Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Gimnazjum Nr 1 im. Jana Pawła II w Morągu • ID grupy: 96/44_MP_G2 • Opiekun: Iwona Domarecka • Kompetencja: • Matematyka i przyroda • Temat projektowy: • Czy wiem, co jem? • Semestr/rok szkolny: • II / 2010/2011

3. WPROWADZENIE • W tym semestrze zainteresował nas temat, na który niewielka część młodzieży zwraca uwagę. Nawyki żywieniowe młodych ludzi zwykle są niezgodne z zasadami zdrowego odżywiania, dlatego też postanowiliśmy bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu i sprawdzić jak wyglądają przyzwyczajenia żywieniowe młodzieży naszego gimnazjum, co najłatwiej mogliśmy sprawdzić przeprowadzając ankietę.

4. Ankieta przeprowadzona w Gimnazjum nr 1 w Morągu „Czy wiesz co jesz?”

5. Przebadano 240 uczniów • Ankieta została przeprowadzona 29.09.10r. w Gimnazjum Nr 1 im. Jana Pawła II w Morągu

6. 112 osób odpowiedziało pozytywnie 45 osób odpowiedziało negatywnie 49 osób nie jest pewnych swojej decyzji 1. Czy twoim zdaniem dobrze się odżywiasz?

7. 2. Ile posiłków jesz w ciągu dnia? • 80 osób odpowiedziało, że jedzą 3 posiłki w ciągu dnia • 76 osób odpowiedziało, że jedzą 5 posiłków w ciągu dnia • 59 osób spożywa więcej posiłków dziennie

8. 3. Czy znasz zasady zdrowego odżywiania się? • 88 uczniów odpowiedziało Tak • 91 uczniów odpowiedziało Raczej Tak • 23 uczniów odpowiedziało Nie

9. 4. Czy stosujesz te zasady? 89 uczniów próbuje stosować te zasady 44 uczniów odpowiedziało, że stosuje te zasady 68 uczniów odpowiedziało, że nie stosuje tych zasad

10. 5. Czy często jesz ”Fast foody” i chipsy? 42 uczniów odpowiedziało codziennie 59 uczniów odpowiedziało 1 raz w tygodniu 60 uczniów odpowiedziało inaczej

11. 6. Czy często jesz słodycze? 104 osoby jedzą słodycze codziennie 57 osób je słodycze raz w tygodniu 30 osób podało inne odpowiedzi

12. 7. Czy często spożywasz produkty mleczne ( jogurty, kefiry, mleko ) 145 osób odpowiedziało, że spożywa produkty mleczne codziennie 41 osób odpowiedziało, że spożywa produkty mleczne raz w tygodniu 28 podało inną odpowiedź

13. 8. Czy według Ciebie złe odżywianie wpływa na choroby? • 160 osób odpowiedziało na tak • 18 osób odpowiedziało na nie • 29 osób nie ma zdania

14. 9. Czy jesz owoce i warzywa? • 197 osób odpowiedziało na tak • 8 osób odpowiedziało na nie

15. 10. Jeżeli jesz, to jak często? • 104 osób odpowiedziało, że je codziennie • 64 osób odpowiedziało, że je od czasu do czasu • 9 podało inną odpowiedź

16. Po przeprowadzeniu ankiety postanowiliśmy bliżej przyjrzeć się produktom klasyfikowanym jako tzw. „żywność zdrowa i niezdrowa”.

17. ZDROWA ŻYWNOŚĆ  • Cukier trzcinowy sypki • Cukier trzcinowy w kostkach • Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia • Mleko sojowe o smaku czekoladowym i waniliowym • Pasztet sojowy o różnych smakach • Czekolada mleczna z maltitolem • Mąka żytnia • Soczewica zielona i czerwona • Soja • Sezam • Płatki owsiane • Otręby pszenne i żytnie • Kotlety sojowe • Żurawina suszona • Wafelki fitness • Makaron ryżowe

18. Cukier trzcinowy • Dla miłośników herbaty słodzonej nie miodem a cukrem, warte jednak uwagi są informacje na temat cukru trzcinowego, który dziś stanowi 70 proc. światowej produkcji cukru, a w Polsce bywa oferowany jako coś specjalnego.Cukier buraczany produkowany od 200 lat, to osesek przy trzcinowym. Słodką trzcinę cukrową odkryli mieszkańcy Nowej Gwinei już 8 tys. lat p.n.e. Początkowo używano samej trzciny np. w Chinach żuto kandyzowaną (miała być doskonałym środkiem wzmacniającym popęd seksualny). Produkcję czystego cukru rozpoczęto w Indiach ok. 3 tys. lat p.n.e. Europa, słodząca miodem, dowiedziała się o “trzcinie dającej miód” dopiero w czasach podbojów Indii przez Aleksandra Macedońskiego. Jednak początkowo cukier był drogi i sprowadzano go głównie do celów medycznych. Stosowano go np. na ból głowy. • Cukrowiec lekarski jest silnie krzewiącą się... trawą. Jej grube łodygi mogą sięgać nawet 6 m i są wypełnione silnymi włóknami. Właśnie w łodygach gromadzi się cukrodajny sok. Sama trzcina stosowana była w ziołolecznictwie i medycynie ludowej jako roślina o właściwościach bakteriobójczych. Używano jej jako środka kojącego, przeciwbólowego, wykrztuśnego. A dziś w krajach, w których rośnie, trzciny używa się zamiast... Prozaku – na poprawę humoru.

19. Oliwa • Olej oliwkowy, olej z oliwek – olej roślinnyo zmiennym zabarwieniu od złocistożółtego do żółtozielonego, charakterystycznym zapachu oraz specyficznym smaku. Otrzymywany jest w wyniku procesu tłoczenia "na zimno" lub "na gorąco" miąższu owoców oliwki. W niskich temperaturach, poniżej 15 stopni Celsjusza mętnieje, przy czym jest to proces odwracalny.

20. Soja • Jest rośliną uprawną z grupy tzw. roślin strączkowych. Nasiona soi są bardzo ważnym surowcem do produkcji pasz i stanowią też cenny pokarm dla człowieka. Produkty spożywcze wytwarzane z soi są szczególnie chętnie włączane do diety przez wegetarian, jako alternatywa dla mięsa. Na bazie nasion soi wytwarza się takie produkty, jak: olej sojowy, mączka sojowa, kasza sojowa, mleko sojowe, lecytyna. Preparaty z soi dodawane są do różnych przetworów, m.in. konserw mięsnych, wędlin – dodatek soi podnosi ich wartości odżywcze. Nasiona soi zawierają bardzo dużo w porównaniu z innymi roślinami, bo aż 30-50% białka, przy czym mają bardzo odpowiedni dla człowieka skład aminokwasów. Ponadto zawierają dużo tłuszczu (14-24%), oraz witaminy z grupy B.

21. Maltitol • Maltitol - organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi cukrowych. Używany jako sztuczny środek słodzący. • Maltitol jest pozyskiwany z surowców naturalnych. W porównaniu do sacharozy jest mniej kaloryczny i minimalizuje ryzyko wystąpienia próchnicy.

22. Mąka żytnia • Mąka – produkt powstały w wyniku rozdrobnienia ziarna zbóż. Cechuje się drobną granulacją i sypką konsystencją. • W zależności od rodzaju zboża z którego otrzymano mąkę może być zastosowana do różnych celów - spożywczych, paszowych lub przemysłowych. Powszechnie używana do produkcji pieczywa, wyrobów cukierniczych oraz makaronów. • Zastosowanie: Mąka żytnia stosowana jest głównie do wypieku pieczywa żytniego (chleba razowego, sitkowego, pytlowego, starogardzkiego oraz jasnego). Używa się jej również do produkcji spirytusu, gatunkowych wódek oraz do przyrządzania zakwasu na żur.

23. Soczewica • Czym jest soczewica? Soczewica jest kuzynką fasoli, obydwie należą do rodziny strączkowych to znaczy, że nasiona roślin rosną w strączkach . Soczewica ma kształt przypominający malutką soczewkę. Sama nazwa „soczewica” wywodzi się z łacińskiego słowa lens oznaczającego soczewkę. Rozmiar i wygląd soczewicy zależy od odmiany. Skórka pokrywająca może być lekko pstrokata lub pokryta drobnymi plamkami , a gama kolorów waha się od czerwonawo-brązowego przez brązowy po zielony. Okrywy innych gatunków mogą być także czerwone lub żółte. Przygotowanie- przygotowanie soczewicy jest bardzo proste. Nalezy ją przebrać, usunąć ewentualne zanieczyszczenia, następnie opłukać i gotować od piętnastu do dwudziestu minut. Nie ma potrzeby moczyć soczewicy. Nie należy również dodawać soli w czasie gotowania gdyż skórka pokrywająca nasiona może nie zmięknąć. Przechowywanie jest również proste. Soczewicę należy przechowywać w suchym chłodnym miejscu. Po długim przechowywaniu nasiona mogą zblaknąć ale nie ma to wpływu na wartości smakowe. Informacje o wartosciach odżywczych - soczewica jest bogata w składniki takie jak blonnik, komplet węglowodanów, kwas foliowy. Jest niskokaloryczna o małej zawartości tłuszczu i wolna od cholesterolu.

24. Sezam • Sezam indyjski - znany także jako sezam wschodni, kunżut, łogowa wschodnia - gatunek jednorocznej rośliny oleistej z rodziny połapkowatych, (sezamowatych). Pochodzi z Afryki. • Zastosowanie: • Roślina uprawna: głównymi producentami sezamu są Indie i Chiny. W dalszej kolejności plasują się: Meksyk, Gwatemala i inne kraje Ameryki Środkowej oraz Sudan. • Sztuka kulinarna: z nasion otrzymuje się jadalny olej sezamowy, który jest tłoczony na zimno. Ma jasnożółtą barwę i jest bezwonny. Jest on surowcem do produkcji margaryny. W cukiernictwie służy do wyrobu chałwy i ciastek - sezamków. Piekarnie wykorzystują ziarno sezamowe do posypywania pieczywa dla smaku czy aromatu. Pozostałe po tłoczeniu makuchy zawierają łatwo przyswajalne składniki i są szeroko wykorzystywane w kuchni orientalnej, ponadto stanowią doskonałą paszę treściwą dla wszystkich zwierząt gospodarczych. • W kosmetyce wykorzystuje się olej ekstrahowany lub z drugiego tłoczenia służący m.in. do wyrobu wysokogatunkowych mydeł. Z kwiatów sezamu otrzymuje się olejek eteryczny, wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym. Indyjska medycyna ludowa liście moczone w occie wykorzystuje w leczeniu świerzbu. • Medycyna: Olej wykorzystywany jest do sporządzania maści, emulsji, plastrów i lewatyw. Olej sezamowy zwiększa ilość trombocytów i przyspiesza krzepnięcie krwi, co wykorzystywano przy leczeniu skazy krwotocznej i choroby Werlhoffa (małopłytkowości).

25. Otręby żytnie i pszenne • Otręby to pozostałości powstałe podczas przemiału ziarna na mąkę. To nic innego jak otoczki zbóż: pszenicy, żyta, czy owsa. Swoje właściwości wspomagające odchudzanie zawdzięczają przede wszystkim wysokiej zawartości błonnika, dzięki czemu regulują pracę układu pokarmowego. Poza tym posiadają w swoim składzie związki mineralne i witaminy z grupy B oraz sole mineralne – selen, cynk i chrom. Działają jak superekipa sprzątająca, która oczyszcza jelita ze wszystkich pozostałości. Dają uczucie sytości, usprawniają wypróżnianie. Udowodniono również, że przeciwdziałają chorobom układu pokarmowego (nowotworom jelita grubego i żołądka).Ze względu na wspomniane zalety otręby są zalecane nie tylko jako składnik wspomagający odchudzanie, ale również jako dodatek do zdrowej diety. Są powszechnie stosowane przy produkcji pieczywa, płatków, musli, czy wyrobów cukierniczych. • Jakie otręby dla kogo?Na rynku dostępne są zarówno otręby pszenne, jak i żytnie i owsiane. Każdy typ polecany jest do różnych celów. Otręby pszenne ze względu na dużą zawartość błonnika oraz małą ilość cukrów przyswajanych wraz z ich spożyciem, przede wszystkim aktywizują metabolizm. Wraz z wodą i składnikami przemiany materii usuwane są podczas wypróżniania. Zazwyczaj dodatkowo się je praży w celu podniesienia ich walorów smakowych oraz odżywczych. W diecie niskoglikemicznej otręby pszenne nie sprawdzają się, bo mają wyższy indeks IG niż otręby owsiane. Niektórzy utrzymują ponadto, że pszenica nie jest dobrze trawiona przez osoby z grupą krwi A. • Jakie otręby jeść? Oczywiście można do diety włączyć tylko ich jeden rodzaj, jednak należałoby zastanowić się nad teorią mówiącą, że najlepsze efekty daje spożywanie urozmaiconych posiłków. W myśl takiej zasady w diecie powinny znaleźć się otręby pszenne, owsiane, ale również żytnie. Otręby żytnie dość trudno znaleźć na półkach w supermarketach, ale bez problemu nabędziemy je w sklepie ze zdrową żywnością. Z tej kategorii produktów dostępne są również zarodki pszenne i otręby orkiszowe. Bardzo popularne są ponadto otręby granulowane ze śliwkami.

26. Żurawina suszona • Suszone owoce • Owoce żurawiny mają dużo wartości odżywczych, świetny smak i są zdrowe. • Zawierają dużo wit. A i C, wit. z grupy B. Poza tym znajdziemy w nich sole mineralne, karotenoidy, kwas askorbinowy i cytrynowy. Mają działanie • przeciwgorączkowe i wzmacniające odporność. Zaleca się spożywanie żurawiny, we wszystkich postaciach, w okresie jesienno-zimowym aby chronić się przed przeziębieniami. Żurawina jest ponad to źródłem antyoksydantów, tak jak czerwone wino. Pomaga przy różnych, szczególnie długotrwałych, schorzeniach przewodu moczowego i przy kamicy nerkowej. Żurawina suszona ma tę zaletę, że jest dostępna przez cały rok i możemy się cieszyć jej słodko-cierpkim smakim zawsze kiedy przyjdzie nam na to ochota.

27. Dlaczego nazywamy to zdrową żywnością ? • Te produkty nazywamy zdrową żywnością, ponieważ zawierają witaminy, wartości odżywcze, przeciwutleniacze, dużo białka, mało cukru, mało węglowodanów.

28. „Nie wiem, co jem”czyli jakie związki zawarte są w często spożywanych przez nas pokarmach.

29. Chipsy Glutaminian monosodowy - Dzisiejszy świat kuchni jest niestety "nafaszerowany" różnymi ulepszaczami, konserwantami czy barwnikami. Wszystko po to, by jedzenie mogło leżeć dłużej, by wyglądało zdrowiej i by smakowało lepiej. Niektóre z nich są mniej a niektóre bardziej szkodliwe. Jednym z takich ulepszaczy jest glutaminian monosodowy. 5-rybonukleotydy disodowe - mieszanina soli disodowych kwasów inozylowego i guanozylowego, szeroko stosowane jako dodatek do żywności o numerze E635. Mączka drzewa świętojańskiego - Chleb świętojański jest również znaną substancją słodzącą. Suszone owoce chleba świętojańskiego je się według tradycji w czasie żydowskiego święta Tu Bishvat. Sok z chleba świętojańskiego piją natomiast Muzułmanie w czasie Ramadanu. Strąki chleba świętojańskiego były najistotniejszym źródłem cukru, zanim trzcina cukrowa oraz buraki cukrowe stały się tak powszechniedostępne.

30. Zupki w proszku • Tłuszcz roślinny utwardzony - Tłuszcze jadalne - są to tłuszcze, które może spożywać człowiek. Stanowią ważny, wysokoenergetyczny składnik diety. Jest to BARDZO popularny rodzaj tłuszczu. Możemy go spotkać w wielu produktach, które jemy codziennie, także w różnego rodzaju odzywkach i suplementach. Producenci nie maja obowiązku umieszczania na opakowaniach informacji o ilości tych tłuszczów, ale wystarczy spojrzeć na liste składników, zwykle na którejś z pierwszych pozycji znajduje sie utwardzony/uwodorniony tłuszcz. • Gluten - mieszanina białek roślinnych: gluteniny i gliadyny: Występuje w ziarnach zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa. Niektórzy autorzy twierdzą, że gluten jako taki w ziarnie nie występuje, a tworzy się dopiero po dodaniu do mąki wody i zamiesieniu ciasta [potrzebne źródło]. W wytworzonym cieście tworzy się "siatka" glutenowa, która powoduje zatrzymywanie dwutlenku węgla, powstającego w cieście w czasie jego fermentacji w procesie produkcji pieczywa. Zjawisko to powoduje wzrost objętości kęsa ciasta podczas fermentacji i wpływa na porowatość pieczywa i stopień jego wyrośnięcia. Gluten w "czystej" postaci można wydzielić z mąki w wyniku jego wymycia z otrzymanego ciasta. W tej formie wygląda podobnie do gumy do żucia. Na tej operacji opiera się metoda laboratoryjna określania ilości glutenu w mące. Wymyty gluten powinien być osuszony z nadmiaru wody, a następnie zważony. Na tej podstawie można określić jego procentową zawartość w mące pszennej.

31. Kuleczki zbożowe • Fosforan trójsodowy • Biotyna - organiczny związek chemiczny o budowie heterocyklicznej występujący w organizmach zwierzęcych i roślinnych. Stanowi ona koenzym kilku różnych enzymów. Jest niezbędnym składnikiem enzymów – karboksylaz biotynozależnych. Uczestniczy w przenoszeniu grupy karboksylanowej (-COO-) z anionu wodorowęglanu na różne związki organiczne, zależnie od rodzaju danej karboksylazy. Zaliczana jest do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Składa się z pierścieni: tiofenowego i imidazolidynowego. • Żelazo zredukowane - W organizmie człowieka znajduje się od czterech do pięciu gramów żelaza. Około 70% tej ilości jest związane w krwi, głównie w postaci hemoglobiny. W mięśniach żelazo wchodzi w skład mioglobiny, czerwonego barwnika mięśni pełniącego funkcję przenoszenia tlenu wewnątrz komórki. Jest również składnikiem niektórych związków enzymatycznych biorących udział w procesach utleniania.

32. Kulki nesquik • Niacyna - zespół złożony z kwasu nikotynowego i jego amidu, należący do witamin z grupy B, który uczestniczy w procesach utleniania komórkowego, przemianie węglowodanów, tłuszczów i białek; w naturze występuje m.in. w wątrobie, mięsie ryb, drożdżach, mleku, chlebie pełnoziarnistym, jajach, świeżych jarzynach; jego niedobór powoduje zespół objawów, zwanych pelagrą (PP – przeciw pelagrze) objawiający się zaburzeniami pamięci, zmianami zapalnymi jamy ustnej i skóry, niekiedy także zaburzeniami pracy układu pokarmowego i stanami nerwicowymi; witamina B3, witamina PP. • Kwas pantotenowy - organicznyzwiązek chemiczny, bardzo rozpowszechniony w świecie roślinnym i zwierzęcym (cząstka pan oznacza "wszystko", "wszech-", a pantotenowy to inaczej "wszechobecny"). Jest on niezbędny dla każdej żywej komórki, ale w stanie wolnym rzadko występuje w przyrodzie. Chemicznie kwas pantotenowy jest amidem kwasu pantoinowego i β-alaniny.

33. Wafelek princessa • Lecytyna sojowa - jest to złożony tłuszcz, który występuje zarówno w świecie roślinnym, jak i zwierzęcym. Często stosowana jest jako dodatek do żywności i ma wtedy symbol E322. Lecytyna można znaleźć w każdej komórce ludzkiego ciała, a w szczególności w tkankach nerwowych i w mózgu. Zażywanie lecytyny sojowej wskazane jest np. przy przemęczeniu, wyczerpaniu psychicznym i fizycznym, przy zaburzeniach koncentracji, w sytuacjach stresujących oraz nerwowych. • Wodorowęglan amonu sodu - Wodorowęglan amonu, NH4HCO3, nieorganicznyzwiązek chemiczny, wodorosól amonowa kwasu węglowego. Tworzy bezbarwne kryształy posiadające zapach amoniaku, znane pod nazwą "amoniak do pieczenia ciast". Dobrze rozpuszczalny w wodzie, hydrolizuje jako sól słabego kwasu i słabej zasady. W temperaturze 60 °C rozpada się na dwutlenek węgla, wodę i amoniak: NH4HCO3 → NH3↑ + H2O + CO2↑Stosowany m.in. jako składnik proszków dopieczenia, środków gaśniczych, leków, barwników, a także jako prosty nawóz (szczególnie w Chinach, choć jest tam wypierany przez mocznik z powodu niższej jakości i braku stabilności). Jest również stosowany w wyrobie ceramiki, tworzyw sztucznych i gumy, przy garbowaniu skór i wyrobie katalizatorów. Służy też do otrzymywania innych związków amonowych. • E476 - Polirycynooleinian poliglicerolu - syntetyczny emulgator i stabilizator otrzymywany z rącznika pospolitego. Stosowany głównie w przemyśle spożywczym do łatwiejszego, lepszego i trwalszego mieszania składników, zwłaszcza przy produkcji czekolady i wyrobów czekoladopodobnych.

34. Tosty • Polepszacz do pieczywa - Polepszacze optymalizują wszystkie cechy chleba i dają piekarzom konieczny zakres tolerancji i elastyczności podczas wszystkich etapów procesu piekarniczego: mieszania, fermentacji, pieczenia i przechowywania. Polepszacze Puratos pomagają także piekarzom sprawić, że objętość, skórka i miękisz oraz świeżość ich produktów stają się bezkonkurencyjne. • E-200- Kwas sorbinowy (inaczej kwas sorbowy, sorbinowy, nazwa systematyczna: kwas (2E,4E)-heksa-2,4-dienowy, CH3(CH=CH)2COOH) - organiczny związek chemiczny z grupy nienasyconych kwasów karboksylowych. Stosowany jako konserwant, głównie w margarynie i serach. Na listach składu pożywienia, zgodnie z listą E jest kodowany jako E-200. Uważa się, że jest nieszkodliwy dla zdrowia, choć dość często powoduje reakcje alergiczne (jednak w najczęściej dotyczą one kontaktu bezpośredniego ze skórą, natomiast rzadziej po przyjęciu doustnie, prawdopodobnie ze względu na szybki rozkład metaboliczny w organizmie człowieka. • E-282 - Propionian wapnia, (E282, Ca(C3H5O2)2) – organiczny związek chemiczn, konserwant, dodatek do żywności. Sól wapniowa kwasu propionowego. Środek antypleśniowy stosowany przy produkcji pieczywa. Ma nieprzyjemny zapach, więc można go stosować tylko w minimalnych ilościach. Krystalizuje w postaci monohydratu.

35. Kawa nescafe • E340ii - Fosforan dipotasowy - Naturalny składnik wielu owoców i warzyw. Fosforany potasu to regulatory kwasowości i czynniki chelatujące (wiązanie jonów metali). Zapobiegają wysychaniu, regulują kwasowość proszków oraz zapobiegają zbrylaniu się. Zwiększają aktywność przeciwutleniaczy. • E450v – sól kwasu fosforowego. • E451u – sól kwasu fosforowego. • E472e - półsyntetyczny emulgator. • E471 - półsyntetyczny emulgator. • E339 - zakłóca proces trawienia.

36. Paluszki Lajkonik • Wodorotlenek sodu - NaOH - nieorganicznyzwiązek chemiczny, bardzo mocna zasada. W postaci stałej jest białą substancją o budowie krystalicznej. Ma właściwości higroskopijne, łatwo też łączy się z dwutlenkiem węgla z powietrza (tworząc powłokę węglanu sodu), dlatego należy ją przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach.

37. Wafelki Roger • E476 - Polirycynooleinian poliglicerolu - syntetyczny emulgator i stabilizator otrzymywany z rącznika pospolitego. Stosowany głównie w przemyśle spożywczym do łatwiejszego, lepszego i trwalszego mieszania składników, zwłaszcza przy produkcji czekolady i wyrobów czekoladopodobnych. • W testach na zwierzętach przy podawaniu dużych dawek obserwowano powiększenie wątroby i nerek. Odradza się częste spożywanie. U ludzi nie stwierdzono skutków ubocznych.

38. ODŻYWIAJMY SIĘZDROWO!

39. Witaminy

41. Sole mineralne • Nazwę "sole mineralne" odnosi się przede wszystkim do soli spotykanych w naturze (w organizmach żywych, pożywieniu etc.). Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową. Stanowią około 4% organizmu człowieka (przy czym najważniejsze to chlorek sodu, a także sole wapnia i magnezu). Niedostateczna ilość soli mineralnych w diecie może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie człowieka. Przyczyny niedoboru soli mineralnych: • nieprawidłowe, nieurozmaicone odżywianie, • duża potliwość (np. utrata soli w trakcie uprawiania sportu), • biegunka, nudności i wymioty, • nadmierne wydalanie lub zmniejszone przyjmowanie płynów. W skład soli mineralnych wchodzą: • Makroelementy – występują w większych ilościach w organizmie. Spełniają funkcję budulcową dla tkanek zębów, kości, skóry, włosów głównie (np. węgiel, azot, tlen, wapń); • Mikroelementy – występują w mniejszych ilościach w organizmie, są jednak niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Regulują wiele procesów zachodzących w komórkach. Należą do nich m.in. żelazo, mangan, jod, miedź, cynk, fluor i kobalt. Ich niedobór wpływa ujemnie na organizm.

42. 5 razy dziennie jedz warzywa i owoce • W Polsce program „5 razy dziennie warzywa owoce” został uruchomiony w 1996 roku. Jest to ogólnopolska akcja edukacyjna, która ma na celu zmianę nawyków żywieniowych Polaków oraz zwiększenie spożycia warzyw owoców do 5 i więcej porcji dziennie. Jedzenie jest niezbędne w naszym życiu, potrzebujemy spożywać pokarmy aby się ruszać, myśleć, mówić wykonywać wszystkie inne codzienne czynności. To, co jemy istotnie wpływa na nasze zdrowie i długość życia. Z jednej strony złe nawyki żywieniowe mogą stać się przyczyną rozwoju wielu chorób, m.in. nowotworowych, serca, a także miażdżycy, cukrzycy, nadwagi i otyłości. Z drugiej zaś strony odpowiednio zaplanowana dieta oparta na produktach roślinnych buduje i chroni zdrowie. Dlaczego powinniśmy spożywać warzywa i owoce?Naukowcy wykazali, że częste spożywanie warzyw i owoców zmniejsza ryzyko zachorowania na wiele chorób, ponieważ zawierają one wiele ważnych dla zdrowia składników: witamin, minerałów i błonnika. WitaminyWśród witamin szczególną rolę zajmują antyoksydanty czyli przeciwutleniacze: witaminy C, A, E i  β-karoten. Przeciwutleniacze zwalczają bardzo aktywne wolne rodniki (agresywne atomy lub cząsteczki), które mogą uszkadzać komórki i w ten sposób przyczyniać się do procesów chorobowych. Antyosydanty zawarte w warzywach i owocach zapobiegają również starzeniu się komórek, przez co przedłużają młodość.

43. Wybrane przez nas owoce i warzywa • Hurma, kaki, hebanek, persymona – rodzaj drzew występujących w strefie międzyzwrotnikowej. Podawana czasami nazwa hebanowiec jest nieprawidłowa. Do rodzaju należy kilkaset gatunków roślin pochodzących głównie z obszarów o tropikalnym i subtropikalnym klimacie w Azji i Ameryce. • Czosnek szczypiorek, nazywany w skrócie szczypiorkiem lub szczypiorem – gatunek rośliny z rodziny czosnkowatych. W stanie dzikim jest szeroko rozprzestrzeniony na kuli ziemskiej. Występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Jest też powszechnie uprawiany w wielu krajach świata. Status gatunku we florze Polski: roślina uprawna, efemerofit. • Poziomka truskawka– mieszaniec dwóch gatunków poziomki z rodziny różowatych. Ma wiele nazw zwyczajowych: poziomka ananasowa, poziomka wielkoowocowa, najczęściej jednak nazywana jest po prostu truskawką. Mieszaniec ten został uzyskany w Europie przez skrzyżowanie pochodzącej ze wschodniej Ameryki Północnj poziomki wirginijskiej z chilijską, którego dokonano w 1712 roku. Uprawiana ze względu na jadalne owoce, w warunkach Europy Środkowej wyjątkowo i przejściowo dziczeje (efemerofit). • Brokuł, kapusta szparagowa – odmiana kapusty warzywnej. Jest to roślina jednoroczna należąca do rodziny kapustowatych. Prawdopodobnie pochodzi z Cypru. Był powszechnie uprawiany w starożytnej Grecji i Rzymie. Znany jest wyłącznie z uprawy, nie występuje na stanowiskach naturalnych.

44. Piramida zdrowego żywienia

45. Produkty najwięcej i najmniej kaloryczne • Szklanka wody posiada 0 kcal • Orzechy 600/700 kcal na 100g

46. Podsumowanie • Praca z tym projektem była bardzo interesująca. Zdobyliśmy wiele nowych informacji z tematyki żywienia. • W ciągu naszej pracy wysłuchaliśmy dwóch wykładów przedstawionych przez p. Adama Cugowskiego. • Nasza praca poparta była wiedzą, zdobytą na zajęciach praktycznych. Oprócz dobrej zabawy w kuchni, mogliśmy konsumować własnoręcznie przyrządzone przez nas dania. Oto dowody: