Hazırlayan: Mehmet ÇELEBİ

1. Hazırlayan: Mehmet ÇELEBİ T.C. Anadolu Ticaret ve Ticaret Meslek Lisesi

2. DIŞ TİCARETİN TANIMI Dış Ticaret, bağımsız ülkeler arasında gerçekleştirilen mal ve hizmet ticaretinin tümüdür.

3. DIŞ TİCARET ÇEŞİTLERİ • NORMAL TİCARET • BAĞLI TİCARET • SINIR TİCARET • SERBEST BÖLGE TİCARET

4. NORMAL TİCARET • Bir ülkenin dış ticaret ve kambiyo rejimleri çerçevesinde ve serbest döviz ile yapılan, mevzuat ile özel bir ayrıcalık tanınmayan ticarettir.

5. BAĞLI TİCARET • İki ülke arasında yapılan ticari sözleşme gereğince ihracatçı ülkenin ithalatçı ülkeden ihracat bedeli için döviz dışında bir işlem talep etmesi şeklinde yapılan ticarettir.

6. SINIR TİCARET • Komşu iki ülke arasında özle anlaşmalara dayanılarak yürütülen ve her iki ülkenin sınır ve kıyı bölgelerine yakın yerleşim yerlerini kapsamına alan ticarettir.

7. SERBEST BÖLGE TİCARETİ • Serbest bölgeler, bir ülkenin ulusal egemenlik sınırları içinde bulunmakla birlikte, gümrük sınırları dışında kalan, ülkede geçerli olan mail ve ekonomik mevzuatın kısmen veya tamamen dışında tutulduğu bölgelerdir. Serbest bölgeler, TİCARET SERBEST BÖLGESİ VE ÜRETİM SERBEST BÖLGESİ olmak üzere ikiye ayrılır.

8. ARBİTRAJ • Menkul kıymetler, kıymetli madenler, para, kıymetli evrak gibi iki piyasa arasındaki fiyat farkından yararlanmak amacıyla fiyatların düşük olduğu piyasalarda alınması, yüksek olduğu piyasalarda satılması işlemidir.

9. AVAL • Kambiyo senetlerinden doğan borcun, asıl borçlusu tarafından ödenmediği takdirde, üçüncü bir kişinin ödemeyi garanti etmek için senet üzerine koyduğu imzadır.

10. BELGELER(VESAİK) • Dış ticaretten kullanılan her türlü ticari ve mali belgeleri ifade eder. • Ticari belgeler; fatura, sevk belgesi, menşe-i şehadetnamesi, sigorta poliçesi vb. dir. • Mali belgeler; poliçe, bono, çek, ödeme makbuzlar vb. dir.

11. KONTEYNER • İçine konulan malların korunup taşınmalarına yarayan ve tekrar kullanılabilen standart büyüklükteki taşıma kabıdır.

12. DAMPING • Yabancı bir ülkeden Türkiye’ye ihraç edilen bir malın benzerlerine göre daha düşük bir bedelle Türkiye’ye sokulmasıdır.

13. DEKLERASYON BELGESİ • İthalatçıların Türkiye’ye girişlerinde ihracat bedeli olarak döviz getirmeleri halinde, bu dövizleri gümrüklerde beyan etmeleri gerekir. Gümrüklerce beyan edilen dövizi gösteren döviz beyan tutanağına Deklerasyon Belgesi denir.

14. DÖVİZ • Madeni ve kağıt para şeklindeki yabancı ülke paraları ile bu paralarla ödemeyi sağlayan her türlü belgedir.

15. EFEKTİF • Kağıt ve madeni para şeklindeki dövizdir. Para yerine geçen, çek poliçe gibi ödemem araçlarını kapsamaz. Efektif dövizden daha da dar bir kavramdır. Her efektif dövizdir, fakat her döviz efektif değildir.

16. İHRACAT • Bir ülkede üretilen malların, yabancı ülkelere döviz karşılığında satılmasıdır.

17. İTHALAT • Bir ülkenin başka ülkelerde üretilmiş malları karşılığında satın almasıdır.

18. KAMBİYO • Yabancı ülke paralarının veya para yerine geçen belgelerinin belirli fiyatlarla birbirleri ile değiştirilmelerine ilişkin işlemlerdir.

19. KUR • Bir ülke parasının ülke paraları karşısındaki fiyatlarıdır.

20. KÜŞAT MEKTUBU • Amir banka tarafından muhabir bankaya gönderilen akreditifin açma mektubudur.

21. NAVLUN • Bir limandan başka bir limana taşınmak için gemiye yüklenen malların tümü veya nakliyeci tarafından talep edilen taşıma ücretidir.

22. REEXPORT • Yabancı menşeli malların ihraç edilmek kaydıyla ülkeye getirilip millileştirdikten sonra yeniden ihraç edilmesi işlemidir.

23. TESLİM ŞEKİLLERİ • Ticari İşletmede Teslim (EXW): Satıcının malları işletmesinde (fabrika, depo vs.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır.

24. TAŞICIYA TESLİM (FCA) • Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıcıya belirlenen yer ya da noktada teslimi ile son bulur.

25. GEMİ DUĞRULTUSUNDA TESLİM (FAS) • Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında, mallar gemi küpeştesini aştığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider, yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. FOB terimi satıcının malları ihraç gümrüğünden geçirilmesi gerekir.

26. GEMİ BORDASINDA TESLİM (FOB) • Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında, mallar gemi küpeştesini aştığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider, yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. FOB terimi satıcının malları ihraç gümrüğünden geçirilmesini gerektirir.

27. MAL BEDELİ VE NAVLUN (CFR) • Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak mallarla ilgili yitik veya hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.

28. MAL BEDELİ+SİGORTA+NAVLUN (CIF) • Bu terim ile satıcı CFR’deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder.

29. DİĞER TAŞIMA ŞEKİLLERİ • Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim (CPT) • Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim (CIP) • Sınırda Teslim (DAF) • Gemide Teslim (DES) • Rıhtımda Teslim (Gümrük vergi ve harçları ödenmiş olarak) (DEQ) • Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim (DDU) • Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim (DDP)

30. ÖDEME ŞEKİLLERİ • PEŞİN ÖDEME • MAL MUKABİLİ ÖDEME • VESAİK MUKABİL ÖDEME • KABUL KREDİLİ ÖDEME • AKREDİTİFLİ ÖDEME

31. PEŞİN ÖDEME • İthalatçını ihracat gerçekleşmeden önce mal bedelini ihracatçıya ödemesidir. İhracatçı mal bedelini tahsil ettikten sonra malları sevk eder. Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları almadan önce ödeme yaptığı için risk altındadır. İhracatçının hiçbir riski yoktur.

32. MAL MUKABİLİ ÖDEME • Mal mukabili ödeme şeklinde, mallar ihracatçı tarafından hiçbir tahsilat yapılmadan ithalatçıya gönderilmektedir. • İthalatçı tarafından mallar gümrükten çekilmekte ve ödemesi daha sonra yapılmaktadır.

33. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME • Malı teslim eden vesaikin ithalatçı firmanın bankası tarafından mal bedelinin tahsili karşısında ithalatçıya teslimini gerektiren ödeme şeklidir.

34. KABUL KREDİLİ ÖDEME • İthalatçının ihracatçı tarafından keşide edilen poliçeyi kabul ederek malları almasını sağlayan ödeme şeklidir. Bu ödeme şeklinde ihracatçı ithalatçıyı belirli bir süre finanse etmekte yani ödemenin ileri bir tarihte yapılmasına olanak vermektedir. Böylece ithalatçı malları sattıktan sonra ödeme yapma imkanına sahip olacaktır.

35. AKREDİTİFLİ ÖDEME • Akreditif, ithalatçının talebine dayanarak bir banka tarafından ihracatçıya verilen belirli şartların yerine getirilmesi koşulu ile sattığı mal ve hizmetlerin bedelini ödeyeceğini garanti eden bir taahhüttür. Bu şartlar genellikle malların sevk edildiğini gösteren vesaikin ibrazıdır.

36. AKREDİTİFLİ ÖDEME • Akreditif hem ihracatçıya hem de ithalatçıyı korumaktır. İhracatçı malları sevk ettiği takdirde mal bedelini tahsil edeceğini, ithalatçı da sevkiyat yapılmadan önce ödeme yapılmayacağını bilir.

37. AKREDİTİFLİ ÖDEME • Akreditif ithalatçının bankası tarafından açılır. Akreditifte istenen şartlar küşat mektubu adı verilen bir belge ile ihracatçının bankasına bildirilir. İhracatçı sevkiyatı yapıp, akreditifte belirlenen koşulları yerine getirip gerekli vesaiki bankaya ibraz ettiğinde mal bedelini tahsil eder.

38. İTHALAT • Türkiye’de yapılan her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV’ne tabidir. • İthalatın kamu sektörü, özel sektör veya herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından yapılması veya herhangi bir şekil ve surette gerçekleştirilmesi, özellik taşıması vergilendirmeye etki etmez.

39. İTHALAT • KDV mükellefi; ithalatta mal ve hizmet ithal edenlerdir. • İthalatta vergiyi doğuran olay; Gümrük Kanunu’na göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlerde ise gümrük beyannamesinin tescilidir.

40. İTHALATTA KDV İNDİRİMİ • İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen Katma Değer Vergisini, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisinde indirebilirler.

41. İTHALDE ALINAN BAZI VERGİ VE FONLAR • Gümrük Vergisi • Katma Değer Vergisi • Toplu Konut Fonu • Diğer Fonlar • Bazı ödeme şekillerine göre Kaynak Kullanım Destekleme Fonu-KKDF • Bazı madenlerin ithalatında alınan Madencilik Fonu

42. İHRACAT • İHRACAT ŞEKİLLERİ • Özellik arz etmeyen ihracat • Kayda bağlı ihracat • Özelliği olan ihracat • Serbest bölgelere yapılacak olan ihracat • Yurtdışı fuar ve sergilere katılım

43. İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİ • İhracat bedelleri; peşin ödeme, akreditifli ödeme, vesaik mukabili ödeme, mal mukabili ödeme ve kabul kredili ödeme şekillerinden birine göre yurda getirilerek biz bankaya veya özel finans kurumuna satılır.

44. İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİ • İşlenmemiş altın ihracatında ihracat bedellerinin yurda getirilmesi yükümlülüğü aranmaz.

45. İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA GETİRİLMESİ • İhracat bedellerinin beyan edilen Türk Parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas olup, Türk Parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür.

46. İHRACAT BEDELLERİNİN TAHSİL SÜRELERİ • İhracat bedellerinin tahsil sürelerinin hesaplanmasında sürenin başlangıcını belirleyen işlemin yapıldığı gün hesaba katılamaz; hesaplama ertesi günden itibaren başlar. İhracat bedellerinin tahsil edildiği tarih DAB’ın düzenlendiği tarihtir.

47. İHRACAT BEDELLERİNİN TAHSİL SÜRELERİ,İHRACAT BEDELLERİNİN ÖDEME ŞEKİLLERİNE GÖRE DEĞİŞMEKTEDİR • Mal mukabili ödemede fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde, • Vesaik Mukabili ödemede fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde, • Akreditifli ödemede fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde, • Konsinye yoluyla yapılan ihracatta kesin satış tarihinden itibaren 180 gün içinde,

48. İHRACAT BEDELLERİNİN TAHSİL SÜRELERİ • Serbest Bölgelere veya gümrüksüz antrepolara yapılacak ihracatta mal bedelinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde, • Geçici olarak ihraç edilen malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi durumunda süre bitiminden itibaren 90 gün içinde,

49. İHRACAT BEDELLERİNİN TAHSİL SÜRELERİ • Kitap, gazete, mecmua ve pul ihracatında fiili ihracat tarihinden itibaren 356 gün içinde, • Yurt dışında mütahhitlik yapan firmaların müsteşarlıktan izin alarak ihraç edeceği malların fiili ihraç tarihinden itibaren 365 gün içinde, • SSCB yerine kurulan Cumhuriyetlere yapılan ihracatta fiili ihraç tarihinden itibaren 365 gün içinde İhracat bedellerinin nasıl tahsil edilerek bankalara veya özel finans kurumlarına satılması zorunludur.

50. İHRACAT BEDELLERİNİN TAHSİL SÜRELERİ • Söz konusu ihracat dövizlerinin en az %70’inin fiili ihraç tarihinden itibaren 90 gün içerisinde getirilerek bankalara veya özel finans kurumlarına satılması halinde bakiye %30’una tekabül eden kısmı ihracatçı serbestçe tasarruf edebilir. Türk parası karşılığı gerçekleştirilen ihracatta ise ihracat bedellerinin tamamının tahsil edilmesi zorunludur. İhracat bedeli dövizlerin 90 günden sonra alışının yapılması halinde tamamını bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması zorunludur.