Rozwój obszarów wiejskich w okresie programowania 2014-2020 – ujęcie horyzontalne

1. Rozwój obszarów wiejskich w okresie programowania 2014-2020 – ujęcie horyzontalne Bruksela, 19 września 2013 Krzysztof Sulima Komisja Europejska DG Rolnictwo i Rozwój Obszarów Wiejskich Dział: Polityka rozwoju obszarów wiejskich

2. Wyzwania dla rolnictwa • Wyzwania ekonomiczne • Bezpieczeństwo żywnościowe • Zmienność cen • Kryzys ekonomiczny • Wyzwania środowiskowe • Emisja gazów cieplarnianych • Degradacja gleby • Jakość wody i powietrza • Bioróżnorodność i siedliska • Wyzwania terytorialne • Witalność obszarów wiejskich • Różnorodność rolnictwa w UE Ekonomiczne Środowiskowe Terytorialne 2

3. Wzmocniona konkurencyjność Lepszy trwały rozwój Większa skuteczność Instrumenty reformy • Instrumenty pozwalające reagować na zmiany rynkowe • Rezerwa kryzysowa / Instrumenty zarzadzania ryzykiem • Lepsza pozycja rolników w krótkim łańcuchu dostaw • Transfer wiedzy, innowacje i lepszy system usług doradczych • Nowa "zielona" płatność w pierwszym filarze • Wzmocniona zasada wzajemnej zgodności – zmiany klimatyczne • Dwa priorytety środowiskowe w rozwoju obszarów wiejskich • Transfer wiedzy, innowacje i lepszy system usług doradczych • Restrukturyzacja dopłat bezpośrednich • Wspólny kadr strategiczny dla funduszy EU • Redystrybucja dopłat bezpośrednich pomiędzy i wewnątrz krajów członkowskich • Dotacje związane z rozwojem obszarów wiejskich Pierwszy filar Drugi filar Elastycznosc 3

4. Główne elementy reformy • Wspólne ramy z europejskimi funduszami strukturalnymi iinwestycyjnymi • Wspólne przepisy i umowy o partnerstwie: zapewnienie koordynacji, harmonizacji i komplementarności • Wzmacnianie podejścia strategicznego i zintegrowanego programowania • Jasne i uporządkowane polityczne priorytety – odejście od systemu "osi" • Zwiększona elastyczność wykorzystania i łączenia działań w celu lepszego dostosowania do konkretnych potrzeb terytorialnych • Zwiększony nacisk na efektywność i wydajność • Zorientowanie na rezultaty: ustanowienie celów ilościowych na poziomie programu • Usprawniony system monitorowania i oceny • Wzmocnienie komplementarności z Filarem 1 WPR • Przepisy horyzontalne nt. kontroli i zarzadzania finansami

5. Programowaniestrategiczne Unijne priorytety rozwoju obszarow wiejskich 1.Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich 2. Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych i promowanie innowacyjnych technologii oraz zrównoważone zarządzanie lasami 3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego, z włączeniem przetwórstwa i obrotu, promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie, dobrostan zwierząt 4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów związanych z rolnictwem i leśnictwem 5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym, spożywczym ileśnym 6. Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich 5 5

6. Programowaniestrategiczne Priorytety ROW Focus areas Celeprzekrojowe • Transfer wiedzy • i innowacji (a) innowacyjność, współpraca, rozwój bazy wiedzy; (b) powiązania między rolnictwem, produkcja żywności, leśnictwem a badaniami i innowacyjnością; (c) uczenie się przez całe życie oraz szkolenie zawodowe. 2. Konkurencyjność i rentowność gospodarstw, technologie innowacyjne, zrównoważone zarządzanie lasami (a) wyniki ekonomiczne gospodarstw, restrukturyzacja i modernizacja gospodarstw, szczególnie w celu zwiększenia udziału w rynku oraz zróżnicowanie produkcji rolnej; (b) ułatwianie startu odpowiednio wykwalifikowanym rolnikom oraz wymiana pokoleń. 3. Organizacja łańcuchami żywnościowymi (przetwórstwo, obrót), dobrostan zwierząt, zarzadzanie ryzykiem (a) zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje międzybranżowe; (b) zarzadzanie prewencja i ryzykiem w gospodarstwach. Innowacyjność, zmiany klimatyczne, środowisko (a) bioróżnorodność, obszary Natura 2000, obszary z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami, rolnictwo o wysokiej wartości przyrodniczej, stan europejskich krajobrazów; (b) poprawa gospodarowania woda, zarządzanie użyciem nawozów i pestycydów; (c) przeciwdziałanie erozji gleb i poprawa gospodarowania glebą. 4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów 5. Efektywne zarzadzanie zasobami i przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu (a) efektywność korzystania z zasobów wodnych; (b) efektywność korzystania z energii; (c) odnawialne źródła energii, produkty uboczne, odpady, pozostałości i inne surowce nieżywnościowych dla celów bio-gospodarki; (d) ograniczenie emisji gazów i amoniaku; (e) pochłanianie dwutlenku węgla. 6. Włączenie społeczne, ograniczenie ubóstwa, rozwój ekonomiczny (a) różnicowania działalności, zakładanie i rozwój małych przedsiębiorstw i tworzenia miejsc pracy; (b) lokalny rozwój na obszarach wiejskich; (c) zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych na obszarach wiejskich. 6

7. EU 2020 główne cele Priorytety ROW Cele tematyczne • 1. Employment • 75% of the 20-64 year-olds to be employed • 2. R&D / innovation • 3% of the EU's GDP (public and private combined) to be invested in R&D/innovation • 3. Climate change / Energy • greenhouse gas emissions 20% (or even 30%, if the conditions are right) lower than 1990 • 20% of energy from renewables • 20% increase in energy efficiency • 4. Education • reducing school drop-out rates below 10% • at least 40% of 30-34–year-olds completing third level education • 5. Poverty / social exclusion • at least 20 million fewer people in or at risk of poverty and social exclusion 1. Badanie, rozwój technologiczny, innowacyjność 1. Transfer wiedzy i innowacji 10. Edukacja, dokształcanie przez cale życie 2. Konkurencyjność i rentowność gospodarstw,innowacje 3. Konkurencyjność MiSP, rolnictwo, leśnictwo 3. Organizacja łańcuchów żywnościowych, zarzadzanie ryzykiem, dobrostan zwierząt 5. Przystosowanie do zmian klimatycznych, przeciwdziałanie i zarzadzanie ryzykiem 4. Odtwarzanie, ochrona i wzmacnianie ekosystemów 6. Środowisko i efektywne zarzadzanie zasobami 4. Niskoemisyjna gospodarka 5. Efektywne zarzadzanie zasobami i gospodarka niskoemisyjna 2. Technologie informacyjno-komunikacyjne 6. Włączenie społeczne, ograniczanie ubóstwa, rozwój ekonomiczny 8. Zatrudnienie i mobilność 9. Włączenie społeczne i zwalczanie ubóstwa Wsparcie techniczne 11. Efektywna administracja publiczna 3. Konkurencyjność MiSP, rolnictwo, leśnictwo 5. Przystosowanie do zmian klimatycznych, przeciwdziałanie i zarzadzanie ryzykiem 6. Środowisko i efektywne zarzadzanie zasobami

8. Nowe ramy polityki rozwoju obszarów wiejskich Wspólna Polityka Rolna Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne Rentowna produkcja żywności Filar 2: Rozwój obszarów wiejskich Filar 1 Zrównoważone zarzadzanie zasobami naturalnymi 11 celów tematycznych 6 priorytetów Zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich Europa 2020 Strategia dla zrównoważonego, włączającego i inteligentnego rozwoju Europejskie Partnerstwo na rzecz innowacji Wydajne i zrównoważone rolnictwo Horyzont 2020 Badania związane z rolnictwem

9. Nowe ramy polityki rozwoju obszarów wiejskich Koordynacja z innymi funduszami strukturalno-inwestycyjnymi Poziomeuropejski • Rozporządzenie dotyczące wspólnych przepisów dla funduszy • obejmuje EAFRD, ERDF, ESF, CF, EMFF • Odzwierciedlające EU2020 poprzez 11 wspólnych celów tematycznych uwzględnionych w każdym z tych funduszy Poziomkrajowy • Umowy partnerskie • Dokument krajowy demonstrujący plany użycia funduszy by osiągnąć cele EU2020 Poziomkrajowylubregionalny • Program(y) rozwoju obszarów wiejskich • (Programy operacyjne innych funduszy)

10. Programowanie rozwoju obszarów wiejskich Program rozwoju obszarów wiejskich Podprogramy tematyczne Łączenie działań dla priorytetów i obszarów -------- SWOT Priorytety Unii & obszary Strategia visa Ewaluacja ex-ante Odzwierciedlenie strategii innych funduszy i ram strategicznych Przygotowanie (włącznie z ewaluacją warunków ex-ante) Wdrażanie (włącznie z ustanowieniem etapów i celów) 10 10

11. Rodzaje programów rozwoju obszarów wiejskich • Programy rozwoju obszarów wiejskich • Programy regionalne lub krajowe • Ramy krajowe w przypadku programów regionalnych • Podprogramy tematyczne: • Opcjonalne, w celu osiągniecia priorytetu/ów • Przyczynienie się do realizacji priorytetów UE poprzez odpowiedz na specyficzne potrzeby: • Młodych rolników • Małych gospodarstw rolnych • Obszarów górskich • Krótkich łańcuchów dostaw • SWOT I identyfikacja potrzeb, które należy uwzględnić w podprogramie • Szczegółowe cele oraz wybór środków • Plan wskaźników • (zarzadzanie środkami finansowymi wspólne z programem głównym) 11

12. Rozwój obszarów wiejskich: szeroki wachlarz działań

13. Priorytet 1: ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich Obszary Przykłady Transfer wiedzy i działania informacyjne Usługi doradcze Inwestycje w nowe technologie w dziedzinie leśnictwa oraz w przetwarzanie i wprowadzaniedo obrotu produktów leśnych Współpraca (nowe technologie) [….] zwiększanie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich • Projekty demonstracyjne lub • innowacyjne formy kształcenia • Szkolenia dla rolników na • tematy związane z nowymi • wymogami filaru I • Tworzenie usług doradczych wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami iinnowacją promowanie uczenia się przez całe życie oraz szkolenia zawodowego w sektorach rolnym i leśnym 13 13

14. Priorytet 1 – przykładowe działania • Inwestycje w nowe technologie w dziedzinie leśnictwa • Beneficjenci: także gminy i ich stowarzyszenia • Zawiera: inwestycje zwiększające potencjał leśny, przetwarzanie, wprowadzanie do obrotu produktów leśnych • Inwestycje związane z podwyższaniem wartości gospodarczej lasów mogą obejmować inwestycje w maszyny leśne i praktyki oszczędzające gleby i zasoby • Transfer wiedzy / usługi doradcze • Beneficjenci: rolnicy, posiadacze lasów, MŚP, dostawcy szkoleń i usług doradczych 14

15. Priorytet 2: poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenierentowności gospodarstw rolnych Obszary Przykłady Inwestycje w środki trwałe Rozwój gospodarstw rolnych i działalności gospodarczej Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych Współpraca Usługi doradcze ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw stojących przed poważnymi problemami strukturalnymi, a szczególnie gospodarstw rolnych o niskim poziomie uczestnictwa w rynku • - Inwestycje w celu poprawy • konkurencyjności gospodarstw ; • Inwestycje związane z przetwórstwem • i marketing produktów • Inwestycje w infrastrukturę związaną z • przystosowaniem się do zmian • klimatycznych ułatwianie wymiany pokoleń w sektorze rolnym 15 15

16. Priorytet 2 – przykładowe działania • Inwestycje w środki trwałe • - Beneficjenci: gospodarstwa rolne przy celu poprawy efektywności gospodarstwa rolnego ale również inni beneficjenci w przypadku pozostałych celów działania: • przetwarzanie, wprowadzanie do obrotu produktów, • Infrastruktura związana z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa (np. dostęp do gruntów, scalanie i poprawa gruntów, gospodarka wodna itp.) oraz • inwestycje nieprodukcyjne. • Rozwój gospodarstw rolnych i działalności gospodarczej • - Beneficjenci: rolnicy, członkowie gospodarstwa rolnego, MSP • Poprzez wsparcie dla: • Młodych rolników • Działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich • Rozwoju małych gospodarstw 16

17. Priorytet 3: Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiemw rolnictwie Obszary Przykłady Tworzenie grup producentów Systemy jakości produktów rolnych Współpraca Zarzadzanie ryzykiem Zapobieganie zniszczeniom i odtwarzanie lasów • Tworzenie grup producentów • Współpraca rolników i przetwórców • w celu rozwoju nowych produktów wspieranie zarządzania ryzykiem w gospodarstwach rolnych lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów 17 17

18. Priorytet 3 – przykładowe działania • Tworzenie grup producentów: • Beneficjenci: wsparcie ograniczone dla grup zdefiniowanych jako MSP (max. 50 milionów €; 250 pracowników) • Cele: • Dostosowanie do wymogów rynkowych • Wspólne wprowadzanie towarów do obrotu • Ustanawianie wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji • Rozwijanie umiejętności biznesowych, ułatwianie procesów wprowadzania innowacji • Możliwość otrzymania zaliczki w pierwszym roku • Inwestycje w celu przywrócenia potencjału produkcji rolnej zniszczonego przez klęski żywiołowe i katastrofy (odtwarzanie gruntów rolnych) oraz wprowadzanie odpowiednich działań ograniczających skutki prawdopodobnych klęsk i katastrof • Beneficjenci: rolnicy ale również podmioty publiczne jeśli istnieje związek między inwestycją a potencjałem produkcji rolnej 18

19. Priorytet 4: Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa ileśnictwa; Priorytet 5: Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia nagospodarkęniskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu Obszary Priorytet 4 Zalesianie Płatności rolno-środowiskowo- klimatyczne Rolnictwo ekologiczne Płatności związane z Natura 2000 i Ramowa Dyrektywa Wodna Inwestycje Inwestycje zwiększające odporność ekosystemów leśnych odtwarzanie i zachowanie różnorodności biologicznej, w tym na obszarachNatura 2000, oraz rolnictwa o wysokiej wartosci przyrodniczej i stanueuropejskich krajobrazów Przykłady • Inwestycje w celu redukcji zużywanej • energii i wody • Wsparcie na utrzymanie • zagrożonych siedlisk • Działania podtrzymujące dobry stan • wód i gleb poprawa gospodarki wodnej; poprawa gospodarowania glebą Priorytet 5 Korzystanie z zasobow wodnych Korzystanie z energii odnawialne źródła energii, bio- gospodarka redukcja emisji promowanie pochłaniania dwutlenku węgla 19 19

20. Priorytety 4 & 5 – przykładowe działania • Działania leśne • Beneficjenci: także gminy i ich stowarzyszenia • Zalesianie dotyczy zarówno gruntów rolniczych i nierolniczych; wsparcie pokrywa koszty ustanowienia i utrzymania przez max. 10 lat • Zakładanie systemów rolno leśnych – użytkowanie gruntów w których drzewa uprawia się w połączeniu z rolnictwem na tym samym gruncie: wsparcie pokrywa koszty ustanowienia i utrzymania przez max. 3 lata • Zapobieganie zniszczeniom lasów oraz odtwarzanie lasów: • Utworzenie infrastruktury ochronnej (np. pasy przeciwpożarowe) • Lokalne działania zapobiegawcze na małą skalę • Instalowanie I modernizowanie urządzeń do monitorowania pożarów lasów, występowania szkodników • Przywracanie zniszczonego potencjału leśnego (wskutek pożarów, klęsk, w tym szkodników i chorób) 21

21. Priorytet 6: zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich Obszary Przykłady LEADER Rozwój gospodarstw i małych przedsiębiorstw Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich Różnicowanie działalności, zakładanie MSP, tworzenie miejsc pracy • Wdrażanie strategii rozwoju • lokalnego • Rozwój i wprowadzanie agro- • turystyki • Wspieranie usług • zdrowotnych Wspieranie rozwoju lokalnego Zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych, dostępu do nich i poprawy ich jakości 22 22

22. Priorytet 6 – przykładowe działania (1) • Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich • Wsparcie obejmuje: • Sporządzenie i aktualizowanie planów rozwoju gmin na obszarach wiejskich oraz planów ochrony obszarów Natura 2000 i innych obszarów o wysokiej wartości przyrodniczej • Inwestycje związane z mała infrastrukturą w tym te związane z energia odnawialną • Infrastruktura szerokopasmowa oraz zapewnienie dostępu do łączności szerokopasmowej • Inwestycje w tworzenie, ulepszenie i rozwijanie podstawowych usług dla ludności wiejskiej (kultura, rekreacja) • Inwestycje organów publicznych w infrastrukturę rekreacyjną, informację turystyczną • Badania i inwestycje związane ze stanem dziedzictwa kulturowego I przyrodniczego wsi • Inwestycje musza być zgodne z planami rozwoju gmin i z lokalna strategia rozwoju, jeśli takowe istnieją. 23

23. Priorytet 6 – przykładowe działania: Współpraca • Różne formy kooperacji między różnymi podmiotami: ekonomiczna, środowiskowa, społeczna • Rozwój nowych produktów, praktyk, procesów i technologii w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym oraz projekty pilotażowe • Współpraca między małymi podmiotami przy organizowaniu wspólnych procedur pracy, wspólnym korzystaniu z pomieszczeń i zasobów • Współpraca horyzontalna i wertykalna między podmiotami łańcucha dostaw w celu promowania krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych • Współpraca w celu przeciwdziałania zmianie klimatu lub przystosowania się do niej • Wspólne podejście do projektów środowiskowych i ciągłych praktyk w zakresie ochrony środowiska • Opracowanie planu urządzenia lasu • Realizacja lokalnych strategii rozwoju dotyczących co najmniej jednego z priorytetów UE w zakresie rozwoju obszarów wiejskich 24

24. Priorytet 6 – Rozwój promowany przez wspólnoty lokalne • Strategia Europa 2020:Rozwój terytorialny na poziomie sub-regionalnym jako element przekrojowy we wzroście sprzyjającym włączeniu społecznemu • Propozycje legislacyjne dla funduszy UE 2014-2020: • zapewnia wspólne podejście do wspierania rozwoju społeczności lokalnych (Art 28-31 Reg CSF), uzupełnione szczególnymi zasadami dotyczącymi poszczególnych funduszy • umożliwia zintegrowane wykorzystanie wszystkich funduszy objętych zakresem wspólnych ram w poziomie sub-regionalnym do realizacji lokalnych strategii rozwoju • definiuje jasno elementy i zadania lokalnych strategii i grup działania 25

25. Co nowego? • Możliwość finansowania lokalnych strategii rozwoju z kilku funduszy • Umowa partnerska powinna zdefiniować jak strategia będzie finansowanai z pomocą których funduszy • "pakiet startowy LEADER" • Ułatwianie tworzenia grup lokalnych i ich zdolności w tworzeniu strategii oraz wspieranie małych projektów pilotażowych; szkolenie i tworzenie sieci kontaktów w celu przygotowania strategii • Wsparcie przygotowawcze dla projektów współpracy nieterytorialnej i transnarodowej • Poziom wsparcia dla LEADER w ramach EFRROW do 80% (90% dla regionów słabiej rozwiniętych) (w obecnym okresie: 50 i 85%) • W ramach EFRROW minimum 5% środków tego funduszu na poziomie każdego programu musi zostać przeznaczone dla LEADER 28

26. Projekt 1 EFRR Koszty funkcjonowania przez fundusz glowny Projekt 2 EFS EFS EFRROW Staregia rozwoju regionalnego EFRR EFMR Projekt 3 EFRROW Projekt 4 EFMR Lokalne grupy dzialania Wladze lokalne Lokalni przedsiebiorcy Lokalne org.pozarzadowe, spoleczenstwo obywatelskie Przykład strategii rozwoju lokalnego 29

27. Dziękuję za uwagę!