Instrumenten

1. Instrumenten Financieel Management BSN Nederland 4 november 2005 Instrumenten BSN 2005

2. Onderwerpen • Jaarrekening Van ‘Loo van Eck • De artikelen • Kostprijsbepaling • Subset vragen • Terugblik visiedag • Case BLM • Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen • Beslissingsondersteunende calculaties • Budgetteren • Investeringsbeslissingen • Waarde van een onderneming • Ratio-analyse Instrumenten BSN 2005

3. Kostprijzen Instrumenten BSN 2005

4. Kostprijsbepaling • Systemen • De functies van kostprijzen • De indeling van kosten • Inrichting van de systemen Instrumenten BSN 2005

5. Kostenprijsbepaling Kosten: De geldswaarde van de voor het produceren van goederen en diensten noodzakelijkerwijze opgeofferde productiemiddelen Waarde Prijs Kosten Dekking • Verspillingen • Prijsgrondslag • Opportunity costs • Sunk costs Instrumenten BSN 2005

6. Kostprijsbepaling Systemen: • Enkelvoudige opslagmethode • Meervoudige opslagmethode • Kostenplaatsmethode Instrumenten BSN 2005

7. Enkelvoudige opslagmethode Per functie Uurtarief = bruto jaarsalaris * overheadfactor declarabele uren per jaar Overheadfactor= totale bedrijfskosten + winstopslag bruto jaarsalarissen fee-earners Andere verschijningsvormen Direct costing Bruto margemethode Instrumenten BSN 2005

8. Direct costing Verkoopprijs -/- variabele kosten = dekkingsbijdrage vaste kosten Let op: variabele kosten niet directe kosten !!! Bruto margemethode Verkoopprijs -/- inkoopprijs = bruto marge Globale resultatenanalyse Waardering exclusief dekking voor vaste kosten Instrumenten BSN 2005

9. Meervoudige opslagmethode Meerdere opslagpercentages ter dekking van de kosten van verscheidene afdelingen Cijfers in € 1.- Advieswerk Project uitvoering Bruto jaarsalaris fee-earner 75,000 37,500 Sociale lasten 17,500 12,500 Autokosten etc. 12,500 + 7,500 + Personeelskosten fee-earner 105,000 57,500 Opslag fee-earner 10% 10,500 + 30% 17,250 + Totale personeelskosten 115,500 74,750 Opslag indirecte kosten 40% 46,200 + 40% 29,900 Opslag holdingkosten 10% 11,550 + 10% 7,475 + Totale kosten 173,250 112,125 Directe uren 1.200 1.400 Uurtarief excl. winstopslag 144 80 Winstopslag 25% 36 + 25% 20 + Calculatorisch uurtarief 180 100 Instrumenten BSN 2005

10. Meervoudige opslagmethode Calculatorisch uurtarief Cijfers in € 1.- Advieswerk Projekt uitvoering Meervoudig 180 100 Enkelvoudig 194 83 Verschil (14) (7%) 17 20% (75,000 x 3.1)/1200 = 194 (37,500 x 3.1)/1400 = 83 Instrumenten BSN 2005

11. Kostenverbijzondering Kostenverbijzondering: Het zo volledig en correct mogelijk toekennen van de totale bedrijfskosten aan de kostendragers Synoniemen: kostenallocatie, cost allocation Kostendragers: De produkten die een bedrijf vervaardigt of de opdrachten (jobs) die het in uitvoering neemt Kostenverdelingsvraagstuk of kostendekkingsvraagstuk Instrumenten BSN 2005

12. Kostenplaatsmethode • Synoniem: productiecentramethode, standaardkostprijsmethode • Transfer price: dekking van kosten voor interne levering van goederen of diensten • Soorten kostenplaatsen • Profit center: afdeling met verantwoordelijkheid voor kosten en dekking • Cost center: afdeling met verantwoordelijkheid voor alleen de kosten • Revenu center afdeling met verantwoordelijkheid voor allen de opbrengsten Instrumenten BSN 2005

13. Kostenplaatsmethode Kostenplaats: Verzameling van alle kosten die in een productieorganisatie gemaakt worden voor de uitoefening van een bepaalde functie Ingesteld tbv de kostprijscalculatie en kostenbeheersing Meestal een afdeling Instrumenten BSN 2005

14. Kostenplaatsmethode • Registratie van de kosten naar: • Kostensoorten • Kostenplaatsen • Kostendragers • Kostenverdeelstaat en kostendekkingsstaat • Kostenverdeelsleutel Instrumenten BSN 2005

15. Kostenplaatsmethode Kostenverdeelstaat Kosten plaatsen Kosten soorten Hulpkosten plaatsen Zelfstandige kostenplaatsen Laatste kostenplaatsen Kostendrager + T + T + T + Instrumenten BSN 2005

16. Kostenplaatsmethode • Doorbelastingen: • Directe methode • Step down-methode • Reciprocal methode • Inzichtelijkheid is bepalend voor het gebruik van de informatie Instrumenten BSN 2005

17. De functies van kostprijzen • Periodieke resultaatbepaling • Tarief en kostprijsberekening • Resultaten analyse • Management informatie • Planning en beheersing Instrumenten BSN 2005

18. De functies van kostprijzen Periodieke resultaatbepaling Period matching: Toekennen van opbrengsten en kosten aan periodes • Voorzichtigheidsprincipe: • opbrengsten nemen als ze zijn gerealiseerd • kosten nemen zodra ze bekend zijn • Relatie met het productieproces: • het ontstaan van de producten • en de inzet van productiefactoren Instrumenten BSN 2005

19. De functies van kostprijzen Tarief en kostprijsberekening totale kosten Kostprijs= totale aantal geproduceerde eenheden Instrumenten BSN 2005

20. De functies van kostprijzen Resultatenanalyse Bedrijf/afdeling Bestedingsresultaat: werkelijke kosten -/- begrote kosten Bezettingsresultaat: (werkelijke bezetting -/- normatieve bezetting)*tarief Per tarief Prijsverschillen: (werkelijke prijs -/- begrote prijs)*werkelijk verbruik Per project/Product Transactieresultaat: verkoopsprijs -/- calculatorische kostprijs Efficiencyresultaat: (werkelijk verbruik -/- normatieve verbruik)*tarief Instrumenten BSN 2005

21. De functies van kostprijzen Management informatie • Investeringsbeslissingen • Assortimentsamenstelling • Prijsbeleid • Make or buy beslissingen Instrumenten BSN 2005

22. De functies van kostprijzen Planning en beheersing Voorcalculatie Nacalculatie Verschillenanalyse • Management by exception Instrumenten BSN 2005

23. Kostprijsbepaling Complicaties: • Variabiliteit • Toerekenbaarheid • Waardering • Investering • Overlopende activa/passiva Instrumenten BSN 2005

24. De indeling van kosten Variabiliteit Vaste (constante) kosten: Kosten waarvan het totaal niet of sterk vertraagd reageert op veranderingen in de activiteitenomvang per stuk variabel Variabele kosten: Kosten waarvan het totaal toeneemt of afneemt bij een zelfs geringe toeneming of afneming van de produktie-activiteiten per stuk vast Instrumenten BSN 2005

25. De indeling van kosten Variabiliteit Vaste kosten: • Periodekosten • Schaalvoordelen • Relevant range • Sunk costs Variabele kosten: • Volumegebonden kosten • Proportioneel variabel • Progressief/degressief variabele kosten • Trapsgewijs variabele kosten Instrumenten BSN 2005

26. De indeling van kosten Variabiliteit • Differentiële of incrementele kosten • Differentiële kostprijs • Marginale kosten en opbrengsten • Cost-volume analyse • Contributiemarge • Break-even point Instrumenten BSN 2005

27. De indeling van kosten Toerekenbaarheid Directe kosten: Kosten die specifiek ten behoeve van een bepaald soort product zijn gemaakt Indirecte kosten: Kosten die niet speciaal voor een soort product zijn gemaakt, maar voor de gehele productie en afzet • Prime kosten • Overhead kosten Instrumenten BSN 2005

28. De indeling van kosten Kostensoorten Categorische kostenindeling: • Grond • Grond- en hulpstoffen • Arbeid • Duurzame produktimiddelen • Diensten van derden • Belastingen Instrumenten BSN 2005

29. De indeling van kosten Kostenplaatsen: Functionele indeling Een geheel van gegroepeerde taken Inkoop Produktie Veiligheid Marketing Administratie Instrumenten BSN 2005

30. Kostprijsbepaling Kostprijsbepalingssysteem: rekeningschema wijze van begroten analyse mogelijkheid wijze van denken Instrumenten BSN 2005

31. Kostprijsbepaling Inrichting van de systemen: Business Balanced Scorecard Activity based costing Instrumenten BSN 2005

32. Business Balanced Scorecard kritische succesfactoren CSF’s omgevingsfactoren performance indicatoren PI’s Bedrijfsmissie bedrijfsstrategie doelstellingen tolerantiegrenzen Instrumenten BSN 2005

33. Business Balanced Scorecard Bedrijfsperspectieven W&V, Balans, Cashflow klantentevredenheid, retention rate personeelstevredenheid, doorloop- tijden, uitval, ziekte opleiding, time to market, time to develop, leervermogen van de organisatie FINANCIEEL hoe zien aandeelhouders het bedrijf KLANTEN hoe zien klanten het bedrijf INTERNE BEDRIJFSPROCESEN proceskwaliteit INNOVATIE verbeteren van processen/producten kern-competenties Instrumenten BSN 2005

34. Business Balanced Scorecard Een geheel van oorzaak- en gevolgrelaties Kwantificeren van de relaties Grafische weergave Vier tot zes bedrijfsperspectieven Een tot drie CSF’s per perspectief Een tot vier PI’s per CSF Elke PI zijn eigen toterantiegebied Verantwoordelijkheid plus acties Instrumenten BSN 2005

35. Activity based costing Costdrivers: Factoren die variaties in de indirecte kosten goeddeels verklaren Kostentoerekening gebaseerd op Output: delingscalculatie Input: opslagmethode Proces: productiecentramethode en activety based costing Instrumenten BSN 2005

36. Activity based kostenmanagement Doelstelling Het beheersen van kostenveroorzakers, en niet zozeer die kosten zelf. Door de kostenveroorzakers te beheersen, beheerst men op lange termijn ook de kosten zelf. Kostenveroorzakers Oorzaken die ten grondslag liggen aan het ontstaan van kosten van activiteiten Denkend in DDD De factoren die bepalend zijn voor de mate van inzet van productiemiddelen Activiteiten Datgene wat een organisatie doet, de manier waarop de tijd wordt besteed en de resultaten van het proces Instrumenten BSN 2005

37. Activity based kostenmanagement Implementatie Inventarisatie van activiteiten Hoe gedetailleerd, hoe waarborg je volledigheid Bepalen van kostenveroorzakers (cost drivers) Meetbaarheid en causaliteit Vaststellen van de inzet van productiefactoren (cost pools) Toerekenbaarheid Toerekenen van de kosten van activiteiten aan producten Tarieven per cost driver Denkend in DDD Bepalen van de per activiteit te realiseren dekking Instrumenten BSN 2005

38. Subset vragen ? Subset groep 1 Vragen • Hoe ziet financiële strategie vorming eruit? • Hoe verloopt idealiter dit proces? • Gaarne ondersteuning bij ALP onderwerpen Instrumenten BSN 2005

39. Subset vragen ? Subset groep 1 Stelling • Niet cash is king maar future free cashflows is king! Instrumenten BSN 2005

40. Subset vragen ? Subset groep 2 Vragen • Wanneer gebruik je indirecte/directe kosten en wanneer vaste/ variabele kosten? • Hoe kun je op objectieve en representatieve wijze de prijselasticiteit van dienstverlening vaststellen? Instrumenten BSN 2005

41. Subset vragen ? Subset groep 2 Stellingen • Fatsoen is niet te regelen Instrumenten BSN 2005

42. Subset vragen ? Subset groep 3 Vragen • Hebben ratio’s wel informatiewaarde als de achter liggende branche gegevens onvoldoende bekend zijn? • Hoe ga je bij kostprijsbepaling en verkoopbeslissingen om met moeilijk voorspelbare externe factoren? • Is er een richtlijn voor de mate van up to date zijn voor financiële sturingsinformatie? • Wat is de beste mannier om als bedrijf financieel de vinger aan de pols te houden? Instrumenten BSN 2005

43. Pauze Instrumenten BSN 2005

44. Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen Instrumenten BSN 2005

45. Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen Product/dienst: • Fysiek produkt • Totaal produkt • Emotioneel produkt Markt: • Volledige concurrentie • Oligopolie • Monopolie Instrumenten BSN 2005

46. Verkoopprijs en assortimentsbeslissingen Overige factoren • Prijszetter / Prijsvolger • Korte termijn / Lange termijn • Bezetting • Opportunity costs • Prijsdiscriminatie/prijsdifferentiatie Instrumenten BSN 2005

47. Beslissingsondersteunende calculaties Instrumenten BSN 2005

48. Beslissingsondersteunende calculaties • Make our buy beslissingen • Produktiekosten van machine A en van machine B • Dekking van vaste kosten in een verliessituatie • De break even-analyse • Het capaciteitsvraagstuk • De economische levensduur Instrumenten BSN 2005

49. Make our buy beslissingen Vaste kosten €500.000,= Variabele kosten € 20,= Kosten uitbesteding € 40,= Het indifferentiepunt 40q = 500.000 + 20q 20q = 500.000 q = 25.000 onderdelen < 25.000 onderdelen: uitbesteden Instrumenten BSN 2005

50. Productiekosten van machine A en van machine B Machine A Machine B Vaste kosteen per jaar € 600.000,= € 800.000,= Variabele kosten per eenheid € 8,= € 6,= Het indifferentiepunt 8q + 600.000 = 6q + 800.000 2q = 200.000 stuks q = 100.000 stuks > 100.000 stuks, machine B aanschaffen Instrumenten BSN 2005