NIEPRZYJEMNY ZAPACH Z UST

1. BOŻENA KĘDRAZAKŁAD CHORÓB PRZYZĘBIA I BŁONY ŚLUZOWEJ JAMY USTNEJ UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO w BIAŁYMSTOKU 2009/2010 NIEPRZYJEMNY ZAPACH Z UST

2. NIEŚWIEŻY ODDECH HALITOSIS FETOR EX ORE BAD BREATH OZOSTOMIA ORALMADOLOR STOMATODYSODIA

3. WYSTĘPOWANIE PRZYKREGO ZAPACHU Z UST JEST ZWIĄZANE Z OBECNOŚCIĄ W WYDYCHANYM POWIETRZU LOTNYCH ZWIĄZKÓW SIARKI /LZS/: metylomerkaptanu, siarkowodoru, siarczku dimetylu oraz innych, np.: putrescyny, kadaweryny, kwasu masłowego i propionowego, indolu, skatolu Związki te powstają na skutek proteolitycznego rozkładu peptydów zawierających siarkę oraz aminokwasów zawartych w ślinie, złuszczanym nabłonku, płynie szczelin dziąsłowych, płytce nazębnej oraz resztkach pokarmu.

4. ZA PRODUKCJĘ TYCH ZWIĄZKÓW ODPOWIEDZIALNE SĄ BYTUJĄCE W CHOROBOWO ZMIENIONYCH REJONACH OKREŚLONE GATUNKI BAKTERII BEZTLENOWYCH, NP.: Porphyromonas gingivalis Prevotella intermedia / nigrescens Fusobacteriumnucleatum Tanarellaforsythia Treponemadenticola Porphyromonas endodontalis Bacteroidesforsythus / melaninogenicus Klebsiellapneumoniae Eubacterium

6. K L A S Y F I K A C J A H A L I T O Z Y

8. DIAGNOSTYKA HALITOZY • I. Powstrzymać się od spożywania aromatycznych pokarmów na 48 godz, antybiotyków na 3 tygodnie, • Na 3 godz papierosy, kawa, guma do żucia, nie jeść, nie myć zębów, nie używać płukanek • II. testy organoleptyczne: • Test dłoniowy, nadgarstkowy • Test łyżeczkowy • Test z nitką

9. Skala organoleptyczna wg prof. Rosenberga 0 – brak nieprzyjemnego zapachu 1 – zapach dyskretny, trudny do określenia 2 – niewielki, ale wyraźnie rozpoznawalny 3 – umiarkowany, ale zdecydowanie obecny 4 – silny, wyraźnie stwierdzony, do wytrzymania 5 – bardzo silny, nie do wytrzymania w trakcie badania

10. R O Z P O Z N A N I E BADANIE ORGANOLEPTYCZNE polega na wąchaniu i ocenie zapachu z jamy ustnej /wg skali od 0 do 5/ z odległości ok. 20 cm od twarzy pacjenta. Pacjent nie powinien otwierać ust przez 3 min, powstrzymać oddech na 30 s, po czym delikatnie chuchnąć. Aby badanie było mniej krępujące poleca się pobieranie wydychanego powietrza do torby PTFE, o poj. ok. 2 l.

11. R O Z P O Z N A N I E TEST SCULLY & MAAYTAH’A polega na mocnym zetknięciu jak największej powierzchni grzbietu języka z grzbietową powierzchnią dłoni i powąchaniu jej po 2 min.

12. R O Z P O Z N A N I E ZAPACH TYLNEJ CZĘŚCI JĘZYKA ocenia się zbierając z niej nalot pałeczką do wymazów lub skrobaczką do języka. Zapach ocenia lekarz z odległości ok. 3 cm

13. R O Z P O Z N A N I E BADANIE ZAPACHU ŚLINY pobranej na płytkę Petriego, inkubowanej przez 5 min w temp. 37

14. R O Z P O Z N A N I E CHROMATOGRAFIA GAZOWA metoda najlepsza choć nietania

15. R O Z P O Z N A N I E BADANIE HALIMETREM o występowaniu halitosis świadczą wartości LZS w granicach 80 -100 ppb

16. DIAGNOSTYKA HALITOZY • III. Pomiary lotnych związków siarki: • ZŁOTY STANDARD - Chromatografia gazowa siarkowodór, merkaptan metylu, siarczek dimetylu • Monitor przenośny Halimeter– j.w. prosta obsługa, niski koszt • Ppb: - 125 – 75 – : 2 – 1 – 0 (organoleptycznie) • Kalorymetryczna metoda ninhydrynowa – niskocząsteczkowe związki aminowe w płynach ustrojowych( np. w ślinie - pośrednia ocena aktywności metabolicznej bakterii odpowiedzialnych za halitozę i ilościową ocenę aminokwasów stanowiących pulę substratów do przemian • Test BANA – pośredni – ocenia obecność bakterii rozkładających trypsynę: Treponemadenticola, Porphyromonasgingivalis, Bacteroidesforsythus;

17. L E C Z E N I E • Właściwie poinformować pacjenta o dolegliwości • Wyeliminować przyczyny pochodzenia zębowego, wyleczyć stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej • Umotywować pacjenta do utrzymywania codziennej higieny jamy ustnej, również języka i uzupełnień protetycznych

18. L E C Z E N I E • Zalecić stosowanie past do zębów i płukanek z CHX, triklosanem, olejkami eterycznymi, chlorkiem cynku. • W celu neutralizacji nieprzyjemnego zapachu: drażetki chlorofilowe do połykania / Fresh Natura / tabletki z cynkiem do ssania / Hali-Z /, gumę do żucia, miętę.

19. skierować pacjenta na konsultację specjalistyczną: laryngologiczną, gastrologiczną, pulmonologiczną w przypadku utrzymywania się przykrego zapachu, mimo leczenia

20. P A M I Ę T A J M Y Nieprzyjemny zapach z ust jest przypadłością bardzo wstydliwą i krępującą. Dlatego też postępowanie lekarskie powinno być bardzo delikatne i przemyślane Należy uświadamiać pacjentów o możliwościach jej leczenia, a stomatolog powinien być pierwszą osobą , która diagnozuje schorzenie i wprowadza leczenie

21. badanie gustometryczne

22. SMAKI Słodki: cząsteczki organiczne; cukry, alkohole Słony: roztwory soli, jony, np. kation sodu, wrażenie modyfikowane przez anion, np. NaCl i NaK Kwaśny: cząstki organiczne; kwasek cytrynowy, jony wodorowe Gorzki: cząsteczki organiczne; często trucizny Umami: cząstki organiczne, mięso, sfermentowane sery; kwas glutaminowy (przyprawa: glutaminian sodu)

23. Wrażliwość na smak wynika z uwarunkowań genetycznych, np. niektóre osoby silniej odczuwają smak słodki, natomiast jedna czwarta populacji - zwłaszcza kobiety – jest szczególnie wrażliwa na smak gorzki. • Wrażliwość zależy od temperatury: optymalna to 20-30°C, wzrasta w czasie ciąży, maleje z wiekiem.

24. Różnice w smaku potraw odczuwamy dzięki receptorom w kubkach smakowych, które są rozmieszczone w błonie śluzowej : języka, podniebienia, tylnej części gardła i górnych partiach przełyku. • Każdy z kilku tysięcy kubków (2-5 tys.) jest unerwiony przez 50 włókien nerwowych. • Docierają one do komórek smakowych, które są stale odtwarzane, bo niektóre z nich żyją najwyżej 10 dni.

25. Na ocenę smaku potraw ma wpływ zmysł wzroku i węchu. Mało kto zdecyduje się na spróbowanie niebieskofioletowego mięsa, bo w przyrodzie niebieski jest kolorem gnicia, a fiolet ostrzega przed zagrożeniem. Węch jest kilka tysięcy razy bardziej wrażliwy na stężenie cząsteczek chemicznych niż smak. Bez niego (np. w czasie przeziębienia) wrażenia smakowe są o wiele słabsze lub całkowicie zanikają.

26. dysgeuzja i ageuzja zaburzenia smaku • w chorobie Alzheimera • w zespołach Turnera i Kallmana • w polineuropatii cukrzycowej • w polineuropatii związanej z niedoborem witaminy B12 w chorobach endokrynologicznych: • Addisona • Cushinga • niedoczynności tarczycy

27. zaburzenia smaku mogą towarzyszyć brakowi w organizmie witaminy PP mogą być ubocznym efektem stosowania niektórych leków. po urazach głowy w przebiegu chorób nowotworowych m.in. guzów ślinianki przyusznej mogą być objawem chorób zapalnych mózgu - stwardnienia rozsianego - udarów mózgu - objawem przewlekłej boreliozy

28. zaburzenia smaku mogą prowadzić do wtórnych następstw: • nadużywania soli kuchennej i cukru • spadku wagi ciała • zaburzeń układu odpornościowego

29. Informacje o zaburzeniach smaku może podać sam pacjent w trakcie wywiadu lekarskiego lub podczas badania klinicznego. Podczas badania stosuje się roztwory 4 podstawowych smaków: słodkiego - roztwór glukozy słonego - soli kuchennej kwaśnego - kwasku cytrynowego gorzkiego - chininy umami - glutaminian sodu GUSTOMETRIA kolejny etap badania to podawanie wzrastających stężeń roztworów dla każdego smaku