Metody rekultywacji jezior

1. REKULTYWACJA JEZIOR – OGRANICZENIA I WSKAZANIA PRAKTYCZNEHelena GawrońskaKatedra Inżynierii Ochrony ŚrodowiskaUniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

2. W skali czasu mierzonej wiekiem człowieka, jeziora wydają się trwałymi elementami krajobrazu, lecz w skali geologicznej są to elementy przejściowe, rodzące się zwykle w wyniku katastrof, aby później cicho i niedostrzegalnie dojrzewać i ginąć.” G. E. Hutchinson (1957)

3. Metody rekultywacji jezior • Selektywne usuwanie wód hypolimnionu, • Sztuczne napowietrzanie jezior: • Z destratyfikacją mas wodnych • Z zachowaniem uwarstwień termicznych • Usuwanie osadów dennych, • Przepłukiwanie/rozcieńczanie, • Inaktywacja fosforu, • Metody biologiczne

4. Selektywneusuwaniewódhypolimnionu

5. Selektywne usuwanie wód hypolimnionu

6. Selektywne usuwanie wód hypolimnionu

7. Sztuczne napowietrzanie jeziordestratyfikacja termiczna

8. Sztuczne napowietrzanie jeziordestratyfikacja termiczna

9. Sztuczne napowietrzanie jeziornatlenianie hypolimnionu

10. Sztuczne napowietrzanie jeziornatlenianie hypolimnionu

11. Sztuczne napowietrzanie jeziornatlenianie hypolimnionu

12. Sztuczne napowietrzanie jeziornatlenianie hypolimnionu

13. Usuwanie osadów dennych

14. Usuwanie osadów dennych

15. Usuwanie osadów dennych

16. Usuwanie osadów dennych

17. Usuwanie osadów dennych

18. Usuwanie osadów dennych

19. Usuwanie osadów dennych

20. Inaktywacja fosforu

21. Inaktywacja fosforu

22. Rekultywacja jezior w Polsce – stan obecny • w trzech jeziorach: Kortowskim (od 51 lat), Rudnickim (26 lat) i Pławniowice (od 4 lat) stosuje się selektywne usuwanie wód hypolimnionu; • w jeziorach: Kierskim w Poznaniu (od 21 lat) i Ełckim w Ełku (od 9 lat) stosuje się natlenianie hypolimnionu (w tym ostatnim z równoczesną inaktywacją fosforu przy użyciu koagulantu żelazowego PIX), • wody Jeziora Mogileńskiego w Mogilnie (od 15 lat) i Jelonka w Gnieźnie (od 16 lat) poddaje się sztucznemu napowietrzaniu z całkowitym mieszaniem mas wodnych; • w 6. innych jeziorach do sztucznego napowietrzania wód wykorzystuje się energię wiatru – w głębokich jeziorach: Jaroszewskim (od 11 lat), Zamkowym w Wałczu i Barlineckim natleniany jest hypolimnion, a w płytkich: Chodzieskim, Resku i Chociwelu – wody naddenne z równoczesnym dawkowaniem niewielkich ilości koagulantu żelazowego. Wykorzystywany jest tu aerator pulweryzacyjny skonstruowany przez prof. Podsiadłowskiego.

23. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Zmiany zawartości fosforu w wodzie Jeziora Długiego

24. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Zmiany przezroczystości wód Jeziora Długiego

25. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Zmiany składu taksonomicznego i ilościowego fitoplanktonu Jeziora Długiego

26. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Zmiany składu taksonomicznego i ilościowego fitoplanktonu jeziora Głęboczek

27. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Zmiany składu taksonomicznego i ilościowego fitoplanktonu Jeziora Wolsztyńskiego

28. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Jezioro Długie – przed rekultywacją

29. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Jezioro Długie – po rekultywacji

30. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Jezioro Wolsztyńskie – przed rekultywacją

31. Katedra Inżynierii Ochrony Środowiska UWM w OlsztynieOsiągnięte wyniki działań rekultywacyjnych Jezioro Wolsztyńskie – po rekultywacji

32. Wskazania praktyczne • Wieloletnie doświadczenia autorów zebrane podczas rekultywacji jezior oraz obserwacje skuteczności zabiegów prowadzonych na innych jeziorach polskich i w świecie pozwalają sformułować kilka zaleceń i uwag o charakterze praktycznym. Przed przystąpieniem do rekultywacji niezbędne jest: • Określenie celowości rekultywacji zbiornika wodnego biorąc pod uwagę jego wartość przyrodniczą, rekreacyjną i gospodarczą; • Określenie aktualnego stanu troficznego jeziora oraz przyczyn i źródeł jego degradacji na podstawie badań fizykochemicznych i biologicznych wód jeziora, dopływów i odpływu oraz analizy składu chemicznego osadów z uwzględnieniem procesów wymiany między osadami a wodą; • Wyliczenie obciążenia ładunkiem substancji biogennych wprowadzanych do zbiornika z różnych źródeł i porównanie z wyliczonymi wg kryteriów Vollenweidera tzw. ładunkami dopuszczalnymi i krytycznymi; • .

33. Określenie możliwości obniżenia ładunków zewnętrznych obciążających jezioro oraz zaprojektowanie i przeprowadzenie zabiegów ochronnych polegających na eliminacji lub przynajmniej ograniczeniu poszczególnych źródeł zanieczyszczeń; • W przypadku stwierdzenia braku możliwości wyeliminowania nadmiernego obciążenia jeziora, rekultywację należy uznać za niecelową, ponieważ nie stwarza szansy na poprawę jakości wód; • Koncepcja optymalnejmetody rekultywacji powinna uwzględniać stan troficzny oraz warunki morfometryczne i hydrologiczne zbiornika, a w przypadku wyboru niektórych metod – możliwości użytkowania terenu obrzeży, ich zagospodarowanie, status własnościowy, dostęp do brzegu i do energii elektrycznej. Koncepcja musi też zawierać przewidywany termin zakończenia rekultywacji oraz niezbędne nakłady finansowe; • Rekultywacja winna być prowadzona przez zespół przygotowany merytorycznie i zawsze pod nadzorem doświadczonego limnologa. Przebieg rekultywacji i jej efekty muszą być udokumentowane wynikami badań prowadzonych zarówno w trakcie, jak i po jej zakończeniu.