Klasični Holivud (1930-50.)

1. Klasični Holivud (1930-50.)

2. Period tridesetih • 25. oktobra , 1929. godine ( „crni petak“), krah na njujorškoj berzi obeležio je početak nove svetske ekonomske krize. Gotovo čitavu deceniju depresija je dominirala socijalnim i političkim životom. Kao rezultat ekonomske nestabilnosti, jaz između bogatih i siromašnih postaje sve dublji i socijalni konflikti se intenziviraju. • Novoizabrani američki predsednik, Teodor Ruzvelt uvodi u politiku tzv. „nju dil“- novi princip -koji je pre svega forsirao liberalizaciju tržišta i socijalnu pravdu. U isto vreme u Evropi se pojavljuje fašizam. • Pored ekonomskih i socijalnih prilika, dva značajna faktora koja su izuzetno uticali na pojavu perioda tzv. „klasičnog Holivuda“ su: pojava zvuka na filmu i vertikalna integracija u filmskom biznisu.

3. Zvučni film • Mnogi teoretičari filma tvrde da, zapravo, film nikada nije bio bez zvuka. Istorijski posmatrano, još od pojave fonografa a kasnije i kinetografa, začetnici filmske industrije pokušavali su da spoje sliku i ton u jedno. Mnogobrojni filmovi bili su propraćeni nekom vrstom muzike i naracije.   • Kompanija WARNER BROTHERS, krajem dvadesetih godina (1927.), uvodi u filmsku industriju prvi zvučni film Džez pevač (The Jazz Singe) i na taj način proizvodi pravu revoluciju na tržištu. Pojava filma sa zvukom ovoj kompaniji donosi ogroman profit. • Veliki filmski trustovi odlučuju da investiraju u zvučni film, što je podrazumevalo potpunu promenu tehnike za snimanje i reprodukciju filma. Bila su to ogromna materijalna sredstva ali tržišna utakmica i oduševljenje publike pojavom zvučnog filma, primoralo je velike filmske studije da ulažu novac.

4. ..zvučni film • U periodu između 1927 - ’29. godine, Holivud je proizveo preko 300 zvučnih filmova. Potpuna integracija slike i zvuka u filmskoj industriji izvedena je do 1930. godine.   • Vertikalana integracija je druga bitna komponenta koja je uticala na holivudsku filmsku industriju. Veliki filmski trustovi zaključili su da je potrebno kontrolisati svaku pojedinačnu fazu nastanka jednog filma. Tako su velike filmske kompanije počele u potpunosti da upravljaju produkcijom (nastanak filma), distribucijom (plasiranje filma u bioskope) i emitovanjem (prikazivanje filmova u bioskopima koji su bili u vlasništvu velikih filmskih studija). • U to vreme celo američko filmsko tržište bilo je pod kontrolom osam najvećih filmskih kompanija (WARNER BROS., PARAMAUNT, 20th CENTURY FOX , MGM, RKO, UNIVERSAL, COLUMBIA , UNITED ARTISTS).  

5. …Zvučni film • 1948. godina označila je kraj monopola velikih filmskih kompanija. Nezavisni filmski producenti su se izborili u bici protiv velikih filmskih monopolista tako što je država donela odluku po kojoj su monopolisti bili prinuđeni da otvore tržište za male producente.Ova odluka kao i pojava televizije pedesetih godina, označili su kraj holivudske „zlatne ere“, period u kome je osam filmskih kompanija držalo 95 % filmske proizvodnje i oko 70% profita nastalog distribucijom i emitovanjem filmova.

6. Produkcija • Zlatne godine Holivuda obeležene su enormnom filmskom produkcijom. Velike filmske kompanije funkcionisale su kao prave fabrike. Tako je 1937.godine godišnja produkcija dosegla cifru od 500 igranih filmova (poređenja radi , do osamdesetih godina ova cifra je pala na 100 filmova godišnje).   • Glumci i glumice bili su vezani posebnim sedmogodišnjim ugovorima za filmske kompanije. To je podrazumevalo potpunu kontrolu studija nad glumcima. U tom smislu kompanije su glumcima dodeljivale uloge i u potpunosti kontrolisali njihov angažman. Tokom ere klasičnog Holivuda, svaki studio se specijalizovao za proizvodnju određene vrste filma. Takođe, svaka filmska kompanije imala je svoje velike filmske zvezde.

7. Cenzura • Period „klasičnog Holivuda“, karakteriše uvođenje stroge državne cenzure u oblast filmskog stvaralaštva. Naime, pojedine vladine strukture smatrale su da film predstavlja nisku formu zabave i da u tom smislu utiče na snižavanje morala kod širokih narodnih masa. • Kako bi izbegli posledice državne cenzure velike filmske kompanije posredstvom američke filmske organizacije ustanovili su svojevrsni vid autocenzure, propisavši putem posebnog dokumenta, šta je ono što ne može da se prikaže na filmu.

8. Cenzura • Kako u početku nije bila definisana kazna za eventualno nepoštovanje utvrđenog koda, prizori nasilja i scena koje su aludirale na seks, na oduševljenje filmske publike, i dalje su bili prisutne u filmovima. • Međutim, 1934. godine, uspostavlja se novo cenzorsko telo (Production Code Administration - PCA), koje propisuje da svako filmsko delo da bi moglo da se prikaže publici, prethodno mora da zadovolji „moralne standarde“ i u tom smislu dobije poseban pečat od strane PCA. • U suprotnom film nije mogao da se prikaže u bioskopima a studio je bio obavezan da plati 25 000 $ uvidu kazne za načinjeni prekršaj.

9. Kategorizacija • U najširem smislu žanr može biti definisan kao kategorija ili tip filma. U vreme „klasičnog Holivuda“ , u teorijskom smislu, filmski žanrovi nisu bili strogo definisani. Tek kasnije, početkom sedamdesetih, retroaktivno , u fazi temeljnijeg izučavanja filma u teoriji umetnosti, kristališu se jasni filmski žanrovi. • Postoje tri različite teorije koje se razlikuju po pitanju kriterijuma putem kojeg se određuje tip odnosno žanr klasičnog holivudskog filma. • Prva teorija zastupa stav da se podela može izvršiti po karakteristikama ikonografije prisutne u filmu, temama koje su zastupljene kao i na osnovu centralne fabule. • Drugi pristup, kao kriterijum uzima istorijski i kulturni kontekst u kome se deševa glavna radnja. • Treći, (najzastupljeniji) pristup analizira najvažnije filmske kategorije uzimajući u obzir fundamentalne promene u kulturi.

10. Kategorizacija • Filmski teoretičar Tomas Šac ( Thomas Schatz) filmove deli u dve velike ketegorije : žanrove „integracije“ i žanrove „poretka“. Mjuzikl, kao i komedija i melodrama ( mada se melodrama najčešće ne navodi kao poseban žanr) pripadaju prema Šacu žanru „integracije“ koji je karakterističan po tome što se filmovi tog tipa bave socijalnim okruženjem, društvenim kodovima i normama, kao i emocijalnim aspektom likova. Pored „integrativnih“ žanrova, postoje i žanrovi „poretka“ u koje spadaju vestern i gangsterski filmovi. • (Thomas Schatz, profesor Filmske umetnosti na Univerzitetu u Teksasu, USA)

11. Vestern • Vestern predstavljanja jedan od najstarijih filmskih kategorija. Tipična podela karaktera podrazumeva: kauboja - heroja , vlasnika ranča , šerifa, prostitutku velikog srca, vernu suprugu i lik koji je najčešće crnac. U karakterističnu ikonografiju vesterna uklapa se i veliko prostranstvo Divljeg Zapada. • Neki od najpoznatijih klasičnih vestern filmova su: • Stagecoach (1939.) • My Darling Clementine(1946.), • The Searchers – Carinici (1956.).

12. Mjuzikl • Mjuzikl je karakterističan po tome što, kao što mu i sam naziv kaže, obiluje muzičko pevačkim numerama. U kasnijoj fazi klasičnog holivudskog filma, npr. u filmovima Fred Astera i Džindžer Rodžers, javljali su sasvim opravdani razlozi koji glavnu priču pretvaraju u vokalnu scenu. • Neki od najpoznatijih mjuzikala su: • The Wizard of Oz – Čarobnjak iz Oza (1939.), • An American in Paris – Amerikanac u Parizu (1951.), • Meet me in St. Louis – Vidimo se u Sent Luisu (1944.)

13. Komedija • Komedija, je još jedan filmski žanr koji je doživeo svoju ekspanziju uvođenjem zvuka na film. Karakteristično za ovaj žanr je da se putem komičnog potencira socijalno pomirenje uz insistiranje na tezi da se klasne razlike mogu prevezići , posebno na polju emocionalnog. Neki od najpoznatijih komedija su: It Happend One Night (1934),Bringing Up Baby (1938.), Bachelor Mother (1939.), The Philadelphia Story (1940).

14. Komedija • Komedija, je još jedan filmski žanr koji je doživeo svoju ekspanziju uvođenjem zvuka na film. Karakteristično za ovaj žanr je da se putem komičnog potencira socijalno pomirenje uz insistiranje na tezi da se klasne razlike mogu prevezići , posebno na polju emocionalnog. • Neki od najpoznatijih komedija su: • It Happend One Night – Desilo se jedne noći (1934), • Bringing Up Baby - Odgajanje bebe (1938.), • Bachelor Mother – Majka Bakelor (1939.), • The Philadelphia Story – Filadelfijska priča (1940).

15. Melodrama • Melodrama predstavlja jednu od najtežih kategorija za definiciju. Melodrama se fokusira na emocionalnu krizu likova. Mnogi filmovi ovog tipa bave se naprednim idejama koje se odnose na ljubav, seksualnost, rasnu i polnu različitost. • Neke od najpoznatijih melodrama su : • Queen Christine – Kraljica Kristina (1933.), • Immitation of Life – Imitacija života (1934.), • Gone with the Wind – Prohujalo sa vihorom (1939), • Casablanca – Kazablanka (1942.)

16. Odlike narativnog stila • Priča je narativna, zasnovana na uzročno - posledičnoj vezi • Početak filma nas direktno uvodi u individualnu karakterologiju likova; predstavlja nam njihove želje i ciljeve • Centralni lik u filmu je aktivan, pozitivno motivisan • Dostizanje cilja kome teži glavni lik u filmu, najčešće je ometeno nekom komplikovanom i konfliktnom situcijom • Struktura filma može da se posmatra kroz tri faze: prva faza nas uvodi u karaktere glavnih likova i situciju u kojoj se oni nalaze, druga faza predstavlja kulminaciju događaja (najčešće kroz konflikt i probleme ), treća faza predstavlja deo filma u kome se problemi i konflikti rešavaju. • Često se uz glavnu radnju dešava paralelna radnja (najčešće u vidu romanse) • Važnu ulogu ima vizuelna sintaksa

17. Važniji filmovi klas.Holivuda • Kao najčuveniji filmovi klasičnog Holivuda navode se: Queen Christine, Gone With the Wind, Casablanca. Ipak, pored ova tri antologijska filma, klasični holivudski period obeležili su i mnogi drugi čuveni filmovi, među kojima se izdvajaju: Dracula (1930.), Frankenstein (1931.), King Kong (1932.)... • ... I’ Not Angel (1933.), It Happend One Night (1934.), Munity on the Bounty (1935.), San Francisco (1936.), The Hurricane (1937.), Snow White and Seven Dwarts (1938.), Boom Town (1940.), Seragent York (1941.), Mrs. Miniver (1942.), This is the Army (1943.), Going my Way (1944.), The Bells of St. Mary (1945), The Best Years of Our Lives (1946.), Duel in the Sun (1947.), The Red Shoes (1948.), The Outlaw (1949.), Samson and Delilah (1950.).

18. Gangsterski film • Gangsterski film postao je popularan tridesetih godina. Filmski istoričar Robert Varšov (Robert Warshow) , tvrdi da tipična formula za nastajanje gangsterskog filma sadrži sledeće elemente: siromašnog emigranta u potrazi za američkim snom ( bogatstvo, novac, status...), uspon i pad glavnog junaka su spektakularni (pad je najčešće značio nasilnu smrt u nekom od kriminalnih obračuna; ovo je bio i jedan od zahteva cenzora koji su tražili da gangsteri na kraju budu gubitnici i da se na taj način ne dozvoli promocija i podsticanje kriminala). • Neki od najpoznatijih gangsterskih filmova su: • Little Cesar – Mali Cezar (1930), • Scarface - Skarfejs, • The Shame on Nation – Sramota nacije (1932.), • The Roaring Twenties – Burne dvadesete (1939.).