EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ Bilgilendirme 01 Aralık 2008, Dr. Aydın Kosova

1. EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ Bilgilendirme01 Aralık 2008, Dr. Aydın Kosova

2. GÜNDEM Yükseköğrenim ve Kalite Evrimi Program Akreditasyonu Kurumsal Değerlendirme EUA, YÖDEK, EFQM / CAF EFQM Mükemmellik Modeli Genel Bilgilendirme Dış Değerlendirme ve tanıma programı

3. Yükseköğretim ve Kalite Evrimi • Yönetim Modelleri • Kurumsal Değerlendirme • (EUA, YÖDEK, EFQM / CAF) • Belgelendirme ve • Program Akreditasyonu • (ISO-9000, ABET/MÜDEK) • Girdi Kontrol, Sınavlar, Tezler, Yayınlar vb. Kalite Yönetimi Kalite Güvence Kalite Kontrol

4. 2000 Versiyonu ISO ve Program Akreditasyon Standartları vs. Yönetim / Mükemmellik Modelleri • MİNİMUM ŞARTLAR vs. MÜKKEMMELLİK • ÜRÜN / HİZMET ÜRETME SÜRECİ vs. TÜM YÖNETİM SİSTEMİ (Kurumsal Değerlendirme) • PROGRAM vs. KURUM ( Fakülte / Üniversite )

5. PROGRAM AKREDİTASYON STANDARTLARI Amaç:Program özelinde, eğitimin sürekli iyileştirilmesi, kurumsal gelişimin hızlandırılması.Mühendislik Değendirme ÖlçütleriBu ölçütler, dinamik ve rekabetçi bir ortamda paydaşların beklentilerini karşılamak üzere programların kalite güvencesini sağlamayı ve bu programların sürekli iyileştirmesini desteklemeyi amaçlamaktadır.

6. PROGRAM İYİLEŞTİRME ÇEVRİMİ EĞİTİM AMAÇLARI ÇIKTILAR ÖLÇME DEĞERLENDİRME NASIL ULAŞILACAK NASIL DEĞERLENDİRİLECEK EĞİTİM FAALİYETLERİ PAYDAŞLARIN GERİBİLDİRİMİ HANGİ GÖSTERGELER

7. MÜDEK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİUYGULAMA DÜZEYİ FORMU UYGULAMA DÜZEYİ

8. UYGULAMA DEĞERLENDİRME MATRİSİ

9. Kurumsal Değerlendirme Bir kurumun, yönetimsel ve işlevsel yaklaşımları ile paydaşlarının beklentilerine yönelik ulaştığı sonuçların “bir yönetim modeliyle” incelenip; • Kapsamlı • Sistematik • Düzenli • olarak gözden geçirildiği sürece:“Kurumsal Değerlendirme” süreci denir.

10. Kurumsal Değerlendirme • Özdeğerlendirme veya Dış Değerlendirmelerde kullanılan bir ölçüm aracı • Kurumların gelişim yolculuklarında yol gösterici bir kılavuz • Ödül, belgelendirme vb. süreçlerde, kurumların performansını belirlemeye yarayan bir ölçüt • Kurumlararası Kıyaslama olanağı sağlar

11. Yükseköğrenimde Kurumsal Değerlendirme Modelleri • EUA- European University Association (1994) Kurumsal Değerlendirme Programı – 36 Ülkeden 150 Üniversite - 12 Türk • EFQM - European Foundation for Quality Management (1997) - Mükemmellik Modeli –11 Ülkeden 21 Eğitim Kurumu – 1 Türk • YÖDEK - Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Komisyonu (2006) – Tüm Yükseköğretim kurumları

12. EUA - Kurumsal Değerlendirme Programı • 4 Ana Kriter : • Kurum Ne Yapmak İstiyor? (Değerler, Misyon) • Kurum Nasıl Çalışıyor? (Liderlik, Süreçler, Karar Mekanizmaları) • Kurum İyi Çalıştığını Nasıl Anlıyor? (Kalite İzleme ve Geliştirme) • Kurum Değişime Açık mı? (Harici/dahili Değişim İhtiyaçları) • Kısmen bütünsel; Akademik bakış açısı ağırlıklı • Subjektif değerlendirme; deneyimli değerlendiriciler ön planda; • Yerel, yöresel kültüre uzak değerlendiriciler • Dış Değerlendirme aracı; Özdeğerlendirmeye uygun değil • Yaklaşık bir yıllık süreç; yüksek maliyet + Takip ziyaretleri • Ödül / Sertifikasyona uygun değil

13. YÖDEK - Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme • 10 Ana – 130 Alt Kriter :- Girdiler - İdari / Destek - Kurumsal Nitelikler - Yönetsel (Yapısal) - Eğitim-Öğretim - Yönetsel (Davranışsal) - Araştırma-Geliştirme - Çıktılar / Sonuçlar - Uygulama-Hizmet - Misyonunu Başarma • Bütünsel; Katılımcı; Şeffaf ; Örnek Uygulama Paylaşımı • Mevcut durum / Son bir yıl odaklı değerlendirme • Daha çok yeterlilik değerlendirme • Değerlendirme metodu kanaata dayalı (1-5 Skala) • Özdeğerlendirme aracı; Dış Değerlendirmeye uygun değil • Kurum içi Değerlendirici yetişmesine imkan sağlıyor • En fazla 1,5 - 2 ayda tamamlanabiliyor; sıfır ek maliyet • Ödül / Sertifikasyona uygun değil

14. EFQM - Mükemmellik Modeli • 9 Ana – 32 Alt Kriter :- Girdiler  Sonuçlar (dengesi) - Paydaşlar (dengesi) - Yenilikçilik ve Öğrenme odaklı • Bütünsel; Katılımcı; Şeffaf • Karşılaştırma ve Kıyaslama odaklı • Son 3-5 yıl kapsamlı; çok boyutlu ve objektif değerlendirme (RADAR metodolojisi) • Daha çok “etkinlik” değerlendirmesi • Hem Dış Değerlendirmeye uygun; hem de etkin bir Özdeğerlendirme aracı • Yerel, yöresel kültüre uyum sağlayacak değerlendiriciler • Kurum içi Değerlendirici yetişmesine imkan sağlıyor • En fazla 2 ayda tamamlanabiliyor; sıfır ek maliyet • Ödül / Sertifikasyona uygun

15. YÖDEK vs. EFQM(1. Girdiler) • İnsan Kaynakları ve Öğrenci niteliğinde beklenen düzey; • Mali kaynakların yeterliliği • Bilgi teknolojileri ve kaynaklarının yeterliliği; • Hizmet ve olanakların yeterliliği; • İlişkiler: • Sanayi, Toplum ve Kamu ile ilişkilerin yeterliliği; • Mezunlar ile ilişkilerin yeterliliği; • Çalışanlar ile ilgili ilişkilerin yeterliliği; • Öğrenciler ile ilişkilerin yeterliliği; • Ulusal YÖ kurumlarıyla ilişkilerin yeterliliği; • Uluslararası YÖ kurumlarıyla ilişkilerin yeterliliği. Kriter 2 Kriter 4 Kriter 1

16. YÖDEKvs. EFQM (2. Kurumsal Nitelikler) • Çalışan Nitelikleri: • Çalışan sayıları • Çalışanların yaş ortalamaları • Çalışanların kadınerkek dağılımı • Çalışanların kıdem ortalamaları • Akademik pesonelin ortalama ünvan düzeyi; • İdari personelin eğitim düzeyi; • Akademik Nitelikler: • Kurumun ağırlıklı akademik alanı/alanları ve yeterliliği; • Öğrenci sayıları yeterliliği; • Akademik Personel sayıları yeterliliği; • Akad. birimlerin ve programların sayıları ve yeterliliği; • Altyapısal Nitelikler: • Kampus alanı (kapalı/açık) • Topl. kapalı alan (Eğitim-öğrtm / Sosyal ve diğer hizmet alanları. Kriter 3 Kriter 5 Kriter 4

17. YÖDEKvs. EFQM (3. Eğitim-Öğretim) • Programlar: • Paydaş ihtiyaçlarına uygunluğu; • Eğitim hedeflerinin yeterliliği; • Kapsamı ve nitelikleri (ders çeşitliliği, ders yükleri ve uyumluluğu) • Anlaşılabilirliği ve ve hedeflerinin açıklığı; • Bütünlüğünün ve devamlılığının yeterliliği; • Çıktılarının (programın kazandırması beklenen nitelikler) yeterliliği; • Kaynaklarının (öğretim elemanı, ders notları vb.) yeterliliği; • Diğer programlarla ilişkilerinin yeterliliği; • İlgili ulusal ve uluslararası programlarla uyumdaki yeterlilik; • Öğrencilere sunulan destek hizmetleri: • Rehberlik/danışmanlık hizmetlerinin yeterliliği; • Engelli öğrencilere sunulan eğitim hizmetlerinin yeterliliği; • Öğr. Değerl. araçlarının (sınav, ödev, proje vb.) yeterliliği; • Yeni öğrencileri programlara hazırlama uygulamalarının yeterliliği; • Eğitsel destek hizmetlerinin (Dil, IT teknolojileri vb.) yeterliliği; Kriter 2 Kriter 5,6

18. YÖDEKvs. EFQM (4. Araştırma-Geliştirme) • Çalışmalarının ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu; • Paydaşlarla kurulan ilişkilerin yeterliliği; • Olanak ve kaynakların yeterliliği; • Çalışmalarının yeterliliği; bütünlüğü ve devamlılığı • Önceliklerin belirginliği; kurumun önceliklerine uygunluğu • Çalışmalarının disiplinlerarası yapılabilmesindeki yeterlilik; • Uluslararası boyutun yeterliliği; • Özendiren ve destekleyen araçların yeterliliği; • Eğim-öğretim faaliyetleri arasındaki ilişkinin yeterliliği; • Sonuçlarının duyurulması ve paylaşılmasının yeterliliği; • Hedefleri / Hedeflere ulaşıp-ulaşmadığı • Sonuçların topluma faydaya dönüşmesindeki yeterlilik; • Sonuçların kuruma/birime faydaya dönüşmesindeki yeterlilik. Kriter 2,4 Kriter 5 Kriter 6,9 ...

19. YÖDEKvs. EFQM (5. Uygulama ve Hizmet Süreçleri) Kriter 2,4 • Uygulama ve hizmet faaliyetlerinin paydaş ihtiyaçlarına uygunluğu/Paydaşlarla işbirliği • Olanak ve kaynaklarının yeterliliği • Faaliyetlerin düzeylerinin yeterliliği • Öncelikleri belirginliği • Faaliyetlerin disiplinlerararası yapılabilmesindeki yeterliliği • Uluslararası faaliyetlerin yeterliliği • Özendiren ve destekleyen araçların yeterliliği • Eğitim-öğretim ile araştırma-geliştirme bütünlüğü/işbirliği • Sonuçların duyurulması ve paylaşılmasının yeterliliği • Yaşam boyu eğitim faaliyetlerinin yeterliliği • Toplumu bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetlerinin yeterliliği • Topluma sanatsal, kültürel ve sportif katkının yeterliliği • Faaliyetlerin tolıma faydaya dönüşmesi • Faaliyetlerin Kuruma faydaya dönüşmesi • Faaliyetlerin hedeflerine ulaşıp ulaşmadığı Kriter 5 Kriter 6,8

20. YÖDEKvs. EFQM (6. İdari Süreçler ve Destek Süreçleri) ÖğrenciÇalışanOrtak • Tanıtım ● Personel İşleri ● Temizlik • Öğrenci kayıt-kabul vb. ● Ulaşım • Öğrenci Kulüpleri/Öğrenci Konseyi ● Yemek • Yurtlar ● Spor • Kariyer/Staj ● Sağlık • Burs ● Kütüphane • Uluslararası Değişim ● Yapı/Çevre ● Teknik Destek ● Bilgi Teknolojisi ● Hukuk ● Basın, Kültür Kriter 5,6 Kriter 3,7 Kriter 3,4,5,6,7

21. YÖDEKvs. EFQM (7. Yönetsel (Yapısal) Özellikler) Kriter 2 • Organizasyon yapısı • Görev ve sorumluluklarının tanımlarının açıklığı • Görev yetkilerinin yeterliliği • Stratejilerin varlığı ve yeterliliği • Karar verme süreçlerinin yeterliliği • Eğitim-öğretim, araştırma-geliştirme ve uygulama ve hizmet süreçlerindeki etik standartların yeterliliği • Stratejik planlama ve izleme • İş süreçlerinin yeterliliği • Kalite geliştirme • Bilgi teknolojileri yönetimi • İnsan kaynakları yönetimi • Finansal kaynakların yönetimi • Öğrenci katılımı Kriter 5

22. YÖDEKvs. EFQM (8. Yönetsel Özellikler) • Öğrenci memnuniyeti • Çalışan (idari ve akademik) memnuniyeti • Çalışanlar arasındaki işbirliği ortamının yeterliliği • İş arkadaşlığı ve sosyal ortamın yeterliliği • Ortak kültür ve değerlerin paylaşımı • Liderlik yaklaşımlarının yeterliliği • Yönetici yaklaşımlarının yeterliliği • Akademik personelin idari ve yönetsel özelliklerinin yeterliliği • İdari personel özelliklerinin yeterliliği Kriter 6 Kriter 7 Kriter 1

23. YÖDEKvs. EFQM (9. Çıktılar/Sonuçlar) • Öğrencilerle ilgili sonuçlar • Araştırma-geliştirme ile ilgili sonuçlar • Uygulama- ve hizmet faaliyetleriyle ilgili sonuçlar • Kurumsal niteliklerle ilgili gelişmeler • Yönetsel faaliyetlerle ilgili sonuçlar • İdari faaliyetlerle ilgili sorunlar • Toplum hizmetleri ile ilgili sonuçlar Kriter 6 Kriter 9 Kriter 8

24. YÖDEKvs. EFQM (10. Yükseköğrenim misyonunu başarma) Tüm faaliyetler ve bunların sonuçlarının • Evrensel misyona uygunluğu • Ulusal misyona uygunluğu • Kendi misyona uygunluğu Kriter 9

25. EUA vs. YÖDEK vs. EFQM

26. EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ Sonuçlar Girdiler Çalışanlarla ilgili Sonuçlar Çalışanlar Temel Performans Sonuçları Müşterilerle ilgili Sonuçlar Politika ve Strateji Liderlik Süreçler İşbirlikleri ve Kaynaklar Toplumla ilgili Sonuçlar Yenilikçilik ve Öğrenme (EFQM Mükemmellik Modelinin Tüm Ticari Kullanım Hakları EFQM’e Aittir.)

27. EFQM Mükemmellik Modeli • Sektör ve büyüklük gözetmeksizin • Kar amacı güden/gütmeyen her tür • Kurum/Kuruluşun • Tüm Paydaşları için • Olağanüstü sonuçlar • Alabilme ve sürdürebilme • Yeteneğini oluşturması ve geliştirmesi için • BÜTÜNSEL BİR YÖNETİM ANLAYIŞININ UYGULANMASIDIR.

28. Toplam Kalite Yönetimi • TKY, tüm paydaşların istek ve ihtiyaçlarını dengeli bir biçimde ve artarak karşılamak üzere bir kurumdaki tüm faaliyetlerin sürekli olarak iyileştirilmesidir. • Faaliyetler, ürün veya hizmet ile ilgili alanlarla sınırlı değildir, kurumun tüm bölümlerini ve tüm bireylerini kapsar.

29. Temel Kavramlar Müşteri odaklılık İşbirlikleri geliştirme Çalışanların geliştirilmesi ve katılımı Süreçler ve verilerle yönetim Sürekli öğrenme, yenilikçilik ve iyileştirme Liderlik ve amacın tutarlılığı Kurumsal Sosyal Sorumluluk Sonuç odaklılık

30. EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ Sonuçlar Girdiler Çalışanlarla ilgili Sonuçlar Çalışanlar Temel Performans Sonuçları Müşterilerle ilgili Sonuçlar Politika ve Strateji Liderlik Süreçler İşbirlikleri ve Kaynaklar Toplumla ilgili Sonuçlar Yenilikçilik ve Öğrenme (EFQM Mükemmellik Modelinin Tüm Ticari Kullanım Hakları EFQM’e Aittir.)

31. Temel Kavramlar

32. GİRDİ KRİTERLERİ “NASIL ?” sorusuna cevap aramaktadır. 5e 5d 5a 1e 1d 1c ALT KRİTERLER 1b 1a 1 LİDERLİK 5c Alt kriter açıklamaları 5b 5 SÜREÇLER Alt kriter açıklamaları

33. SONUÇ KRİTERLERİ “NE” elde edildiğini incelemektedir. 6b 6a 6 MÜŞTERİ İLE İLGİLİ SONUÇLAR 9b 9a TEMEL PERFORMANS SONUÇLARI 9 • Kuruluşun gerçek performansı • Kuruluşun hedefleri ile karşılaştırma • UYGUN YERLERDE • Rakip performansları • Sınıfında “En iyiler” ile karşılaştırma

34. GİRDİLERLE SONUÇLAR ARASINDAKİ ZAMAN FARKI GİRDİLER SONUÇLAR Zaman Modelin dinamik yapısı gereği, “Girdi”lerde uygulanan yaklaşımlar sonrası ortaya çıkan “Sonuç”ların bazıları anında görülebilirken, bazıları da belirli bir süre sonra ortaya çıkmaktadır.

35. Liderlik 1: Liderlik – Alt Kriterler / İlişkiler

36. Kriter 2: Politika ve Strateji- Alt Kriterler/ İlişkiler

37. Kriter 3: Çalışanlar – Alt Kriterler / İlşikiler

38. Kriter 4: İşbirlikleri ve Kaynaklar-Alt Kriter/İlişkiler

39. Kriter 5: Süreçler Alt Kriterler/ İlişkiler

40. Kriter 6: Müşterilerle İlgili Sonuçlar Alt Kriterler/ İlişkiler

41. Kriter 7: Çalışanlarla İlgli Sonuçlar Alt Kriterler / İlişkiler

42. Kriter 8: Toplumla İlgili SonuçlarAlt Kriterler / İlişkiler

43. Kriter 9: Temel Performans Sonuçları Alt Kriterler / İlişkiler

44. DEĞERLENDİRME SİSTEMİ VE RADAR

45. RADAR PUANLAMA MATRİSİ RADAR YAKLAŞIMI R esults - Sonuçlar pproach - Yaklaşım eployment - Yayılım ssessment - Değerlendirme eview - Gözden geçirme A D A R

46. RADAR GİRDİLER

47. SONUÇLAR RADAR PUANLAMA MATRİSİ – Sonuçlar Puan %0 %25 %50 %75 %100 Boyutlar Unsurlar Sonuçlar Eğilimler Sonuçların Sonuçların Sonuçların Sonuçların 1/4’ünde 1/2’ sinde 3/4’ünde tümünde - olumlu eğilimlerin varlığı ve/veya yok en az 3 yıldır en az 3 yıldır en az 3 yıldı r en az 3 yıldır S onuç veya - iyi performansın sürdürülmesi hikayemsi bilgi olumlu olumlu olumlu olumlu eğilim ve/veya eğilim ve/veya eğilim ve /veya eğilim ve/veya yeterli iyi iyi iyi performans ın performans ın performansın performansın sürdürülmesi sürdürülmesi sürdürülmesi sürdürülmesi Hedefler Sonuçların Sonuçların Sonuçların Sonuçların 1/4’ünde 1/2 ’sinde 3/4’ünde tümünde - hedeflere erişim yok Sonuç veya uygun hedefler uygun hedefler uygun hedefler uygun hedefler - hedeflerin uygunluğu hikayemsi bilgi m evcut ve sonuçlar mevcut ve sonuçlar mevcut ve sonuçlar mevcut ve sonu çlar iyi iyi iyi iyi hedeflere göre hedeflere göre hedeflere göre hedeflere göre durumda durumda durumda durumda Karşılaştırmalar - sonuçlar ın dış kuruluşlar ın sonuçlarına göre iyi durumda olması yok Sonuç veya Sonuçların Sonuçların Sonuçların Sonuçların ve/veya hikayem si bilgi 1/4’ünde 1/2 ’sinde 3/4’ünde t ümünde - sonuçlar ın dünya çapında sınıfında en iy i olarak kabul edilen kuruluşların sonuçlarına göre iyi durumda olması Yaklaşımdan kaynaklanma Sonuçların Sonuçların Sonuçların Sonuçların yok 1/4’ünde 1 /2 ’sinde 3/4’ünde tümünde Sonuç veya - sonuçların yaklaşımdan hikayemsi bilgi neden - sonuç ilişkisi neden - sonuç ilişkisi neden - sonuç ilişkisi neden - sonuç ilişkisi kaynaklanması açık açık açık açık Toplam 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 Puan %0 %25 %50 %75 %100 Boyutlar Unsurlar Kapsam K apsam İlgili alan ve İlgili alan ve İlgili alan ve İlgili alan ve yok Sonuç veya - sonuçlar ın ilgili alanlar ı kapsaması faaliyetlerin faaliyetlerin faaliyetlerin faaliyetler in hikayemsi bilgi - sonuçlarda uygun kırı l ımları n varlığı 1/4’ünde 1/2 ’sinde 3/4’ünde t ümünde Toplam 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 Genel Toplam 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100

48. Mükemmellikte Yetkinlik EFQM Mükemmellik Aşamaları • EFQM Modeli’nin tüm içeriği esas alınır. • 75 sayfalık başvuru dokümanı • 4-8 kisilik değerlendirme ekibi • Uzlaşım toplantısı ve saha ziyareti Kalite Ödülü • Alt-kriterler bazında geri bildirim raporu • Finalistlik, Başarı Ödülü ve Büyük Ödül • EFQM Modeli’nin tüm içeriği esas alınır. • 51 sayfalık başvuru dokümanı • 2 - 5 kisilik değerlendirme ekibi • Uzlasım toplantısı ve saha ziyareti • Ana kriterler bazında geri bildirim raporu • 300 puan ve üzerinde tanıma • Modelin 9 ana kriteri esas alınır. • 12 sayfalık bir başvuru dokümanı Mükemmellikte Kararlılık • • Değerlendirme ve saha ziyareti asamaları • 1 kişilik değerlendirme İyilestirme planının doğrulanmasının ardından tanıma • 48

49. KURUMSAL CHECK UP!!! ÖZDEĞERLENDİRME İyileştirmeye Açık Alanlar Kuvvetli Yönler • ~~~~~ • ~~~~~~ • ~~~~~~ • ~~~~~~ • ~~~~~ • ~~~~~~ • ~~~~~~ • ~~~~~~

50. Ulusal Kalite Hareketi KURUMSAL GELİŞİM DESTEĞİ