220 likes | 399 Views
Geometryczne korelacje w nanorurkach w ę glowych – pr ą dy trwa ł e i spontaniczne. dr Magdalena Margańska Zakład Fizyki Teoretycznej, Instytut Fizyki Uniwersytet Śląski w Katowicach we współpracy z: M. Szopą, E. Zipper. Plan. Prądy trwałe – efekt Aharonova-Bohma
E N D
Geometryczne korelacje w nanorurkach węglowych – prądytrwałe i spontaniczne dr Magdalena Margańska Zakład Fizyki Teoretycznej, Instytut Fizyki Uniwersytet Śląski w Katowicach we współpracy z: M. Szopą, E. Zipper
Plan • Prądy trwałe – efekt Aharonova-Bohma • Nanorurki węglowe – relacja dyspersyjna • Prąd trwały i moment magnetyczny w nanorurkach • neutralnych • domieszkowanych • Efekty kolektywne w nanorurkach wielościennych: prąd spontaniczny • Podsumowanie
Efekt Aharonova-Bohma a prądy trwałe Zmienia to wartość dozwolonych stanów pędowych w kierunku prostopadłym do pola Każdy elektron niesie prąd dany wzorem Potencjał wektorowy modyfikuje warunki brzegowe: PRĄDY TE NIE RÓWNOWAŻĄ SIĘ WZAJEMNIE.
Prądy trwałe w pierścieniach mezoskopowych B0 B=0 W modelu swobodnych elektronów Dla nieparzystej liczby elektronów
Prądy trwałe w pierścieniach mezoskopowych B=0 B0 Dla parzystej liczby elektronów Silny prąd paramagnetyczny pojawia się gdy stany przekraczają poziom Fermiego.
nić pajęcza Nanorurki węglowe 200x
Nanorurki nieorganiczne – nowa faza materii BN MoS2, WS2
Symetryczna relacja dyspersyjna π● π○ • Cechy specjalne: • Dwa punkty Fermiego • Stożkowa w pobliżu punktów Fermiego • Głeboko wewnątrz strefy Brillouina - paraboliczna • symetryczna względem E=0
Asymetryczna relacja dyspersyjna π● π○ s ~ 0.13 - przekrycie między sąsiednimi orbitalami π w grafenie • Cechy specjalne: • Dwa punkty Fermiego • Liniowość E(k) w ich pobliżu
Nanorurki – zmiana typu przewodnictwa półprzewodnikowa metaliczna
Moment orbitalny a powierzchnia Fermiego W metalowych mezoskopowych cylindrach amplituda otrzymanego prądu trwałego zależy silnie od korelacji prądów z poszczególnych kanałów wzdłuż osi cylindra. • Dla kołowej powierzchni Fermiego – korelacje znikome, prąd słaby. • Dla spłaszczonej – korelacje silniejsze, prądy wzrastają. • Dla prostokątnej powierzchni Fermiego wszystkie prądy z jednej linii stanów są skorelowane, prąd potężnie wzmocniony. M. Stebelski et al., Eur.Phys. J. B 1 (1998) 215
Obniżony potencjał chemiczny Domieszkowanie dziurami lub elektronami zmieni geometryczną relację linii pędowych do powierzchni Fermiego. M. Kruger et al., Appl. Phys. Lett.78 (2001) 1291
Niewielkie wartości domieszkowania ( > -0.3 ) Rurka izolowana Ne = const, T = 0K, R = 10 Å
Przypadek specjalny: > - K. Sasaki et al., cond-mat/0407539
Wysokie wartości domieszkowania Rurki metaliczne armchair chiralna zygzak • Zależność od podobna dla małych domieszkowań; wyraźne różnice dla dużych • Niezwykły wzrost momentu magnetycznego dla silnie domieszkowanych zygzaków
Podatności magnetyczne nanorurek +EF -EF Nanorurki na ogół wykazują w pomiarach podatności diamagnetyzm. Jednak w polu równoległym nanorurki metaliczne wykazują prąd paramagnetyczny. Możliwość sterowania za pomocą pola magnetycznego? skala koloru: podatność różniczkowa Armchair (7,7) Zygzak (12,0) Φ/ Φ0
Prąd złapany i spontaniczny Prąd złapany Prąd spontaniczny Prądy trwałe płynące w układzie indukują pole magnetyczne, dodające się do zewnętrznego. W połączeniu z równaniem opisującym prąd trwały dostajemy układ, który może mieć rozwiązania stabilne.
Nanorurki wielościenne, skrętności warstw Możliwe chiralności warstw rurki znaleźć można z warunku na ich wzajemną odległość – powinna być podobna do tej w graficie turbostratycznym, 3.4Å.
Optymalne skrętności warstw nanorurki zygzak armchair
Prądy spontaniczne w nanorurkach wielościennych Armchair, = 0 R = 22nm L = 1000 nm 54 aktywne warstwy Zygzaki i chiralne, = - R = 22nm L = 1000 nm 18 aktywnych warstw
Podsumowanie • Przy roztropnym domieszkowaniu, znaczne wzmocnienie odpowiedzi magnetycznej rurki na skutek geometrycznej korelacji poszczególnych stanów pędowych • Możliwość sterowania charakterem przewodnictwa rurki poprzez dobór domieszkowania i wartości pola zewnętrznego • Możliwość sterowania odpowiedzią magnetyczną rurki poprzez dobór domieszkowania i wartości pola zewnętrznego • W niskich temperaturach prądy spontaniczne? Phys. Lett. A 299 (2002) Phys. Rev. B 70 (2004) Phys. Rev. B 72 (2005)