490 likes | 833 Views
UZDROWISKA POLSKI WSCHODNIEJ WOBEC WYZWAŃ ROZWOJOWYCH – NOWE TRENDY (TURYSTYKA ZRÓWNOWAŻONA). Cel i zakres. sytuacja uzdrowisk Polski Wschodniej w dobie współczesnych wyzwań, charakter turystyki zrównoważonej w uzdrowiskach, determinanty rozwoju społecznego
E N D
UZDROWISKA POLSKI WSCHODNIEJ WOBEC WYZWAŃ ROZWOJOWYCH – NOWE TRENDY (TURYSTYKA ZRÓWNOWAŻONA)
Cel i zakres • sytuacja uzdrowisk Polski Wschodniej w dobie współczesnych wyzwań, • charakter turystyki zrównoważonej w uzdrowiskach, • determinanty rozwoju społecznego i gospodarczego w uzdrowiskach, • potencjał Polski Wschodniej.
Wstęp Uzdrowiska występują we wszystkich strefach krajobrazowych Polski,najwięcej w górach i nad morzem.W bezpośrednim otoczeniu posiadają tereny o wysokich przyrodo-geograficznych wartościach, bogatych zasobach naturalnych.Wiele z nich sąsiaduje z parkami narodowymi i krajobrazowymi. Dzięki takiemu położeniuposiadają, nie tylko wartości lecznicze, ale również walory turystyczne,wypoczynkowe, krajoznawcze, kulturowe itp...
Słusznie zauważa A. Campbel, że w dzisiejszym, wysoce konkurencyjnym otoczeniu gospodarczym nie wystarczy już zadawanie pytania:„Co potrafię zrobić i sprzedać?”,lecz raczej: „Co klienci chcą kupować dziś i co będą chcieli kupować w przyszłości?”.
CZYM PRZYCIĄGNĄĆ TURYSTĘ ? • JAK ZATRZYMAĆ TURYSTĘ ? • JAK WZBOGACIĆ OFERTĘ ? aby była atrakcyjna dla kuracjusza, turysty, dla całej rodziny w różnym wieku. • JAK NAKŁONIĆ TURYSTĘ – KURACJUSZA DO DOKONANIA ZAKUPÓW / PAMIĄTEK?
Istota rozwoju zrównoważonego Zasada ekorozwoju jest zasadą konstytucyjną w Polsce, co znajduje swoje odniesienie w artykule 5 ustawy zasadniczej, przyjmując jako fundamentalne założenie, że „Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju”. oraz wymaganiami dokumentu programowego Agenda 21
Kierunki w zakresie ochrony środowiska wytycza równieżpolityka ekologicznaPolski i Unii Europejskiej. Odnoszą się one do kategorii rozwojutrwałegoizrównoważonego.Realizacją wymienionych celów objęte są wszystkie gminy w Polsce, w tym głównie obszary o unikatowych walorach przyrodniczo – leczniczych, jakimi są gminy uzdrowiskowe. Ochrona środowiska jest obowiązkiem obywateli i władz publicznych.
Turystyka zrównoważona „Istotą turystyki zrównoważonej jest zintegrowanie działalności turystycznej z celami ochrony przyrody,a takżekształtowanie nowych zachowań turystów,a przede wszystkim organizatorów ruchu turystycznego.Te postawy winny być korzystne pod względem etycznym i społecznym dla lokalnej ludności, z poszanowaniem kulturowej tożsamości”. G. Gołembski
„Istnieją poglądy, że za zrównoważony rozwój odpowiedzialność ponosi państwo, a ściślej jego organy centralne.Od nich zatem oczekuje się kompleksowych i skutecznych działań. Jest to podejście, które nie wytrzymuje konfrontacji z rzeczywistością, zwłaszcza w odniesieniu do turystyki.Bez świadomości znaczenia zrównoważonego rozwoju na szczeblu lokalnym czy regionalnym nie może być mowy o wdrożeniu tej koncepcji w życie”.
GOSPODARKA - TURYSTYKA - ŚRODOWISKO Współczesną turystykę należy ujmować w sposób holistyczny oraz interdyscyplinarny, dążąc do jejzrównoważonego rozwoju, czyli E K O T U R Y S T Y K I
Sfera społeczna 3. Sfera środowiskowa • Sfera gospodarcza 4. Ekorozwój
Działania proekologiczne w uzdrowiskach Istotnym elementem zrównoważonego rozwoju na terenie miejscowości i gmin uzdrowiskowych jest stosowanie ekologicznych, przyjaznych środowisku urządzeń, m.in.: energetycznych, transportowychoraz działań (właściwa gospodarka odpadami, gospodarka wodno-ściekowa).
Przyjazne formy turystyki W ramach turystyki zrównoważonej rozwija się następujące jej formy: • turystyka wiejska i agroturystyka, • ekoturystyka, czy eko-agroturystyka. Turystyka uzdrowiskowa posiada też charakter turystyki zrównoważonej • turystyka przyrodnicza, kulturowa itp..
Strategia Rozwoju Turystyki Opracowana przez Polską Organizację Turystyczną „Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2008 - 2015” zakłada, że działaniem priorytetowym w 2012 roku będzie właśnie gospodarka uzdrowiskowa i turystyka.
Nie wystarczy jednak posiadaćczyste środowisko przyrodnicze, dziedzictwo kulturowe i bogate zasoby leczniczych wód mineralnych
Produkt uzdrowiskowy Obecnie,opróczzakwaterowania i wyżywienia orazzabiegów o charakterze medycznym, rehabilitacyjnym, profilaktycznymistotnym elementem produktu turystyki uzdrowiskowej są A T R A K C J E: naturalne(przyrodnicze) oraz antropogeniczne(materialne i niematerialne).
Turystyka w Polsce Wschodniej Instytut Turystyki opracował dla Polskiej Organizacji TurystycznejStudium uwarunkowań atrakcyjności turystycznej Polski Wschodniej,które obejmuje zadania związane zPromowaniem zrównoważonego rozwoju turystyki.
Przedmiotem zainteresowania są przedsięwzięcia zwiększające atrakcyjność turystyczną„Ściany Wschodniej”,poprzez tworzenie produktów turystycznych charakterystycznych dla poszczególnych województw, związane z różnymi formami: turystyki aktywnej, przyrodniczej, krajoznawczej, turystyki wiejskiej, uzdrowiskowej, kulinarnej, turystyki etnicznej oraz turystyki religijnej oraz różne formy kameralnej turystyki aktywnej.
MOTYWY WYJAZDÓW Coraz częściej turyści akcentująjakość i atrakcyjność produktu turystycznego,jako istotny element wyboru miejsca wypoczynku. Aktualnie obserwowana jesttendencja do dbania o zdrowie(t. zdrowotna i uzdrowiskowa), powrotu do tradycji, ekologii i kultury ludowej (t. wiejska, kulturowa, poznawcza itp.).
Turystyka w uzdrowiskach – turystyka zdrowotna • turystyka wypoczynkowa(wyjazdy weekendowe); • wellness(zdrowy styl życia i fitness, spa); • turystyka kwalifikowana(piesza, wodna, kolarska). Ponadto • turystyka rekreacyjna i sportowa; • turystyka kulturowa i kulinarna; • odnowy biologicznej (prowadzonej praktycznie wszędzie?), zwiększające atrakcyjność pobytów w uzdrowiskach.
Trendy w turystyce uzdrowiskowej Wiążą się głównie zmotywami wyboru miejsca pobytuprzez kuracjusza i turystę. Motywom poprawy zdrowia i wypoczynku towarzysząmotywy poznawcze i edukacyjne. Jest to zwłaszcza istotne w przypadku turysty komercyjnego, dysponującego dużą ilością wolnego czasu i pieniędzy.
Trendy w turystyce uzdrowiskowej Pakiety produktowe: • uzdrowiskowo – turystyczne(zabiegi lecznicze, walory zdrowotne uzdrowisk np. parki zdrojowe); • turystyczno – uzdrowiskowe(wykorzystanie infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej); Produkty dodatkowe: • z zakresu medycyny(diagnostyka, stomatologia kosmetologia, chirurgia plastyczna); • kultury (imprezy, domy kultury i biblioteki).
Trendy w turystyce uzdrowiskowej Wiążą się niewątpliwie: • ze starzeniem się społeczeństw europejskich, • ogólnym wzrostem świadomości i chęci dbania o własne zdrowie zarówno wśród ludzi młodszych, jak i starszych oraz • ze wzrostem zamożności społeczeństw.
Wyróżnia się następujące trendy turystyki uzdrowiskowej: • edukacja prozdrowotna społeczeństwa, • profilaktyka zdrowotna, • indywidualizacja i specjalizacja produktów, • turystyka spa i wellness, • turystyka medyczna, • nawiązanie do tożsamości regionalnej, • ekologiczna polityka,
Trendy w turystyce uzdrowiskowej • wyjście poza świadczenie usług związanych tylko z lecznictwem uzdrowiskowym oraz profilaktyką (t. wypoczynkowa, biznesowa i specj.), • oferowanie szerokiego zakresu usług uzupełniających ze sfery profilaktyki zdrowotnej, turystyki i rekreacji (szlaki turystyczne i ścieżki zdrowia, boiska i sale do ćwiczeń oraz kąpieliska i baseny), • zapewnienie atrakcyjnego zaplecza kulturalnego i rozrywkowego, zadbanych obszarów zieleni.
Turystyka i uzdrowisko łączą się nierozerwalnie Poszerzenie pakietu podstawowego do pewnego stopnia leży w gestii pojedynczych usługodawców. Znaczące podniesienie atrakcyjności pakietupt. „Pobyt w uzdrowisku” powinno byćskutkiemwspółpracy wielu podmiotów z branżyuzdrowiskowej i turystycznej,a przede wszystkimwładz samorządu terytorialnego. W Polsce turystyka zdrowotna ma często charakter sezonowy (letni)
Determinanty rozwoju uzdrowisk • oferowanie atrakcyjnych, konkurencyjnych,innowacyjnych i komplementarnych produktów; • podniesienie standardu bazy usługowej(noclegowej, żywieniowej, leczniczej, kulturowej) dla osób starszych, młodych i niepełnosprawnych; • wzrost jakości świadczonych usług(profesjonalna kadra, szkolenia, języki obce); • wdrożenie systemów zarządzania jakością(normy ISO, HACCP, uzyskiwanie certyfikatów);
Determinanty rozwoju uzdrowisk • poprawa dostępności komunikacyjnej oraz kontrola natężenia ruchu turystycznego; • dbałość o jakość środowiska, stosowanie rozwiązań proekologicznych w obiektach; • współpraca samorządu lokalnego z podmiotami gospodarczymi działającymi w sferze lecznictwa uzdrowiskowego i turystyki uzdrowiskowej; • współpraca z instytucjami naukowymi; • współpraca ponadregionalna(produkty ponadregionalne i zarządzanie nimi);
Determinanty rozwoju uzdrowisk • działania marketingowe - badania potrzeb oraz zadowolenia, promocja, zarządzanie marketingowe; • systemowe regulacje prawne oraz finansowanie świadczeń zdrowotnych; • planowanie przestrzenne (prawo górnicze i geologiczne); • własna polityka podatkowa samorządów (część środków z opłaty uzdrowiskowej - na rozwój infrastruktury, modernizację obiektów uzdrowiskowych, jako zakładów pracy dla mieszkańców miasta i gminy?);
Determinanty rozwoju uzdrowisk • inicjowanie powstania gospodarstw ekoturystycznych, gospodarstw ekologicznych z certyfikatem; • współpraca z gospodarstwami agroturystycznymi; • edukacja ekologiczna i prozdrowotna mieszkańców, turystów i kuracjuszy w czasie wolnym.
UZDROWISKO JAKO OBSZAR RUCHU TURYSTYCZNEGO Integracja działań (synergia) podmiotów w miejscowości i gminie uzdrowiskowej JAKO PRODUKT TURYSTYCZNY Tematyczne trasy turystyczne eksponujące walory przyrodnicze, a zwłaszcza kulturowe (zabytki, rękodzieło ludowe), podkreślające spójność całego regionu
Bariery w rozwoju uzdrowisk Obecnie w polskich uzdrowiskach następuje: • ograniczanie ilości miejsc sanatoryjnych; • ograniczanie nakładów na lecznictwo uzdrowiskowe; • zmniejszanie dochodów gmin uzdrowiskowych; • zwiększanie bezrobocia strukturalnego w uzdrowiskach; • pauperyzacja miejscowej ludności i brak perspektyw rozwoju;
Bariery w rozwoju uzdrowisk • dekapitalizacja majątku trwałego podmiotów uzdrowiskowych niekorzystnymi rozwiązaniami podatkowymi; • ciągłe dostosowywanie polskich norm do wymogów lecznictwa uzdrowiskowego obowiązującego w krajach Unii Europejskiej; • brak dobrego prawa o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym; • brak prawno-ekonomicznego umiejscowienia lecznictwa uzdrowiskowego w systemie ochrony zdrowia;
Bariery w rozwoju uzdrowisk • brak atrakcyjnych i konkurencyjnych produktów; • mała aktywność władzy lokalnej i regionalnej; • brak wyraźnie określonej wizji uzdrowiska i gmin uzdrowiskowych w tworzeniu produktu uzdrowiskowego i turystycznego; • wolne tempo uzyskiwania przez polskie uzdrowiska międzynarodowych certyfikatów, systemów ISO, HACCP;
Bariery w rozwoju uzdrowisk • słaba dostępność obiektów uzdrowiskowych i turystycznych dla osób niepełnosprawnych; • znikome tempo procesu prywatyzacji; • słaby rozwój przedsiębiorstw usługowych sektora obsługi ruchu turystycznego; • stosunkowo niski poziom innowacyjności polskich produktów uzdrowiskowych; • brak mocnej marki polskiej turystyki uzdrowiskowej.
Ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym….wprowadza różne ograniczenia aktywnościgospodarczej dla gmin uzdrowiskowych (nakazy izakazy dla trzech stref ochronnych „A”, „B” i „C” o zróżnicowanym udziale terenów zielonych).
Aspekty - szanse Uchwalenie nowej ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych z dnia 28 lipca 2005 r. sprawiło jednak, że działalność prowadzona w uzdrowiskach, oprócz charakteru usług medycznych nabrała cech działalności turystycznej, co daje szansę na dalszy rozwój.
POTENCJAŁ POLSKI WSCHODNIEJ Województwa Polski Wschodniej zajmują powierzchnię ponad 99 tys. km kwadrat., co stanowi prawie 1/3 powierzchni kraju. Najmniejszym pod względem powierzchni jest woj. świętokrzyskie, największe natomiast województwo lubelskie i warmińsko-mazurskie. Obszar ten zamieszkuje ok. 8 mln ludności, co stanowi ponad 1/5 ludności Polski.
POTENCJAŁ POLSKI WSCHODNIEJ Województwa Polski Wschodniej należą do najcenniejszych pod względem przyrodniczym w kraju. Charakteryzują się dużą lesistością i niską emisją zanieczyszczeń pyłowych. Np. województwo podkarpackie posiada lesistość na poziomie ok. 37% i znajduje się pod tym względem na drugim miejscu w kraju.
Na terenie pięciu województw Polski Wschodniej znajduje się ponad 38% wszystkich obszarów chronionych w Polsce.Występuje tu 9 parków narodowych, 44 parki krajobrazowe, 440 rezerwatów przyrody i wiele innych form ochrony przyrody, w tym sieć Natura 2000. Region Polski Wschodniej ma bardzo dobre warunki do rozwoju wielu form turystyki, która powinna być dla tego regionu bardzo istotnym czynnikiem rozwoju.R. Chmielewski
Woj. warmińsko-mazurskie Czy miejscowości i gminy uzdrowiskowe mają być (i mogą być) siłą sprawczą rozwoju społeczno-gospodarczego regionu Polski Wschodniej? Woj. podlaskie Jak na razie dominującymi branżami w województwach Polski Wschodniej są: Woj. lubelskie Woj. świętokrzyskie Woj. podkarpackie Na podstawie Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, Warszawa 2008
Województwo lubelskie • Dominującymi branżamisą: • nauka i szkolnictwo wyższe, • branża uzdrowiskowa i turystyczna, • branże rolniczeoraz • odnawialne źródła energii.
Województwo podlaskie • W woj. podlaskimistnieje silnie • zauważalne podejście klastrowe, przez • wybór branż, jak: • mleczarska, • drzewna, maszynowai • turystyczna.
Województwo świętokrzyskie • W woj. świętokrzyskimdominują • branże związane z surowcami naturalnymi: • budownictwo i produkcja materiałów bud., • przemysł spożywczy oraz • edukacja i turystyka(głównie specjalistyczna • uzdrowiskowa, biznesowa, targowa).
Województwo warmińsko- mazurskie • W woj. warmińsko-mazurskim • wskazuje się cztery branże, tj.: • rolnictwo, • turystyka, • przemysł spożywczyoraz • meblarski.
Województwo podkarpackie • W woj. podkarpackimjako • kluczowe branże wymienia się: • przemysł lotniczy, • technologie informatyczneoraz • przemysł spożywczy i turystykę.
Podsumowanie Uzdrowiska polskie chcąc funkcjonować na rynku krajowym i zagranicznym powinny nastawić się na przygotowanie atrakcyjnej, innowacyjnej i konkurencyjnej oferty obejmującej usługi leczniczo-profilaktyczne, turystyczno-wypoczynkowe, sportowo-rekreacyjne, kulturalne itp..
Podsumowanie Nowoczesny produkt uzdrowiskowy powinien uwzględniać, m.in.: • różne scenariusze pobytów w uzdrowisku, • realizację strategii kompleksowej jakości, • badania marketingowe i marketingową koncepcję zarządzania przedsiębiorstwem uzdrowiskowym, • traktowaniem całej miejscowości uzdrowiskowej, jako swoistego produktu turystycznego.