Profesor Janusz Groszkowski inspirator i współtwórca badań nad telewizją

1. Profesor Janusz Groszkowski inspirator i współtwórca badań nad telewizją Andrzej Zieliński - prezentacja opracowania pod tytułem j.w. opublikowanego w Przeglądzie Telekomunikacyjnym i W.T. Nr 10/2010 autorstwa: Alina Karwowska-Lamparska i Andrzej Zieliński, Instytut Łączności

2. Wstęp Działalność naukowa Profesora Janusza Groszkowskiego głównie wiąże się z jego pracą w Politechnice Warszawskiej oraz Państwowym Instytucie Telekomunikacyjnym (PIT) z tym, że po reorganizacji PIT w 1951 roku dalsze ożywione związki Profesor podtrzymywał z Instytutem Łączności (IŁ) jako wieloletni przewodniczący (aż do końca 1981 roku) jego Rady Naukowej. W rozmowach osobistych Profesor wielokrotnie podkreślał swoje liczne, sentymentalne nawet, związki z tym instytutem, jako jednostką reprezentującą główne kierunki badań w telekomunikacji.

3. Wstęp c.d. Przedwojenny PIT dał początek wielu dziedzinom badań w elektronice i w telekomunikacji w Polsce, a po jego podziale w 1951 roku powstało kilka zasłużonych dla naszej nauki i gospodarki instytucji badawczych i przemysłowych.

4. Wstęp c.d. Dla podkreślenia licznych badawczych zainteresowań Profesora autorzy wybrali obszar badań dotyczący telewizji, albowiem z Jego inicjatywy badania te w PIT zostały w latach 30-tych zapoczątkowane i rozwinięte do stadium eksperymentu użytkowego. Po wojnie stały się jedną z wiodących dziedzin prac IŁ, które przyniosły, mówiąc bez żadnej przesady, spektakularne sukcesy, zwłaszcza w pionierskiej fazie lat 50-tych, a potem 70-tych w okresie promocji i rozpowszechnienie telewizji kolorowej.

5. Początek Lat dwudziestych • Młody Janusz Groszkowski jako student nowo powstałej Politechniki warszawskiej w latach 1915-22 • Pod koniec tego okresu roczne studia w Wojskowej Akademii w Paryżu • I Jego zainteresowania wojskowymi zastosowaniami radiotelegrafii

6. Pierwsza polska książka w języku polskim z zakresu radiotechniki

7. Kapitan inż. Janusz Groszkowski (obok po lewej major inż. Kazimierz Jackowski) wśród kolegów oficerów WP, 1923 r.

8. Powstanie Państwowego Instytutu telekomunikacyjnego • Rok 1929 powstanie Instytutu Radiotechnicznego (IR) w Warszawie • W wyniku konkursu jego dyrektorem zostaje dr inz. Janusz Groszkowski wówczas już profesor w PW • 20 lutego Minister Poczt i Telegrafów powołuje PIT i na jego dyrektora mianuje Profesora Groszkowskiego • PIT jest wynikiem połączenia IR z Laboratorium teletechnicznym MPiT

9. PIT • Wydziały PIT: Teletechniki, Radiotechniki, Wojskowy • Zatrudnienie; „47 osób z wykształceniem wyższym, 73 osoby z wykształceniem średnim i 145 z wykształceniem niższym” (cytat z publikacji J.G. z roku 1938) • Obecne zatrudnienie w IŁ ok. 250 osób

10. Telewizja w PIT • Pierwsze na świecie regularne nadawania telewizyjne – Wielka Brytania, 1936 rok • Pierwsze prace eksperymentalne w Polsce podjęto w 1928 roku i prowadził je Stefan Manczarski, uzyskując patent w 1929 na „sposób telewizyjnego przesyłania obrazów za pośrednictwem drutu i radia” (telewizja 36-liniowa z tarczą Nipkowa i synchronicznymi silniczkami elektrycznymi); patent nie znalazł zastosowania • Badania systematyczne podjęto w PIT z inicjatywy Profesora Groszkowskiego w 1935 roku, a pod jego kierunkiem prowadził je młody inżynier Lesław Kędzierski • Prace prowadzono we współpracy z Polskim Radiem, co zaowocowało w już w latach 1937-38 eksperymentalną emisja telewizyjną w standardzie 120-liniowym z użyciem tarczy Nipkowa • Eksperymentalną stacją nadawczą, zlokalizowaną na Prudentialu kierował inż. Władysław Cetner, po wojnie z-ca dyr. w IŁ • 1938-39 – prace w PIT nad TV w pełni elektroniczną, 343-liniową

11. Tarcza Nipkowa (Nipkow - niemiecki badacz urodzony w Słupsku, XIX w.) wykonana w PIT w 1936 r.

12. Lata bezpośrednio powojenne w PIT • Po wojnie trwałe kierownictwo PIT obejmuje Profesor Groszkowski • 1947 r. - z inicjatywy Profesora wznowione zostały prace w dziedzinie telewizji w PIT, kiedy do kraju po pobycie w obozach niemieckich powraca inż. Lesław Kędzierski • prace dotyczą systemów TV w pełni elektronicznych, na początku w systemie 441-liniowym, potem zgodnie ze standardami europejskimi 625-liniowym • Prace objęły opracowania nadajników, anten oraz odbiorników TV • 1950 – ukończono prace nad zespołem urządzeń studyjnych i zorganizowano doświadczalne studio telewizyjne

13. Studio TV czarno-białej w PIT

14. Kamera TV czarno-białej PIT

15. Zespół pracowników Zakładu TV IŁ (1952); siedzą: Tadeusz Bzowski prof. Lesław Kędzierski, Wanda Siwicka

16. Doświadczalna Stacja Telewizyjna IŁ (1952) • Do 1952 roku (najpierw w PIT potem w IŁ) trwały prace nad budową Doświadczalnej Stacji Telewizyjnej IŁ, mieszczącej się w budynkach instytutu przy ul. Ratuszowej • Stacja miała studio o 70 m kw., 2 tory kamerowe, urządzenia kontrolne i reżyserskie • Stacja była połączona kablem z nadajnikiem o mocy promieniowania 5 kW dla wizji i 1,5 kW fonii • Nadajnik zlokalizowano na Ratuszowej 12 • 17 października stacja nadała pierwszą audycję telewizyjną • Stąd audycje nadawano regularnie do połowy 1954 r. , do przeniesienia studia i nadajnika na Pl.Powstańców Warszawy, do dawnego budynku Prudential: wtedy zorganizowano Ośrodek Telewizyjny niezależny od IŁ.

17. Nagroda Państwowa dla IŁ za prace dot. TV 22 lipca 1955 roku zespołowi twórców i konstruktorów pierwszej eksperymentalnej aparatury telewizyjnej w Polsce została przyznana Nagroda Państwowa II stopnia za „Pionierską działalność w stworzeniu podstaw telewizji w Polsce i wprowadzenie do eksploatacji kompletnych urządzeń nowoczesnej telewizji”

18. Telewizja kolorowa • Pierwsze prace w IŁ podjęto jeszcze w 1955 roku. • Rozpoznawczy charakter prac, mający na celu analizę proponowanych standardów (ustaleń międzynarodowych jeszcze nie było) • W drugiej połowie lat 60-tych wybudowane został studio eksperymentalne TV kolorowej w IŁ • Przełom lat 60/70: pierwsze nadawania koloru w systemie SECAM • Na budynku IŁ w Miedzeszynie zainstalowano antenę zbudowanego nadajnika 1kW emitującego sygnały TV kolorowej • Doświadczenia IŁ wykorzystano we wdrożeniu standardowej emisji telewizji kolorowej, która od końca lat 70-tych jest powszechna • W latach 90-tych dokonane zostało przejście z systemu SECAM na przyjęty w Europie PAL

19. Cyfryzacja Telewizji • Od połowy lat 70-tych prace studyjne • Cyfryzacja TV zaczęła się „od studia”, natomiast aż do lat 90-tych tor nadawczy – sygnały w wolnej przestrzeni nie podlegały cyfryzacji • Początek cyfryzacji „toru nadawczego” w latach 90-ch rozpoczął się od nadawań satelitarnych z zastosowaniem koniecznej kompresji nadawanych sygnałów

20. Cyfryzacja polskiej telewizji naziemnej • Studia i przygotowania od końca lat 90-tych, również w IŁ, dotyczące wyboru systemu kompresji sygnałów oraz racjonalnego planowania sieci telewizji naziemnej • 4 maja 2005 Rada Ministrów zatwierdza strategię cyfrowego przełączenia Tv w Polsce • W grudniu 2005 KRRiT ustala początek nadawań cyfrowych na październik 2006, zmieniając wcześniejsze ustalenie o wyborze systemu kompresji sygnałów (MPEG-4 zamiast MPEG-2), co daje większą dywidendę cyfrową i szerszą możliwość emisji HDTV • 29.12.05 koalicja PIS/LPR/Samoobrona rozwiązuje urzędującą KRRiT i opóźnia o kilka lat proces cyfryzacji • Obecnie proces przełączenia cyfrowego polskiej TV wystartował, ale z 4-letnim opóźnieniem

21. Profesor Groszkowski - przewodnicący Rady Naukowej IŁ • Od początku powstania RN w IŁ aż do początku grudnia 1981 Profesor pełnił funkcję przewodniczącego Rady • Jego zdanie i inicjatywy dotyczące kierunków prac IŁ, w tym telewizji, miały zasadnicze znaczenie dla rozwoju instytutu

22. Profesor Groszkowski prowadzi posiedzenia Rady Naukowej IŁ

23. Obrona pracy doktorskiej na posiedzeniu Rady

24. Otwarte posiedzenie RN IŁ z okazji 80-lecia urodzin Profesora