AĞ TEMELLERİ 1. HAFTA

1. AĞ TEMELLERİ 1.HAFTA Öğr.Gör. Ercan ÇİMŞİR

2. KONULAR • Ağ Nedir? • Bilgisayar Ağlarının Tarihçesi • Veri Ağları • Ağ Topolojileri

3. Ağ (Network) Nedir? • Birden fazla cihazın mevcut kaynakları ortak kullanımına imkan sağlayan yapılar ağ (network) olarak adlandırılır. • Ağ denilince ilk akla gelen cihaz bilgisayar olmasına rağmen yazıcı, faks, kamera, modem vb. birçok aygıt ağ içerisinde kullanılabilen cihazladır.

4. Ağ Kullanımının Yararları • Güvenlik • Veri Paylaşımı • Ağ Kaynaklarının Paylaşımı • Haberleşme • İnternet Erişimi • Oyunlar

5. Bilgisayar Ağlarının Tarihçesi • 1969 yılında, ABD’de, savunma gayesiyle kurulan bir merkez, ARPANET adıyla bir bilgisayar ağını hazırladı. • Bu hususta araştırma yapan strateji uzmanları, bu ağ yardımıyla görüşüp fikir alışverişi yapıyorlardı. • 1972’de bu ağ, bir konferans aracılığıyla kamuoyuna tanıtıldı.

6. 1980 tarihine kadar birçok hususi ağ ortaya çıkmıştı. • Bu tarihte farklı ağların birbirleriyle irtibat kurmasına izin veren protokol imzalandı. • ABD’de faaliyetler sürerken, Avrupa ve Uzak Doğu’da da, özellikle üniversiteler, araştırma merkezleri stratejik resmi kurumlar arasında bilgisayar ağları teşekkül etmeye başlamıştı. • 1983’de ARPANET, askeri ve sivil iki ağa ayrıldığında ortaya çıkan ferdi ağların bütününü ifade etmek için “Internet”ismi teklif edildi.

7. VeriAğları • Birdençokbilgisayarınbirbirinebağlıolduğudonanımveyazılımlarındapaylaşılmasınaizinverenbilgisayarağları, verihaberleşmesiniveriağlarıüzerindenyapmaktadır.

8. Bilgiiletimine en güzelörnekevlerimizdekullandığımıztelefonlardır; • Telefonlardasesbilgisikablolarilesantralegönderilir, santrallerdendiğersantrallereveoradandahedeftelefonaçağrıiletilir. Her telefonunkendisineulaşmaktakullanılanbirnumarasıbulunmaktadır.

9. Bu sistemincelendiğindebirağınnasılçalıştığıdahakolayanlaşılabilir. • Sistembilgisayarauyarlandığında her bilgisayarınbirnumarasınınbulunduğu, çeşitlikablolamateknolojileriveağelemanlarıylabilgininhedefeulaştırıldığıgörülecektir.

10. Bilgisayarağlarıdabirveriağıdır. • Ağsistemiiseikikişiselbilgisayardanoluşabileceğigibibinlerceişistasyonundandaoluşabilir.

11. 'Ağ' terimikonusundadikkatedilecekbirnokta, geneldebağımsızmakinelerinbağlantısındanoluşansistemolarakkullanılmasıdır. • Bilgisayarağında,ağınkendisibilgisayargibigörülebilir.

12. Veri İletimi • Verinin bir noktadan diğer noktaya iletilmesi işlemine veri iletimi denilmektedir. • Veri iletimi ilk yıllarda düşük hızda ve kablo aracılığı ile gerçekleştirilirken, günümüzde yüksek hızlarda kablolu ve kablosuz iletimler hemen hemen her alanda kullanılmaktadır.

13. Veri İletim Tipleri • Veri iletimi, iletim ortamı üzerinden baseband ve broadband olmak üzere iki farklı yoldan gerçekleştirilir.

14. Baseband: Veri iletim ortamı üzerinden aynı anda tek bir sinyal iletiyorsa, bu tür iletim tipleri baseband olarak adlandırılır. • Ethernet ağları baseband olarak çalışmaktadır. • Broadband: Aynı veri iletim hattı üzerinden farklı frekanslar kullanarak birden fazla sinyal iletiliyorsa, bu tür iletim tipleri broadband olarak adlandırılır. • Tv yayınları broadband olarak çalışmaktadır.

15. Veri İletim Yöntemleri • Simplex (Tek Yönlü) • Half-Duplex (Yarı Çift Yönlü) • Full-Duplex (Çift Yönlü)

16. Simplex • Simplex (Tek Yönlü) veri iletiminde iletim sadece tek yönde geçekleşmektedir. • A ve B aygıtı arasında veri iletimi simplex ise A’danB’ye ya da B’denA’ya veri iletimi söz konusudur. • Örnek olarak televizyon kumandaları verilebilir. (Kumanda televizyona veri gönderir ama televizyondan kumandaya veri iletimi söz konusu değildir.)

17. Half-Duplex • Half-Duplex (Yarı Çift Yönlü) veri iletiminde iletim iki taraflıdır. • Gönderici aynı zamanda alıcı, alıcı da gönderici olabilir. • Ancak iki yönlü iletim aynı anda gerçekleştirilmez.

18. Full-Duplex • FullDuplex (Çift Yönlü) veri iletiminde iletim iki taraflıdır. • A ve B aygıtları arasındaki veri iletimi full-duplex ise aygıtlar arasında aynı anda dahil olmak üzere karşılıklı veri alışverişi gerçekleştirilebilir.

19. AğTopolojileri • Topoloji, yerleşimşeklidemektir. • Bilgisayarveyazıcıgibiağelemanlarınınfiziksel(gerçek) veyamantıksal (sanal) diziliminigerçekleştirir.

20. AğTopolojileri • Bus (ortak yol) Topolojisi • Yıldız (star) Topolojisi • Ağaç (hiyerarşik) Topolojisi • Halka (ring) Topolojisi • Karmaşık (mesh) Topolojisi

21. 1- Bus Topolojisi • Bus topolojisindetümişistasyonlarınınüzerindeolduğubir hat mevcuttur. • Bütünistasyonlarhattakitümmesajlarıincelervekendineaitmesajlarıalır. • Hattakibilgiakışıçiftyönlüdür. • Kaynakistasyonbilgiyihattabırakır. Bilgi her ikiyöndeilerleyerekhattayayılır.

22. Ancakbutopolojideaynıandaikiistasyonunbilgigöndermesidurumundabilgitrafiğikarışır. • Bunuönlemekiçinhattınpaylaşımınıdüzenleyenprotokollerkullanılmalıdır. • Ortakyoltopolojisikullanılarakkurulanağlardakoaksiyelkablokullanılır. • Her biristasyona T- konnektörtakılır. İlkve son istasyonaisesonlandırıcı (Terminatör) bağlanarakağsonlandırılır.

23. Bu topolojiağperformansı en düşükolantopolojilerdenbiridir. • İkisonlandırıcıarasımesafeincekoaksiyolkullanıldığında 185 metre, kalınkoaksiyelkullanıldığında 500 metredir. • Maksimum 30 istasyonkullanılabilir.

24. Ortakyoltopolojisineuygunbağlantıdadikkatedilmesigerekennoktalarşunlardır:Ortakyoltopolojisineuygunbağlantıdadikkatedilmesigerekennoktalarşunlardır: • Bağlantıgerçekleştirilirken T- konnektörlerdoğrudan network kartınatakılmalıdır. • Eğerbiristasyonuzağayerleştirilecekse T- konnektör’ den çıkacakbirkabloileuzatmayapılmamalıdır.

25. Bus Topolojisi

26. Bus topolojisinin; Avantajları; • Kablo yapısıgüvenilirdir. • Yenibiristasyoneklemekkolaydır. • Merkezbirimeihtiyaçduyulmaz.

27. Bus topolojisinin; Dezavantajları; • Maksimum 30 istasyonbağlanabilir. • Ağınuzunluğuincekoaksiyelde 185, kalınkoaksiyelde 500 metredenfazlaolmaz. • Bir istasyonunarızalanmasıbütünağıdevredışıbırakır. • Arızatespitizordur.

28. 2. YıldızTopolojisi • Bu topolojideağdakiiletişimingerçekleşmesiiçinmerkezibirimbulunurvebütünistasyonlarbumerkezibirimebağlanır. • Ortakyoltopolojisinegöreperformansıdahayüksektir, güvenilirdirfakatdahapahalıçözümlersunar.

29. Bir istasyondandiğerinegönderilenbilgiöncebumerkezbirimegelir, buradanhedefeyönlendirilir. • Ağtrafiğinidüzenlemeyeteneğinesahipbumerkezibirim, hub veanahtar (switch) olarakadlandırılır.

30. Yıldız Topolojisi

31. Bu topolojiyedayalıbirsistemkurulurkenkorumasızçiftbükümlü UTP (Unshieded Twisted Pair- Korumasızçiftbükümlü) veyakorumalıçiftbükümlü STP (Shielded Twisted Pair - Korumalıçiftbükümlü ) kablokullanılır. • İstasyonlarınmerkezibirime (hub) olanuzaklığı maksimum 100 metredir. • Kullanılanağkartınaveyakabloyagöreağfarklıhızlardaçalışabilir.

32. Merkezdebulunan hub veyaanahtarüzerindekiışıklarabakılarakarızalıolanistasyonbulunabilir. • Bir istasyonunarızalanmasıağtrafiğinietkilemez.

33. Yıldıztoplolojisininözelliklerinişuşekildeözetleyebiliriz:Yıldıztoplolojisininözelliklerinişuşekildeözetleyebiliriz: • Bir istasyonunarızalanmasıağıetkilemez. • Ağayenibiristasyoneklemekçokkolaydır. • Ağyönetimiçokkolaydır. • Kurulanağelemanlarınagöreyüksekhızlareldeedilebilir.

34. 3. AğaçTopolojisi • Ağaçtopolojisinindiğeradıhiyerarşiktopolojidir. • Ağacınmerkezindesorumluluğuen fazlaolanbilgisayarbulunur. • Dallanmabaşladıkçasorumluluğudahaazolanbilgisayarlaraulaşılır. • Bu topolojiçokbüyükağlarınanaomurgalarınıoluşturmaktakullanılır.

36. 4. Halka (ring) topolojisi • Bu topolojide her istasyonbirhalkanınelemanıdırvehalkadaoluşanbilgibütünistasyonlaraulaşır. • Her istasyonhalkadaoluşanbilgiyivehedefadresialır. • Hedefadreskendiadresiisekabuleder. Aksihaldegelenbilgiişlemdışıkalır.

37. Halkadakibilgiakışıtekyönlüdür. • Yanihalkayadahilolanbilgisayarlargelenbilgiyiiletmeklegörevlidir. • Ancakgünümüzdepekçokhalkaağıikihalkakullanmaktaveçiftyönlübilgiakışıeldeetmektedir. • Herhangibirsonlandırmayagerekduyulmaz.

39. 5. Karmaşık (Mesh) Topoloji • Gerçek Mesh topolojide tüm düğümler ağ içerisinde birbirine bağlıdır. • Daha çok WAN’da kullanılır. • LAN’da kullanıldığında tüm düğümlerin birbirine mutlaka bağlı olması gerekmez.

41. Yıldız (Star) Karmaşık (Mesh) Doğrusal (Bus) Ağaç (Tree) Halka (Ring)

43. Ağlarınsınıflanırılmasıhakkındaaraştırmayapınız…

44. Kaynakça • Özseven, Turgut (2012). “Bilgisayar Ağları”, Murathan Yayınevi. • Kuzu, Abdullah ve ark.(2009). “Bilgisayar Ağları ve İletişim”, Nobel Yayın. • www.megep.meb.gov.tr