Wat hebben gezinnen met kinderen nodig? Referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen

1. Wat hebben gezinnen met kinderen nodig? Referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen Bérénice Storms Katholieke Hogeschool Kempen Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck 6-11-2011

2. Maatschappelijke participatie: adequaat vervullen sociale rollen = bijhoren én bijdragen • Gezondheid: • Gezonde voeding • Geschikte kleding • Adequate huisvesting • Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging • Rust • Ontspanning • Autonomie: • Veilige kindertijd • Betekenisvolle relaties • Mobiliteit • Veiligheid

3. Voorbeeld: referentiebudgetten voor niet werkenden, die huren in de private sector en in goede gezondheid verkeren (prijzen juni 2008; *1,039 voor update naar mei 2011)

4. GEZONDE VOEDING • Criteria: • Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) • voorkeur /middenweg: 5/2 • Voorkeursproducten: goedkoopste • middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget • Aanvaardbaar (focusgroups) • Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

5. gezonde voeding

6. Gezonde voeding

7. Geschikte kleding • Criteria: • Beschermingbiedentegenalleweersomstandigheden‏ • Casual kleding, multifunctioneel • Identiteitverschaffen • Nieuwekleding • Ondergoed: • Hogekwaliteitseisenaanschoenen en regenkleding • Lage, maargeenbodemprijzen • Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) • Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano • Inclusief: materiaalvooropbergen en onderhouden van kleding

8. Geschikte kleding

9. Geschikte kleding

10. Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg • Achterliggende principes persoonlijke verzorging: • Handhaven gezondheid en bestrijden van infecties • Zelfrespect ( sociale exclusie) • Persoonlijke verzorging • Handhygiëne • Mondhygiëne • Algemene hygiëne • Cosmetica • Voorbehoedsmiddelen

11. Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg • Achterliggende principes gezondheidszorg: • Budgetten voor “gezonde” personen • Gebruik van medische zorgen wordt bepaald door: • Behoefte • Neiging tot gebruik • Mogelijkheid tot gebruik  Geen harde criteria: externe validering (Domus Medica) • Gezondheidszorg: • Arts, geneesmiddelen (infectieziekten, traumata, psycho-sociaal welzijn, preventie) • Ziekenfondsbijdrage • Hospitalisatieverzekering • Zorgverzekering • reële medische kosten!

14. Adequate huisvesting Adequate huisvesting • Criteria (geoperationaliseerd m.b.v data van de Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) : • Kwaliteitsvolle woning: • Veiligheid en bescherming bieden • Interne en externe bouwfysische kwaliteit • Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten • Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet • Voldoende ruim • Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht • Woonomgeving • Aanwezigheid van voorzieningen • Woonzekerheid • Een betaalbare prijs

15. Adequate huisvesting Adequate huisvesting • Huisvestingskosten: illustratief • Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen • Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt) • Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen • Overige huisvestingskosten • Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…) • Herstel • Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!

18. Veiligheid:veilig wonen • Veiligheid • Basisbankdienst • Brandverzekering • Familiale verzekering • Preventie brandveiligheid

20. Rust en ontspanning • Uitgangspunten: • Gezondheid • Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet) • Participatiedecreet • Steunpunt vakantieparticipatie • Rust en ontspanning: • Bed en beddengoed • Binnenlandse vakantie • Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod • Tv, dvd, radio-cd

24. Onderhouden van relaties • Mensen zijn sociale wezens: • Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling • Wederkerige afhankelijkheid • Onderhouden van relaties • Vrienden- en familiebezoek • GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel • Feesten • Uit eten, afhaalmaaltijd • Huisdieren • Gezelligheid thuis • Burgerverplichtingen

27. Mobiliteit • Uitgangspunten: • Mobiliteit noodzakelijk om verschillende maatschappelijke rollen adequaat te kunnen vervullen • Decreet basismobiliteit: 90% woonzones een gegarandeerd aanbod openbaar vervoer • Mobiliteit: • Fiets • Busabonnement • Rail Pass

29. Veilige kindertijd • Criteria : • Opgroeien in liefde en veiligheid • Nieuwe ervaringen opdoen • Lof, erkenning en positieve feedback • Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden • Concreet gemaakt o.b.v. • Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind • Vlaams Jeugdbeleidsplan • Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)

30. Veilige kindertijd • Concrete uitgaven: • Gezinsuitstap • GSM tieners • Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes • Bibliotheekabonnement • Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod • Speelgoed • Cultuurparticipatie • Directe onderwijskosten • Uit eten/afhaalmaaltijd • Zakgeld

31. Maandelijkse kosten voor een veilige kindertijd, vb. alleenstaande ouders (niet werkend), juni 2008

32. Maandelijkse kosten voor een veilige kindertijd, vb. Koppels met kinderen (niet werkend), juni 2008

33. TOTAAL BUDGET, niet werkenden, gezond, private huurwoning (prijzen geïndexeerd naar mei 2011) 2241 1793 1749 1648 1347 1959 1605 1462 1352 1015

34. Kinderen zijn duur ! En kinderen in nieuwe gezinnen zijn nog duurder!

35. Sociale (kinderbijslag en studietoelagen) en fiscale tegemoetkomingen voor 1ste kind, als percentage van kosten volgens referentiebudgetten Bron: Cantillon, 2009

36. Kosten kinderen • Het Belgische & Vlaamse systeem van sociale en fiscale tegemoetkomingen voor gezinnen met kinderen dekt bij lange na niet de kosten van het eerste kind • Zelfs niet bij verhoogde kinderbijslag voor langdurig werklozen en invaliden • Het tekort stijgt naarmate de kinderen ouder worden • Behalve voor gezinnen met leefloon. De combinatie van • leeftijdstoeslagen in de Kinderbijslag, • en de maximale studietoelage voor het secundair onderwijs, • blijkt voor leefloners juist voldoende om proportioneel de stijging van de kosten voor oudere kinderen op te vangen • In absolute bedragen stijgt echter het tekort!

37. Sociale (kinderbijslag en studietoelagen) en fiscale tegemoetkomingen voor 2de kind, als percentage van kosten volgens referentiebudgetten Bron: Cantillon, 2009

38. Kosten kinderen • Systeem dekt hogere proportie kosten van tweede kind, vooral dankzij rangprogressiviteit • en fiscale tegemoetkomingen • Desalniettemin blijven tegemoetkomingen in de meeste situaties onvoldoende

39. Doeltreffendheid minimuminkomens Niet werkenden op actieve leeftijd

40. Doeltreffendheid minimuminkomens Niet werkenden op actieve leeftijd • Leefloon en minimumwerkloosheidsuitkeringschietentekortvoorbijnaallegezinstypen • Tenzijbijbeperktewoonkostendoor sociale huur of eigendomzonderhypotheek • Minimuminvaliditeitsuitkeringvoldoendevooralleenstaanden of alleenstaande met jongekinderen, maar schiettekortvoorkoppels en alleenstaanden met ouderekinderen • (Zonderrekening te houden met ziektekosten) • Minimuminkomensbeschermingvoor niet werkendeactievenis: • Betervooralleenstaanden dan voorkoppels • Mindergoednaarmatekinderenouderzijn

41. Beleid houdt te weinig rekening met hoge kosten van kinderen bij: • Sociale en fiscale tegemoetkomingen voor kinderen • Hoogte van inkomensgrenzen (voor de berekening van een huursubsidie, het omnio-statuut, de studiebeurzen, …) • Bepaling van aanvullende steun, leefkostenbudgetbegeiding of budgetbeheer.

42. Kinderarmoede bestrijden Belangrijk om zo vroeg mogelijk de armoedecirkel te doorbreken! • Zorgen voor een menswaardig inkomen van de ouders • Goede kwalitatieve diensten voor kinderen (o.a. kinderopvang) • Deelname van kinderen (cultureel, sportief, beleidsmatig)

43. Dank voor uw aandacht! Bérénice Storms Berenice.storms@khk.be

44. Voor wie meer wil lezen: • Storms, Van den Bosch, 2009, Wat heeft een gezin minimaal nodig? Een budgetstandaard voor Vlaanderen, Leuven:Acco • www.menswaardiginkomen.be