Bilgisayar nedir?

1. Bilgisayar nedir? Bilgisayar, çok uzun ve karmaşık aritmetik işlemleri ve mantıksal karşılaştırmaları çok hızlı yaparak bunlardan sonuç çıkarabilen elektronik makinadır. İşleyiş Yapısı: 0 : devre açık – akım geçmiyor – yanlış 1 : devre kapalı – akım geçiyor – doğru Bilgisayar, bu yapıya göre çalışan birleşik (entegre) devrelerden meydana gelir.

2. Bugünkü anlamda ilk bilgisayar olan ENIAC 1945’te yapıldı. Kartlı sistemle çalışan bu bilgisayar 167 m2 alan kaplıyordu ve 180 kWh enerji tüketiyordu. Kişisel Bilgisayar (PC: Personal Computer) ilk kez 1981 yılında IBM firması tarafından üretildi. O günden bu yana bilgisayarlar çok hızlı bir gelişim göstererek yaşamımızın her alanına girmiştir.

3. Bilgisayar iki temel kısımda incelenebilir: • Donanım (hardware) : Bilgisayarın elektronik ve fiziksel yapısının tümüdür. • Yazılım (software) : İşletim sistemleri, programlama dilleri ve bunlarla yazılmış tüm programlardır.

4. DONANIM Donanım birimleri iki kısımda incelenebilir: Ana donanım birimleri: bunlar her bilgisayarda mutlaka vardır ve bilgisayarın çalışması için gereklidirler. . Ek donanım birimleri: bilgisayarın çalışması için zorunlu olmayan ancak bilgisayarla birlikte çok kullandığımız aygıtlardır.

5. Anakart (motherboard) Diğer parçaların tümünün kendisine bağlandığı baskılı devredir. Bilgisayar kasasının içindeki bütün birimler ve kasaya dışardan bağlanan bütün cihazlar anakarta bağlanmak zorundadır.

6. Merkezi İşlem Birimi = İşlemci(CPU : Central Processing Unit veya microprocessor) Bilgisayarın beynidir, işlemleri yapar, tüm bilgisayarı yönetir, verileri işler. (286, 386, 486, Intel Pentium1, P2, P3, P4, P5, Celeron, Core Duo, AMD, gibi marka ve modelleri vardır. )

7. Ana Bellek : RAM(Random Access Memory) CPU işlem yaparken diskten okunan bilgiler, işlenecek veriler ve işlem sonuçları önce buraya yazılır; sonra sabit diske aktarılır. Elektrik kesildiğinde buradaki bilgiler kaybolur. (kapasitesi: 256MB, 512MB, 1GB, 4GB, vs...)

8. Salt-Okunur Bellek : ROM (Read Only Memory) Elektrik olmadığında bile saklanacak temel sistem bilgileri ve bilgisayarın açılarak çalışır duruma gelmesini sağlayan programlarım yazılı olduğu çok küçük bellek. (fabrikasyon)

9. Sabit Disk Sürücüsü(HDD : Hard Disk Drive) • Bilgi, veri ve yazılımların saklandığı ikincil bellek. Temel özellikleri: • Elektrik olmadığında da içindeki bilgiler korunur. • Kapasitesi oldukça yüksektir. (40GB, 80GB, 120GB, 240GB, vs. ...) • Bilgiler üzerine tekrar tekrar yazılıp silinebilir. • Dış etkilere (manyetik alan, çizilme) karşı dayanıklıdır.

10. CD-Sürücüsü CD-ROM Drive: CD’leri okumaya yarar. CD-Writer : CD üzerine yazmaya yarar. (CD: Compact Disk; kapasitesi yaklaşık 700 – 800MB )

11. DVD-Sürücüsü DVD: Digital Versatile Disc veya Digital Video Disc Fiziksel ölçüleri CD ile aynıdır (120mm) ancak farklı bir formatı vardır ve kapasitesi çok yüksektir. DVD’leri sadece okuyan ve hem okuyan hem yazan modelleri vardır. Aynı zamanda CD-sürücüsü görevini de yaparlar. DVD-CDRW COMBO Sürücüsü : DVD Okuyucu ve CD-Writer bir arada üretilen ürünlerdir.

12. Kasa ve Güç kaynağı (Box and Power supply) Anakarta bağlı donanım birimlerinin içine konduğu metal kutuya kasa denilir. Güç kaynağı ise, prizdeki 220V AC akımı 12V DC akıma çeviren bir adaptördür. Kendi fanı ile soğutmasını yapar. Kasanın içindeki bütün birimlerin enerjisi buradan sağlanır.

13. Ekran(Monitor, Display) Ekran görüntüyü sağlayan aygıttır. Görüntü kalitesi çözünürlük (resolution) ile ifade edilir: 640 x 480 vs. Ekran büyüklüğü: 15”, 17”, vs. Monitörlerin CRT, CRT-flat, LCD gibi modelleri vardır. Ekran kartı ise CPU’dan aldığı bilgileri işleyerek ekrana gönderir, kendi belleği vardır ve görüntü bilgilerinin dönüştürülmesini sağlayan baskılı devredir. (Türleri: VGA, SVGA, vs.) CRT Monitör LCD Monitör

14. Klavye ve FareKeyboard and Mouse Klavye, bilgisayara el ile veri ve komut girişi sağlar Fare, komut girişini kolaylaştırır ve programların rahat kullanılmasına yardımcı olur. (İki veya üç tuşlu, optik, kablosuz, vb. modelleri vardır)

15. Bağlantı Noktaları (Ports) Çevre birimlerinin bilgisayara bağlandıkları yerlerdir; buradan bilgisayara veri giriş çıkışı yapılır. Türleri: seri port, paralel port ve USB port. Yeni çıkan elektronik cihazların çoğu USB girişinden bilgisayara bağlanabilmektedir. USB bağlantısından hem veri hem de enerji aktarılır. Paralel Seri USB

16. Ek donanım birimlerinin başlıcaları ise şunlardır:

17. Yazıcılar (Printers) Püskürtmeli (ink-jet) Lazer Nokta-vuruşlu (dot-matrix)

18. Plotter (Çizici) Büyük ebatta kağıtlara çizim yaptırmak için kullanılır. Çizimi kendi kalemleri ile yapmaktadır. Günümüzde büyük püskürtmeli yazıcılar bunların yerini almıştır. Ink-jet plotter

19. Tarayıcı (Scanner) Kağıt üzerindeki yazı ve resimlerin, fotokopiye benzer bir yöntemle bilgisayara aktarılmasını sağlar. (kalitesi dpi:dots per square inch ile belirlenir.)

20. Printer-Scanner-Fax Üç aygıt bir arada toplanmıştır, günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.

21. Modem (Modulator-demodulator) Bilgisayarın telefon hattı üzerinden veri alışverişi yapmasını, başka bilgisayarlara ve internete bağlanmasını sağlar. (hızına bağlı olarak birim zamanda belli miktarda veri akışı sağlar.)

22. Ethernet kartı Bilgisayarın telefon hattı dışında yerel bir ağ üzerinden başka bilgisayarlara bağlanmasını ve onlarla veri alışverişi yapmasını sağlar.

23. Disket Sürücüsü(FDD, Floppy Disk Drive) Disketten veri okumak ve diskete veri yazmak için kullanılır. (3,5” formatlanmış disket kapasitesi: 1,44MB ) Günümüzde kullanımdan kalkmak üzeredir.

24. Projeksiyon cihazları Bilgisayar ekranındaki görüntünün aynısının duvara yansıtılmasını sağlar. (Data-show cihazı, vs.)

25. Webcamera Bilgisayarın üzerine yerleştirilen küçük bir kameradır. İnternet üzerinden görüntülü görüşmelerde vb. işlerde kullanılmaktadır.

26. Harici hoparlör (External speaker) Ses ve müzik dinlemek için kullanılır.

27. Flash Bellek (Flash memory) Taşınabilir bir bellek türüdür. Çakmak büyüklüğünde bir aygıt olup USB girişinden tüm bilgisayarlara kolaylıkla bağlanabilir. Disketin yerine geçmeye başlamıştır. (kapasitesi: 128MB, 256MB, 512MB, 1GB, 2GB, 4GB vs.) Üzerindeki bilgiler yazılıp silinebilir.

28. Taşınabilir Hard Disk Taşınabilir bir bellek türüdür. Flash bellekten biraz daha büyüktür ve kapasitesi daha yüksektir. USB girişinden tüm bilgisayarlara kolaylıkla bağlanabilir. (kapasitesi: 10GB, 40GB, vs. )

29. Tape Sürücüsü Yüksek kapasiteli bir bellek türüdür. Genellikle back-up (yedekleme) için kullanılır.

30. Kesintisiz Güç Kaynağı(UPS: Uninterruptable Power Supply) Elektrik kesintilerinde belli bir süre elektrik sağlayan bir çeşit akü. Arka görünümü Ön görünümü

31. Bilgisayara içinden veya dışından bağlanarak kullanılabilen daha birçok aygıt vardır, bunlardan bazıları ise şunlardır: • Mikrofon : Sesleri bilgisayara kaydetmek için kullanılır. • Ses kartı : Harici hoparlöre veri aktarımı sağlamak ve ses kalitesini yükseltmek için kullanılır. • TV-radyo kartı : Bilgisayarla TV seyretmek ve radyo dinlemek için kullanılır. • Joystick (oyun çubuğu) : Bilgisayarda oyun oynamak için kullanılır. • Dijital Fotoğraf Makinası • Dijital Kamera • Hafıza kartları • Cep Telefonu • vb.

32. Dizüstü Bilgisayar(Laptop) Masaüstü bilgisayarın tüm özelliklerine sahip ve şarjlı pili sayesinde elektriğe bağlanmadan çalışabilen taşınabilir bilgisayar.

33. Cep Bilgisayarı (PDA) Yaklaşık 150gr. ağırlığında ve cep telefonu büyüklüğündeki bu bilgisayar da günümüzde özel amaçlar için kullanılmaktadır.

34. Kablosuz İletişim Aygıtları Blue-tooth : Veri alışverişinde, kablo iletişimini kaldırarak basitleşmeyi hedefleyen bir iletişim standartıdır. Bluetooth ile günümüzde birbirinden ayrı çalışan bilgisayar, mobil telefon, dijital fotoğraf makinesi, video kamera gibi çeşitli cihazlar, belirli bir frekans üzerinden birbirleriyle kablosuz olarak iletişim kurabilmektedir. Bu iletişim, kimi zaman sözkonusu cihazların kendi alt-parçaları arasında bile olabilir. (Örneğin; Mobil telefonun alıcı-verici kısmı ile kulaklığı veya mouse ile bilgisayarın kasası arasında. Bu teknolojiden yararlanmak için, kullanılan cihazların da Bluetooth uyumlu çiplerle donatılması gereklidir. Wireless : Aynı amaçla kullanılan fakat farklı protokoller kullanan bir yöntemdir. Günümüzde bunlara benzer yeni teknolojiler geliştirilmektedir.

35. Klavye Daktilo tuşları Fonksiyon tuşları Windows tuşları Rakamlar Diğerleri Uygulama tuşu Kürsör Kontrol Tuşları

36. Yazılım Belirli uygulamaları bilgisayarla yapabilmek için gereken programların hazırlanması ve işletim sistemlerinin düzenlenmesidir. Üç kısımda incelenebilir: • İşletim Sistemleri (Sistem yazılımları) • Uygulama yazılımları • Programlama dilleri

37. İşletim Sistemleri Uygulama yazılımları ile bilgisayar donanımı arasındaki bağlantıyı sağlayan özel yazılımlardır. Bilgisayarda programların çalıştırılmasını ve istenilen temel işlevlerin yerine getirilmesini işletim sistemi sağlar. Dosya ve dizin oluşturma, silme, kopyalama, taşıma işlemleri, disk biçimlendirilmesi (format), tarih, saat, donanım ayarları, vb. işlemler işletim sistemi tarafından gerçekleştirilir. Bilgisayarın çalışması için işletim sisteminin bilgisayara yüklü olması gerekir; işletim sistemi olmadan bilgisayar çalışmaz.

38. MS-DOSMicrosoft Disk Operating System Uzun yıllar boyunca IBM uyumlu bilgisayarlarda en yaygın kullanılan işletim sistemi idi, şu anda yerini Windows’a bıraktı. Aynı anda tek kullanıcı tarafından kullanılabilir ve sadece tek program çalıştırabilir; grafik tabanlı değildir. Bir komut satırı ( C:\> ) vardır, komut ve program isimleri buradan yazılarak çalıştırılırlar. Dosya isimleri en fazla 8 karakter, uzantıları 3 karakterden oluşur.

39. Windows ilk olarak bir uygulama yazılımı olarak çıkmıştır. Daha sonra Windows 95 ve üstü versiyonlar işletim sistemi haline gelmiştir. Şu anda dünyada en yaygın kullanılan işletim sistemidir. Grafik tabanlıdır, kullanımı oldukça kolaydır, çok sayıda programı aynı anda çalıştırabilir, birden fazla kullanıcıya olanak verir. Bilgisayarların birbirine bağlanmasına, internet bağlantısına ve multimedya’ya uygundur. Dosya adı uzunluğu sınırsızdır.

40. Linux Windows’a karşı yeni geliştirilmiş bir işletim sistemidir. Windows ’un sahip olduğu özelliklere sahiptir. Kullanımı çok kolay ve esnektir; kendi masaüstünüzü kendiniz oluşturabilirsiniz. Açık kaynaklıdır. Grafik tabanlıdır, networklere uygundur. İnternetten bedava temin edilebilir. Henüz çok yaygın hale gelmemiştir.

41. UNIX Network’lerde yaygın olarak kullanılan çok kullanıcı-çok görevli bir işletim sistemidir. Değişik CPU mimarilerini destekler, donanımdan bağımsız olarak yüksek verimlilikle makinayı kullanır. Özellikle, devlet kurumları, akademik kuruluşlar, bankalar ve büyük şirketler gibi büyük işletmelerde yaygın ve verimli olarak kullanılmaktadır.

42. Diğer bazı İşletim Sistemleri ise şunlardır: • Novell NetWare: Network’lerde kullanılan diğer bir işletim sistemidir. • WinNT: Microsoft firmasının network’ler için geliştirdiği Windows versiyonudur. • MacOS (Macintosh Operating System): Apple firmasının Macintosh bilgisayarları (IBM uyumlu olmayan ilk PC ler) için ürettiği işletim sistemidir. İlk çıktığında çok yaygın kullanılmış ancak Windows’a yenik düşmüştür. Grafik tabanlıdır, Windows’a benzer. • OS/2: IBM firması tarafından üretilmiştir. Windows’a benzer ancak çoğu yazılım buna uygun olmadığı için hiç yaygın değildir.

43. Uygulama Yazılımları Uygulama yazılımları (paket programlar) bilgisayarın istenilen amaçla kullanılabilmesini sağlarlar. Değişik versiyonları olabilir (DOS, Win, Mac, UNIX, vb.) ve değişik programlama dilleri ile yazılabilirler. • Kelime işlemciler (Word Processor): Yazı yazmak için kullanılırlar. WORD, LaTex, Win Write, MacWrite, Word Perfect, vb. • Hesap tablolama programları (spreadsheet): Satır ve sütunlarla işlem yapar, grafik çizer; istatistik, muhasebe, vs. de kullanılır. Excel, Lotus 1-2-3, Quattro Pro, vb.

44. Veritabanı programları (database): Çok sayıda benzer bilgiyi saklamak, belli şekillerde sınıflandırmak, istenen şekillerde liste hazırlamak, değişiklikleri yapmak, vs. için tek veya çok kullanıcı tarafından kullanılır. Dbase, Oracle, Paradox, vb. • Bilgisayar destekli tasarım (CAD) programları: İki ve üç boyutlu çizim ve tasarım için kullanılır. AutoCAD, DesignCAD, Catia, vb. • Grafik ve Resim yazılımları: Resim ve çizim yapmak, fotoğrafları değiştirmek, vs. için kullanılır. Adobe Photoshop, CorelDraw, Aldus Photostyler, Paint, vb. • Multimedia yazılımları: Ses, görüntü, grafik, fotoğraf, film, vs. öğelerini birarada kullanır. Eğitim, sunum, film oynatma, vs. için kullanılır. Power Point, Win Media Player, Real Player, vs.

45. Destek yazılımları: Bilgisayarı daha kolay ve verimli kullanmak, bakımını yapmak için kullanılır. Sistem Geri Yükleme, Disk Birleştiricisi, Disk Temizleme, Norton Utilities, PC-Clin, PC-Tools, Scandisk, vs. • Sıkıştırma programları: WinZip, RAR, PkZip, ARJ, vb. • Virüsler ve Anti-virüsler: Virüsler bilgisayarlara ve yazılımlara zarar vermek için yazılmış özel programlardır. Bunları tespit edip temizlemek için de anti-virüs programları geliştirilmektedir. Trend-Micro, Norton Anti-virüs, McAfee, F-Prot, Avast, vb. • Oyunlar

46. Programlama Dilleri Programlama dilleri, uygulama yazılımlarını hazırlamak için kullanılırlar. İki gruba ayrılabilir: • Makina dili: makina tarafından hiçbir değişikliğe uğratılmadan kullanılabilen diller. • Sembolik diller: Sembollerle yazılan ve bir derleyici tarafından makina diline çevrilen diller. Bunlar da iki gruptur: (a) alt düzey programlama dilleri: makina diline çok yakındır (assembler gibi); (b) üst düzey programlama dilleri: kullanıcı tarafından kolayca anlaşılıp kullanılabilen diller (Fortran, Basic, Cobol, Pascal, C, Java, Delphi, vs.)

47. İşletim Sistemi Grafik tabanlıdır, kullanımı oldukça kolaydır, çok sayıda programı aynı anda çalıştırabilir. Windows altında çalışan tüm programların ortak özellikleri ve benzer menüleri vardır. MASAÜSTÜ: Bilgisayar ilk açıldığında karşımıza gelen görüntüye masaüstü adı verilir. Masaüstünde genellikle Bilgisayarım, Belgelerim, Geri Dönüşüm Kutusu öğeleri mutlaka bulunur; bunları ve diğer öğeleri buraya ekleyebilir veya kaldırabiliriz.

49. Bilgisayarımöğesinin içinde sürücüler (A,C,D,E), yazıcılar, taşınabilir bellekler, denetim masası, çevirmeli ağ, vs. öğeler bulunur. • Belgelerim öğesinin içinde sık kullandığımız belgeler vardır. • Geri Dönüşüm Kutusu silinen dosyaların gönderildiği yerdir. • Internet Explorertarayıcı programı çalıştıran kısayol simgesidir. • GÖREV ÇUBUĞU: Ekranın en alt kısmındaki yatay menüdür. En solda Başlat menüsü bulunur. Onun sağında sık kullandığımız programların kısayol simgeleri bulunur. Açılan her pencereye ait bir simge yine burada görülür. Sağ tarafta ise saat, ses ayarı, yazıcı simgesi ve bazı program simgeleri bulunur.

50. BAŞLAT MENÜSÜ: Ekranın sol alt köşesindedir. Bu menüde genellikle bulunan öğeler şunlardır: Bilgisayarı kapat, Oturumu kapat, Çalıştır, Yardım, Bul, Ayarlar, Belgeler, Sık kullanılanlar, Programlar ve kendi eklediğimiz diğer kısayollar • Kısayol: bir programı çalıştırmak veya bir işlemi yaptırmak için çeşitli şekillerde tanımlanmış işlemlerdir. Kısayolların yöntemleri şunlardır: • Üstteki pull-down menüden [ File – Edit – View - ... ] • Klavyeden [örnek: kes (ctrl+x) – kopyala (ctrl+c) – yapıştır (ctrl+v) – kapat (alt+F4) ] • Mouse’dan [mouse’un sağ tuşunu kullanarak] • Masaüstündeki ve menülerdeki simgeleri kullanarak