ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ

1. ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ Sunan: Sevgi ÖÇAL Sanem TOPUZ Hazırlayan:Uzm. Psikolojik Dan.Sanem TOPUZ

2. Ajanda • İletişim - Nedir?- Neden Önemlidir?- Neden bu kadar zordur?- Becerilerimi nasıl geliştirebilirim? • Sonuç

3. İletişim Nedir? Bir gönderici tarafından alıcıya iletilen ve alıcının davranışını bilinçli bir niyetle etkileyen mesaj iletişimdir. İletişim döngüsel bir süreçtir. • Herkes aynı anda mesaj alır, yorumlar, gönderir, sonuç çıkarır; ne başlangıcı ne de sonu vardır.

4. İletişimSüreci Gürültü Gürültü Kodlama Çözümleme Mesaj Gönderici (Kaynak) Alıcı KANAL Geribildirim Çözümleme Kodlama Gürültü Gürültü

5. Mesajlar Nasıl Gönderilir ve Alınır? 7%Sözcükler 55% Beden Dili (Sözsüz İletişim) 38%Ses Ne Söylendiği, duygusal anlamını nasıl söylendiğinden alır. İçeriğin duygusal anlamı ilişkiye bağlıdır.

6. İletişim Neden Önemlidir?

7. İletişimin Önemi İletişim yoluyla: • Birbirimizi anlamaya • Sevmeyi öğrenmeye • İlişkileri başlatmaya ve sonlandırmaya • Kendimiz hakkında daha fazla bilgi edinmeye • Başkalarının bizi nasıl algıladıklarını öğrenmeye ULAŞIRIZ…

8. Durumu Değerlendir İletişimi Geliştir Etkin Dinle Güven Duy(-ur) Mesajı Alanı Destekle İletişim Biçimini Değiştirme Buraya Nasıl Ulaşacağız?

9. Planlama Gelişme İletişim Organize Etme Motive Etme İletişim -Birleştirici Güç

10. İletişim Neden Bu Kadar Zor?

11. Gönderici Alıcı Mesaj Çevresel Engeller Kişilerarası Dinamikler Mesaj Kişilerarası Dinamikler Çevresel Engeller

12. Gönderici İletişime Gönüllülük Yetersiz İletişim Yetersiz İletişim İletişim Yok Konu Hakkında Bilgi Çatışma ya da Tutarsızlık Sinyalleri Yetersiz İletişim

13. Alıcı Konudan Etkilenme Yetersiz İletişim Yetersiz İletişim İletişim Yok Yetersiz Dinleme Alışkanlıkları Kültürel, Cinsel & Kişilik Yargıları Yetersiz İletişim

14. Zaman Baskısı . . . Güvensizlik Filtreler (Süzgeç) Kişilerarası Dinamikler Kişlerarası Dinamikler . . . Duygular Anlamlandırma Algılar Dinleme Alışkanlıkları Statü Farklılıkları . . . Paradigmalar

15. …küçük bir parantez…(Paradigmalarımız) Paradigma değişikliği yapılmadan, davranış ve tutumda yapılan değişiklikler Sonuç Algılama Davranışlar Yüzeysel ve Kısa süreli OLUR… Paradigma

16. Çevresel Engeller Gürültü Aşırı Yük

17. İletişim Engelleri Çözüm Üretici Olarak Kullanılanlar: • Emretme, yönetme • Uyarma, tehdit etme, ahlak dersi verme • Öğüt verme, fikir verme • Mantık yoluyla inandırma • Araştırma, sorgulama

18. İletişim Engelleri Yargılayıcı olarak kullanılanlar: • Eleştirme, suçlama • Ad takma, gülünç duruma düşürme • Tahlil etme teşhis, tanı koyma

19. İletişim Engelleri Sorunu hafifletmek, geçiştirmek için kullanılanlar: • Övme, görüşüne katılma • Güven verme, teselli etme • Konuyu değiştirme,işi alaya vurma

20. Hep böyle geç kalıyorsun saatin farkında değil misin? (eleştirme, suçlama, yargılama) • Okuldan eve dönünce tam saatinde derse başlamalısın ve programlı bir şekilde her gün çalışmalısın.’ (Emretme, yönetme, ahlak dersi verme, öğüt verme) • Aldırma, biraz neşelen! Bu yaşlarda bunlar olur, zamanla kendini daha iyi hissedersin. Sen onlara, onlar da sana alışır.’ (Güven verme, teselli etme, geçiştirme) • Sen neden bu dünyayı yönet miyorsun? (Konuyu değiştirme,işialaya alma) • Senden ne zaman bir şey istesem ya hasta ya da yorgun olduğunu söylüyorsun. Beni hiç düşünmüyorsun. (Ahlak dersi verme, suçlama, eleştirme) • Bir kez daha ödevini yapmazsan seni sınıfta bırakacağım. (Uyarma, tehdit etme) • Bu hakaretin altında kalamazsın. Hemen harekete geçmelisin. (Emretme, yönetme) • Büyüyünce beni anlayacaksın ve hak vereceksin; eminim. (Tahlil etme,teşhis,tanı koyma, mantık yolu ile inandırma)

21. İletişim Engelleri – Kalıplaşmış Davranışlar • Aşırı genelleme: “Anasına bak, kızını al; kenarına bak bezini al” • Kutuplaştırma: “Ya hep, ya hiç”, “Ne ben onun ölüsüne giderim, ne o benim ölüme gelsin” “Ya nefret ederler, ya da çok aşırı severler” • Kişileştirme: “Kendi üzerine alınma”, “Misafirin yanında çocuk azarlanmaz” • Mutlakacılık: (meli- malı) “Herkes beni sevmeli”, “Hiç hata yapmamalıyım”, “Ne istediğimi gözümden anlamalı”, “Her zaman her işte birinci olmalıyım” .....gibi..... • Değiştirme gayreti: “Benim gibi düşünmeli”, “Çok iyi bir insan ah! Şu huyu da olmasa. Neyse, evlenelim değiştirelim” • Aşırı fedakarlık: “Yumuşak atın çiftesi sert olur”, “Bunlar günün birinde yoğun bir öfke yaşarlar” • Keşkecelik: Bu günümüzü çalan iki hırsız vardır. Birisi geçmişe ilişkin pişmanlıklarımız, diğeri ise geleceğe ilişkin kaygılarımızdır. “Bana nasıl öyle der, keşke şöyle deseydim”..... bu iç konuşmalar sürer.....öfke artar. • Toptancılık: (Bütün yumurtaları aynı sepete koymak) Bir insanın pek çok özelliği vardır. Güzeldir, çirkindir, uzundur, kısadır, ev hanımıdır, anadır, babadır, seçmendir, ev sahibidir, kiracıdır.

22. İletişimimi Nasıl Geliştirebilirim? İletişim becerisi, insanlara doğuştan verilen bir yetenek değildir. Öğrenilebilir ve Geliştirilebilir Becerilerdir.

23. İletişimi Geliştirme - Kendimizi Tanımakla Başlar Johari Penceresi Kendi Bilinen Bilinmeyen Bilinen Açık Kör Diğerleri Bilinmeyen Gizli Bilinmeyen

24. Açık Olmayı Arttırma Stratejiler Kendi Bilinmeyen Bilinen Open Bilinen Geribildirim Kör Açık Diğerleri Açığa çıkarma Bilinmeyen Hidden Bilinmeyen Gizli

25. Amaç SONUÇ Yaratıcılık, karar, yöneltme Bilgi transferi Eğlenme, Kaçış AMAÇ Motive Etme Bilgilendirme Eğlendirme

26. Sözel İletişim Becerisini Geliştirme GÖNDERİCİ ALICI HERİKİSİ    Sözsüz Mesajları Etkin Dinleme Bilgi akışını izler Becerilerini Geliştirir düzenlerler    Tekrarlar kullanır Geribildirim alır ve gönderir   Zamanı düzenler Duyarlı olur   Dili sadeleştirir Güveni destekler  Tahminlerini kontrol eder

27. Etkili Mesaj Gönderme – “Sen Dili” Yerine, “Ben Dili” Kullanmak BEN DİLİ • Davranışa yöneliktir • Öğrenciye öğretmen ile ilgili bilgi söyler • Benlik saygısına olumlu katkısı vardır • Gönderende yardım isteği doğurur • Atılgan insanlar yaratır SEN DİLİ • Kişiye yöneliktir • Kişiye kendi ile ilgili bir şeyler söyler • Benlik Saygısını zedeler ya da tümden yok eder • Öfke ve nefret duyguları oluşturur • Çekingen ya da saldırgan insanlar yaratır

28. Etkili Mesaj Gönderme – “Sen Dili” Yerine, “Ben Dili” Kullanmak Aynı davranışın iki dilde anlatılması arasında gece ile gündüz kadar fark vardır. İki kişinin aralarındaki iletişimi farklı yönlere götürmeleri bu nedenle çok doğaldır. “Sürekli bağırarak konuşuyorsunuz” “Bağırarak konuştuğunuz zaman yan sınıftakilerin rahatsız olduğunu düşünüp üzülüyorum” Davranışın tanımı: Bağırarak konuştuğunuz zaman Somut etkisi : Yan sınıftakilerin rahatsız olduğunu Duygumuz : Üzülüyorum

29. Etkili Mesaj Gönderme Mesajı Tam ve Belirgin Yapmak Mesaj, bütün gerekli bilgilerin açık ifadelerini içermelidir: • Görüş açınız • Yaptığınız tahminler • Sahip olduğunuz niyet

30. Etkili Mesaj Gönderme Mesajı Tekrarlamak • Mesajınızı birden fazla tekrarlayın • Birden fazla iletişim kanalı kullanın (resim, afiş, sözsüz mesajlar, vb.)

31. Etkili Mesaj Gönderme Geribildirim İstemek Alıcının mesajı nasıl yorumladığını, nasıl işlemden geçirdiğini ve doğruluğunu anlamak için geribildirim isteyin. Öğrenci : (kaygılı) Yakında sınav mı var? Öğretmen :Yakında sınava gireceğin için endişelisin. (Öğretmen öğrencinin kaygısını anlamıştır)

32. Etkili Mesaj Gönderme Mesajı Alıcının Bakış Açısına Uygun Yapmak Belli bir alandaki aynı bilgiyi o alandaki uzman kişiye açıklamak, dışarıdan birine açıklamak birbirlerinden farklıdır. Mesaj gönderenin alıcının koşullarını bilmesi önemlidir.

33. Etkili Mesaj Gönderme Duyguları Adlandırarak Hareket ile Tanımlamak Duyguları iletirken özellikle tanımlayıcı olmak önemlidir. Adlandırma : “ Üzgünüm ” Hareketlendirme : “ Ağlamaklıyım ” Figürlendirme : “ Belanın içine düştüm ” Tanımlama, duyguları iletirken açık ve çetrefilsiz anlaşılmasına yardım eder.

34. Etkili Mesaj Gönderme Başkalarının Davranışlarını Yargılamadan Tanımlamak Birinin davranışına tepki gösterdiğimizde, davranışını tanımladığımızdan emin olmamız önemlidir. “Derse geç gelmekle beni rahatsız etmeye devam ediyorsun.” Kesinlikle değerlendirmemeliyiz. “Sen egoistsin, şımarığın tekisin ve kimseye saygın yok!”

35. Etkin Dinleme Etkin Dinleme • Dikkatli dinleme • Başka sözcüklerle açıklama (Açımlama) • Duyguları belirleme • Sözsüz ipuçlarını adlandırma

36. Taklit etme Savunma Yargılama Etkin Dinleme Etkin Dinleme – Dikkatini Verme

37. Etkin Dinleme Yansıtma (açımlama) – Ne söylendiğini kendi sözcükleri ile yeniden ifade etmek. Konuşmaya Davet + İçerik veya Duygu + Neden

38. Etkin Dinleme Duyguları belirleme • Kızgınlık • Neşe • Korku • Üzüntü Sözsüz ipuçlarını adlandırma • El jestleri • Yüz ifadeleri • Beden Duruşu

39. Konuşma! Konuşmacıyı rahatlat 3.Dinlemek istediğini göster 4.Dikkatini dağıtan engelleri kaldır 5.Konuşmacı ile empati kur 6.Sabırlı ol 7. Sakinliğini koru 8.Tartışma veya eleştiride bulunma 9.Açıklayıcı sorular sor 10. Konuşma! İyi Dinlemenin On Emri İki kulağımızamasadecebir dilimizin olması hassas bir işaret!Konuştuğumuzdan daha çok dinleyelim...

40. İpuçları-Konuşmaya Davet, Kapı Aralayıcı Paylaşmaya Hazır Olmak, Konuşmaya Davet: • ‘Bana ondan söz et’ • ‘Senin görüşün ilgimi çekti’ • ‘Bu konuda konuşmak ister misin?’ • ‘Bunu tartışalım’ • ‘Anlatacaklarını dinlemek istiyorum’ • ‘Dinliyorum’ • ‘Bu konuda bir şeyler söyleyecek gibisin’ • ‘Bu senin için önemli görünüyor’ • ‘Anlıyorum’ ‘Oh!’ ‘ Hımm’ ‘İlginç’ ‘Yaptın ha?’ ‘Öyle mi?’ ‘Doğru mu?’ ‘Yaa!’ Kapı Aralayıcılar: • ‘ Senden öğreneceğim şeyler olabilir’ • ‘ Düşüncelerin dinlemeye değer’ • ‘ Seninle ilgileniyorum’ • ‘ Seni daha iyi tanımak istiyorum’

41. Uygulama…

42. Yansıtıcı Dinleme – Kapalı Tepki, Açık Tepki

43. Dinleme ve Mesaj GöndermeÖğretmenin sorunun kimde olduğunu saptadığı ve dinlemeye mi yoksa ben-mesajı mı göndereceğine karar verdiği durumlar

44. Sonuç ETKİLİ İLETİŞİM Nedir? -- Anlamayı başarmadır Neden Önemli?-- Değişmeye zorlarveher türlü birliktelikte birleştirici güçtür Neden bu kadar zor?-- Kişilerarası dinamikleralgılarımızı ve anlayışımızı önyargı ile etkiler Nasıl geliştirebilirim?--Açık ve dürüst ol -- Geribildirim ver ve al -- Tahminlerinin geçerliliğini kontrol et -- Etkin dinlemeyi kullan

45. Davranışlar Davranışlarımızın temelinde gereksinimlerimiz yatar. Olumlu – Olumsuz bütün davranışlarımız için bu geçerlidir. Davranışlarımızın ortaya çıkma temelinde başkaları ve dış çevre ile ilişki kurma gereksinimi yatar. Bunun sağlanmasında da en temel gereksinmemiz varlığımızın onanmasıdır.

46. Davranışlar – Varlığımızın Onanması • Fiziksel Onanma Beslenme, temizlenme, okşanma, dokunulma, sevilme, varlığın kabul görülmesi • Psikolojik Onanma Güvenilme, değerli olma, sevilme, kendin olma • Toplumsal Onanma Takdir görme, kabul görme, değerli olma, saygı görme, sevilme, ait olma

47. Davranışlar – Varlığımızın Onanması Onanma Gereksinimimizi TEMAS İLETİSİ ile gideririz. Temas iletisi, bir insanın varlığını onamaya yarayan herhangi bir mesajdır: Güzel bir manzara, kuş cıvıltısı, koku, yiyecek, sözlü ve sözsüz tüm mesajlar varlığı onayan iletilerdir.

48. Davranışlar – Varlığımızın Onanması – Temas İletisi Temas İletileri, • Dışsal Kaynaklı Çevreden veya başka insanlardan alınan mesajlardır. • İçsel Kaynaklı Kişinin kendisi ile olan iletişimi, düşünceleri, fantazileri ve anılarıdır.

49. Davranışlar – Varlığımızın Onanması – Temas İletisi Temas iletileri, Seni Seviyorum Sözel, olumlu, koşulsuz Yaptıklarından hoşlanmıyorum Sözel, olumsuz, koşullu İyi ödev yapmışsın Sözel, olumlu, koşullu Senden nefret ediyorum Sözel, olumsuz, koşulsuz Sözel – Sözsüz – Olumlu – Olumsuz – Koşullu – Koşulsuz

50. Davranışlar – Varlığımızın Onanması – Üç Temel Açlık • Uyarılma Açlığı • Tanınma Açlığı • Zamanı Yapılandırma Açlığı