BİLGİSAYAR NEDİR.?

BİLGİSAYAR NEDİR.? Bilgisayar;* Çok hızlı işlem yapma özelliği olan,* Kitaplar dolusu bilgiyi çok küçük alanlarda saklayabilen,* Sakladığı bilgilere çok hızlı ulaşabilen,* Elektronik bir makinedir.

BİLGİSAYARIN TARİHÇESİ • İnsanoğlu,M.Ö 3000 yıllarında paralı alışverişin başlaması ile sayma işlemine ihtiyaç duydu. M.Ö. 2660 yıllarında ise bu işlemlerde kullanılmak üzere Abaküs adı verilen hesaplayıcılar bulundu. • İngiliz Matematikçisi Charles Babbage 1812 yıllarında fark makinesi üzerinde çalışmaya başladı Babbage’nin yaptığı hesaplar ve çizimleri, hesap makinelerinin ve Bilgisayarın temelini oluşturduğundan ona Bilgisayarın Babası denmiştir. • Günümüzde bilgisayarlar ikili sayı sistemine göre çalışmaktadır.İkili sayı sistemi ise 1854 yılında Matematikçi George Bole tarafından bulunmuştur. • 1937 Yılında ilk defa insan müdahalesi olmaksızın çalışan MARK-1 isimli bilgisayar icat edilmiştir.Mark-1 delikli kağıt şeritle çalışan,dört işlemi yapabilen,verilen değerleri karşılaştırabilen, depoladığı bilgileri kullanabilen makineydi. • 1945 yılında tamamen elektron lambalarından oluşan ENİAC adlı bilgisayar yapılmıştır. • 1945-1959 yılları arasında ise 1. kuşak diye adlandırılan transistörlü, elektronik lambalı bilgisayarlar yapılmıştır. • 1959-1964 yılları arasında geliştirilen 2.Kuşak diye adlandırılan transistorlü bilgisayarlar yapılmıştır. • 1964-1970 yılları arasında 3. Kuşak adıyla adlandırılan entegre devreli Bilgisayarlar yapılmıştır • 1981 Yılında IBM (International Bussines Machine) firması ilk PC’yi üretti.Bu bilgisayarlar hacim olarak küçülmüş,hız,bellek ve teknik özellikleri bakımından oldukça yüksek kapasitelere ulaşmıştır.bu bilgisayarların piyasada çok satılması üzerine ,diğer rakip bilgisayar firmaları da bu bilgisayara uyumlu ve benzer ürünler imal etmeye başladılar.Şu anda IBM uyumlu tüm bilgisayarlar PC ( Personel Computer – Kişisel Bilgisayar) olarak adlandırılmaktadır.

BİLGİSAYARIN KULLANIM ALANLARI • 1-Eğitim alanı: Bilgisayar destekli eğitim öğretim,uzaktan eğitim,öğrenci ve öğretmen bilgi işleri,eğitici oyunlar. • 2-Bilim Alanı : Bilimsel araştırma ve geliştirme çalışmaları,kütüphanelerde,bilgi depolama, astronomi,fizik, vs. bilimsel araştırmalarda kullanılır. • 3-Sağlık alanı : Tıp bilimi ile ilgili çalışmalarda kullanılır. • 4-Üretim alnı : Sanayinin hemen hemen her kolu (elektronik,otomotiv,ilaç,tekstil…) Ekonomik verilerin hesaplanması,yorumlanması vs. • 5-Hizmet Alanı : Turizm,Ulaşım,Bankacılık,İletişim,Mühendislik… • 6-Savunma Alanı : Savunma sistemleri(radar,füze..),savaş araç ve gereçleri,nükleer silahların kontrolü ve uzay çalışmaları.

BİLGİSAYARIN ÇALIŞMA SİSTEMİ • Bilgisayarların markası, modeli, rengi, yapısı nasıl olursa olsun tüm bilgisayarların çalışma sistemi aynıdır. Bilgisayarlarda Öncelikle dış dünyadan bilgisayara girilen (Input) mesajlar vardır. Örneğin Hesaplatmak istediğimiz Bürüt ücret gibi. Daha sonra girilen mesajın sonuca dönüştürülebilmesi için gerekli olan çalışma süreci ( proccess) ,Örneğin Brüt ücretten düşürülmesi gereken KDV oranı, SSK oranı, Damga Vergisi vs… Çalışma süreci sonucunda bizim için önemli olan ifadeyi gözlemlediğimiz Sonuç (Output) Çıkış mantığına göre çalışmaktadır

Veri (data) : Bilgisayara dış dünyadan rasgele girdiğimiz tüm mesajlara veri denir. • Bilgi işlem : Bilgisayar girilen verilerin, kullanım amacına göre, bilgisayar yardımı ile belli bir çalışma süreci içerisinde işlenerek bilgiye dönüştürülmesi işidir.. • Bilgi : Verilerin bilgisayar yardımı ile işlendikten sonra bizim için ifade ettikleri faydaya (sonuç) verilen isimdir.

BİLGİSAYAR ÇEŞİTLERİ • Sayısal Bilgisayarlar: • Bilgisayarişlemlerin tümünün sayısal veriler üzerinden yapıldığı bilgisayarlardır. Sayısal bilgisayarlarda, Bellekte yapılan işlemlerin tamamı 0 ve 1 koduna göre işlenir. Yani dış dünyadan bilgisayara girdiğimiz A harfini bilgisayar 0;1 koduna göre algılar, ikili sayı sistemine göre işler. Sayısal bilgisayarlara Perconel Computer (PC) de denir. • Personel: Kişisel Computer:Bilgisayar • Not: Bilgisayar Labaratuarlarında kullandığımız bilgisayarlarda sayısal birebir bilgisayarlardır. Klavyeden A harfi girdiğimizde bilgisayar bunu 1 ve 0 olarak hafızaya alır. Bizim anlayacağımız dilden ekrana yansıtır. • Analog Bilgisayarlar: • Fiziksel büyüklükler üzerinde işlem yapan bilgisayarlardır. Dış dünyadan girilen mesajları birimleri ile ele alırlar. Girilen veriler üzerinde herhangi bir dönüştürme işlemi yapılmadığı için sayısal bilgisayarlara göre daha hızlı çalışırlar. Örneğin hastanelerde kalp elektrosu çeken veya hava alanlarında radar görevi yapan bilgisayarlar. • Karma Bilgisayarlar: • Analog bilgisayarlar ve Sayısal bilgisayarların aynı ortamda belli bir amaca hizmet etmesi mantığı ile oluşturulmuş bilgisayarlardır. • Örnek:Hastanelerdeki bilgisayarlar kan,şeker,vb. tahlilleri yapabildikleri gibi,hasta kayıt, muhasebe vb.. gibi işlemleri de yapabilmektedirler. Veya Tren istasyonlarındaki bilgisayar sistemleri, muhasebe, ,rota tayini vb işlemleri aynı anda yapabilirler. Hem sayma hem ölçme temeline göre çalışırlar.

BİLGİSAYARLARIN SINIFLANDIRILMASI Bilgisayarları birbirlerinden ayırt edebilmek için; • bilgisayarın işlemci kapasitesi, • bilgisayarın işlem hızı, • bilgisayarın hangi amaçla nerede kullanılacağı ve • kullanıldığı ortamda var olabilecek sorunların niteliği etkileyici faktörlerdir. Örneğin; Hava alanında kullanılan bilgisayar sistemi ile bir bankanın genel merkezinde kullanılan bilgisayarların özelliği birbirinden çok farklıdır..

Bilgisayarları genel olarak; • Büyük ve orta boy bilgisayarlar • Kişisel bilgisayarlar • Dizüstü bilgisayarlar olarak gruplandırabiliriz. • Büyük ve orta boy bilgisayarlar genelde masaüstü bilgisayar olarak kullanılır. Kullanım yerleri sabittir, sık sık yerlerini değiştiremeyiz. Bu bilgisayar birden fazla kullanıcının isteklerine cevap vermektedir, bu yüzden çok kullanıcılı sistemlerdir. Yani aynı anda bilgisayarın işlem ünitesi ve belleği birden fazla kullanıcının sorunlarını çözmeye çalışır.

BİLGİSAYARIN TEMEL PARÇALARI • Sistem birimi (Kasa,beyin) a-Tower (kule) kasa…AT (orta boy) , ATX (büyük boy ) b-Yatay kasa (monitörün altında kullanılır) c-Compakt kasa ( monitör ve kasa bir bütün olarak kullanılır,yerden tasarruf sağlanır,maliyeti yüksek olduğu için kullanımı yaygın değildir.arıza durumunda ikisi birlikte tamire götürülür.) • Ekran (Monitör) • Klavye (Keyboard) • Fare (Mouse)

- DONANIM (HARDWARE) • Bilgisayarın fiziksel yapısını oluşturan tüm parçalar donanımı ifade eder. Bilgisayarda gözle görülen ve elle tutulan her parça birer donanımdır. • Ana donamım birimleri;Bilgisayarın çalışması için çok gerekli olan zorunlu elemanlardır.Ekran (monitor), klavye (keyboard), fare (mouse), Kasa (sistem), Anakart (maindoar),Ram,CPU,Ekran kartı (monitor card), Harddisk, Disket sürücü (floppy driver) ve CD sürücü (Cd-ROM)

DONANIM ŞEMASI M.İ.B (CPU) GİRİŞ ÜNİTESİ BELLEK (MEMORY) KONTROL ÜNİTESİ A) Klavye(Keyboard) B) Fare (Mouse) C) Tarayıcı (Scanner) D) Cd-Rom Sürücü E) Dvd-Rom Driver A) RAM (Random Access Memory) B) ROM (Read Only Memory) ARİTMETİK VE MANTIK BİRİMİ ALU (Aritmetic LogicUnit) YARDIMCI BELLEK BİRİMLERİ ÇIKIŞ ÜNİTESİ A-Disket B-Disk(Hard disk) • )Ekran (Monitör) • )Yazıcı (Printer)

1. GİRİŞ ÜNİTESİ Dış dünyadan girilen mesajları, Verileri işlemek üzere belleğe ulaştıran ve bilgisayarla kullanıcı arasında iletişimi sağlayan ünitelerdir. • KLAVYE (KEYBOARD) • Temel giriş birimidir. Dış dünyadan bilgisayara bilgi girişi yapmamızı sağlar. Tuşların dizilişine göre Q ve F klavye , tuş sayısına göre 101-105 tuşlu klavye olarak sınıflandırılır. • F Klavye : Daktilo harflerinin diziliminde Türkçe karakterler kullanılmıştır ve Türk alfabesine uygundur. • Q Klavye : İngiliz alfabesine göre üretilmiş olan klavyelerdir. • Tuş diziliminde Alfabetik tuşların ilk başlangıç harfi Q ise Q klavye, F ise F klavye olarak adlandırılır.

KLAVYEDEKİ TUŞLARIN SINIFLANDIRILMASI; • I-Fonksiyon tuşları : F1’den -F12’ye kadar dizilmiş olan tuş grubudur. Klavyenin üst sırasında bulunur. Bu tuşların standart bir görevi yoktur. Kullanıldıkları programa göre işlevleri değişir.( F1 fonksiyon tuşu Windows işletim sisteminde yardım penceresini karşımıza getirirken, farklı bir işletim sisteminde örneğin muhasebe programında iken F1 fonsiyon tuşuna basıldığında hesap makinesi karşımıza gelir.) • II-Sayısal tuşlar : 0-9’a kadar rakamların olduğu tuş grubudur. Klavyede 2 adet sayısal tuş grubu vardır. Birinci grup daktilo tuşlarının üzerinde dizilmiş olan gruptur. İkinci grup ise klavyenin Sağ tarafında bulunur. Klavyenin sağında bulunan rakamları kullanabilmemiz için Num Lock ışığının yanması gerekir. • III-Daktilo tuşları : A-Z arasındaki harfler ve noktalama işaretlerinin oluşturduğu tuş grubudur. • IV-Özel Tuşlar :Klavyede bulunan özel tuşların bazılarının tek başına bir görevi varken (enter, tab, esc vs.) bazıları yalnız başına kullanılmaz,diğer tuşlarla birlikte kombine kullanılır (ctrl + Alt, Alt + Esc vs.) ve tanımları aşağıda verilmiştir.

FARE (MOUSE) :Üzerinde bulunan tuşlar yardımıyla kullandığımız programa göre seçim yapmaya, programı çalıştırmaya, klasör ve simgeleri açmaya yarar. Standart farelerde iki tuş bulunmaktadır.Farelerin üzerinde bulunan kaydırma tekerleği (scrollıng) ile sayfalar ve dökümanlar arasında gezinti yapmak kolaylaşmıştır. Fareler hareketlerini alt kısımlarında bulunan top yardımıyla algılarlar,bu top’un dez avantajı tozlanarak hareketi algılaması zorlaşır. • a-Trackball : Cihaz üzerindeki top doğrudan parmakla veya avuç içiyle yönlendirilir. • b-Touch Pad : Taşınabilir bilgisayar ve bazı modern klavyelerde bulunur. Toch Pad üzerinde parmak gezdirildiğinde ekrandaki küçük ok parmağın hareketine göre yer değiştirir. • c-Optik fareler : Normal fare gibi işlev görürler ancak altlarında fare topu yerine küçük bir ışık ve kamera sistemi bulunur.Klasik farelerde bulunan toz problemi optik farede görülmez. • d-Kablosuz Fareler : Bu farelerin PC ile iletişimi küçük bir alıcı yardımıyla gerçekleşir Bu sayede kullanıcıya daha fazla hareket özgürlüğü sunulmuş olur.Bağlantı şekilleri genellikle radyo dalgaları ile veya kızılötesi ışınlar yardımıyla gerçekleşir.

TARAYICI (SCANNER): • Tarayıcılar,Resimleri veya yazıları bilgisayar formatına dönüştürerek dijital olarak kaydetme imkanı tanımaktadırlar. Taramanın daha iyi yapılabilmesi için, taranacak nesne, bir ışık kaynağı ile aydınlatılır.Tarama yapabilmemiz için sadece tarayıcıya saip olmamız yeterli değildir, tarayıcı ile birlikte verilen yazılımını (programı) bilgisayarımıza yüklememiz gerekmektedir • Tarayıcı satın alırken cihazın resim çözünürlük kapasitesine dikkat ederek almamız gerekmektedir. Dpi: ( dots per inch) bir inch başına kaç noktanın düştüğünü belirtir. Çözünürlük sayıları ne kadar yüksek ise tarayıcı da o kadar iyi çalışır.Tarayıcılarda ortalama modeller 600X1200 dpi’lik görüntü ve 16 milyonluk renk çözünürlüğünü destekler. • Tarayıcılar El tarayıcısı ve Düz (flatbed)tarayıcı olarak iki kategoriye ayrılır.

MULTIMEDIA BİLGİSAYAR bir takım özel aksesuarlarla donatılmış bilgisayarlara verilen isimdir. Bu aksesuarlar; CD-Rom Okuyucu (sürücü) ,ses kartı, hoparlör, mikrofon, oyun çubuğu (joystick) gibi eklentilerdir. (multimedia = çoklu - ortam) • STANDART BİLGİSAYAR Bir disket sürücü ve harddiskten oluşan bilgisayarlara denir.

HOPARLÖR: Cd-Rom ve bilgisayarımızdan gelen sesleri dinlememize yarıyan bilgisayar donanımıdır. Ses kartı ile seslerin dinlenebilmesi için hoparlör olması gerekmektedir. • MİCROFON: Kasa üzerine takılan bir mikrofon ile bilgisayarımıza ses kaydı yapabiliriz. Ayrıca bu sesle birlikte arka fonda bir müzik yayını (Cd’den veya başka yoldan) alarak efektler verebilmektedir. Ayrıca birleştirme ile seslerin montajı da yapılabilmektedir. Bu işlem için ses kartı ile birlikte verilen program kullanılır.

CD-ROM SÜRÜCÜ (CD-ROM DRIVER): • Ses ve Görüntü CD’lerinin veya bilgisayar verisi içeren CD-ROM’ların okunabilmesini sağlayan sürücüye denir. Disket sürücüler gibi kasa üzerine monte edilirler. CD’ler CD-Rom sürücü ile sadece okunabilir, üzerlerine veri kaydedilemez.CD’ler içindeki veriler Cd-Rom ile okunabildiği gibi aynı zamanda sabit diske yüklenebilirler. Günümüzde CD sürücüler son olarak 52 hız ve yukarı hız kapasitesinde üretilmektedir. (50x,52x şeklinde gösterilirler) Bu hızlar CD sürücü üzerindeki veriye ulaşma hızıdır. 52X ‘ın altında okuma kapasitesi olan CD-Rom sürücülerle de CD okunur,sadece CD’nin içindeki veriye ulaşma hızı azalmış olur. Cd-Rom sürücü, multimedya bilgisayarın temel unsurudur. Farklı hızlarda dahili ve harici olarak kullanılabilen modelleri vardır. • CD : Compact Disk teriminin kısaltmasıdır.Bildiğimiz ses ve müzik CD’leridir.CD’lere 650-850 MB büyülüğünde veri-program yüklenebilir. Cd’ler ayrıca önemli verilerin yedeklenmesi amacıyla da kullanılmaktadır. • CD-Rom : İngilizce “Compact Disk – Read Only Memory” kelimelerinin baş harfinden oluşan bu kısaltma, üzerinde bilgisayar verisi taşıyan Cd’lere verilen ortak isimdir. Cd-Rom’lar üzerinde veriler hazır halde gelirler ve hiçbir şekilde silinemezler. Aynı şekilde Cd-Rom üzerine daha fazla veri yazmak da mümkün değildir. • CD-R (recordable) : CD-R başlangıçta üzerinde hiçbir veri bulunmayan ve yazılmaya hazır bir CD’dir. Özel CD yazıcı aygıtlar sayesinde CD-R’lar üzerine veri aktarılabilir, bu işlem için lazer ışınları kullanılır. CD-R üzerine yazılan veriler, daha sonra silinemez ya da değiştirilemez. • CD-RW (re-wrıtable) : Genel olarak CD-R ile aynı özelliklere saip bir yazılabilir CD tipidir. Aralarındaki fark ise CD-RW üzerine yazılan verilerin silinebilmesi ve yerine başka verilerin yazılabilmesidir. Cd-Rw üzerine yaklaşık 1000 kez veri kopyalanabilir. • CD’lere herhangi bir programı kaydetmek için CD KAYDEDİCİ (COMPACT DISK WRITER) CD-W kullanılır

SES KARTI: Müzik dinlemek, ses kaydı yapmak ve programların orijinal seslerini duymak için ses kartı gereklidir. Kişisel bilgisayarlar bip sesi ve basit melodileri çalabilirler, daha farklı sesleri elde etmek ve CD kullanarak müzik vs dinlemek için veya programları kullanırken orijinal seslerini alabilmek için ses kartı takılmalıdır. Ses kartı 128 bit (creative tavsiye edilir) ve üzerinde olmalıdır. • Bilgisayar satın alınırken özellikle istenmelidir. Yeni nesil anakartlar üzerinde entegre bir ses işlemcisine yer verilmiştir, bu tip bir anakart kullanılırsa ekstra ses kartına ihtiyaç kalmaz.

DVD-ROM SÜRÜCÜ (DVD-ROM DRİVER) • CD-ROM’lara göre çok daha fazla kapasitede veri depolayabilen DVD’lerın okunmasını sağlayan sürücülere verilen isimdir. DVD sürücüler standart Cd-Rom cihazlarına benzerler. Dvd Sürücüler aynı zamanda CD’leri de okuyabilme yeteneğine sahiptirler. DVD-Rom ,CD-ROM’a göre daha yüksek ses ve görüntü kalitesi sağlar. • DVD-ROM ( Digital Versatile Disc) her ne kadar normal bir CD’ye benzese de yaklaşık 4,7 GB - 17 GigaByte (yaklaşık 26 standar CD kapasitesi) kadar veri saklayabilirler. Bu nedenle çok büyük yer kaplayan kaliteli video görüntüleri DVD’ler üzerinde saklanır.DVD-ROM’ların hızları 16X gibi sayılarla ifade edilir. • Dvd-Rom : İçerisinde; Bilgisayar verilerinin ve programlarının depolandığı Dvd türüdür. • Dvd-Video : İçerisinde; Videoların, Filmlerin depolandığı Dvd türüdür. • Dvd-Audio : İçerisinde; Seslerin, müziklerin depolandığı Dvd türüdür.

ANA KART (MAİNBOARD) • Bilgisayar kasası içerisinde sabit olarak yerleştirilmiş,üzerinde sayısız elektronik parça bulunan bir plakadır. Anakart üzerinde Merkezi İşlemci, hafıza ve ek aygıt bağlantıları için çeşitli bağlantı noktaları yer almaktadır. • Anakartlar için önemli olan noktalardan bir tanesi, üzerinde bulunan Chipset denilen parçalardır. Chipset; Anakartın üzerine takılan parçalar arasındaki veri alışverişini düzenleyen parçaladır.

CPU (Central Processing Unit) • MİB (Merkezi İşlem Birimi) • Bilgisayarın beyni olarak nitelendirilir. Bilgisayarımızın gücü ve yetenekleri çoğu durumda işlemcinin yetenek ve hızına bağlıdır. İşlemci ne kadar hızlı olursa bilgisayarımız da aynı oranda hızlı olacaktır. • Bilgisayarların birbirinden ayırt edilmesini sağlar. Bilgisayarın işlen hızını belirtir. Bilgisayarların merkezi işlem ünitesidir Tüm bilgisayar bileşenlerinin işlevlerini yönetir. Mikro İşleyici de denir. Bilgisayarların birbirinden ayırt edilmesini sağlar. Mikro İşleyici üzerinde bilgilerin belleğe gönderilip geri alınmasını sağlayan veri yolları vardır. • İşlemciler ve işlem hızı çok önemlidir. • Veri yolları ne kadar fazla ise işlem hızı o kadar yüksektir. CPU verileri veri yolu üzerinde işledikten sonra ana belleğe yollar (ram bellek). İstenildiğinde işlenen veri sonuçları çıkış birimlerine (ekran,yazıcı) gönderilir. • Bilgisayarın hız birimi MHZ (MegaHertZ)’dır.

CPU’lar 2 Bölümde incelenir. • - Kontrol Ünitesi: • Verinin bilgisayarda işlenip işlenmeyeceğine karar verir. İşlenmez onayı alan veri hata mesajı olarak kullanıcıya iletilir. • Aritmetik ve Mantık Birimi (ALU= Aritmetic Logic Unit): • Verinin bilgiye dönüşümünde gerekli olan matematiksel ve mantıksal işlemlerin yapıldığı ve verinin bilgiye dönüştüğü birimdir.

BELLEK (MEMORY) • Genellikle, etkinleştirme için elektrik gücüne bağımlı olan işlemciye doğrudan bağlı hızlı yarı iletken depolama işlemini yapan Bellek, genellikle, elektriğe bağlı olmayan bilgisayar depolama birimlerinden (örneğin sabit sürücüler, disketler ve CD-ROM’lar) farklıdır ve dolayısıyla verileri tutmak için daha kalıcı bir yoldur. Bilgisayarda işlenecek verilerin ve programların saklandığı ünitedir

A-RAM (Random Access Memory): • Bilgisayar veya başka aygıtlar tarafından okunabilen veya yazılabilen bellektir. RAM’de depolanan bilgiler, bilgisayar kapatıldığında kaybolur. • İşletim sisteminin ve programların çalışmasını sağlayan , yeniden yazılabilir belleğe verilen isimdir. Hem okunur hem yazılır .Çalıştırılacak programlar ve veriler önce bu belleğe yazılır. “Kaydet” komutuna tıklandığında buradan belirtilen konuma kaydedilmiş olur. Bu belleğe “ANA BELLEK” de denir. RAM merkezi işlemci veya ek kartların ihtiyaç duyacağı program ve verileri saklar. Ram belleğin kapasitesi bilgisayarın bellek kapasitesini verir. Elektrik kesildiğinde bu bellekteki veriler silinir. Bellek ölçü birimi MG (Mega Byte)’dır. • Ram Bellek Kapasiteleri • 4 MB (RAM) 32 MB (RAM) 256 MB (RAM) • 8 MB (RAM) 64 MB (RAM) 512 MB (RAM) • 16 MB (RAM) 128 MB (RAM) • RAM’in 128, 256 veya 512 MegaByte olması bilgisayarın hızını arttırsa da bilgisayarın performansını tek başına RAM belirlemez. Bunun yanında CPU, Ana Kart, Sabit Disk, Ekran Kartı gibi diğer etkenler de önemlidir. • Günümüzde Üç’lü RAM kullanılmaktadır. Bunlar SD-Ram, DDR-Ram ve RD-Ram’dır. • SD-Ram’lar artık yavaş yavaş kullanımdan kalkmakta ve yerini DDR-Ram’lara bırakmaktadırlar. • RD-Ram ise özel Chipsetli Anakart gerektirdiği ve fiyatlarının yüksek olmasından dolayı pek tercih edilmemektedir.

B-ROM (Read Only Memory): • Elektriğin kesilmesi durumunda veya bilgisayarın kapatılması durumunda kaybolmayacak sistem bilgileri BIOS(Bilgisayarın açılarak çalışır duruma gelmesini sağlayan) küçük bir kontrol programı bu bellek çipinbe yerleştirilmiştir. Yalnızca okunabilir bellektir • Üretim süreci boyunca kodun veya verilerin kalıcı olarak yüklendiği yarı iletken devre. ROM, okunabilen ancak değiştirilemeyen yönergeleri veya verileri içerir. • Bilgisayar açıldığında ekranda oluşan ilk görüntüler ve işletim sisteminin ekrana yüklenmesiyle ilgili programlar rom belleğin içinde bulunurlar. Rom bellek bilgisayarda oluşabilecek herhangi bir arızayı kullanıcıya bildirir. Bilgisayara bağlı birimler üzerinde denetim sağlar. Rom bellek kullanıcılar tarafından değiştirilemez. Elektrik kesintisinden bu bellekteki bilgiler etkilenmez. Rom belleğin programcılar tarafından değiştirilebilir türleri de vardır. Bunlar Prom ve Eprom’dur.

ÇIKIŞ ÜNİTELERİ • Verinin işlenmesi sonucu elde edilen bilgilerin çıktılarının alındığı ünitedir. • EKRAN (Monitör): • Bilgisayarın bilgilerinin görüntülendiği donanım elemanıdır. Makine içine yerleştirilmiş uygun bir kart tarafından ( ekran kartı) yönetilir. Az ya da fazla renkli olması ve görüntülerin az ya da çok detaylı olmasıiçin faklı şekillerde ayarlanabilir. Giriş birimlerinden yapılan işlemlerin ilk olarak görüntülendiği birimdir. Ekranlar renkli ve siyah beyaz olarak sınıflandırılabilir. Ekranda görüntüler PIXEL adı verilen noktaların bir araya gelmesiyle oluşur. Bu nedenle Pixel sayısı ne kadar fazla ise görüntü o kadar nettir. • Ekran çözünürlüğü, ekranda görüntülenen pixel sayısını belirtmek için kullanılan değerdir. Monitör ne kadar büyükse , görüntüleyebileceği pixel sayısı da o kadar artar. Dolayısıyla görüntü kalitesi de genellikle yüksek olur.

Bir monitörün büyüklüğü ekranın iki çapraz köşesi arasındaki mesafe ile belirtilir. Bu mesafe , inch değeri kullanılarak ölçülür. Farklı kalite ve boyutlarda ekran vardır.14 inch , 15 inch , 17 inch(14", 15" ,16", 21", 29" ) • İnch: İngiliz ölçü birimi • 1 inch=2.54 cm • CRT Monitörler: .(Cathoad Ray Tube) • Çalışma prensibi standart televizyonlarda olduğu gibidir. İçerisinde Katot tüpü bulunduğu için fazla yer kaplamaktadır. • LCD Monitörler: (Liquid Crystal Display). • Daha kaliteli görüntü sağlarlar ve daha az yer kaplarlar.Likit kristal teknolojisiyle üretilmişlerdir. • Ekran Kartı: • Ekran kartı, bilgisayar bilgilerini görünebilir harf, sayı veya resme çeviren kendi işlemcisine sahiptir. Bu işlemci özellikle grafik uygulamalarında , oyunlarda merkezi işlem biriminin hız yükünü azaltarak bilgisayarın hızında belirgin bir artış sağlar.

YAZICI (Printer): • Bilgilerin kağıda aktarılmasını sağlayan birimlerdir. Yazıcıların sınıflandırılması şu şekildedir; • Nokta vuruşlu yazıcılar • Püskürtmeli yazıcılar (Kartuşlu yazıcılar) • Laser yazıcılar • Yazıcının hız birimi=CPS(Character Per Sconds)

Nokta Vuruşlu Yazıcılar: • İşyerlerinde sürekli form kullanılması gerekiyorsa nokta vuruşlu yazıcılar kullanılmaktadır. Nokta vuruşlu yazıcılar birden fazla kopyalı kağıtlara da baskı yapabildiği için ağırlıklı olarak muhasebe bölümlerinde (fatura kesmek,irsaliye kesmek),devlet dairelerinde kullanılmaktadır. Kullanımı diğer yazıcılara göre daha seslidir.Diğer yazıcılardan daha hesaplıdır.

Mürekkep püskürtmeli yazıcılar: • Mürekkep püskürtmeli yazıcılar siyah/beyaz ve renkli fotoğraf kalitesinde çıktı alabildikleri için evlerde ve işyerlerinde kullanıma uygundur. Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda birinde siyah boya bulunan,diğerinde ise içinde üç renk boya bulunan iki adet kartuş mevcuttur. • Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda önemli olan noktalar; baskı kalitesi, siyah/beyaz ve renkli baskı hızları ve aylık baskı kapasitesidir.

Lazer yazıcılar: • Hızlı,kaliteli ve fazla sayıda çıktı alınmasını sağlayan yazıcılardır. Lazer yazıcılarda bilgileri kağıt üzerine aktarmak için Toner kullanılır. Tonerin içinde bulunan toz şeklindeki boya, kağıdın üzerine aktarılır.Lazer yazıcılarda önemli olan baskı kalitesi, baskı hızı ve baskı çözünürlüğüdür. Lazer yazıcıların baskı kalitesi Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda olduğu gibi inç başına düşen nokta ile ölçülür.

BELLEK ÖLÇÜ BİRİMLERİ • Bilgisayarın belleği sınırını belirtmek için bellek ölçü birimleri kullanılır. • BİT VE BYTE KAVRAMLARI • BİT (Binary Digit): En küçük bilgi birimidir. İkili sayı sistemi anlamına gelen binary digit kelimelerinin ilk ve son harflerinin birleştirilmesinden oluşur. Bit tek başına bir anlam ifade etmez. 0 ve 1 rakamlarının her birine BİT denir. • BYTE: 8 adet 0 ve 1’in (8 adet bitin) yan yana gelmesiyle 1 byte oluşur. Bir byte bilgisayarın belleğinde bir karakter yer kaplamaktadır. ( harf,rakam, noktalama işaretleri vs.) • 8 Bit’in 256 değişik kombinasyonu vardır. Buda 256 karakter demektir.256 sayısı İngiliz alfabesindeki tüm harf,sayı,işaret ve özel karakterlerin sayısıdır.1 harf, 1 rakam 1 özel işaret bilgisayarın belleğinde 1 byte’lık yer kaplar.

KAPASİTE BİRİMLERİ • 8 BİT 1 BYTE • 1024 BYTE 1 KB (Kilo Byte) • 1024 KB 1 MB (Mega Byte) • 1024 MB 1 GB (Giga Byte) • 1024 GB 1 TB (Tera Byte)

Bir disketin kapasitesi nedir ( disketin içine kaç edet A harfi yazarız): • 1,44 MB *1000=1 440 KB • 1 440 KB *1000=1 440 000 byte • Bir CD’nin kapasitesi nedir (CD’nin içine kaç edet A harfi yazarız): • 850 MB *1000 =850 000 KB • 850 000 KB *1000 =850 000 000 byte • Bir hartdisk’in kapasitesi nedir (hartdisk’in içine kaç edet A harfi yazarız): • 80 GB * 1000 = 80 000 MB • 80 MB * 1000 =80 000 000KB • 80 000 000 KB *1000 =80 000 000 000 byte

DİSKET: • Yeniden kullanılabilir manyetik bir depolama ortamıdır. Günümüzde kullanılan disketler 1,44 MB veri tutabilen 3.5-inçlik mikro disketlerdir. İlk çeşitlerinin esnek plastik kaplar içinde olması nedeniyle, floppy disk olarak da adlandırılmaktadır. Hem giriş hem çıkış birimidir. Üzerine kayıt edilen bilgiler disket okuyucu tarafından belleğe aktarılıp çalıştırılır. Disket takılan yere disket sürücü (flopy disk driver) denir.

Disketler sürücüye yerleştirilip üzerinde işlem yapılmaya başlandığında, disketin oynar başlığı açılır ve okuma-yazma kafaları plak üzerinde hareket eder. Bu esnada sürücünün ışığı yanar. Sürücünün ışığı yanıkken kesinlikle sürücüye disket takmayınız ve çıkarmayınız. Disketler adını içindeki plak çapından alırlar. Yani plağın çapı 3.5 inch veya 5.25 inch olabilir.

WRİTE PROTECT (YAZMA KORUMA ÇENTİĞİ) • Disket biçimlendikten sonra iz ve sektörlere ayrılır. Disketler taşınabilir birimlerdir. • Disketlerin alt kısımlarında bir çentik bulunur. Bu çentik disketteki bilgileri silme ve değişmeye karşı korur. Bu çentiğin adı WRITE PROTECT(Yazma Koruma)'tir. Protect açık iken disket korumalıdır. Kapalı iken ise disketten silme ve değiştirme yapılabilir. • Zıp Driver : • Görüntüsü disket gibidir, disketten farkı kapasitesi 100 MB – 250 MB arasındadır.

Disket Kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? • Disketleri mıknatıslı ve manyetik alanlara (Telefon,tv,radyo,bilgisayar ) yaklaştırmayınız. • Disketi zedeleyici kitap vs. nesnelerin altına veya arasına koymayınız • Etiketi yapıştırdıktan sonra yazı yazmayınız. Yazmak istediğiniz yazıyı etiketi yapıştırmadan önce yazınız. • Disket sürücünün ışığı yanarken okuma-yazma kafaları disket üzerinde işlem yapmaktadır. Bu esnada sürücüye disket takmayınız, çıkarmayınız • Disketinizi toz ve ıslanmaya karşı koruyunuz • Disketin bozulabileceğini unutmayıp önemli bilgilerinizin bir kopyasını daha alınız

DİSK (Harddisk–Sabit disk): • Bir bilgisayara bağlı olan bir depolama aygıtıdır. Okuma / yazma kafalarıyla verilerin üzerine manyetik olarak kaydedilebildiği bir malzemeyle kaplanmış bir veya daha çok sabit plaka içeren ve sabit disk sürücüsü olarak da adlandırılan aygıttır. Sabit disk, kafanın plaka yüzeyinden on milyonda bir inçten 25 milyonda bir inçe kadar olan bir uzaklıkta hareket etmesini sağlayan koruyucu kapalı bir kasada bulunur. Verilerin depolanması ve verilere erişim diskete göre çok daha hızlıdır. • Sabit diskler disketlere oranla daha çok bilgi depolayabilirler hızları disketlerin çalışma hızından yüksektir(7200 RPM-devir/ Dk.). Hem giriş hem çıkış birimidir. Harddisk Kapasiteleri 1 GB, 2.1GB, 2.6GB, 3GB, 4GB, 5GB, 6GB,30GB, 40GB, 180GB, 200GB.........vs

Aşağıda disket ve harddisk kapasitelerinin Byte'a dönüştürülmüş örneği vardır. • Disket Kapasitesi:1.44 MB 1.440.000 Byte • Hard disk Kapasitesi:80 GB 80.000.000.000 Byte

YAZILIM (SOFTWARE) • Bilgisayarı çalıştırmaya yarayan, fiziksel kısım dışında kalan her şey yazılım kavramı içindedir. Yazılım, belirli uygulamaları bilgisayardan yapabilmek için gereken programların hazırlanması, işletim düzenlemelerinin yapılmasıdır. • Kısaca yazılım, bilgi işlenmesini sağlayan yöntemler topluluğudur. Yazılım iki unsurdan oluşmaktadır. Program ve veri (data) Program bilgisayara bir iş yaptırabilmek için yazılmış komutlar dizisidir. En çok kullanılan programlama dilleri; BASIC, COBOL, C, DELPHI, FORTRAN, PASCAL

DOSYA (File-Kütük-Program) KAVRAMI • Dosya bilgisayara bir iş yaptırmak için oluşturulmuş programlar topluluğudur.; Belirli bir amaca yönelik olarak yazılmış, bilgisayarda yerine getirilmesi istenilen sıralı işlemler için komut ve işlem adımlarının tümüne program denir.. Dosyalar adı ve uzantısı(soyadı) ile birlikte tanımlanır. Adı ve soyadı arasında boşluk bırakılmadan nokta (.) konur. Dosyaların uzantıları dosya tipi hakkında bilgi verir. • Her dosyanın 1 karakterlik de olsa bir adı olmalıdır. Uzantısı olmak zorunda değildir. Windows ‘ta dosya adı maksimum 256 karaktere kadar olabilir. • Dosya Adı Uzantısı ******** *** • Dosyalar birleşerek programları oluşturur.

Dosya Özellikleri: • Dosyalara verilen özellikler yanında bulunan harflerden de anlaşılabilir. • Bir dosyaya Arşiv özelliği verildiyse A (Archive) harfi ile belirtilir. Bu dosyanın listelenmiş olduğunu belirtir. Tüm dosyaların arşiv özelliği vardır. • Bir dosyaya Sistem özelliği verildiyse S (System) harfi ile belirtilir. Bu dosyanın sistem dosyası olduğunu belirtir. • Bir dosyaya Yalnızokunabilirlik özelliği verildiyse R (Read) harfi ile belirtilir. Bu dosyanın yalnızca okunabilirlik özelliği olduğunu belirtir. • Bir dosyaya Gizlilik özelliği verildiyse H (Hidden) harfi ile belirtilir. Bu dosyanın gizli dosya olduğunu belirtir.Gizli dosyalar kopyalanıp taşınamazlar, silinemezler.

Bazı Dosya Uzantıları ve Açıklaması • BAS Basic programlama dili kaynak dosyası • SYS (SYSTEM) Sistem Dosyası • BAK (BACKUP) Yedeklenmiş dosya • HLP (HELP) Yardım dosyası • COM COMPILER (Derlenmiş makine diline çevrilmiş dosya) • EXE EXECUTE (Derlenmiş makine diline çevrilmiş dosya) • BAT BATCHFİLE (Otomatik çalışır dosya) • XLS Excel programında oluşmuş dosya • DOC Word programında oluşturulmuş metin dosyası • COB Cobol programlama dili kaynak dosyası • TXT (TEXT) Metin dosyası • BMP………………….Paint programında oluşturulmuş resim dosyası • WAV…………………Ses dosyası

DİZİN, KLASÖR KAVRAMI • Dosyaların anlamlı ve sınıflandırılmış bir biçimde yerleştirilmelerini sağlayan bir bölümlemedir. Klasör, programlar ve dosyalar için bir kapsayıcıdır ve ekranda bir dosya klasörünün grafik resmi (simgesi) olarak görüntülenir. Klasör, bir diskteki program ve belgelerin düzenlenmesine yönelik bir araçtır ve hem dosyalar hem de ek klasörler içerebilir. • Klasörler programlara ulaşım ve kullanım kolaylığı sağlar. Klasörlerin uzantıları olmaz.Klasörler olmasaydı programlar birbirine karışacak ve içinden çıkılmaz bir hale gelecekti. Örneğin DOS ve Windows 2002 programlarının dosyalarını bir yere topluca karışık koyduğumuzu düşünelim. Windows 2002 Dosyalarını kopyalamak ya da silmek için dosyaları birbirinden ayırmak zaman alıcı ve zordur. Ancak her biri için ayrı Klasörler (çekmece-dizin) oluşturarak her bir programı ilgili yerlerine yüklersek diski düzenli hale getiririz. Böylece bir dizini sildiğimizde veya kopyaladığımızda diğer dosyalarla ilgisi olmadan, bu işlemi sadece istediğimiz dosyalar üzerinde gerçekleştirebiliriz. • Klasörlere verilen isimler, içindeki programları çağrıştırır olmalıdır. • Oluşturulan klasörlerin tamamını Wındows Gezgini programında görmemiz mümkündür.

DOSYA VE DİZİN ARASINDAKİ FARK • Dosyalar bir programın çalışması için gerekli programların bütünüdür. Bir program yüzlerce dosyadan oluşabilir. Kullanıcı Dosyaların birbiri ile karışmasını önlemek için klasörleri oluşturur. Bilgisayardaki Dosyaları kitaplara, klasörleri de kitaplık raflarına benzetebiliriz. Bir kitabı bulmak için tek tek tüm rafları aramaya gerek yoktur, çünki kitaplar raflara sınıflandırılarak yerleştirildiğinden, sadece ilgili rafa bakmak yeterlidir.

BİLGİSAYARIN AÇILMASI • Bilgisayarın elektrik düğmesine bastığımızda sırasıyla aşağıdaki işlemleri yapar; • BIOS’u test eder. (Basıc,Input,Output,System) (Temel,Giriş,Çıkış,Sistem) • Ram kapasiteyi kontrol eder (16384 KB OK şeklinde bir ifade okunur) • İşletim sistemi programını ram belleğe disk yada disketten yüklemeye çalışır. İşletim sistemi yüklenirse bilgisayar açılır. Yüklenmezse bilgisayar açılmaz

MUSTAFA KAYRAN BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ ÖĞRETMENİ

BİLGİSAYAR NEDİR.?