Cele i m ierniki

1. Cele i mierniki

2. Dlaczego odrzucamy BT? • Bo jest: • Mało czytelny • Nie wystarczająco celowy • Nieskuteczny • Nieefektywny • Jest narzędziem wydatkowania a nie zarządzania

3. Intencja BZ • Wdrożenie metod budżetowania zadaniowego jest zawsze przedsięwzięciem, które swym zasięgiem przekracza granice problemów finansowych. • Ostatecznym celem wdrożenia budżetowania zadaniowego nie jest bowiem zmiana kształtu budżetu, ale zmiana sposobu myślenia o funkcjonowaniu instytucji publicznych i zasadnicza rewolucja w zarządzaniu tymi instytucjami.

4. Założenia New Public Management • Koncepcja NewPublicManagement traktuje jednostki administracji publicznej jako dostawców specyficznych usług, a nie jako sformalizowane urzędy, wykonujące prawem przypisane, biurokratyczne działania. • Podstawowe funkcje urzędów są analizowane prawie wyłącznie z punktu widzenia klienta, bądź zewnętrznego (obywatela), bądź wewnątrzadministracyjnego (innej jednostki publicznej, innego urzędu, jednostki nadrzędnej). • Przy tego typu koncepcjach pojęcie klienta i pojęcie usługi są pojęciami fundamentalnymi. • Działania administracji zorientowane są wtedy na obywatela jako na odbiorcę usług i klienta, a władza publiczna postrzegana jest jako odpowiedzialna za dostarczenie tych usług, które są niezbędne dla społeczeństwa.

5. CZĘŚĆ/FUNKCJE Zadanie 2 Zadanie 3 Zadanie 1 Podzadanie 3 Podzadanie 2 Podzadanie 5 Podzadanie 1 Podzadanie 4 Podzadanie n Działanie 1.1.4 Działanie 1.2.4 Działanie 2.2.4 Działanie 1.1..3 Działanie 1.2.3 Działanie 1.3.2 Działanie 2.1..2 Działanie n.3 Działanie 2.2.3 Działanie 1.1.2 Działanie 1.2.2 Działanie n .2 Działanie 2.2. Działanie 1.1.1 Działanie 1.2.1 Działanie 1.3.1 Działanie 2.1.1 Działanie n.1 Działanie 2.2.1 Struktura Budżetu Zadaniowego

6. Są ukierunkowane na osiągnięcie określonego rezultatu Określają, co chcemy osiągnąć w zdefiniowanych ramach czasowych Dają się zmierzyć lub opisać Odnoszą się do uwarunkowań dotyczących społeczeństwa (klientów) Są wyrażone zadaniami/podzadaniami/ działaniami Kryteria doboru celów: 6

7. Cel a środek • Cele powinny być sformułowane tak, aby odnosiły się do efektów działań, a nie do działań, które służą ich osiągnięciu. Przykład • Celem polityki zdrowotnej może być obniżenie kosztów zdrowotnych i społecznych związanych z paleniem papierosów, natomiast wprowadzenie zakazu palenia w określonych miejscach jest jedynie środkiem realizacji tego celu, a nie celem samym w sobie.

8. Przykłady celów: • Wprowadzić na ryneknowe technologie opracowane przez firmy, które otrzymały wsparcie z budżetu na prace badawczo-naukowe • Zredukować liczbę przestępstw • Zredukować różnicę w dochodach gospodarstw rolnych w najbogatszych i najbiedniejszych województwach • Obniżyć stopę bezrobocia 8

9. Cechy celów: • konkretne, tzn. precyzyjnie sformułowane, nie budzące wątpliwości interpretacyjnych, pozwalające na jednoznaczne sformułowanie miernika • mierzalne ilościowo i jakościowo, tzn. pozwalające na dobór miernika jednoznacznie określającego, czy wyznaczony cel został osiągnięty • realne, tzn. możliwe do osiągnięcia • określone w czasie, tzn. posiadające określone terminy rozpoczęcia i ostatecznej ich realizacji • sformułowane w sposób odnoszący się do efektówzadań, podzadań i działań, a nie do samych zadań/podzadań/działań, które służą ich realizacji • zaakceptowane przez jednostki odpowiedzialne za jego realizację 9

10. Kilka uwag: • Nie należy mnożyć celów ponad potrzebę – unika się w ten sposób zagrożeń związanych z ustaleniem sprzecznych ze sobą celów. Ponadto powinny one być sformułowane zwięźle. • Nie należy określać celów, na które podmiot odpowiedzialny za realizację zadania ma znikomy wpływ. • Formułując cele, powinno się dążyć do tego, aby z ich treści wynikał nie tylko miernik, ale także i jego docelowa wartość.

11. Mierniki: • Aby właściwie określić stopień realizacji celów zadania, należy dobrać najlepsze pod względem metodologicznym mierniki. • Głównym założeniem formułowania mierników jest odzwierciedlenie w nich ilościowego i jakościowego stopnia osiągnięcia postawionych celów.

12. Wartość bazowa i docelowa mierników • Wartość bazowa miernika – jest to ostatnia dostępna jego wartość • Dysponent wraz z określeniem wartości bazowej miernika dla poszczególnych zadań/podzadań/działań wskazuje rok, którego ona dotyczy • Wartość docelowa miernika –to wartość, którą zamierza się osiągnąć w danym roku budżetowym poprzez realizację danego zadania/podzadania/działania • Dysponent określa docelowe poziomy mierników w powiązaniu z wysokością planowanych wydatków, przy uwzględnieniu zadań i priorytetów określonych w dokumentach strategicznych oraz regulacjach prawnych oczekujących na wejście w życie

13. Mierniki użyte w BZ powinny ponadto: • umożliwiać określanie stopnia realizacji celów (mierzyć skuteczność i efektywność realizacji zadań/podzadań/działań) • mierzyć tylko to, na co wykonawca zadania/podzadania/działania ma bezpośredni wpływ • posiadać wiarygodne i szybko dostępne źródło danych • zapewniać ich spójność z poziomami określonymi w dokumentach strategicznych • mieć charakter trwały, tj. być zdefiniowane w sposób umożliwiający ciągłość ich pomiaru w wieloletniej perspektywie • być adekwatne do stopnia realizacji postawionych celów • być łatwe do monitorowania • być odporne na manipulację

14. Typy mierników • Mierniki produktu – wskaźniki odnoszące się do działalności, liczone w jednostkach materialnych lub monetarnych (np. długość zbudowanej drogi). • Miernikirezultatu – wskaźniki odpowiadające bezpośrednim efektom; dostarczają informacji o zmianach, mogą przybierać formę wskaźników materialnych (np. skrócenie czasu podróży) lub finansowych (np. zmniejszenie kosztów transportu). • Miernikioddziaływania – wskaźniki odnoszące się do konsekwencji realizacji zadania (wskaźniki poprawy lub pogorszenia np. odsetek zadowolonych).

15. Mierniki produktu • Mierniki produktu – mierzą stopień wykonania celów operacyjnych • liczba odpowiedzi na skargi obywateli • liczba przeprowadzonych kontroli • liczba kilometrów nowo wybudowanych autostrad

16. Mierniki produktu mogą mierzyć: Efektywność - mierniki finansowe, odnoszące się do wykonania lub postępu realizacji zadań w wymiarze finansowym. • Przykład - koszt wybudowania jednego kilometra autostarty, Skuteczność - są to mierniki fizyczne, ilościowe • Pokazują postęp lub stopień realizacji danego zadania • Obrazują działanie / projekt z punktu widzenia przydatności dla bezpośredniego użytkownika usług publicznych, • Przykład: liczba km wybudowanych autostrad w stosunku do planowanej liczby km • Dobre do monitoringu postępu prac.

17. Mierniki jakościowe • Po zdefiniowaniu zadań/podzadań/działań może się okazać, że w pewnych przypadkach niecelowe, czy wręcz niemożliwe jest określenie ilościowych mierników ich realizacji. Należy wtedy określić miernik w sposób opisowy i w taki sposób ustalić jego docelową postać. Przykład: • Miernikiem zadania określonego jako zapewnienie spójnej i nowoczesnej infrastruktury transportowej może być stan techniczny sieci transportowej. Miernika tego nie można wyrazić w sposób prosty. Można natomiast założyć, że dążymy do osiągnięcia dobrego stanu technicznego sieci drogowej/kolejowej, i określić w opisie miernika, co rozumie się poprzez „dobry stan techniczny”. Opis ten będzie wymagać użycia dwóch lub więcej wartości liczbowych o różnej wadze.

18. Mierniki rezultatu • Mierniki rezultatu – mierzą bezpośrednie skutki podejmowanych działań w krótkiej lub średniej perspektywie czasowej • skrócenie czasu oczekiwania pacjentów na operację • liczba bezrobotnych objętych szkoleniem, którzy znaleźli pracę • średni czas postępowania sądowego • zwiększenie przepustowości portów lotniczych • skrócenie czasu przejazdu na określonych odcinkach dróg

19. Mierniki rezultatu mogą mierzyć: efektywność - mierniki finansowe, określające efektywność realizacji poszczególnych zadań; • Pokazują rezultaty; • Przykład: niższe koszty dojazdu; skuteczność - mierzą stopień realizacji celów zadań. • Wskazują czy realizacja zadania przyczyni się do osiągnięcia celów danego programu; • Przykład: skrócenie czasu przejazdu w wyniku wybudowania obwodnicy;

20. Mierniki oddziaływania • Mierniki oddziaływania – mierzą długofalowe, zbiorcze konsekwencje realizacji zadania • zwiększenie poczucia bezpieczeństwa w Polsce (badania CBOS) • przeciętne dalsze trwanie życia • wskaźnik zatrudnienia wśród absolwentów szkół wyższych • spadek stopy bezrobocia

21. Miernik: wydatkowanie kwoty x na pomoc dzieciom w trudnej sytuacji. Miernik powinien odnosić się do produktu lub osiągniętego rezultatu/wpływu. Sam fakt wydatkowania środków niewiele znaczy. Miernik: czas oczekiwania na przyjęcie pacjentów przywożonych do szpitala karetką pogotowia. Miernik sam w sobie jest dobry, ale kluczową sprawą jest sposób mierzenia i nadużycia, do których może prowadzić zła praktyka jego stosowania. Na przykład w Wielkiej Brytanii założono, że czas oczekiwania na wizytę lekarską liczyć się będzie od momentu przekroczenia drzwi szpitalnych. W efekcie, aby uzyskać lepszą wartość miernika, pacjenci byli godzinami przetrzymywani w karetkach pogotowia poza terenem szpitala. Przykłady błędnych mierników 21

22. Dziękuję za uwagę 22