستند بنابراین جذب نور این لامپ نمی شوند و از این لامپ در راهروها ، باغ ها و.... استفاده می شود . مزایای لامپ التهابی : 1- قیمت پایین 2- نوردهی آنی 3- طیف نور پیوسته و بازده رنگ خوب 4- حجم کم 5- امکان کاهش میزان نوردهی 6- عدم نیاز به وسایل کمکی جهت وصل به برق 7- تنوع در شکل ، اندازه ، توان و ولتاژ معایب لامپ التهابی : 1- داشتن عمر کم نسبت به سایر انواع لامپها 2- داشتن بازده نوری کم

11. لامپ هالوژن ( Halogen Lamp ) برای جلوگیری از تبخیر سطحی فیلمان لامپ التهابی و در نتیجه کاهش بهره ی نوری ، مقداری هالوژن که معمولا ید یا برم است به حباب وارد می کنند و به این ترتیب هالوژن بدست می آید . در برخی از انواع هالوژن ها جداره بیرونی حباب با ماده ی منعکس کننده ی امواج مادون قرمز پوشانده می شود که این پوشش باعث برگشت امواج به داخل لامپ و در نتیجه افزایش دمای آن خواهد شد . بنابراین انرژی الکتریکی کمتری مورد نیاز است تا دمای رشته را به دمای کار آن برساند ودرنتیجه بهره ی نوری افزایش می یابد . حفاظت در برابر اشعه ی UV لامپ هالوژن بخاطر دمای کار بالا ، امواج فرابنفش ساطع می کند . حباب این نوع لامپ از کوارتز غنی شده با مواد جاذب امواج UV ساخته می شود که امواج خطرناک UV-B & UV-C را جذب می کند و امواج UV-A را به نصف می رساند . توان و بهره نوری لامپ هالوژن لامپهای با ولتاژ زیاد : توان این لامپ ها از w 25 تاw 2000 متغییر است و دارای بهره نوری lm/w 9 تا lm/w 22هستند. شار نوری این نوع لامپ در محدوده ی 230 lm تا 44000 lm قرار دارد . لامپهای با ولتاژ کم : توان این لامپ ها از w 5 تاw 100 متغییر است و دارای بهره نوری lm/w 12 تا lm/w 21هستند. شار نوری این نوع لامپ در محدوده ی 60 lm تا 2300 lm قرار دارد .

12. لامپ فلورسنت ( Fluorescent Lamp ) مکانیسم کار این لامپ بدین صورت است که جریان الکتریکی گذرنده ازمیان گاز ، جیوه ی موجود در داخل لامپ را یونیزه و امواج فرابنفش تولید می کند که این امواج با عبور از ماده ی فلورسنت به نور مرئی تبدیل می شود . برای راه اندازی لامپ فلورسنت از کلید راه انداز یا استارتر استفاده می گردد . از آنجا که مقاومت گاز داخل لامپ با عبور جریان کاهش می یابد و باعث افزایش جریان می شود این لامپ به یک بالاست نیز نیاز دارد تا جریان عبوری از گاز را کنترل و محدود کند و قوس الکتریکی را نیز در لامپ برقرار نماید . عمر این لامپ ها تحت تاثیر دمای محیط ، ولتاژ اعمالی به کاتد ها و تعداد دفعات استارت قرار دارد . توان و بهره ی نوری لامپ فلورسنت محدوده ی توانی لامپ فلورسنت بین 4w تا 80w است . شار نوری لامپ ها نیز از 120 lm تا 7000 lm تغییر می کند . در لامپ فلورسنت عادی بهره ی نوری معمولا بین 80 lm/w تا 90 lm/w است . مشخصات و کاربرد انواع لامپ های فلورسنت T8 قطر تیوپ این نوع لامپ 26mm است که در مقایسه با لامپ فلورسنت با قطر تیوپ 38mm ، 10% انرژی کمتری مصرف می کند . برای محیط زیست مضر نیست و مواد موجود در آنها به طبیعت بر می گردد . دارای ضریب نمود رنگ Ra>80 عالی هستند . شار نوری بعد از 10000 ساعت کار فقط به میزان 8% کم می شود و در صورتی که از تجهیزات الکترونیکی استفاده شود بعد از 20000 ساعت ، 12% کاهش می یابد .

13. T5 1- قطر تیوپ 16mm است و بهره ی نوری آن ها بسیار بالاست . 2- این لامپ ها را برای کار با تجهیزات الکتریکی مدرن طراحی کرده اند و بازدهی آن ها نسبت به T8 تا 20% بیشتر است . 3- حجم T5در حدود 50% کوچکتر است . دارای عمر متوسط 20000 ساعت و عمر مفید 16000 ساعت می باشند . 4- برخلاف T8هاکه در دمای 25 درجه به شار نوری ماکزیمم خود می رسند ، شار نوری T5ها در دمای 35 درجه ماکزیمم می شود . 5- بعد از 10000 ساعت کار ، شار نوری دسته ای از این لامپ ها (FQ) فقط بمیزان 10% افت می کند . 6- نوع (FH) بیشترین بهره ی نوری و ماکزیمم بازدهی را نسبت به بقیه ی لامپ های فلورسنت داراست . 7- فاصله بین دو لامپ به هنگام نصب نباید کمتر از 32mm باشد . T2 1- قطر تیوپ 7mm است ، بنابراین برای بکارگیری در چراغ های کوچک مناسب است . 2- بدلیل قطر بسیار کم درخشندگی بسیار زیادی دارد . 3- ضریب نمود رنگ آن ها بسیار خوب است و در کلاس کیفی 1B قرار می گیرند . 4- به ولتاژ بالایی نیاز دارد و فقط با تجهیزات الکترونیکی کار می کند . 5- دارای بهره ی نوری بالا و اتلاف توان کم می باشد . 6- عمر متوسط آن ها ، 8000 ساعت است . 7- در دمای 33 درجه ، شار نوری به مقدار ماکزیمم می رسد . T-R5 لامپ فلورسنت circular برای چراغ های حلقوی مناسب و دارای بازدهی بهینه می باشد . نسبت به لامپهای حلقوی قبلی نور بیشتری تولید می کند (حدود 50% ) وبدلیل تیوپ باریکتر (16mm) سایه کمتری ایجاد می نماید .

14. لامپ فلورسنت کامپکت این لامپ بخاطر بهره نوری مناسب و عمر زیاد ( تقریبا 10 برابر لامپ التهابی ) و مصرف کم انرژی ( 80% کمتر از التهابی ) به طور موثر و فراگیر می تواند جایگزین لامپ التهابی شود . انواع مختلف لامپ های فلورسنت کامپکت و کاربرد آنها لامپ های کامپکت با سرپیچ رزوه ای ( اصطلاحا ادیسون ) اگر در روز حدود 3 ساعت کار کنند ، انواع مختلف آن بین 6 تا 12 سال دوام می آورد . دارای بهره نوری بالا وSave 80% انرژی نسبت به لامپ های التهابی دارای ضریب نمود رنگ و توزیع طیفی خوب نور زیاد تولید می کند ، بدون افزایش دما وزن کم زنندگی ندارد و حین روشن شدن و کار کردن سوسو نمی کند TC – T طولشان کوتاه تر و دارای 3 تیوپ هستند جهت نور پردازی light downبکار می رود انرژی مصرفی در حدود 20 تا 25 درصد لامپ های التهابی معمولی است اما بهره نوری خروجی یکسانی دارند دارای ضریب نمود رنگ عالی عمر متوسط 8 برابر لامپ معمولی می باشد دارای استارتر داخلی است و از یک خازن برای جلوگیری از تداخل رادیویی استفاده می شود 90 درصد شار نوری را در دمای محیطی 10 تا 70 درجه تولید می کنند

15. TC – TEL تفاوت با دسته قبل این است که این لامپ از بالاست استفاده می کند عمر متوسط 10برابر لامپ معمولی می باشد این لامپ می تواند با باطری ، سلول خورشیدی و منبع تغذیه عادی کار کند ابعاد و توان این لامپ با TC – Tبرابر است پایه 4 پین دارد و بنابر این از قرار گیری TC – Tجلوگیری می کند TC – D عمر متوسط 8 برابر لامپ معمولی با نور خروجی یکسان است دارای استارتر داخلی است و از یک خازن برای جلوگیری از تداخل رادیویی استفاده می شود شار نوری 2 برابر شار نوری TC – S با همان طول است در حدود 20 تا 25 درصد لامپ التهابی انرژی مصرف می کند اما درخشندگی یکسانی دارند دارای ضریب نمود رنگ بسیار خوب ، ابعاد و توزیع شدت طیفی با لامپ التهابی یکسان است جهت نور پردازی light downبکار می رود TC – DEL این لامپ فقط با بالاست الکترونیکی کار می کند نور این لامپ قابل تنظیم است این لامپ می تواند با باطری ، سلول خورشیدی و منبع تغذیه عادی کار کند و برای منابع تغذیه ولتاژ پایین مناسب است دارای ابعاد و توان یکسان با TC – Dاست برای سیستم های رو شنایی اضطراری کاربرد دارد عمر متوسط 10 برابر لامپ معمولی با نور خروجی یکسان است و شار نوری آن 2 برابر TC – SELبا همان طول است

16. TC – S دارای تیوپ با قطر 12 میلی متر مناسب جهت سیستم های نور پردازی مدرن ابعاد کوچک و بینهایت باریک بهره نوری بالا و ضریب نمود رنگ عالی عمر متوسط 8 برابر و مصرف انرژی در حدود 20 تا 25 درصد لامپ التهابی دارای استارتر داخلی است و از یک خازن برای جلوگیری از تداخل رادیویی استفاده می شود TC – SEL فقط با بالاست الکترونیکی کار می کند این لامپ می تواند با باطری ، سلول خورشیدی و برای منابع تغذیه ولتاژ پایین مناسب است عمر متوسط 10 برابر لامپ معمولی ابعاد کوچک و بینهایت باریک برای سیستم های رو شنایی اضطراری کاربرد دارد TC – L طول این لامپ نصف طول لامپ فلورسنت معمولی است اما شار نوری و انرژی مصرفی یکسانی دارند در رنگهای مختلف موجود است با تجهیزات جانبی مغناطیسی و استارترها کار می کند این لامپ به شار نوری ماکزیمم خود در دمای محیطی 5 درجه می رسد و بنابر این می توان در فضاهای بیرونی به کار رود

17. TC – F بهره نوری بسیار بالا با ابعاد بسیار کوچک با تجهیزات جانبی مغناطیسی و الکترونیکی کار می کند برای نور پردازی Down Light & Up Light مناسب است توان و بهره نوری لامپ های فلورسنت کامپکت توان مصرفی این لامپ ها در محدوده 3 تا 80 وات و شار نوری 10 تا 6000 لومن قرار دارد . بهره نوری این لامپ ها بطور متوسط 60 لومن بر وات است . لامپ تخلیه ی گازی ( Discharge Lamp ) فرایند نوردهی در این لامپ ها همانند لامپ فلورسنت است اما به شیوه ی متفاوتی راه اندازی می شود در این لامپ راه اندازی بگونه ای است که به جای استارتر از یک الکترود کمکی در نزدیکی یکی از الکترودهای اصلی استفاده می کنند که توسط سیمی به الکترود دیگر متصل می شود . فاصله کم الکترودها به یونیزه شدن گاز موجود در بین آنها کمک می کند وعمل تخلیه بطور جزیی اتفاق می افتد . با گرم شدن لامپ ، گاز داخل حباب تبخیر می شود وبا گذشت زمان تخلیه اصلی صورت می پذیرد . از آنجا که مقاومت بسیار زیادی سر راه الکترود فرعی وجود دارد ( 1000 تا 3000 اهم ) ، بعد از برقراری جریان بین دو الکترود اصلی ، در مسیر الکترود فرعی تخلیه اتفاق نمی افتد و در نتیجه اتلاف انرژی وجود ندارد . این منابع نوری دارای گازهای متفاوتی هستند : لامپ بخار جیوه : جیوه با مقدار کمی آرگون و کریپتون لامپ متال هالید : گازهای موجود در لامپ بخار جیوه بهمراه یدید سدیم ، یدید اسکاندیوم ویا یدید های مختلف دیگر لامپ بخار سدیم : سدیم ، آلیاژ جیوه و گزنون

18. لامپ بخار جیوه (HM) ( بدترین نوع لامپ گازی ) در برخی از این لامپ ها یک رشته تنگستن وجود دارد که اتصال مستقیم لامپ به برق شهر را امکان پذیر می سازد . این لامپ های مخلوط جیوه ای – رشته ای که بدلیل داشتن تنگستن برای روشن شدن نیازی به بالاست ندارند دارای عمر کوتاه بهره نوری پایین هستند اما ضریب نمود رنگ خوبی دارند . عمر لامپ بخار جیوه عمر این لامپ در حدود 15000 تا 20000 ساعت می باشد و به تعداد روشن وخاموش شدن لامپ بستگی دارد زیرا با هر بار روشن شدن مقداری از مواد ساطع کننده ی الکترون از کاتدها جدا می شود . تجهیزات جانبی بالاست : به دلیل کم شدن مقاومت بخارجیوه بعد از برقراری جریان ، جهت محدود کردن جریان در لامپ ، بالاست بکار می رود خازن : جهت اصلاح ضریب توان توان و بهره نوری لامپ بخار جیوه توان مصرفی بین 50 تا 1000 وات – شار نوری بین 1600 تا 57000 لومن – بهره نوری بین 40 تا 60 لومن بر وات انواع لامپ های بخار جیوه 1-لامپ هایی که دارای حباب خارجی شفاف هستند و تابش فرابنفش توسط شیشه ی حباب خارجی جذب می شود . این نور فاقد رنگهای قرمز و نارنجی می باشد وبنابراین جهت کاربردهای خاص مناسب است . 2-لامپ هایی که حباب خارجی بیضوی با پوشش فسفر دارند که این پوشش باعث ساطع شدن نور در ناحیه ی قرمز و نارنجی طیف می شود کاربرد لامپ های بخار جیوه لامپ بخار جیوه معمولی در دفاتر کار وهتل ها کاربرد دارد لامپ بخار جیوه با نور سفید روشن جهت روشنایی خیابان ها ، پارکها ، باغات و انبارهای صنعتی کاربرد دارد .

19. لامپ متال هالاید (HI) ( محبوب ترین نوع لامپ گازی ) ساختمان این نوع لامپ مشابه با لامپ های بخار جیوه با فشار زیاد است . به این لامپ علاوه بر جیوه ، مقداری نمک های هالوژن مانند یدور سدیم ،یدور ایندیوم یا یدور تالیوم نیز اضافه می کنند . در دمای کار لامپ یدور تبخیر می شود و طول موج مخصوصی را ساطع می کند و بنابر این هم طیف رنگ و هم بهره ی نوری بهتر می شود . گستره ی وسیع دمای رنگ در لامپ های متال هالاید ( 6000-2900 ) درجه کلوین در مقایسه با ( 4100-2900 ) لامپ بخار جیوه و یا (2000 )بخار سدیم سبب شده در موارد متعددی کاربرد داشته با شند . در این لامپ برای راه اندازی سیستم از ایگنیتور استفاده می شود تا با ایجاد پالس هایی با ولتاژ زیاد باعث شکل گیری عمل تخلیه در گاز موجود در لامپ گردد . جریان راه اندازی حدود 2 برابر جریان نامی لامپ می باشد . در صورت خاموش شدن لامپ ، باید در حدود 2 تا 15 دقیقه برای روشن کردن مجدد صبر نمود تا لامپ خنک شود . لامپ های متال هالاید عموما از 2 جنس کوارتز و یا سرامیک ساخته می شوند : لامپ متال هالاید کوارتزی (HQI) : حباب بیرونی این لامپ از جنس کوارتز و داخل آن خلاء می باشد . اتصال الکتریکی با ورقه هایی از جنس مولیبدن صورت می گیرد . برای جلوگیری از اکسیده شدن ورقه ها ، نباید از دمای کار مجاز ارائه شده تجاوز نمود . بهره نوری بالا ، ضریب نمود رنگ خوب ، عمر طولانی و شار نوری بالا از نکات قابل توجه در این لامپ می باشد . لامپ متال هالاید سرامیکی (HCI) : نوع پیشرفته تر HQI ها می باشند که بهره نوری عالی و ضریب نمود رنگ بسیار خوب را دارا می باشند و رنگ آنها در تمامی مدت عمرشان ثابت می ماند . منبع نوری مناسب جهت نورپردازی غیر مستقیم است و بدلیل داشتن نور زیاد تعداد چراغ های مصرفی در طراحی کمتر می شود . در نتیجه کاهش هزینه های انرژی و نصب را در پی دارد . این لامپ ها بطور کلی سریع تر روشن می شوند .

20. کاربرد لامپ های متال هالاید : لامپ های شفاف و کامپکت با فیلتر UV جهت استفاده در چراغ های بسته لامپ های با توان متوسط جهت استفاده در سالن های صنعتی ، فروشگاه ها ، سالن های پذیرایی و ..... لامپ های با توان بسیار بالا جهت سالن های ورزشی ، استادیوم ها ، پارکینگ ها و انبارهای بزرگ بکار می روند . لامپ دو طرفه جهت نور دهی مغازه ها ، نمایشگاه ها ، سالن های پذیرایی و .... لامپ یک طرفه جهت نوردهی نقطه ای و مکانهایی که به نور زیاد نیاز باشد مانند پارک ها و یا نمای خارجی ساختمانها توان و بهره نوری لامپ متال هالاید لامپ متال هالاید در 2 نوع با توان کم و زیاد وجود دارد : لامپ با توان کم دارای محدوده توانی 39 تا 250 وات است ولامپ با توان زیاد در محدوده توانی 250 تا 2100 وات می باشد . شار نوری لامپ با توان کم 3300 تا 20000 لومن و در لامپ توان زیاد 20000 تا 225000 لومن می باشد . بهره نوری در لامپ با توان کم 70 تا 80 لومن بر وات و در لامپ با توان زیاد بین 80 تا 110 لومن بر وات می باشد . عمر لامپ متال هالاید عمر این لامپ برحسب نوع آنها متفاوت است و از 4000 تا 12000 ساعت تغییر می کند . وضعیت قرارگیری برخی از انواع این نوع لامپ ها از نظر وضعیت قرارگیری دارای محدودیت هستند و معمولا نیاز به قرارگیری در وضعیت قائم یا افقی با محدوده ی زاویه ای مشخص دارند . با این کار شرایط حرارتی صحیح تامین می شود و ترکیبات هالوژنه در محلی متراکم می گردد که در آنجا بعد از برقراری جریان به شکل مناسبی بخار می شوند . مزایای لامپ متال هالاید 1- بهره نوری بالا 2- ضریب نمود رنگ عالی 3- عمر طولانی 4- شار نوری بالا 5- کم بودن گرمای آزاد شده

21. لامپ بخار سدیم

40. با تشکرازدقت حسن نظر شما