Maliyet Muhasebesi nedir?

1. Maliyet Muhasebesi nedir? Üretilen mamul ya da sunulan hizmetlerin maliyetini oluşturan maliyet türleri, maliyet yerleri ve ilgili oldukları mamul veya hizmet cinsleri bakımından belirlenmesine ve izlenmesine olanak sağlayan bir hesaplama ve kayıtlama sistemidir Maliyet bugün ya da gelecekte işletmeye bir fayda getirmesi beklenen ürünler ve hizmetler için katlanılan fedakarlıkların nakit ya da nakit benzeri değerlerle ifade edilmesidir

2. Maliyet Muhasebesi amaçları nelerdir? • Birim mamul ve toplam maliyetini hesaplamak, • Maliyet kontrolüne yardımcı olmak, Kalite standardını koruyarak maliyet ve giderleri kontrolüne yönelik yöntemlerin geliştirilmesi. • Geleceğe yönelik planların yapılmasına yardımcı olmak, • Özel yönetim kararlarına yardımcı olmak.

3. Finansal – Maliyet Muhasebe Farkı İlgililer Amaçlar • Üretim maliyetleri • Başarının değerlendirilmesi • Maliyet Kontrolü • Geleceğin planlanması İşletme İçi Maliyet Muhasebesi İşletme Dışı Finansal Muhasebe • Finansal Raporlama • Başarının Değerlendirilmesi Üretilen mamullerin ve yarı mamullerin maliyetlerinin hesaplamayı amaçlar

4. Maliyet Muhasebesi Kavramları- gider - • Bilanço yaklaşımına göre gider Bir işletmenin belirli bir dönemdeki mamul teslimi veya üretim, hizmet kullanımı veya sürekli ana iş konusuyla ilgili diğer işlemleri sonucunda işletmenin varlıklarında meydana gelen azalışlar veya yükümlülüklerde meydana gelen artışlardır. • Gelir Tablosu yaklaşımına göre gider İşletmenin faaliyetlerini ve varlığını sürdürebilmesi ve bir ekonomik yarar (gelir elde etmesi) sağlaması için belirli bir dönemde kullanıldığı ve tükettiği girdilerin faydası tükenmiş maliyetlerinin hasılattan düşülen kısmıdır. Gider Hasılat elde etmek amacıyla işletme varlıkların tüketilmesidir.

5. Maliyet Muhasebesi Kavramları- zarar - • Bilanço yaklaşımına göre zarar Belirli bir dönemde bir işletmenin özsermayesinde, giderler ve işletmeden çekilen değerler hariç, olağan dışı faaliyetler veya arızi yapılan işlemler ve olaylar sonucunda meydana gelen azalışlardır. Yangın, deprem vb. doğal afetler sonucunda işletme varlıklarında bir azalma meydana geldiğinde özsermayedeki azalma zararı ifade etmektedir. • Gelir Tablosu yaklaşımına göre zarar Belirli bir dönemde işletme faaliyetlerinin sürdürülmesi ve bir gelir elde edilmesi dışında, arızi iş ve olaylardan dolayı kullanılan veya tüketilen varlıkların hasılattan düşülen, yararı tükenmiş maliyetlerdir. • Zarar • Amaçsız tüketilen varlıkların maliyetidir. Örneğin, yangın, hırsızlık gibi nedenlerle varlığın yok olması. • Hasılat ile gider arasındaki olumsuz farktır. Örneğin, üretilen mamulün maliyetinin satış değerinden yüksek olması.

6. Gider - Maliyet • Gider, belli bir dönemin hasılatının elde edilmesi amacıyla kullanılmış, tükenmiş maliyetlerdir. • Tükenmiş maliyetler, işletmenin varlığı olma niteliğini kaybeden, gelecekte gelir yaratma olasılığı bulunmayan ve bu nedenle cari dönem gelirinden çıkartılan ya da dağıtılmamış kârlara yüklenen tutarlardır. Satılan hizmetlerin maliyeti ve sunulan hizmetin müşterileri tatmin etmeme maliyeti tükenmiş maliyetlere örnek olarak verilebilir. • Tükenmemiş maliyetler, işletmenin gelecekte gelir yaratmasında yararlı olacağı beklenen varlıkları temsil eder. Bu maliyetlerin çoğu, gelecekte gelir elde etmek amacıyla tüketileceklerdir. Örneğin, peşin ödenmiş giderler ve sabit varlıklar tükenmemiş maliyetler olarak nitelendirilebilir

7. Maliyet Muhasebesi Kavramları- Hasılat / Harcama - Hasılat Bir varlık ya da hizmet satışı karşılığında elde edilen nakit veya nakit benzeri değerlerin brüt tutarını ifade eder. Harcama Bir mamul ya da hizmeti elde etmek amacıyla yapılan ödeme veya ödeme vaadini ifade eder.

8. Dış Pazar İşletme ZARAR Amaçsız Varlık Tükenmesi Varlığa Dönüşüm HASILAT Satın Alma VARLIKLAR Maliyet Hasılat temini için Varlık Tükenmesi Harcama MAMUL GİDER Üretim için Varlık Tükenmesi Mamul Maliyeti

9. Maliyetlerin Sınıflandırılması -1 • ÜRÜNLERE YÜKLENMELERİNE GÖRE • Direkt Maliyetler • Endirekt Maliyetler • FAALİYET HACMİYLE İLİŞKİLERİNE GÖRE • Değişken Maliyetler • Sabit Maliyetler • MALİYET ÇEŞİTLERİNE GÖRE • İlk Madde ve Malzeme Giderleri • Memur Ücret ve Giderleri • Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler • Çeşitli Giderler • Vergi, Resim ve Harçlar • Amortisman ve Tükenme Payları • Finansman Giderleri

10. Maliyetlerin Sınıflandırılması -2 • FONSİYONLARINA GÖRE • Satınalma (tedarik) giderleri • Üretim Giderleri • Araştırma ve Geliştirme Giderleri • Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri • Genel Yönetim Giderleri • Finansman Giderleri • MALİYETLERİN SAPTANMA ZAMANINA GÖRE • Fiili maliyetler • Standart Maliyetler • MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE • Tam Maliyet Yöntemi • Değişken Maliyet Yöntemi • Normal Maliyet Yöntemi • Asal (Direkt) Maliyet Yöntemi • MALİYETLERİN DÖNEM GELİRİNE YÜKLENMESİNE GÖRE • Mamul maliyeti • Dönem maliyeti

11. Maliyetlerin Sınıflandırılması -3 • ÜRÜNLERE YÜKLENMELERİNE GÖRE • Direkt Maliyetler • Endirekt Maliyetler Direkt Maliyetler, belirli bir mamul veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilmesidir. Endirekt Maliyetler, belirli bir mamul veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyip, bir takım dağıtım ölçüleri yardımı ile yüklenebilen maliyetlerdir.

12. Maliyetlerin Sınıflandırılması -4 • FAALİYET HACMİYLE İLİŞKİLERİNE GÖRE • Sabit Maliyetler • Değişken Maliyetler Sabit Maliyetler, belirli bir zaman dilimi ve faaliyet hacmi içinde, faaliyet hacmindeki artış ve eksilişlerden etkilenmeyerek aynı kalan giderlerdir Değişken Maliyetler, faaliyet hacmine bağlı olarak artan ya da azalan giderlerdir

13. Sabit maliyetler Maliyet 3500 3000 2500 2000 Toplam Sabit Maliyetler 1500 1000 500 Üretim Miktarı 400 100 200 300 500 600 700 800 900

14. Sabit maliyetler Maliyet 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 Birim Sabit Maliyetler Üretim Miktarı 400 100 200 300 500 600 700 800 900

15. Sabit maliyetler Maliyet 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 Üretim Miktarı 400 100 200 300 500 600 700 800 900 Yarı Sabit Maliyetler (Toplam)

16. Değişken maliyetler Maliyet 3500 Toplam Değişken Maliyetler 3000 2500 2000 1500 1000 500 Üretim Miktarı 400 100 200 300 500 600 700 800 900

17. Yarı değişken / toplam maliyetler Maliyet 3500 3000 Değişken Maliyetler 2500 2000 1500 1000 Sabit Maliyetler 500 Üretim Miktarı 400 100 200 300 500 600 700 800 900

18. MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE • Tam Maliyet Yöntemi • Dönemin üretim giderlerinin tamamının, direkt, endirekt, sabit, değişken vb olmasını dikkate almaksızın üretilen mamullerin maliyetine yüklenmesidir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.- Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.- Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.- Değişken GÜM 4.000.- Sabit GÜM 9.000.- ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.-

19. MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE • Değişken Maliyet Yöntemi • Dönemin üretim giderlerin sadece değişken maliyetlerin esas alınarak hesaplanan yöntemdir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.- Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.- Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.- Değişken GÜM 4.000.- Sabit GÜM 9.000.- ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.- 4.000.- 36.000.- Sabit GÜM 9.000.-

20. MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE • Normal Maliyet Yöntemi • Dönemin üretim giderlerinin hesaplanmasında üretimle ilgili tüm değişken maliyetler ile kullanılan kapasiteye bağlı olarak sabit maliyetleri kapsayan yöntemdir. • Kullanılmayan kapasite sonuç hesaplarında izlenir. Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.- Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.- Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.- Değişken GÜM 4.000.- Sabit GÜM 9.000.- ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.- 11.000.- (Kullanılan Kapasite) 7.000.- 43.000.- Sabit GÜM 2.000.-

21. Maliyetlerin Sınıflandırılması -5 • MALİYETLERİN FİİLİ RAKAMLARA GÖRE • Fiili maliyetler • Tahmini Maliyetler • Fiili maliyetler, • üretilen mamulün maliyetinin sadece fiilen katlanılan maliyetlere göre hesaplanmasıdır. • Tahmini maliyetler, • üretilen mamulün maliyetinin hesaplanmasında işletme yönetiminin daha önce tahmin ettiği maliyetleri kullanmasıdır.

22. Maliyetlerin Sınıflandırılması -6 • MALİYETLERİN DÖNEM GELİRİNE YÜKLENMESİNE GÖRE • Mamul (üretim) maliyeti • Dönem maliyeti • Mamul maliyeti, • bir üretim işletmesinde üretim faaliyetleriyle ilgili olarak katlanılan maliyetlerin mamullere yüklenmesidir • Dönem maliyeti, • bir işletmede katlanılan, ancak mamullere yüklenmeyip dönemin gelir tablosuna yüklenen maliyetlerdir.

23. Mamul – Dönem Maliyetleri Birincil (Temel) Maliyetler Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri Mamul Maliyeti Direkt İşçilik Maliyetleri İkincil Maliyetler Genel Üretim Maliyetleri Araştırma ve Geliştirme Giderleri Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Dönem Maliyeti Genel Yönetim Giderleri Finansman Giderleri

24. Maliyetlerin Sınıflandırılması -6 • MALİYETLERİN SAPTANMA ŞEKLİNE GÖRE • Sipariş Maliyeti Sistemi • Safha Maliyeti Sistemi • Sipariş maliyeti sistemi, • belli partiler halinde üretim yapan ve her partide diğerlerinden farklı tür veya nitelikte mamuller üreten işletmelerde kullanılır • Safha (evre) maliyeti sistemi, • birbirine benzeyen (türdeş) ve birbirine bağlı aşamalarda sürekli ve seri olarak kitle halinde mamuller üreten işletmelerde kullanılır

25. Satılan Mamulün Maliyeti (+) Dönem İçindeki Üretim Maliyeti (+) Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyeti (+) Direkt İşçilik Maliyeti (+) Genel Üretim Maliyeti (+) Dönem İçinde Tamamlanan Yarı Mamullerin Maliyeti (+) Mamul Stoklarının Maliyeti

26. Satılan Mamulün Maliyeti -1 (+)Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyeti Dönem Başı Direkt İlk Madde ve Malz. Stoğu Maliyeti + Dönem İçi Direkt İlk Madde ve Malzeme Alış Maliyeti Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve Malzeme — Dönem Sonu Direkt İlk Madde ve Malz. Stoğu Maliyeti Üretimde Kullanılan Direkt İlk Madde ve Mlz.Maliyeti (+)Direkt İşçilik Maliyeti (+)Genel Üretim Maliyeti Toplam Üretim Maliyeti

27. Satılan Mamulün Maliyeti -2 Toplam Üretim Maliyeti (+) Dönem Başı Yarı Mamul Stoğu Maliyeti Dönemin Üretim Maliyeti (—)Dönem Sonu Yarı Mamul Stoğu Maliyeti Üretilen Mamullerin Maliyeti (+) Dönem Başı Mamul Stoğu Maliyeti Satılabilir Mamullerin Maliyeti (—)Dönem Sonu Mamul Stoğu Maliyeti Satılan Mamullerin Maliyeti

28. Gelir Tablosu Brüt Satışlar 100 (-) Satılan Mamullerin Maliyeti (40) Brüt Satış Karı 60 (-) Faaliyet Giderleri (20) Faaliyet Karı 40

29. SORU 2:(A) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir: Dönembaşı Mamul Stokları 35.000 Dönemsonu Mamul Stokları 20.000 Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000 Dönemsonu Yarı Mamul Stokları 45.000 Toplam Üretim Maliyeti 195.000 Bu bilgilere göre “satılan mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? A)    195.000 YTL B)     175.000 YTL C)    180.000 YTL D)    170.000 YTL E)     205.000 YTL

30. Dönembaşı Mamul Stokları 35.000 Dönemsonu Mamul Stokları 20.000 Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000 Dönemsonu Yarı Mamul Stokları 45.000 Toplam Üretim Maliyeti 195.000 Toplam Üretim Maliyeti 195.000 (+)Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000 Dönemin Üretim Maliyeti 205.000 (-)Dönemsonu Yarı Mamul Stokları (45.000) Üretilen Mamullerin Maliyeti 160.000 (+)Dönembaşı Mamul Stokları 35.000 Satılabilir Mamullerin Maliyeti 195.000 (-) Dönemsonu Mamul Stokları (20.000) Satılan Mamullerin Maliyeti 175.000

31. 3. İmalat işletmesinin döneme ilişkin bilgileri şöyledir. Dönemiçi Hammadde alışları 200.000.- lira Dönembaşı yarı mamul stokları 150.000.- lira Dönemsonu hammadde stokları 20.000.- lira Dönemsonu mamul stokları 100.000.- lira Dönembaşı hammadde stokları 70.000.- lira Bu verilere göre “dönem içinde üretimde kullanılan hammadde maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? A) 250.000.- lira B) 270.000.- lira C) 290.000.- lira D) 300.000.- lira E) 400.000.- lira Dönembaşı Ham. Stokları 70 Dönemiçi Hammadde alışları 200 Üretime verilen Ham. Miktarı 270 (-) Dönemsonu Ham.stokları (20) Üretimde Kullanılan 250

32. SORU 6. (A) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir: Dönembaşı Mamul Stokları 25.000 Dönemsonu Mamul Stokları 50.000 Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 15.000 Üretilen Mamullerin Maliyeti 175.000 Bu bilgilere göre “satılan mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir? a) 150.000 YTL b) 200.000 YTL c) 250.000 YTL d) 125.000 YTL e) 165.000 YTL Üretilen Mamullerin Maliyeti 175 (+)Dönem Başı Mamullerin Maliyeti 25 Satılabilir Mamul Maliyeti200 (-) Dönem Sonu Mamullerin Maliyeti ( 50 ) Satılan Mamullerin Maliyeti150

33. SORU 10: Aşağıdakilerden hangisi bir üretim işletmesinde maliyetlerin tükenme noktasını ifade etmektedir. A) Üretilen mamullerin satılması B) Üretim için gerekli olan malzemenin satın alınması C) Maliyet unsurlarının üretimde kullanılması D) Üretim için gerekli olan malzemenin gider yerlerine gönderilmesi E) Satın alınan malzemenin satıcıya iade edilmesi “Üretimi tamamlanan mamuller üretim maliyeti üzerinden varlıklar kapsamında ele alınırken, bu varlıkların satılması ile maliyet tükenecek ve gidere dönüşecektir.

34. Tekdüzen Muhasebe Sistemi Muhasebenin temel kavramları ve genel kabul görmüş muhasebe politikalarına dayalı olarak hesap çerçevesi, raporlama ve terminolojide sağlanan tekdüzenliği sağlamaktır.

35. Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi - • Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde, maliyet hesapları tekdüzen hesap çerçevesinin 7. grubunda yer almaktadır. • 7. grup; • büyük ve orta ölçekli işletmeler ile • küçük ölçekli işletmelere  7 / A Seçeneği  7 / B Seçeneği farklı şekillerde uygulanmaktadır.

36. Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi - • 7 / A Seçeneğine göre: • Giderler bir taraftan yapıldıkları anda ilgili büyük defter hesaplarına “FONKSİYON HESAPLARI”na göre kaydedilirken, aynı zamanda yardımcı defterlerde hem gider çeşidi hem de gider yerleri açısından izlenecek şekilde kaydedilmesine olanak tanımaktadır. • Hesaplar, • Gider hesapları, • Gider yansıtma hesapları ve • Gider fark hesapları

37. Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi - • Gider Yerleri Üretim ve hizmetlerin yapıldığı ve maliyetlerin oluştuğu, bir örgüt birimini ya da örgüt birimi içindeki bir yeri ifade eder. 10 Esas üretim gider yerleri 20 Yardımcı üretim gider yerleri 30 Yardımcı hizmet gider yerleri 40 Yatırım gider yerleri 50 Üretim yerleri yönetimi gider yerleri 60 Araştırma ve geliştirme gider yerleri 70 Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri 80 Genel yönetim gider yerleri

38. Tekdüzen Muhasebe Sistemi Üretilen mal ve hizmetlerin bünyesindeki harcama çeşitlerini göstermektedir. Tebliğde, gider çeşitleri hesaplarının kodlanmasında aşağıdaki sınıflama esas alınmaktadır. • Gider Çeşitleri 790 İlk madde ve malzeme 791 İşçi ücret ve giderleri 792 Memur ücreti ve giderleri 793 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler 794 Çeşitli giderler 795 Vergi, resim ve harçlar 796 Amortisman ve tükenme payları 797 Finansman giderleri 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı 799 Üretim Maliyet Hesabı 0 İlk madde ve malzeme 1 İşçi ücret ve giderleri 2 Memur ücreti ve giderleri 3 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler 4 Çeşitli giderler 5 Vergi, resim ve harçlar 6 Amortisman ve tükenme payları 7 Finansman giderleri

39. Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi - • Maliyet Bağlantı Hesapları Bir işletmede genel muhasebe ile maliyet muhasebesi birbirinden ayrı olarak yürütülüyorsa, genel muhasebe ile maliyet muhasebesi arasındaki bağlantıların kurulması amacıyla maliyet muhasebesi bağlantı hesapları kullanılır.

40. SORU 1: Aşağıdakilerden hangisi üretim işletmelerinde 7/B Seçeneğinde kullanılan hesaplardan birisidir? A)    İlk Madde ve Malzeme Giderleri Hesabı B)    Direkt İşçilik Giderleri Hesabı C)    Genel Yönetim Giderleri Hesabı D)    Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı E)    Hizmet Üretim Maliyeti

41. 7-A Seçeneği 710 Direkt İlk Md ve Mlz Gid. 720 Direkt İşçilik Giderleri 730 Genel Üretim Giderleri 740 Hizmet Üretim Maliyeti 750 Araş. ve Geliştirme Gid. 760 Paz. Satış ve Dağ. Gid. 770 Genel Yönetim Giderleri 780 Finansman Giderleri 7-B Seçeneği 790 İlk Madde ve Mlz Gid 791 İşçi Ücret ve Giderleri 792 Memur Ücret ve Giderleri 793 Dışarıdan Sağ. Fayda ve Hiz. 794 Çeşitli Giderler 795 Vergi, Resim ve Harçlar 796 Amortisman ve Tükenme Pay 797 Finansman Giderleri 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hes. 799 Üretim Maliyeti Hesabı

42. SORU 3: Aşağıdakilerden hangisi Tekdüzen Hesap Planında yer alan 7/B Seçeneğindeki gider hesaplarından biri değildir? • Vergi, Resim ve Harçlar • Amortisman ve Tükenme Payları • İşçi Ücret ve Giderleri • Genel Üretim Giderleri • Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

43. SORU 4: Aşağıdakilerden hangisi Tekdüzen Hesap Planı 7/A Seçeneğindeki bir gider çeşidi hesabı olamaz? A) Genel Üretim Giderleri B) İşçi Ücret ve Giderleri C) Vergi, Resim ve Harçlar D) İlk Madde ve Malzeme E) Çeşitli Giderler

44. Üretim Maliyetleri • Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri • Direkt İşçilik Giderleri • Genel Üretim Giderleri

45. İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri • Üretimde kullanılan ya da tüketilen tüm ilk madde ve malzemelerin parasal tutarına ilk madde ve malzeme maliyetleri olarak ifade edilir. Üretimle ilişkileri açısından ikiye ayrılır: • direkt ilk madde ve malzeme • endirekt ilk madde ve malzeme

46. İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt Hammadde Giderleri ile Endirekt Malzeme Giderleri Arasındaki Farklar

47. Endirekt Malzemenin Türleri İşletme Malzemesi Yardımcı Malzeme Ürünün içinde yer almaz Ürünün içinde yer alır Üretimin kesintisiz sürmesine katkıda bulunur Ürünün temel yapısını oluşturmaz Konfeksiyon üretiminde dikiş ipliği, düğme; makine sanayiinde, tutkal, civata vb. Temizlik malzemeleri, makine yağları vb.

48. Üretim işletmesinde, ilk madde ve malzemelerin hareketleri temel olarak; tedarik, depolama ve üretime sevk aşamalarından oluşmaktadır. • İlk madde ve malzeme hareketlerinde kullanılan başlıca belgeler şunlardır; • İlk madde ve malzeme satın alma istek fişi, • Stok kartı, • İlk madde ve malzeme istek fişi

49. Montaj 0000922 21.01.2006 22.01.2006 22.01.2006 10002342 Alimünyum Saç (7 mm) 500 adet 700 YTL 350.000 YTL Kemal Dinçer (Ustabaşı) Davut Ay (Mühendis)