RAČUNARSKI SISTEM ( HARDWER I SOFTWER)

1. RAČUNARSKI SISTEM(HARDWER I SOFTWER)

2. ŠTA JE RAČUNARSKI SISTEM?Elektronski sistem za informaciono procesiranje.Ima dva osnovna podsistema-HW i SW -

3. TIPOVI RAČUNARA • SUPERKOMPJUTERI • MAINFRAME RAČUNARI • RAČUNARI SREDNJEG RANGA • MINIKOMPJUTERI • SERVERI • MIKROKOMPJUTERI(PC) • Desktop personalni kompjuteri i terminali • Laptop • Notebook • PRENOSNI UREĐAJI • PDA • SmartPHONE

4. BUDUĆE GENERACIJE RAČUNARA • DNK RAČUNARI • FOTOELEKTRIČNI RAČUNARI • KVANTNIRAČUNARI (RAČUNARSTVO)

5. Računarski hardver ne može da izvrši nijednu aktivnost bez prethodno dobijene instrukcije. Te instrukcije nazivamo softverom ili računarskimprogramima. Računarski sistem softver hardver software hardware FIZIČKI DEO RAČUNARSKOG SISTEMA NEVIDLJIVI DEO RS KOJI OMOGUĆAVA HARDVERU DA RADI

6. Na primer, disku se može izdati komanda da očitava unošenjem vrednosti adrese diska, adrese glavne memorije, brojem bajtova, i usmerenjem (očitavanje ili pisanje) u njegove registre. Praktično, mnogo više parametara je potrebno, i status koga vrati drajv nakon operacije može biti kompleksan. Pored toga, za mnogo I/O (Input/Output-ulazno/izlazni) uređaja, tajming ima značajnu ulogu kod programiranja. U svakom taktu, jedan ili dva operanda se uzimaju od registara i kombinuju u aritmetičkoj logičkoj jedinici. Rezultat se skladišti u jednom ili više registara. Na nekim mašinama, operacije staze podataka se kontrolišu softverom, koji se naziva mikroprogram. Na drugim mašinama, kontrolišu se direktno hardverskim kolima. Glavna funkcija operativnog sistema je da sakrije svu tu kompleksnost i pruži programeru pogodniji set instrukcija sa kojima će raditi. Mašinski jezik obično ima između 50 i 300 instrukcija, većinom za pomeranje podataka kroz mašinu, vršeći aritmetiku, i poredeći vrednosti. Na ovom nivou, ulazno/izlazni uređaji se kontrolišu unošenjem vrednosti u specijalne registre uređaja. Svrha staze podataka je da izvršava neki set instrukcija. Neke od njih se mogu izvršiti u jednom ciklusu staze podataka; druge mogu zahtevati višestruke cikluse staze podataka. Ove instrukcije mogu koristiti registre ili druge hardverske kapacitete. Zajedno, hardver i instrukcije su vidljive za programera asemblerskog jezika iz arhitektura instrukcijskog seta (engl. Instruction Set Architecture - ISA ). Ovaj nivo se često naziva mašinski jezik. Fizički uređaji se grupišu i formiraju funkcionalne jedinice. Ovaj nivo sadrži neke registre interne za centralnu procesorsku jedinicu (engl. Central Processing Unit-CPU) i stazu podataka koja sadrži aritmetičku logičku jedinicu. Operativni sistem je (obično) onaj deo softvera koji se pokreće u modu jezgra ili supervizor modu. Od korisničkih grešaka je zaštićen hardverom . Sastoje se od čipova integrisanih kola, žica, električnog napajanja, katodnih cevi, i sličnih fizičkih uređaja. Nad sistemskim programima dolaze aplikativni programi. Ove programe kupuju (ili pišu) korisnici za rešavanje svojih problema, kao što je obrada teksta, radne liste, inženjerski proračuni, ili skladištenje informacija u baze podataka. Na vrhu operativnog sistema je ostatak sistemskog softvera. Ovi programi definitivno nisu deo operativnog sistema, iako se obično dobijaju unepred instalirani od strane proizvođača kompjutera, ili u paketu sa operativnim sistemom ako se on instalira nakon kupovine. Bankarski sistem APLIKATIVNI PROGRAMI Rezervacija avio karata Web pretraživač Kompajleri SISTEMSKI PROGRAMI Editori Komandni interpreter Operativni sistem HARDVER Mašinski jezik Mikroarhitektura Fizički uređaji

7. HW-komponente • centralna procesna jedinica(CPU) • ulazni uređaji (I-device) • izlazni uređaji (O-device) • unutrašnja memorija(operativna) • spoljašnja memorija(za sladištenje) • komunikacioni uređaji

8. Izlazni uređaji Centralni procesor Ulazni uređaji Kontrolna jedinica Aritmetičko-logička jedinica Unutrašnja memorija Komunikacioni uređaji Spoljna memorija Spoljna mreža magistrala

9. EVOLUCIJA RAČUNARSKOG HARDVERA

10. MIKROPROCESOR I UNUTRAŠNJA MEMORIJA

11. Blok šema pokretanja programa

12. SPOLJNA MEMORIJA • Magnetni uređaji (traka, disk, disketa) • Optički mediji(CD, DVD, VCD, SVCD) • Memorijske kartice(Comact Flash Card, Micro Driver, Smart Media Card, Secure Digital Card, Multi Media Card, Memory Stick, Memory Stick Pro)

13. Ulazni uređaji kompjutera prihvataju podatke i instrukcije od korisnika i konvertuju ih u formu koju kompjuter može razumeti ULAZNI UREĐAJI

14. ULAZNI UREĐAJI

15. Izlazni uređaji kompjutera Predstavljaju podatke u formi razumljivoj za korisnika.

16. IZLAZNI UREĐAJI

17. HID uređaji (Human Interface Device) Ljudski interfejs uređaji direktno interaktuju sa ljudima primaju inpute od ljudi

18. Kompjuterski miš Uređaj koji pomera kursor na displeju na željenu poziciju: ikonu, ćeliju tabele, na deo menija, na neki objekat. Očitava pokrete koje korisnik pravi i pretvara ih u električni signal koji se potom šalje u kompjuter 1: Kugla koja se pomiče pomeranjem samog miša2: X i Y cilindri koji su pričvršćeni za kuglu kako bi prenosili pokrete.3: Optički disk koji dešifruje mehaničke pomeraje.4: Infracrveni LED-ovi svetle kroz cilindrične rupe.5: Senzori skupljaju raspored svetlosnih signala i pretvaraju ih u X i Y ose.

19. Tastatura Standardni raspored QWERTY, AZERTY, QWERTZ Unos teksta, brojeva, znakova, kontola operacija koje kompjuter izvršava Broj tastera od 101 do 130 Napravljena po ugledu na pisaću mašinu Skup tastera sa ugraviranim ili odštampanim slovima, brojevima, znakovima ili funkcijama

20. Standardni raspored QWERTY, AZERTY, QWERTZ

21. TIPOVI Grafički korisnički interfejsi Komandna linija interfejsa Web-bazirani korisnički interfejsi Dodirni interfejsi Fizički interfejsi -interfejsi između hardverskih komponenti stvara značenje Inputa Softverski interfejsipostoje između odvojenih softverskih komponenti INTERFEJS Outputa Komunikaciona veza između dva entiteta upućuje nagrafičke, tekstualne i auditorne informacije koje program prezentuje korisniku i kontrolne sekvence koje korisnik upotrebljava pri kontroli programa Interfejs između čoveka i kompjutera KORISNIČKI INTERFEJS

22. Softver omogućava korisniku da koristi računar da bi ostvario željeni cilj. predstavlja skup instrukcija ili programa na osnovu kojih hardver izvršava određene zadatke (obrada podataka, ulaz, izlaz, ...) softver SOFTVER može da se definiše kao sveobuhvatni zbir informatičkih programa,procesa,pravila,dokumentacije i datoteka u vezi, koji čine deo operacija jednog informatičkog sistema Softver je u srcu svih kompjuterskih aplikacija. obuhvata sve raspoložive programe na datom računaru za rešavanje korisničkih zadataka,kao i programe koji su specijalno pisani za efikasno korišćenje i održavanje računara

23. softver sistemski softver • softver za upravljanje kompjuterskim sistemom na osnovnom nivou, nezavisno od konkretne primene kompjutera od strane korisnika i od konkretnog kompjuterskog sistema. Predstavlja osnovu za funkconisanje aplikativnog softvera. aplikativni softver • softver namenjen specifičnim upotrebama od strane korisnika za rešavanje konkretnih problema. Obuhvata programe za obradu teksta, video igre, softver za knjigovodstvo, navođenje raketa, itd.

24. sistemski softver je svaki programkoji je namenjenda omogući računaru pokretanje i izvršavanje osnovnih funkcija je zadužen za upravljanje pojedinim hardverskim delovima izvršava zadatke kao što je prenos podataka sa memorije na disk, ispisivanja teksta na ekranu itd. Sistemski softveri deluju prvenstveno kao posrednik između kompjuterskog hardvera i aplikativnih programa. Aplikativni softverne može da radi bez sistemskog softvera Sistemski softver je uopšteniji nego aplikativni softver i obično nezavisan od bilo kog specifičnog tipa aplikacije. rad računarskog sistema kontroliše podržava usmerava ima zadatak da

25. SOFTVER ZA UPRAVLJANJE SISTEMOM ILI OPERATIVNI SISTEM SOFTVER ZA PODRŠKU SISTEMU SISTEMSKI SOFTVER SOFTVER ZA RAZVOJ SISTEMA • programi za upravljanje hardverom, softverom i informacionim resursima za vreme obrade podataka • programi za podršku operacijama koje vrši korisnik prilikom korišćenja kompjutera –npr. pomoćni (engl. utility) programi za prikazivanje statusa obrade i programi za zaštitu informacionih resursa • raspoloživi programi za razvoj aplikativnog softvera i procedura za njihovo korišćenje – npr. kompajleri, interpreteri i prevodioci

26. operativni sistem Operativni sistem je najvažniji dio softvera na računaru. Bez njega računar ne bi radio. Osnovna komponenta sistemskog softvera je skup programa koji se zovu OPERATIVNI SISTEM On sadrži generalne instrukcije koje omogućavaju računaru da izvršava bazične funkcije kao što su učitavanje, skladištenje i pretraživanje datoteke, kopiranje datoteka i programa u sekundarnu memoriju, kreiranje direktorijuma, lociranje datoteka, kompresija podataka.

27. upravljahardverskim i softverskim resursima sistema obezbeđujekonzistentan aplikativni interfejs i interfejs za interakciju korisnika sa kompjuterom Svrha operativnog sistema je koordinacija i nadzorhardvera i softvera na takav način da se sistem kojim on upravlja ponaša na predvidljiv i prilagodljiv način. Korisnički programi Office, … Baze podataka, ... Igre, ... Sistemski programi Kompajleri, interpreteri Editori Linkeri Operativni sistem HARDVER Mašinski jezik Mikro programi Fizički uređaji

28. opšti naziv za sve programe koji nisu deo operativnog sistema, odnosno sistemskog softvera skup kompjuterskih instrukcija, pisanih na kompjuterskom jeziku služi kao produkcioni alat za pomoć računarskim korisnicima u rešavanju problema čine ga tzv. korisnički programi koje pišu korisnici računara za sopstvene i tuđe potrebe u praktično svim oblastima ljudske delatnosti i za najrazličitije namene Pri radu sa takvim aplikacijama najbolja rešenja se dobijaju pri komunikaciji čoveka i kompjutera. Tako čovek pronalazi nove ideje, dok računar zahvaljujući svojoj tačnosti i brzini dorađuje i proverava predložena rešenja prema različitim kriterijumima. Na osnovu dobijenih rešenja čovek ima mogućnost da izmeni i predloži novu mogućnost. Ovakav način korišćenja računara naziva se interaktivno rešavanje problema. aplikativni softver

29. posebno pisan aplikativni softver gotov Fokusiran je na rešavanje nekih specifičnosti u okviru organizacije. Kreira se za specijalne potrebe specifične organizacije. Kreiran sa ciljem da zadovolji neke opšte potrebe.

30. Programi za rad sa tabelama Programi za rad sa bazama podataka Programi za obradu teksta Programi za rad sa grafikom Komunikacioni programi Aplikativni program opšte namene omogućava izvršavanje opštih radnji koje se javljaju pri određenoj obradi podataka. Najčešće korišteni programi opšte namene:

31. Programi za rad sa tabelama Primer ovakvog programa je Microsoft Excel engl. spreadsheet programs transformišu radni prostor na ekranu u tabelu velikih dimenzija sa numerisanim kolonama i vrstama Korisnik ukucava numeričke ili tekstualne podatke u jednu lokaciju tabele, zvanu ćelija, i potom ih obrađuje. Ovakvi paketi obiluju velikim brojem statističkih i matematičkih formula, koje je korisnik u prilici da koristi da bi postigao željeni rezultat. Radne tabele su obično integrisane sa drugim softverima, pa obrazuju softversku garnituru. Zbog toga oni mogu biti nazvani integrisani paketi. Ovi programi su primarno korišćeni za podršku odlučivanju, kao u obradi finansijskih informacija (npr. kao što je izveštaj prihoda ili analiza protoka gotovine).

32. Programi za rad sa bazama poataka omogućavaju skladištenje pretraživanje i manipulisanje podacima jednokorisnički U okviru Microsoft Office paketa, program Access predstavlja jednokorisnički program za rad sa bazama podataka. višekorisnički Fajl je kolekcija srodnih snimaka poređanih alfabetski, hronološki, hijerarhijski u nizu ili na neki drugi način. Baza podataka je kolekcija fajlova koji služe kao resurs podataka za kompjuter. U bazi podataka, svi podaci su integrisani sa ustanovljenim odnosima.

33. Programi za obradu teksta Savremeni programi iz ove oblasti sadrže mogućnosti editovanja (prikazivanja) teksta, formatiranja, štampe, primene rečnika, provere gramatičke ispravnosti, dodavanje grafike, crteža i sl. Današnji programi za obradu teksta imaju mogućnost prikaza tekstualnog materijala na ekranu, tačno onako kako će taj materijal izgledati kada se odštampa. Primer ovakvog programa jeMicrosoft Word. WYSIWYG(What You See Is What You Get) obrađivač reči ima dodate prednosti za prikazivanje materijala teksta na ekranu tačno-ili skoro tačno-kako će on izgledati na finalnoj otštampanoj strani. omogućavaju korisniku da manipuliše tekstom

34. Programi za rad sa grafikom Prezentacija grafika Analiziranje grafika osnovne kategorije paketa grafickog softvera Inženjering grafika omogućavaju korisniku da kreira, skladišti i prikazuje ili štampa razne crteže i grafike Primer ovakvog programa jeCorel Draw Ovaj softver dozvoljava korisnicima da naprave pseudo-trodimenzionalne slike, superponirane višestruke slike, visokoosvetljene određene aspekte na crtežu i naprave crtež slobodnom rukom. Ovi paketi tipično sadrže alatke za crtanje, prezentacijske template, različite stilove fontova, rutine provere isprvnosti napisanog teksta, potpora za karte i alatke za pomoć u sastavljanju višestrukih slika u kompletnu prezentaciju Različiti softverski programi za inženjering su na raspolaganju u skraćenom vremenu razvijanja aplikacija i povećane produktivnosti osoba za skiciranje i inženjera. Najpoznatiji je kompjuterski-potpomognuto projektovanje i kompjuterski-potpomognuta proizvodnja Ove aplikacije dodatno obezbeđuju sposobnost prikazivanja prethodno analiziranih podataka, kao što su statistički podaci, u grafičkim formatima kao stubasti grafikoni, linijski grafikoni, pita grafikoni i rasuti dijagrami. Grafikoni mogu takođe uključiti elemente različitih tekstura, oznaka i zaglavlja.

35. Da bi razmenjivali informacije, računari koriste komunikacioni softver. Komunikacioni programi On omogućava računarima koji su locirani jedan do drugog ili na maloj ili velikoj udaljenosti da razmenjuju podatke putem posebnih ili javnih kablova, telefonskih linija, satelitskih veza itd. Komunikacioni softver omogućava da računari uspostave i prekinu vezu, da kodiraju i dekodiraju podatke, da se otkriju greške u transmisiji i da se te greške automatski isprave, omogućava kompresiju podataka, da podaci budui poslati u odgovarajućem formatu i odgovarajućom brzinom itd. Primeri ovih programa su:Symantec PcAnywhere i Microsoft NetMeeting

36. PROGRAMSKI JEZIK 1. da je razumljiv za čoveka veštačka tvorevina koja se sastoji od simbola grupisanih u reči po svojoj strukturi je sličan prirodnom, govornom jeziku čoveka služi za izradu programa (softvera) koji treba da formalizuju određene algoritme s ciljem rešavanja problema uz podršku računarom 2. da ima mogućnost automatskog prevođenja u oblik razumljiv račnaru mora da zadovolji dva osnovna zahteva:

37. neproceduralni jezici, sa usko specijalizovanom namenom(SQL, HTML, PHP, ASP ) 4GL viši programski jezici, koji su proceduralni 3GL simbolički mašinski jezici - asambleri i makro-asambleri 2GL mašinski jezici 1GL VIŠI PROGRAMSKI JEZICI NIŽI PROGRAMSKI JEZICI Generacije programskih jezika

38. Niži programski jezici mašinski jezici i simbolički mašinski jezici (asembleri i makro-asembleri) platformski jezici, okrenuti računaru (INSTRUKCIJE SE OPISUJU SIMBOLIČKI) Sve hardverske komponente računara na najnižem nivou razumeju jedino jezik koji se sastoji od binarnih jedinica i nula. Prilikom projektovanja računara CPU se projektuje tako da interpretira skup instrukcija koje se nazivaju instrukcijski skup. Svaka instrukcija u ovom skupu ima jedinstven binarni kod koji CPU može da interpretira direktno. Ovaj binarni kod se zove MAŠINSKI KOD INSTRUKCIJE, a skup svih mašinskih kodova instrukcija se zove MAŠINSKI JEZIK. Program u mašinskom jeziku se često naziva IZVRŠNI PROGRAM.

39. Viši programski jezici rezultat ideje da se programski jezik približi čovekovom načinu razmišljanja INSTRUKCIJE SU OBIČNO IZVEDENE IZ REČI ENGLESKOG JEZIKA Zbog problema programiranja u mašinskom jeziku, pokazalo se da računar ne može naći širu primenu ukoliko se ne poboljša komunikacija korisnika sa sistemom. Tu se pre svega misli na razvoj tzv. programskih jezika višeg nivoa, koji su bliži i razumljiviji korisniku. Pošto računar može da izvršava samo programe u formi mašinskog jezika, programi pisani u višem programskom jeziku (IZVORNI PROGRAMI – engl. source programi) se prevode na mašinski jezik, a za prevođenje se koriste posebni programi, tzv. PROGRAMI PREVODIOCI.

40. Naslov originala: • Information Technology for Management: Transforming Organizations in the Digital Economy, 5th EditionAutori: Turban, E. , Leidner, D. , McLean, E. , Wetherbe, J. • Institucija: Baylor University, USA

41. Hvala na pažnji