Eekhoorn - Sciurus vulgaris

1. Eekhoorn - Sciurus vulgaris Ernst Dirksen

2. Opzet presentatie Inleiding Soortinformatie algemeen Taxonomie en vergelijkbare soorten Uiterlijk / Herkenning Leefwijze / Voedsel Territorium Voortplanting Sporen / Geluid Verspreiding Bedreigingen Inventarisatie methoden Waarnemingen doorgeven Verder lezen / Meer info? • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info?

3. Inleiding • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • De Zoogdiervereniging zet zich in voor de studie en de bescherming van alle in het wild levende zoogdieren en hun leefgebieden. • Kantoor in Nijmegen (Natuurplaza) • Vrijwilligers en werkgroepen door hele land • Tijdschriften: Zoogdier en Lutra • Telganger • Meer informatie: www.zoogdiervereniging.nl

4. Soortinformatie algemeen • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Knaagdier • Latijnse naam van eekhoorn; Sciurus vulgaris betekent ‘gewone schaduwstaart’ • 2014 is het jaar van de eekhoorn

5. Taxonomie • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? Rijk: Animalia(Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia(Zoogdieren) Orde: Rodentia (Knaagdieren) Familie: Sciuridae (Eekhoornachtigen) Geslacht: Sciurus (Boomeekhoorns)

6. Andere eekhoorns • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Eén inheemse soort in West-Europa • Andere soorten zijn ontsnapt of losgelaten Erik Korsten MaaikePlomp Siberische grondeekhoorn Tamias sibiricus grijze eekhoorn Sciuruscarolinensis

7. Uiterlijk • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • 20 tot 25 cm groot • Mannetjes even groot als vrouwtjes • Grote pluimstaat (tot 20 cm) • 230 tot 415 gram • Rug en staart rood(oranje) tot kastanje- of donkerbruin of zwart • Wintervacht is grijzer van tint • Buik wit of crèmekleurig • Voorpoter korter dan achterpoten • Oorpluimenwelke in de winter langer zijn • Grote snijtanden

8. Uiterlijk • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? Ernst Dirksen

9. Uiterlijk • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? Ricky de Groot • Goede klimmer door lange gekromde klauwen aan achterpoten • Staart wordt gebruikt als roer

10. Leefgebied • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Voorkeur voor ouder bos • Voldoende voedsel en nestgelegenheid Annemarie van Diepenbeek

11. Leefwijze • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Actief in vroege ochtend en namiddag • In de winter minder actief, geen winterslaap • In de herfst vetreserve opbouwen en voedselvoorraad aanleggen om winter door te komen Annemarie van Diepenbeek

12. Nesten • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Eén hoofdnest, meerdere kleine nesten • Bolvormig, minimaal 5 meter boven de grond • Gemaakt van takken en twijgen met blad • Winternest en kraamnest dikker bekleed Maaike Plomp

13. Voedsel • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Zoeken voedsel in bomen en op de grond • Hoofdzakelijk boomzaden zoals noten en zaden van dennen en sparren • Daarnaast knoppen, bladeren, bessen, schors, paddenstoelen, rupsen, vogeleieren en jonge vogels Anneke Epping

14. Territorium • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Eekhoorns leven solitair • Eigen leefgebied waarin voedsel gezocht word • Leefgebieden overlappen • Een klein deel van het leefgebied wordt verdedigd

15. Voortplanting • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Voortplantingsperiode van december tot februari en van mei tot juni • Na de paring leven mannetjes alleen • Draagtijd is 5 tot 6 weken • Kraamnest • 2 tot 5 jongen, kaal en blind • Zoogtijd is 10 weken • Na 3 maanden zelfstandig • Na 10 maanden geslachtrijp • Eekhoorns worden maximaal 7 jaar oud

16. Vraatsporen • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • ‘Eetplekjes’ • Paddenstoelen in bomen • Gespleten hazelnoten Annemarie van Diepenbeek Annemarie van Diepenbeek Annemarie van Diepenbeek

17. Uitwerpselen • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? Annemarie van Diepenbeek Annemarie van Diepenbeek

18. Loopsporen • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Paslengte 45 tot 100 cm • Spronggalop Annemarie van Diepenbeek Annemarie van Diepenbeek

19. Geluid • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Opwinding ‘tjuk-stuk-tjuk’ • Alarm ‘chroe-roe-roe’ • Begroeting ‘moek-moek-moek’ • En verder…

20. Nestplaats • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Bolvormig nest, minimaal 5 meter boven de grond • Goed zichtbaar in de winter Dennis Wansink Annemarie van Diepenbeek

21. Verspreiding in Europa • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? http://maps.iucnredlist.org/map.html?id=20025

22. Verspreiding in Nederland • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info?

23. Beschermingsstatus • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • De eekhoorn is in Nederland beschermd; • Flora- en faunawet (2002): tabel 2 • Niet op de rode lijst • In de periode 1996-2012 is de populatiestabiel

24. Bedreigingen • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Natuurlijke vijanden (boommarter, havik en vos) • Onnatuurlijke vijanden (verkeer)

25. Exoten • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Uitheemse eekhoornsoorten kunnen de rode eekhoorn verdringen • In Groot-Brittannië is de rode eekhoorn zo goed als verdwenen door verspreiding van de grijze eekhoorn Ard van Roij

26. Inventarisatie methoden • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Eekhoorn zien? • Zichtwaarnemingen • Nesten • Sporen

27. Waarnemingen doorgeven • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? Help de zoogdieren van Nederland door waarnemingen door te geven via onderstaande websites. Rechtstreeks aan de Zoogdiervereniging kan via waarnemingen@zoogdiervereniging.nl

28. Stichting Eekhoornopvang Nederland • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? • Enige gespecialiseerde opvangcentrum in Nederland voor zieke of jonge eekhoorns • Worden zodra ze weer gezond zijn, uitgezet in de natuur • www.eekhoornopvang.nl

29. Meer informatie • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? Verder lezen? www.zoogdiervereniging.nl/eekhoorn www.jaarvandeeekhoorn.nl • Veldgids Diersporen • VeldgidsEuropesezoogdieren • Zoogdieratlassen • Overige naslagwerken

30. Met dank aan • Opzet • Inleiding • Soortinfo • Taxonomie • Uiterlijk • Leefwijze • Territorium • Voortplanting • Sporen • Verspreiding • Bedreigingen • Inventarisatie • Waarnemingen • Meer info? Samenstelling materiaal: Zoogdiervereniging Foto’s en tekeningen: Ernst Dirksen Erik Korsten MaaikePlomp Ricky de Groot Annemarie van Diepenbeek Anneke Epping Dennis Wansink Ard van Rooij Ricky de Groot