Schulden afbouwen en menswaardig leven

1. Bérénice Storms Vormingssessie collectieve schuldenregeling oktober-november 2012 Schulden afbouwen en menswaardig leven

2. Inhoud Referentiebudgetten voor maatschappelijke participatie: • Situering en verantwoording • Maatschappelijke participatie • Voorwaarden voor maatschappelijke participatie • Referentiebudgetten voor maatschappelijke participatie • Achterliggend theoretisch kader? • Wat is minimaal nodig? • Ontwikkeld door experts en burgers • Voorbeeld referentiebudgetten • De hoogte van de referentiebudgetten Referentiebudgetten en schuldhulpverlening • Referentiebudgetten herordend naar bestedingscategorieën • Referentiebudgetten en leefgelden • Kunnen alle schuldenaars menswaardig leven én schulden afbetalen?

3. Situering en verantwoording: Hoeveel inkomen heeft een gezin minimaal nodig om volwaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen? • Behoeften aan referentiebudgetten voor het beoordelen van leefsituaties in functie van de menselijke waardigheid: • OCMW’s • Arbeidsrechtbanken • Collectieve schuldenregeling • Vredegerechten • … • Nood aan wetenschappelijke norm om uitspraken te doen over: • Omvang van de armoede • Doeltreffendheid minimuminkomensbescherming

4. Sociale participatie = Actief deelnemen en bijdragen aan de samenleving = Adequaat vervullen van sociale rollen verwachtingen verbonden aan sociale posities = erbij horen en bijdragen

5. Voorwaarden voor maatschappelijke participatie

6. Referentiebudgetten voor maatschappelijke participatie: achterliggend theoretisch kader

7. Referentiebudgetten: wat is minimaal nodig? • Hét (absolute) minimum bestaat niet! • Noodzakelijk inkomen hangt af van noodzakelijke uitgaven • Worden bepaald door individuele en maatschappelijke factoren • Twee extremen: • Een ondergrens: inkomen dat volstaat om volwaardig te participeren aan de maatschappij in vrij gunstige omstandigheden (voor gezonde, competente en goed geïnformeerde burgers) • Een inkomensniveau dat volstaat om volwaardig te participeren voor bijna alle burgers

8. Referentiebudgetten ontwikkeld vanuit een nauwe samenwerking tussen experts en burgers • Rol van de experts: • Universele behoeften vertalen naar concrete korven van goederen en diensten • Zo veel als mogelijk vertrekken vanuit een normatief standpunt (≠ prescriptief!) • ≠ reële budgetten • = voorbeeldbudgetten, aanvaard door burgers en politici • Tonen de weg naar een inclusieve samenleving • Versterken van individuele competenties • Toegang verschaffen tot grondrechten

9. Referentiebudgetten ontwikkeld vanuit een nauwe samenwerking door experts en burgers • Rol van burgers: • Ondersteunen van experts bij het vertalen van universele behoeften naar concrete korven van goederen en diensten • Aanvaardbaarheid garanderen • Maken de experts realistische veronderstellingen? • Methode: Focus groups • Beter dan(survey of diepte-) interviews omwille van interessante interactiemogelijkheden tussen deelnemers

10. Voorbeeld: referentiebudgetten voor niet werkenden, die huren in de private sector en in goede gezondheid verkeren (prijzen voor juni 2008*)* 1.066 voor jan 2012

11. GEZONDE VOEDING • Criteria: • Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) • voorkeur /middenweg: 5/2 • Voorkeursproducten: goedkoopste • middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget • Aanvaardbaar (focusgroups) • Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

12. gezonde voeding

13. Gezonde voeding

14. Geschikte kleding • Criteria: • Beschermingbiedentegenalleweersomstandigheden‏ • Casual kleding, multifunctioneel • Identiteitverschaffen • Nieuwekleding • Ondergoed: • Hogekwaliteitseisenaanschoenen en regenkleding • Lage, maargeenbodemprijzen • Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) • Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano • Inclusief: materiaalvooropbergen en onderhouden van kleding

15. Geschikte kleding

16. Geschikte kleding

17. Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg • Achterliggende principes persoonlijke verzorging: • Handhaven gezondheid en bestrijden van infecties • Zelfrespect ( sociale exclusie) • Persoonlijke verzorging • Handhygiëne • Mondhygiëne • Algemene hygiëne • Cosmetica • Voorbehoedsmiddelen

18. Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg • Achterliggende principes gezondheidszorg: • Budgetten voor “gezonde” personen • Gebruik van medische zorgen wordt bepaald door: • Behoefte • Neiging tot gebruik • Mogelijkheid tot gebruik  Geen harde criteria: externe validering (Domus Medica) • Gezondheidszorg: • Arts, geneesmiddelen (infectieziekten, traumata, psycho-sociaal welzijn, preventie) • Ziekenfondsbijdrage • Hospitalisatieverzekering • Zorgverzekering • reële medische kosten!

21. Adequate huisvesting Adequate huisvesting • Criteria (geoperationaliseerd m.b.v data van de Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) : • Kwaliteitsvolle woning: • Veiligheid en bescherming bieden • Interne en externe bouwfysische kwaliteit • Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten • Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet • Voldoende ruim • Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht • Woonomgeving • Aanwezigheid van voorzieningen • Woonzekerheid • Een betaalbare prijs

22. Adequate huisvesting Adequate huisvesting • Huisvestingskosten: illustratief • Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen • Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt) • Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen • Overige huisvestingskosten • Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…) • Herstel • Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!

25. Veiligheid:veilig wonen • Veiligheid • Basisbankdienst • Brandverzekering • Familiale verzekering • Preventie brandveiligheid

27. Rust en ontspanning • Uitgangspunten: • Gezondheid • Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet) • Participatiedecreet • Steunpunt vakantieparticipatie • Rust en ontspanning: • Bed en beddengoed • Binnenlandse vakantie • Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod • Tv, dvd, radio-cd

31. Veilige kindertijd • Criteria : • Opgroeien in liefde en veiligheid • Nieuwe ervaringen opdoen • Lof, erkenning en positieve feedback • Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden • Concreet gemaakt o.b.v. • Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind • Vlaams Jeugdbeleidsplan • Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)

32. Veilige kindertijd • Concrete uitgaven: • Gezinsuitstap • GSM tieners • Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes • Bibliotheekabonnement • Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod • Speelgoed • Cultuurparticipatie • Directe onderwijskosten • Uit eten/afhaalmaaltijd • Zakgeld

35. Onderhouden van relaties • Mensen zijn sociale wezens: • Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling • Wederkerige afhankelijkheid • Onderhouden van relaties • Vrienden- en familiebezoek • GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel • Feesten • Uit eten, afhaalmaaltijd • Huisdieren • Gezelligheid thuis • Burgerverplichtingen

38. Mobiliteit • Uitgangspunten: • Mobiliteit noodzakelijk om verschillende maatschappelijke rollen adequaat te kunnen vervullen • Decreet basismobiliteit: 90% woonzones een gegarandeerd aanbod openbaar vervoer • Mobiliteit: • Fiets • Busabonnement • Rail Pass

40. De hoogte van de referentiebudgetten 1/2012

41. De hoogte van de referentiebudgetten 1/2012

42. Referentiebudgetten en schuldhulpverlening

43. Noodzakelijk inkomen en uitgekeerd leefgeld in het kader van schuldbemiddeling Noodzakelijk inkomen na betaling vaste kosten(referentiebudgetten, 2012) Cumulatief % dossiers naar toegekend maandelijks leefgeld (VCS, 2009)

44. Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, 2012. Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

45. Belgische referentiebudgetten en minimum-inkomens, 2012. Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

46. Belgische referentiebudgetten en minimum-inkomens, 2012. Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

47. Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, 2012. Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

48. Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, 2012. Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden? • Belgische minimuminkomens zijn onvoldoende adequaat zijn om alle burgers een menswaardig inkomen te garanderen. • Vooral de hoge huisvestingskosten zorgen ervoor dat heel wat minimuminkomens, zowel uit sociale zekerheid als uit arbeid, niet volstaan om alle noodzakelijke uitgaven te kunnen bekostigen. • De situatie is gunstiger voor gezinnen met beperkte huisvestingskosten. • Evenwel volstaan voor heel wat gezinstypes de laagste inkomens (leefloon en minimum werkloosheidsuitkeringen) ook niet wanneer ze zich in deze relatief gunstige woonsituatie bevinden. • Meer in het bijzonder zijn de tekorten aanzienlijk voor gezinnen met kinderen en nemen deze toe met de leeftijd van de kinderen en met het aantal kinderen in het gezin.

49. Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden? 36,9% ≠ kredietschulden, maar medische, huur- en fiscale schulden,… BRON: NBB, Centrale voor kredieten aan particulieren (2012) Statistieken

50. REMI, berekent referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen op maat • Online webapplicatie • referentie-budgetten op maat van iedere cliëntsituatie • Output: een haalbaar budget-overzichtvan noodzakelijke: • vaste kosten • leefkosten • reserveringsuitgaven • Verschaft inzicht in welke inspanningen door de cliënt en het OCMW kunnen geleverd worden met het oog op het garanderen van een menswaardig inkomen info@cebud.be