Starożytny Egipt

1. Starożytny Egipt

2. Spis treści • Wstęp • Położenie, geografia i warunki naturalne • Państwo i jego organizacja • Pismo • Religia • Zarys Dziejów • Piramidy • Symbole Starożytny Egipt

3. Wstęp • Czy kiedyś zastanawiałeś się nad tym, jak wyglądało życiestarożytnych • Egipcjan? • …Egipt kojarzy się z Nilem i to bardzo dobrze. Można powiedzieć, że • starożytny Egipt zaistniał właśnie dzięki Nilowi. • Wspólnie przyjrzymy się całej historii Egiptu i wprowadzimy Cię w obszerny • świat zagadek uczonych tego okresu. Początki historii Egiptu jako państwa • nadal osnute są mgłą tajemnicy… Starożytny Egipt

4. Wstęp • Starożytny Egipt, zwany przez swoich mieszkańców Czarną Ziemią, sięga • swą historią XXXII wieku p.n.e i zaniknął wraz z rozwojem cywilizacji • hellenistycznej, a następnie stał się częścią Imperium Rzymskiego. Przez • prawie 3200 lat historii w Dolinie Nilu wykształciła się jedna, obok • mezopotamskiej, z najstarszych i najważniejszych cywilizacji. Cechą • charakterystyczną Egiptu była jego względna izolacja od wpływów • zewnętrznych, niezmienność zasad i zwyczajów, odrębność religijna i • kulturowa. Powstanie cywilizacji egipskiej wiązało się z cyklicznymi • wylewami Nilu, które zapewniały warunki dla rozwoju rolnictwa. • Zagospodarowanie Doliny Nilu mogło odbyć się efektywnie • w warunkach istnienia władzy i państwa, co umożliwiało • budowę kanałów irygacyjnych i podtrzymanie upraw. Starożytny Egipt

5. Położenie, geografia i warunki naturalne • Egipt leży w północno-wschodniej części Afryki nad Morzem • Śródziemnym. Rozwinęła się tu jedna z najstarszych znanych • nam cywilizacji. W większości kraj pustynny, wyjątkiem jest dolina • rzeki Nil. Jej wylewy użyźniały glebę, a zatem pozwalały na rozwój • rolnictwa. Nil wylewał zawsze o tej samej porze roku, na przełomie • czerwca oraz lipca. Do Egiptu docierały wówczas wysokie fale związane • z porą deszczową w górnym biegu rzeki. • Rzeka ta stanowiła również wielkie zagrożenie, zmuszając • Egipcjan do wspólnych prac, które miały na celu zabezpieczenie • się przed bardzo groźnym żywiołem. Starożytny Egipt

6. Państwo i jego organizacja Starożytny Egipt

7. Pismo • Hieroglify były pismem starożytnych Egipcjan, znakami niezrozumiałymi • poza ich krajem, ale i dla większości jego ludności. Sztuka pisania • stanowiła tajemnicze, ekskluzywne narzędzie, jej znajomością mogli się • szczycić tylko nieliczni spośród mieszkańców Egiptu. Z upływem czasu, • w związku z przemianami kulturowymi, nastaniem ery chrześcijańskiej, • księgi zapisane hieroglifami stawały się jeszcze mniej zrozumiałe, • a wiele z nich uległo zniszczeniu. Zdarzało się, że wiadomości o • mądrości egipskich kapłanów, o tajemnicach wyrażonych świętymi, • niezrozumiałymi znakami przetrwały tylko w dziełach pisarzy greckich.. Starożytny Egipt

8. Pismo • Dzięki nim, a także za pośrednictwem Arabów i Żydów elementy kultury • starożytnych Egipcjan stały się znane przedstawicielom kolejnych epok. • Badacze zawsze dążyli do ich odczytania. Nie wszystkie jednak • zagadki związane z pismem egipskim zdołano rozwiązać. Np. nie jest • do końca jasne jak doszło do powstania tego pisma. Według niektórych • hieroglify stanowią lokalny wytwór mieszkańców Egiptu. Inni zaś • przypuszczają, że stanowiły one importowany element kultury i starają • się określić najbardziej prawdopodobne źródło pochodzenia tego pisma. Starożytny Egipt

9. Religia • Religia starożytnego Egiptu wzbudzała emocje zarówno w starożytności • jak i w czasach nowożytnych. Dziś również nurtuje badaczy nie do • końca rozwiązany problem określenia charakteru religii dawnych • mieszkańców kraju nad Nilem. • Spory i dyskusje koncentrują się wokół określenia czy religia ta była • politeistyczna*, czy też przejawiała pewne tendencje do monoteizmu**. • Na pewno miała charakter synkretyczny, co polegało na łączeniu cech • różnych bóstw w jeden byt. • *Politeizm – wiara w istnienie wielu Bogów. • ** Monoteizm – wiara w istnienie jedynego Boga. Starożytny Egipt

10. Religia • Już od czasów starego państwa religia była opracowywana • i porządkowana przez teologów ze świętych okręgów Heliopolis, • Hermopolis i Memfis. Wszystkie bóstwa podlegały podstawowym • zasadom doktrycznym głoszącym pogląd o powstaniu i rozwoju świata • przez stopniowe wyłanianie różnych postaci bytu z jednego boskiego • prapierwiastka. Stąd wypływało przekonanie, że całość kosmosu • istnieje w bóstwie stwórcy. Kapłani też głosili tezę o przekształceniu się • jednych form bytu w drugie. Dlatego w starożytnym Egipcie istniały obok • siebie sprzeczne i nie wykluczające się nawzajem kosmologie • Heliopolitańska, Harmopolitańska i Memficka. Do najpopularniejszych • bóstw w egipskim panteonie należała Triada, Ozyrys, Izyda i Horus. Starożytny Egipt

11. Religia • Amon - początkowo był lokalnym bogiem Teb. • Przedstawiany był jako król o niebieskiej skórze • w koronie z dwoma wysokimi piórami . Od czasów • IX dynastii utożsamiony z Re, jako Amon-Re stał • się bogiem uniwersalnym, panem wszechrzeczy, • sprawcą niewidzialnego wiatru, urodzaju, płodności. • Był głównym bóstwem tebańskiej triady, w której • jego żoną była sępiogłowa bogini Mut, zaś synem • Chonsu, tebański bóg księżyca. W głównym • ośrodku jego kultu, na terenie starożytnych Teb, • Luksorze i Karnaku, zachowały się ruiny • monumentalnych świątyń poświęconych temu bogu. Starożytny Egipt

12. Religia • Anubis -bóg zmarłych, przedstawiany był • najczęściej jako człowiek z głową szakala • lub psa, bądź jako pies lub szakal. • Był opiekunem cmentarzy i mumifikacji. • Uważany był za syna Ozyrysa i Neftydy. • Kapłani podczas mumifikacji nosili maski • Anubisa. Czczono go przede wszystkim w • Kynopolis, a Także w Memfis i Dendera. Starożytny Egipt

13. Religia • Bes - bóg wesela, tańców i rodziny, opiekun • kobiet rodzących i dzieci, ukazywany był pod • postacią karła z koroną ze strusich piór na głowie • i lwią skórą przykrywającą ramiona. Jego funkcją • była ochrona człowieka przed działaniem złych • mocy, które odstraszać miał pokracznym • wyglądem i wysuniętym językiem. Dlatego często • wizerunek jego widnieje na amuletach. Był • najbardziej popularnym bóstwem domowym w całym Egipcie. Starożytny Egipt

14. Religia • Hathor - bogini Nieba. Z czasem stała się • bóstwem miłości, radości, uciech, muzyki i tańca, • a także opiekunką kobiet. Nosiła przydomki "Oka • Horusa", "Złotej Bogini", "Bogini Niebios", "Pani • Czerwonej Góry" i "Turkusowej Pani". Czczona • była od najdawniejszych czasów jako niebiańska • krowa, jej główna świątynia znajdowała się w • Denderze (Górny Egipt) z mieszczącą się w niej • wyrocznią, gdzie wróżono ze snów. • Przedstawiano ją początkowo pod postacią • krowy, później jako kobietę z głową krowy • i dyskiem słonecznym pomiędzy rogami. Starożytny Egipt

15. Religia • Horus – Bóg Nieba oraz monarchii egipskiej • Panujący faraon utożsamiał się z nim i • przyjmował jego imię. Czczony pod postacią • sokoła lub człowieka z głową sokoła • zwieńczoną tarczą słoneczną oraz jako • dziecko z palcem w ustach. Horus jest • jednym z najstarszych i najbardziej • znaczących bóstw w religii starożytnego • Egiptu. Najważniejsza świątynia Horusa • znajduje się w Eftu. Starożytny Egipt

16. Religia • Ozyrys – Bóg śmierci i odrodzonego • życia - Wielki Sędzia zmarłych. • Poślubił Izydę, był władcą ziemi, • podziemi i krainy umarłych. Symbolem • Ozyrysa była kolumna Dżed, symbol • trwałości i nieśmiertelności. Przedstawiano • go jako mumię, człowieka w koronie atef • na głowie, trzymającego w rękach insygnia • faraona: berło heka, symbolizujące władzę, • oraz bicz neheh, symbolizujący wieczność. • Twarz bóstwa pomalowano na zielono. • Największe sanktuarium Ozyrysa wznosiło się Abydos. Starożytny Egipt

17. Religia • Izyda - bogini płodności, opiekunka rodzin, żona • i siostra Ozyrysa, matka Horusa, po zabójstwie • boskiego małżonka odnalazła szczątki i ożywiła je. • Jako boska karmicielka była matką wszystkich • władców Egiptu. Ukazywano ją jako kobietę • z hieroglifem jej imienia, przedstawiającym tron na • głowie. W sztuce z reguły występuje w ludzkiej • postaci, nie posiadając żadnego symbolu • zwierzęcego. Najważniejsze świątynie Izydy • wznosiły się w Koptos i na wyspie File, gdzie • najdłużej przetrwały resztki religii Egipskiej. Starożytny Egipt

18. Religia • Maat-bogini praw porządku, harmonii • i sprawiedliwości w kosmosie • i społeczeństwie, małżonka Thota. • Przedstawiana była w ludzkiej postaci ze • strusim piórem na głowie, które czasami ją • symbolizowało. Była Harmonią Uniwersum, • niezbędnym warunkiem jego istnienia, • Prawdą i Sprawiedliwością, Duszą • Faraona. Klęski żywiołowe bądź katastrofy • takie jak powódź, głód czy pożar • tłumaczono jako zaburzenia w panowaniu • Maat. Starożytny Egipt

19. Religia • Thot– Bóg Księżyca, patron mądrości. • Zaliczano go do bogów-stwórców i uważano • za wynalazcę egipskiego pisma – • hieroglifów, kalendarza a także muzyki, • rysunków, geometrii, arytmetyki. W związku • z tym był przede wszystkim opiekunem • i patronem pisarzy oraz ludzi nauki i sztuki. • Przy wykorzystaniu magicznych zaklęć Thot • miał być nawet stwórcą bogów i ludzi, • uczestniczył w przywróceniu do życia. W • okresie predynastycznym czczony na • terenie Delty. Starożytny Egipt

20. Religia • Re - był słonecznym bóstwem podróżującym • barką słoneczną. Teologowie z Heliopolis, • głównego ośrodka jego kultu, uważali go za • stwórcę bogów i ludzi. Od czasów IV dynastii • Re stał się bóstwem uniwersalnym i opiekunem dynastii. Faraonowie tytułowali się • synami Re. W okresie późniejszym Re • identyfikowano z wieloma bóstwami, takimi • jak Horus czy Chnum, a przede wszystkim • z tebańskim Amonem. Największą świątynią • Re był wzniesiony w okresie Starego • Państwa kompleks w Abu-Gurab. Starożytny Egipt

21. Religia • Rola kapłanów - drugą warstwą uprzywilejowaną po wojownikach – • byli kapłani, którzy w pewnych okresach dziejów Egiptu zyskiwali wielkie • znaczenie w państwie. Niektórzy faraonowie ulegali im całkowicie, tak że w rzeczywistości rządy w kraju przechodziły wówczas w ręce warstwy kapłańskiej. • Stanowisko swoje zawdzięczali wiedzy, którą górowali nad resztą mieszkańców, oraz czci, jaką ich otaczano widząc w nich pośredników pomiędzy bogami a ludźmi. Duże znaczenie miała ich umiejętność leczenia różnych chorób, co wśród Egipcjan budziło niezwykły podziw i szacunek. Starożytny Egipt

22. Religia • Wygląd świątyń- świątynie egipskie to drugie po piramidach • charakterystyczne dla starożytnego kraju nad Nilem. Egipcjanie • uważali, że plan pierwotnych świątyń nakreślił sam bóg Thot. • Początkowo były to jedynie niewielkie budowle. Z czasem zaczęto • wznosić coraz bardziej okazałe kompleksy; aż za panowania XVIII • dynastii wykształcił się schemat budowli, który obowiązywał potem • do końca istnienia cywilizacji faraonów. Starożytny Egipt

23. ZarysDziejów • Egipcjanie od początku utrzymywali ożywione kontakty z cywilizacjami • Azji Przedniej (Azja Mniejsza, Iran, Mezopotamia, Płw. Arabski). Dzięki • temu obserwujemy wyraźną różnicę w rozwoju między Egiptem Górnym • a Dolnym, z korzyścią dla Egiptu Dolnego. • Wykopaliska w delcie Nilu świadczą o istnieniu imponującego • budownictwa już u schyłku IV tys. przed Chr. - wzorowanego na • budownictwie południowej Mezopotamii. Prawdopodobnie pod wpływem • Sumerów powstało pismo egipskie, przejęto też znajomość brązu.

24. Zarys Dziejów • Dzieje Egiptu dzielimy na trzydzieści dynastii, oraz cztery epoki: • Stare, Średnie i Nowe Państwo oraz epokę Późną. • Szczególne miejsce w dziejach Egiptu zajmuje Stare Państwo, obejmujące • mniej więcej lata 2700-2200przed Chr. Na ten okres przypadają • najważniejsze osiągnięcia Egipcjan w zakresie stworzenia koncepcji • państwa, zorganizowania administracji i uformowania struktury społecznej. • Wprowadzono wówczas kalendarz słoneczny, wykształciła się religia, • osiągnięto wysoki poziom w zakresie kultury (wynalazek pisma, rozwój • literatury) i sztuki. Starożytny Egipt

25. Zarys Dziejów • Największy triumf Egipt przeżył w okresie Nowego Państwa (ok.1550- • 1070 przed Chr.). Wówczas to władcy XVII dynastii pochodzącej z Teb, • najświetniejszej w historii Egiptu, podjęli serie wypraw i podbojów • skierowanych na północny wschód  (na tereny Palestyny i Syrii) • docierając aż do Eufratu. Podboje tebańskiej dynastii sprawiły, że aż do • XIII w. przed Chr. Syria pozostawała w sferze egipskiej penetracji • politycznej i wojskowej. Egipt stał się głównym mocarstwem ówczesnego • świata. Starożytny Egipt

26. Piramidy Piramidy – budowle w kształcie ostrosłupa prawidłowego o podstawie czworokątnej lub do niego podobnym, służące najczęściej jako grobowce albo podbudowy dla świątyń. Najbardziej znane kompleksy piramid znajdują się w Egipcie. Piramidy w Gizie to trzy największe piramidy zbudowane w Egipcie. Wszystkie mają kształt ostrosłupa o podstawie kwadratu. Największa z nich, Cheopsaok. 2560 p.n.e. ma podstawę o boku 227,0 m i wysokość 147,0 m piramida Chefrena, tzw. Wielki Kefren, jest wysoka na 138,0 m piramida Mykerinosama tylko 62,0 m wysokości. Starożytny Egipt

27. Symbole Skarabeusz to egipski święty żuk, symbol samo-stworzenia. Jest uważany za symbol przynoszący szczęście i pomyślność. Krzyż Ankhposiada olbrzymią moc, definiowany jest jako symbol reprezentujący Fizyczne i Wieczne Życie. Oko proroka chroni przed nieszczęściami, ale także przed tzw. ludzkim złym okiem. Oko w trójkącie to symbol chroniący przed złym spojrzeniem. Odsyła ON złe spojrzenia z powrotem do źle życzącego. Chroni przed zawiścią i zazdrością. Klucz Nilu ANKH to egipski praojciec wszystkich krzyży, klucz życia. To jeden z węzłów magicznych. Jako hieroglif przedstawia czasownik żyć. To jeden z najsilniejszych energetyzatorów. Przywraca równowagę energetyczną, oczyszcza organizm. Starożytny Egipt