Podsumowanie wyników sondażu przeprowadzonego w 30 gminach Polski Aleksandra Stępniak

1. Podsumowanie wyników sondażu przeprowadzonego w 30 gminach PolskiAleksandra Stępniak Konferencja podsumowująca realizację projektu „Mądry Polak przed szkodą, czyli dbałość o przyszłą jakość życia” dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach schematu grantowego Środki Przejściowe 2005 PL2005/017-488.01.01.01

2. Woj. Dolnośląskie Milicz Woj. Lubelskie Puławy Woj. Lubuskie Nowa Sól Wymiarki Woj. Małopolskie Krzeszowice Michałowice Woj. Mazowieckie Grabów nad Pilicą Liw Mińsk Mazowiecki Nadarzyn Paprotnia Radom Woj. Opolskie Głogówek Kędzierzyn-Koźle Walce Woj. Podkarpackie Czarna Lubaczów Horyniec-Zdrój Woj. Podlaskie Narewka Woj. Śląskie Bielsko-Biała Jeleśnia Pilica Racibórz Żywiec Woj. Świętokrzyskie Bałtów Staszów Woj. Warmińsko – Mazurskie Piecki Pisz Woj. Wielkopolskie Trzemeszno Woj. Zachodniopomorskie Wałcz Lista gmin

3. Respondenci • 149 osób, w tym przedstawiciele • urzędów wojewódzkich • najwyższej władzy w gminie • straży pożarnej, policji, straży miejskiej i gminnej, służby zdrowia • jednostek zarządzania kryzysowego • parków krajobrazowych i narodowych, nadleśnictw • doradztwa rolniczego i ogrodniczego • organizacji pozarządowych • szkół i jednostek edukacyjnych • stacji sanitarno-epidemiologicznych • innych jednostek i firm

4. O co pytano • O przyczyny i skutki zmian klimatu • O przygotowanie gminy do sytuacji kryzysowych • O podejmowane działania • O bariery utrudniające wdrażanie działań

5. Świadomość zmian klimatu – ich przyczyn i skutków • gminy, które doświadczyły poważnych katastrof pogodowych • Powódź 1997 (Racibórz, Nowa Sól) • Huragan 2002 (Pisz, Piecki) • duże gminy miejskie • Bielsko-Biała • gminy sąsiadujące z dużymi miastami • Mińsk Mazowiecki • Nadarzyn • osoby zawodowo związane z tematyką • wyżsi rangą urzędnicy • pracownicy wydziałów ochrony środowiska • przedstawiciele doradztwa rolniczego, nadleśnictw, parków krajobrazowych i narodowych • przedstawiciele straży pożarnej

6. Świadomość zmian klimatu – ich przyczyn i skutków • prawidłowo wymienione przyczyny • w 1/3 gmin obok antropogenicznych wymieniono naturalne • skutki na poziomie globalnym jak i lokalnym • część respondentów występujące w gminie zjawiska dopiero podczas rozmów połączyła ze zmianami klimatu • podział skutków na pozytywne i negatywne • podział skutków na ekonomiczno-społeczne i przyrodnicze • część wymienionych skutków oparta na wnikliwych obserwacjach • „specjalizacja” wymienianych skutków • część respondentów postrzega zmiany klimatu jako problem globalny, Polskę dotyczący w niewielkim stopniu, a ich gminę – praktycznie w zerowym

7. Przygotowanie do sytuacji kryzysowych • we wszystkich gminach zespoły reagowania kryzysowego • głównie straż pożarna, ale też GOPR, WOPR, straż graniczna, jednostki wojskowe • udział przedstawicieli urzędów • współpraca z jednostkami wyższego szczebla – powiaty, województwa • odpowiednie procedury i systemy powiadamiania • cykliczne szkolenia służb ratowniczych • brak szkoleń dla mieszkańców • po wystąpieniu sytuacji kryzysowej weryfikacja procedur – nie wszędzie była taka możliwość

8. Działania prewencyjne • 14/30 badanych gmin • dotyczy ekstremalnych zjawisk pogodowych • działania głównie w gminach dotkniętych wcześniej sytuacjami kryzysowymi m.in. • ubezpieczenia miejsc użytku publicznego (Piecki) • ograniczenie możliwości zabudowy w strefach zalewowych (Michałowice, Staszów) • system monitoringu i ostrzeżeń powodziowych (Jeleśnia) • grupowe ubezpieczenia rolników (Wałcz) • umocnienia wałów przeciwpowodziowych • budowa mocniejszej infrastruktury

9. Działania adaptacyjne • znikoma ilość • temat wciąż zbyt mało „żywy” nawet w skali kraju m.in. • zwiększanie udziału upraw ciepłolubnych (Wałcz) • odejście od upraw roślin wrażliwych na czynniki atmosferyczne na rzecz mniej wymagającej hodowli bydła mlecznego (Piecki) • Odpowiedni dobór nasadzeń w zależności od wystawy również na czynniki atmosferyczne (Nadleśnictwo Staszów)

10. Ochrona klimatu • 18/30 gmin • głównym bodźcem ekonomia m.in. • wymiana paliwa węglowego na olejowe lub gazowe • termomodernizacja • wymiana oświetlenia na energooszczędne • wprowadzanie odnawialnych źródeł energii • usprawnianie ruchu ulicznego • zalesianie i zadrzewianie • Siew poplonów w celu zapewnienia zielonej pokrywy pól uprawnych

11. Działania c.d. • Wymieniano działania edukacyjne i promocyjne: • „nie wypalaj traw” • promocja OZE • edukacja w szkołach • wspieranie edukacji prowadzonej przez organizacje pozarządowe • 5/30 gmin – brak jakichkolwiek działań • brak sytuacji kryzysowych spowodowanych zmianami klimatu

12. Bariery Głównie • brak środków finansowych • brak odgórnych uregulowań lub ich niedokładność • niska świadomość problematyki Ale również m.in. • brak współpracy między instytucjami w gminie, między władzą a mieszkańcami, między władzą a organizacjami pozarządowymi • rosnące ceny paliw, wysokie ceny technologii przyjaznych środowisku • zbyt mały zakres oddziaływania gminy • niedobory wyspecjalizowanej kadry, brak edukacji, szkoleń, promocji • sprzeczność interesów ……….i wiele innych

13. „ niezwykle ważne jest, aby problematyka zmian klimatycznych, a szerzej patrząc – działań na rzecz ochrony środowiska była rozwiązywana w sposób jak najbardziej otwarty, z udziałem wszystkich obywateli i organizacji pozarządowych” – rozmówca z gminy Krzeszowice Dziękuję za uwagę Aleksandra Stępniak Instytut na rzecz Ekorozwoju www.ine-isd.org.pl a.stepniak@ine-isd.org.pl