Endurskoðun á námskrá í lífsleikni 2005 Sesselja Snævarr Fanný Gunnarsdóttir

Endurskoðun á námskrá í lífsleikni 2005Sesselja SnævarrFanný Gunnarsdóttir

Breytt námsskipan til stúdentsprófs

Endurskoðun aðalnámskráa • Við yfirferð aðalnámskrár í lífsleikni verði lögð áhersla á að: - Nýta þá reynslu sem hefur fengist - Gera lýsingar í námskrá markvissari - skipta viðfangsefnum á milli skólastiga með skýrum hætti

Starfshópur • Sesselja Snævarr, menntamálaráðuneyti, formaður • Alma Oddgeirsdóttir, lífsleiknikennari og námsráðgjafi í Menntaskólanum á Akureyri • Fanný Gunnarsdóttir, lífsleiknikennari og námsráðgjafi í Álftamýrarskóla

Vinnuferlið • Spurningalistar í grunn – og framhaldsskóla • Könnunin var þríþætt; bakgrunnsupplýsingar, fyrirkomulag kennslunnar og opnar spurningar um viðhorf til námskrár og kennslu í lífsleikni • Rýnihópar • Kennarar af báðum skólastigum og frá mismunandi skólagerðum • Fundir með sérfræðingum og hagsmunaaðilum

Grunnskólinn • Svarhlutfall 64% • Algengast er að umsjónarkennari kenni lífsleikni og nokkuð er um gestafyrirlesara • Allt skólastarf þarf að taka mið af lífsleikni og markmið lífsleikni samofið öllu skólastarfi • Skólanámskrá – bekkjarnámskrá – einstaklingsnámskrá. • Samþætting milli námsgreina • Samvinna milli bekkja, árganga, skólastiga,skóla, við grenndarsamfélagið og fleiri

Grunnskólinn • Kennsluaðferðir virðast fjölbreyttar, ferðir og ýmsar kynningar • Skólum þarf að standa til boða námskeið og fræðslufundir • Þjálfa kennara í kennslufræði greinarinnar ( t.d. í siðfræði og heimspeki ) og kynna markmið lífsleikni öðrum starfsmönnum skóla • Þjálfa nemendur í tjáningu og að koma fram • Bent var á nauðsyn þess að setja námskrá fyrir nemendur niður í 1. bekk

Svara ekki 1% Já 31% Í vinnslu 34% Já Nei Í vinnslu Svara ekki Nei 34% Grunnskólinn • Hér er spurt hvort gerð hefði verið lífsleikniáætlun eða hvort hún væri í vinnslu • Eins og sjá má er álíka hátt hlutfall á milli þeirra er svöruðu • Já – nei – í vinnslu

120 103 100 80 Umsjónarkennari bekkjarins/hópsins Sérstakur lífsleiknikennari Námsráðgjafi 60 Gestafyrirlesari í skóla Nemendur (jafningjafræðsla) Aðrir innan skólans 40 31 22 20 20 16 6 0 1 Grunnskólinn • Þegar spurt er um hver annaðist kennslu í lífsleikni kom í ljós að margir koma að kennslunni • Hafa ber í huga að unnt var að merkja við fleiri en einn möguleika í spurningunni

Grunnskólinn • Fram kom að lífsleikni • er víða samþætt öðrum námgreinum • Oftast íslensku og stærðfræði • Möguleikar á samþættingu eru víða í öllum námsgreinum

Grunnskólinn • Námsefni í lífsleikni kemur úr ýmsum áttum • Flestir nýta sér efni frá Námsgagnastofnun • ( sérstakt lífsleikninámsefni og annað efni ) og frjálsum félagasamtökum • Einnig er unnið með ýmsa fræðslubæklinga, myndbönd, efni af netinu, dagblöð og erlent námsefni

Grunnskólinn • Fjölbreytni í kennslu var sérstaklega skoðuð og oftast var merkt við „ ferðir“ en í raun var lítill munur á milli valmöguleika • Með nýrri áherslu á borgaravitund og tengslum við grenndarsamfélagið má reikna með að ýmis verkefni er tengjast sjálfboðaliðastarfi eða góðgerðarmálum fjölgi í grunnskólanum.

Grunnskólinn • Námsmat í lífsleikni er mjög mismunandi. • Sjálfsmat nemenda og ekkert námsmat eru algengustu svörin • Auk þess var nefnt jafningjamat, próf, verkefnamöppur og annað. • Hafa ber í huga að unnt var að merkja við fleiri en einn svarmöguleika • Í spurningum um viðhorf til námskrár kom fram að svarendur vildu ekki miklar breytingar

Grunnskólinn • Helstu niðurstöður úr viðhorfaspurningum • Lífsleiknin hefur náð fótfestu í skólum og almenn ánægja með greinina • Tími til lífsleiknikennslu er að flestra mati nægilegur • Skiptar skoðanir um framboð á námsefni - sérstaklega bent á skort á námsefni í vettvangsferðum og útikennslu • Lífsleikni er nauðsynleg og á að vera þverfagleg • Samstarf heimilis og skóla er mjög nauðsynlegt

Framhaldsskólinn • Svarhlutfall um 90% • Þróun í átt að sérstökum lífsleiknikennara • Töluvert um gestafyrirlesara • Samþætting við aðrar greinar er alls ekki mikil • Fram komu hugmyndir um „hlaðborð“ sem skólar geti valið af • Forvarnir og sjálfstraust verði sett í forgang • Einnig aukin áhersla á náms- og starfsfræðslu, umfjöllun um réttindi og skyldur á vinnumarkaði, ábyrgð einstaklinga í samfélaginu, stöðu minnihlutahópa og fordóma

Er í vinnslu 22% Já Nei Er í vinnslu Nei 11% Já 67% Framhaldsskólinn • Hér er spurt hvort skólinn hafi gert grein fyrir kennslu í lífsleikni í skólanámskrá • Eins og sjá má er staðan önnur en í grunnskólanum, tæplega 90% skóla svara • Já eða í vinnslu

25 23 21 20 15 14 10 7 5 4 0 Umsjónarkennari Sérstakur Námsráðgjafi Nemendur Gestafyrirlesarar lífsleiknikennari Framhaldsskólinn • Í 54% framhaldsskóla eru fagstjórar í lífsleikni • Hér kemur fram að nemendur koma að kennslunni þó í litlu mæli sé

Framhaldsskólinn • Skólarnir leita víða fanga við val á námsefni • Námsefni sem gefið er út í skólanum er oft nefnt, ásamt ýmsum fræðslubæklingum, myndböndum og efni af netinu. • Hafa ber í huga að hægt var að merkja við fleiri en einn möguleika

Framhaldsskólinn • Undantekningalítið er námsmat fastur liður í lífsleikni • Matið er með ýmsu móti en algengast er að styðjast við verkmöppur og próf

Framhaldsskólinn • Ferðir, starfskynningar og skóla- og námskynningar er snar þáttur í lífsleiknikennslunni. Auk þess er nokkuð um sjálfboða- og góðgerastarf • Mest er um samstarf á milli bekkjardeilda eða námshópa en mun minna milli árganga og á milli skóla • Helstu niðurstöður úr viðhorfaspurningum • Meirihluti skóla telur að lífsleikni hafi náð að festa rætur, njóti viðurkenningar og að nemendur séu ánægðir með greinina. • Almennt voru skólar á því að útgefið efni sé ekki fullnægjandi. • Meirihlutinn svarar því til að tími til kennslunnar sé nægilegur og að ekki sé sjálfgefið að umsjónarkennari sé best til þess fallinn að kenna lífsleikni

Framhaldsskólinn • Svarendur leggja ekki eins mikla áherslu á mikilvægi samstarfs heimilis og skóla og svarendur úr grunnskólanum. • Bent er á nauðsyn þess að stofna fagfélag og bjóða reglulega upp á endurmenntun • Styrkja sérstaklega kennara í þeim þáttum er snúa að sálarfræði og uppeldisfræði • Tryggja að þeir sem taka að sér kennsluna hafi áhuga og færni til að takast á við efnið • Í námskrá þarf að skerpa á sérstöðu greinarinnar, fækka markmiðum, koma í veg fyrir óþarfa endurtekningar og vinna að aukinni samvinnu og samstarfi við aðrar námsgreinar • Þeirri hugmynd er varpað fram að nemendur eldri en 20 ára geti valið sig frá greininni en tekið í staðinn „félagslegar“ greinar. Einnig að nemendur geti valið sitt eigið námsefni undir stjórn kennara

Fundir með rýnihópum • Nokkur áhersluatriði: • Lífsleikni standur vel í íslensku skólakerfi og njóti stuðnings foreldra • Almenn ánægja með námskrána og hugmyndafræðina sem lögð var til grundvallar • Viðhorf nemenda og foreldra hefur breyst og nú eru meiri væntingar til greinarinnar • Mikilvægt að kennarar á báðum skólastigum hittist og ræði m.a. aukna samfellu og tengsl skólastiganna • Stofna fagfélag, opna vefsvæði eða hugmyndabanka. • Ráðuneytið standi fyrir málþingi / ráðstefnu • Skólastefna og sérstaða skóla á hverjum stað skiptir höfuðmáli í útfærslu. Gildi skólans verða að vera skýr og skólastarfið taki mið af því

Fundir með rýnihópum • Að endurtaka markmið getur verið af því góða en beita þarf mismunandi nálgun eftir aldri, þroska og aðstæðum – „spírallaga“uppbygging • Áhersla á umfjöllun í námskrá um minnihlutahópa, m.a. út frá jafnrétti og félagslegri stöðu • Auka vægi neytendafræðslu og fræðslu um fjármál sem byggir á þeim markmiðum að auka meðvitund barna og unglinga sem almennir neytendur

Meginbreytingar • Sjálfsþekking • Náms- og starfsráðgjöf • Borgaravitund • Fjármálafræðsla • Grenndarsamfélag • Kynhneigð • Jafnrétti

Borgaravitund • Borgaravitund - „citizenship“ • Meginmarkmiðið er að auka færni ungs fólks og fullorðinna til að vera virkir þátttakendur í lýðræðissamfélagi • Almenn áhersla á lýðræði og borgaravitund í skólastarfi bæði hér á landi og í nágrannalöndum

Hvaða þættir felast í kennslu í borgaravitund • Að læra í lýðræði • Lýðræðislegir starfshættir í skólum • Að læra um lýðræði • Réttindi, skyldur • Grunngildi samfélagsins • virðing • umburðarlyndi • tjáning • siðgæði • lýðræðislegt samstarf • Mannréttindi

Lokamarkmið í grunnskóla • Þroski með sér borgaravitund og sé þannig fær um að vera ábyrgur þátttakandi í samfélaginu og að móta og bæta umhverfi sitt með lýðræðislegum aðferðum og umræðu

Áfangamarkmið við lok 10. bekkjar • Þekkja hugtökin borgaravitund og lýðræði og gera sér grein fyrir merkingu þeirra og gildi í samfélaginu

Dæmi um þrepamarkmið • 9. bekkur: • Geti metið hvaða skyldur og ábyrgð hann ber gagnvart samborgurum sínum og efli með sér borgaravitund • 10. bekkur: • Geri sér grein fyrir hvað felst í orðunum borgaravitund og lýðræði

LKN 103 • Nám í framhaldsskóla • Tjáning • Borgaravitund og lýðræði • Neytendafræðsla • Lífstíll • Einstaklingur og umhverfi

LKN 101, 111 og 121 • Nám í framhaldsskóla og tjáning • Borgaravitund og neytendafræðsla • Lífstíll og umhverfi

Að læra á lífið - lífsleikni í nútíð og framtíð • Lífsleikni er námsgrein sem er í þróun • Allt skólastarf er lífsleikni • Snýst um mannrækt • Að læra á lífið í margbrotnu og flóknu samfélagi

Takk fyrir og gleðilegt sumar!

Endurskoðun á námskrá í lífsleikni 2005 Sesselja Snævarr Fanný Gunnarsdóttir