Patrick Valckx Erkend Boekhouder-Bedrijfsrevisor Vennoot KPMG BIBF, 27 februari 2010

1. Algemeen en praktisch boekhouden FIDUCIAIRE Patrick ValckxErkend Boekhouder-Bedrijfsrevisor Vennoot KPMGBIBF, 27 februari 2010

2. Bloopers

3. Bloopers • Vraag: Geef de berekeningsbasis van het minimum- bedrag aan jaarlijkse toevoeging aan de wettelijke reserves? • Antwoord: Er moet, ingeval van winst, 10 jaar lang 1 % van het kapitaal toegevoegd worden aan de wettelijke reserves. Als dit jaar onmogelijk is, moet dit nadien ingehaald worden.

4. Bloopers (2) • Vraag: Boekhoudkundige verwerking van een verkoop van obligaties waarop een meerwaarde gerealiseerd wordt? • Antwoord: DT 416 Diverse vorderingen @ CT 51 Aandelen CT 11 Uitgiftepremie

5. Bloopers (3) • Vraag: Boekhoudkundige verwerking van een aankoop van staatsobligaties? • Antwoord 1: DT 55 Bank @ CT 17 Converteerbare lening • Antwoord 2: DT 4105 Obligatiehouders @ CT 55 Bank

6. Bloopers (4) • Vraag: Boeking dividend? • Antwoord: DT 694 Vergoeding kapitaal @ CT 113 Dividenden • Vraag: Boeking roerende voorheffing bij betaalbaarstelling? • Antwoord: DT 45 Roerende voorheffing @ CT 161 Voorziening voor RV

7. Bloopers (5)Overige • Definitie ratioanalyse: ‘Hierbij wordt gedeeld’ • Kan je een vennootschap met een negatief eigen vermogen omzetten naar een andere vennootschap? ‘Neen, want dit is niet eerlijk ten overstaan van de bank en de leveranciers’ • Welk type van boekhouding kan een zelfstandige aannemer voeren? ‘Een forfaitaire boekhouding’

8. Algemeen en praktisch boekhouden

9. Boekhoudrecht - jaarrekeningrecht • Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen • KB van 12 september 1983 tot uitvoering van de wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen • KB van 12 september 1983 tot bepaling van de minimumindeling van een algemeen rekeningstelsel

10. Boekhoudrecht - jaarrekeningrecht (2) • Wet van 7 mei 1999 houdende het Wetboek van vennootschappen • KB/W. Venn. 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van vennootschappen

11. Casus 1: Onterecht geboekte herwaarderingsmeerwaarden Gegevens uit de proef- en saldibalans per 31 september 2009: Door nieuwe feiten in het laatste kwartaal van 2009 blijkt dat de uit- gedrukte meerwaarde niet langer gegrond is. Boekhoudkundige ver- werking op afsluitdatum van 31 december 2009?

12. Casus 1: Onterecht geboekte herwaarderingsmeerwaardenVoorstel oplossing

13. CBN advies 2009/5 de rentabiliteitsvoorwaarde bij herwaarderingsmeerwaarden (11 maart 2009) Vraagstelling • Praktische toepassing van de rentabiliteits-voorwaarde? • Wat dient er te gebeuren indien blijkt dat een herwaarderingsmeerwaarde onterecht werd geboekt?

14. Ter herinnering: wettelijk kader herwaarderingen • Artikelen 56, 57 en 100 KB/W. Venn. 30 januari 2001 • Overgangsbepalingen • Artikel 44 KB/W.Venn. 30 januari 2001: geboekte meerwaarden van voor 31 december 1983 mogen behouden blijven • Artikel 99 KB/W.Venn. 30 januari 2001: herwaardering van nijverheids-, handels- of landbouwoutillering en gelijkgestelde gebouwen ingevolge artikel 511, §2 WIB 1992

15. Ter herinnering: wettelijk kader herwaarderingen Artikel 56 KB/W.Venn. 30 januari 2001 • Herwaarderingen zijn specifiek per actiefbestanddeel • Globale herwaardering is toegestaan voor actief-bestanddelen met volkomen identieke of juridische kenmerken

16. Ter herinnering: wettelijk kader herwaarderingen Artikel 57 KB/W.Venn. 30 januari 2001 Betrokken activa (§1) • Materiële vaste activa • Deelnemingen en aandelen onder de financiële vaste activa

17. Ter herinnering: wettelijk kader herwaarderingen Artikel 57 KB/W.Venn. 30 januari 2001 (2) • Wanneer de waarde van die activa, bepaald volgens hun nut voor de onderneming, op vaststaande en duurzame wijze uitstijgt boven de boekwaarde • Activa noodzakelijk voor de voortzetting van het bedrijf of een onderdeel ervan, herwaardering toegestaan in de mate dat de aldus uitgedrukte meerwaarde wordt verantwoord door de rentabiliteit van de onderneming of van het bedrijfsonderdeel • Verantwoording in de toelichting waarin de herwaar-dering voor het eerst werd toegepast

18. Ter herinnering: wettelijk kader herwaarderingen Artikel 57 KB/W.Venn. 30 januari 2001 (3) Afschrijvingen (§2) • Op materiële vaste activa met beperkte gebruiksduur • Toepassing op de geherwaardeerde waarde • Volgens een door het bestuursorgaan opgemaakt plan • Spreiden van de geherwaardeerde waarde over de vermoedelijke residuele gebruiksduur van de betrokken activa

19. Ter herinnering: wettelijk kader herwaarderingen Artikel 57 KB/W.Venn. 30 januari 2001 (4) Boekhoudkundige verwerking • Boeking op passief rubriek Herwaarderingsmeerwaarden • Daar behouden zolang de activa niet gerealiseerd zijn

20. Ter herinnering: wettelijk kader herwaarderingen Artikel 57 KB/W.Venn. 30 januari 2001 (5) Boekhoudkundige verwerking (vervolg) • Optioneel • Overboeking naar een (beschikbare) reserve tot het beloop van de op de meerwaarde geboekte afschrijvingen • In kapitaal worden omgezet • Bij latere minderwaarde worden afgeboekt tot ten hoogste het nog niet afgeschreven bedrag van de meerwaarde

21. Wettelijk kaderArtikel 100 KB/W.Venn. 30 januari 2001 Herwaarderingswaarden bevatten ook • De terugneming van waardeverminderingen op deel-nemingen en effecten van geboekte waarde-verminderingen van vóór 1 januari 1976 • De terugneming van waardeverminderingen geboekt op immateriële vaste activa en materiële vaste activa met onbeperkte gebruiksduur

22. CBN advies 2009/05Bepalingen in het verslag van de Koning (BS 29/09/1983, err. BS 15/10/1983) • Criteria op basis waarvan een meerwaarde kan worden uitgedrukt, worden nauwkeurig geformuleerd • Meerwaarde wordt gerechtvaardigd door een overeenkomstige productiviteit of rendabiliteit op grond waarvan de uit de herwaardering voorvloeiende hogere afschrijvingslast kan worden gefinancierd

23. CBN advies 2009/05Bepalingen in het verslag van de Koning (2) (BS 29/09/1983, err. BS 15/10/1983) • Verantwoording in de toelichting • Voor activa onmisbaar voor de voortzetting van het bedrijf van de onderneming, mag een meerwaarde slechts worden uitgedrukt zo zij steunt op de rendabiliteit van de ondernemingsactiviteit

24. CBN advies 2009/5Activa noodzakelijk voor de voortzetting van het bedrijf • Activa die zondermeer nodig zijn voor de verdere continuïteit van de onderneming • 2 categorieën van materiële vaste activa die NIET noodzakelijk zijn voor de voortzetting van het bedrijf • Sommige MVA onder de ‘overige materiële vaste activa’ • Onroerende goederen aangehouden als onroerende reserve • Buiten gebruik of buiten de exploitatie gestelde MVA • MVA aangehouden met het oog op verkoop ervan (geen afzonderlijke presentatie)

25. CBN advies 2009/5Activa noodzakelijk voor de voortzetting van het bedrijf (2) • Besluit: dergelijke niet (meer) duurzaam tot de activiteit van de vennootschap bijdragende MVA kunnen NIET worden geherwaardeerd • Deelnemingen en aandelen onder de FVA die niet nodig zijn om de continuïteit van de onderneming te verzekeren: herwaardering NIET mogelijk • Deelnemingen en aandelen onder de ‘overige geldbeleggingen’: elke boeking van een herwaarderingsmeerwaarde is uitgesloten

26. CBN advies 2009/5Rentabiliteitsvoorwaarde • Onderscheid ‘actiefgebonden nuttigheidsvoorwaarde’ en ‘algemene rentabiliteitsvoorwaarde’ • Actiefgebonden nuttigheidsvoorwaarde ingeval MVA • Het betrokken te herwaarderen actief moet voldoende rentabiliteit genereren die toelaat de hogere afschrijvingslast ingevolge de herwaardering te dragen • Bedrijfsresultaat van het betrokken vast actief moet berekend worden op (boek)jaarbasis

27. CBN advies 2009/5Rentabiliteitsvoorwaarde (2) • Actiefgebonden nuttigheidsvoorwaarde ingeval FVA • Rentabiliteit te meten door het financieel resultaat dat wordt behaald met deze aandelen (zijnde de financiële opbrengsten) te relateren aan de boekwaarde van het FVA • Dividendenstroom moet een duurzaam karakter hebben (winstgevendheid) • Beschikbaarheid van betrouwbare en ernstige cijfers over de toekomst • Beurskoers ingeval genoteerde ondernemingen (eliminatie speculatie)

28. CBN advies 2009/5 Rentabiliteitsvoorwaarde (3) • Algemene rentabiliteitsvoorwaarde • Verhouding tussen het resultaat en het geïnvesteerde vermogen • Rentabiliteit van de activa of bedrijfsactiva • Rentabiliteit van het eigen vermogen

29. Casus 2: Buiten gebruik gestelde activa • Gezien de onderneming geen exploitatievergunning meer krijgt voor haar productiehal (gebouw uit casus 1) beslist zij om dit gebouw buiten gebruik te stellen in februari 2010. De vermoedelijke realisatiewaarde wordt geschat op 15% van de aanschaffingswaarde.

30. Casus 2: Buiten gebruik gestelde activaVoorstel oplossing

31. Casus 2: Buiten gebruik gestelde activaVoorstel oplossing (2)

32. Casus 2: Buiten gebruik gestelde activaCommentaren • Artikel 65 KB/W.Venn. 30 januari 2001 Voor buiten gebruik gestelde of niet meer duurzaam tot de activiteit bijdragende materiële vaste activa moeten uitzonderlijke afschrijvingen geboekt worden, om rekening te houden met hun waarschijnlijke realisatiewaarde.

33. Casus 2: Buiten gebruik gestelde activaCommentaren (2) • Artikel 95 § 1 III. E KB/W. Venn. 30 juni 2001 In de rubriek overige materiële vaste activa worden de onroerende goederen opgenomen die worden aan-gehouden als onroerende reserve, de woongebouwen, de buiten gebruik of buiten de exploitatie gestelde materiële vaste activa, evenals de roerende en onroerende goederen die in erfpacht, opstal, huur, handelshuur of landpacht werden gegeven, behalve wanneer de uit deze contracten voortvloeiende vorderingen geboekt worden in de rubriek V en VII. De kosten voor inrichting van gehuurde gebouwen worden eveneens in deze rubriek vermeld, voor zover ze niet ten laste werden genomen van de resultatenrekening van het lopende boekjaar.

34. Casus 3: Aankoop terrein • In december 2009 wordt er een verkoopcompromis getekend voor de aankoop van een terrein ten bedrage van 200.000,00 €. De notariële akte wordt verleden in maart 2010, de registratierechten bedragen 20.000,00 € en de notaris- kosten bedragen 7.000,00 €. Boekhoudkundige verwerking in 2009 en 2010 met betrekking tot deze transactie (exclusief betalings- en financieringsaspect)?

35. Casus 3: Aankoop terreinVoorgestelde oplossing • Boekjaar 2009: inboeking verkoopcompromis

36. Casus 3: Aankoop terreinVoorgestelde oplossing (2) • Boekjaar 2010: inboeking notariële akte of

37. Casus 3: Aankoop terreinCommentaren • Definitie aanschaffingsprijs • Aankoopprijs + bijkomende kosten zoals niet terugbetaalbare belastingen en vervoerskosten: • Leveringskosten • Laad- en loskosten • Verloren verpakking • Verzekeringskosten • Installatiekosten • Invoerrechten • Makelaarskosten • Vermelding op betrokken factuur of afzonderlijk aangerekend !

38. Casus 3: Aankoop terreinCommentaren (2) • CBN advies 3/1 De Boekhoudkundige registratie van de overdracht van een onroerend goed gebeurt op moment van ondertekening van de verkoopcompromis

39. Casus 3: Aankoop terreinCommentaren (3) • Ci.RH 421/537.245, AOIF 53/2004 dd. 15 juli 2007 De administratie aanvaardt voor het boekjaar vanaanschaffing van een terrein de boeking van een waardevermindering ten bedrage van de aankoopkosten • Aankoopkosten: • Registratierechten • Notariskosten • Kosten van studies, expertise, opmerking en plans

40. Wettelijke bepalingen omtrent afschrijvingen en waardeverminderingen

41. Afschrijvingen en waardeverminderingenAlgemeen wettelijk kader • Artikelen 45 tot en met 49 van het KB/W. Venn. 30 januari 2001 • Definitieve afschrijving art. 45 - Bedrag ten laste van de resultatenrekening om de (geherwaardeerde) aanschaffingswaarde van bepaalde activa te spreiden over de waarschijnlijke nuttigheids- of gebruiksduur - Betreft ‘oprichtingskosten’ en ‘immateriële en materiële vaste activa’ met beperkte gebruiksduur

42. Afschrijvingen en waardeverminderingenAlgemeen wettelijk kader (2) • Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen worden afgetrokken van de actiefposten waarop ze betrekking hebben (art. 45) • Eisen van voorzichtigheid, oprechtheid en goede trouw (art. 46) • Toepassing per individueel actief bestanddeel (art. 49) Uitzondering: Globale toepassing op actiefbestanddelen met volkomen identieke technische of juridische kenmerken

43. Afschrijvingen en waardeverminderingenAlgemeen wettelijk kader (3) • Moeten stelselmatig toegepast worden en mogen niet afhangen van het resultaat (art. 48) • Waardeverminderingen mogen niet worden gehandhaafd indien ze op het einde van het boekjaar hoger zijn dan wat vereist is volgens een actuele beoordeling

44. Afschrijvingen Afschrijvingen

45. Afschrijvingen: algemeen • Volgens afschrijvingsplan opgesteld door bevoegd bestuursorgaan • Keuze qua methode, inschatting en waarschijnlijke nuttigheids- of gebruiksduur • Fiscale beperkingen

46. AfschrijvingenOprichtingskosten (art. 59) • Jaarlijkse tranches van ten minste 20% • Geactiveerde kosten bij uitgifte leningen mogen gespreid worden over de looptijd van de leningen

47. AfschrijvingenImmateriële vaste activa (art. 61 § 1) • Mogelijkheid tot versneld afschrijvingsplan overeen-komstig fiscale bepalingen voor IVA met beperkte gebruiksduur • Toelichting • Melding van het verschil tussen het gecumuleerd bedrag van de geboekte afschrijvingen en dat van de economisch verantwoorde afschrijvingen • Invloed aangeven in de resultatenrekening geboekte versnelde afschrijvingen • Verantwoording van de afschrijvingen van kosten voor onderzoek en ontwikkeling over een periode van méér dan vijf jaar

48. AfschrijvingenImmateriële vaste activa (art. 61 § 1) (2) • Aanvullende of uitzonderlijke afschrijvingen te boeken ingeval technische ontwaarding of wegens de wijziging van economische of technologische omstandigheden waardoor hun boekwaarde hoger is dan hun gebruikswaarde • Terugname van afschrijvingen • Mogelijkheidindien afschrijvingsplan een te snelle afschrijving tot gevolg had • Verplichting voor geboekte aanvullende of uitzonderlijke afschrijvingen die niet langer verantwoord blijken

49. AfschrijvingenMateriële vaste activa • Idem boekhoudwettelijke bepalingen zoals voor de immateriële vaste activa

50. Afschrijvingen: invloed fiscaliteit • Bijkomende kosten: afschrijving ‘ad libitum’ • Prorata afschrijving of volledig jaar? • Optie voor KMO’s • Definitie KMO volgens artikel 15 W. Venn. • Prorata is op dagbasis • Vanaf aanslagjaar 2005, vóór aanslagjaar 2005 al dan niet voldoen aan de voorwaarden voor het verlaagd tarief