TÜKETİM KOOPERATİFLERİ

1. TÜKETİM KOOPERATİFLERİ • Faaliyetleri • Amaçları • Ekonomi Siyaseti • Üyelik (ortaklık) • Faiz ve “Risturn” 31 Ocak 2014http://atakoop.wordpress.com

2. Temel Faaliyetleri • Hazır mal ve ürünleri satın alıp üyelerine satar • Esasen, toptancı-perakendeci (aracılık) işlevi görür • Dilerse bizzat üretim yapıp satabilir • “Kâr payı” eklemez! Maliyetine satış yapar • Nakliyat, depolama, vb. giderleri satış fiyatlarına ekleyebilir

3. Temel Faaliyetleri • İhtiyat akçesi (kaza, hırsızlık, mal çürümesi, vs.) payı da ekleyebilir • Yeni yatırım, yardım sandığı, eğitim, vb. paylarını da fiyatlarına önceden yansıtabilir • Koop’ta çalışan üyelerine (ortaklarına) ücret ödeyebilir • Hariçten eleman istihdam edebilir

4. Temel Faaliyetleri • İlke olarak yalnızca üyelerine satış yapar • Dilerse genel halkı da yararlandırabilir • Yasal açıdan herkes koop’a (üyeliğe/ortaklığa) katılabilir (“Açık Kapı” ilkesi) • Gıda, giysi, dayanıklı eşya, elektronik, vs. tüm mal ve ürünleri kapsayabilir

5. Temel Amaçları • Hem “ucuz” hem de “kaliteli” ürün sunmak • Üreticiyi destekleyip ürün kalitesini yükseltmek • Pahalı da olsa doğru malzeme kullanan üreticiden satın almak • Alım fiyatlarını yüksek tutup üretici gelirini de yükseltmek • Üreticiyi fırsatçıların, vurguncuların elinden kurtarmak

6. Temel Amaçları • Özel sektörle (kapitalizmle) rekabet ederek, son tüketiciye satış fiyatlarını aşağı çekmek • Üretici ile tüketici arasındaki, ana toptancı, yarı toptancı, vs. aracıları asgariye indirmek(maliyeti arttıran gereksiz el değiştirmeleri piyasadan kaldırmak) • Aşırı kâr güden tüm aracı aktörlerle savaşmak

7. Temel Amaçları • Tekel (monopol), duopol, oligopol, tröst, kartel, vb. gizli-kapaklı, yasa dışı, gayrı meşru ticari oluşumlarla, “çetelerle” savaşmak • Karaborsacı, stokçu, istifçi, spekülatör, fırsatçı, vb. ile savaşmak • Devlet (kamu) + özel sektör yanında “ÜÇÜNCÜ SEKTÖR” olan kooperatifçiliği geliştirmek

8. Temel Amaçları • “Herşeyi devletten beklemeyip” halkın kendi başına ekonomik örgütlenmesini sağlamak • Üreticileri de örgütlenmeye, kendi kooperatiflerini kurmaya teşvikle üretici-tüketici dayanışmasını arttırmak • “Üst örgütlenmeye” giderek, “kooperatif birlikleri” ve “kooperatif merkez birlikleri” oluşturmak

9. Temel Amaçları • Üst yapılanma sayesinde büyük miktarda toptancılık, hatta doğrudan üretim yapmak • Üst yapılanmayla ithalat ve ihracat yapmak • “Uluslararası Kooperatifçilik Hareketi”ne entegre olmak

10. Ekonomik Denge Tablosu

11. Denge Tablosu Açıklaması • 1. Dönemde özel sektör:- Üreticiyi sömürücü düşük alım fiyatı- Aşırı kâr marjı- Satışta da tüketiciyi sömürü • 2. Dönemde "KOOPERATİF" piyasaya girer:- Üreticiden alım fiyatını yükseltir- Tüketiciye satış fiyatını düşürür- Piyasayı dengeye yöneltir • 3. DönemSenaryo (A):- Özel sektör aşırı kâr marjını düşürür • 3. DönemSenaryo (B):- Özel sektör üreticiden alım fiyatını yükseltir- Koop'a ürün arzını kısmaya çalışır- Ama kâr marjını daha da düşürmek zorunda kalır • 3. DönemSenaryo (C):- Özel sektör koop'u piyasadan çıkartmak için kendi satış fiyatını daha da düşürür- Ama bu kez kendisi zarara girer, eninde sonunda piyasadan çekilmek zorunda kalacaktır (iflas)* Aşırı fiyat kırdığı için Rekabet Kurulu devreye sokulabilir

12. Muhasebe • Özel sermaye şirketlerinden en önemli fark:Üyeler sermaye paylarına bakılmaksızın eşit oy hakkına sahiptir(Genel Kurul’da her ortak bir (1) oy’a sahiptir)

13. Muhasebe • Koop’a katılan herkes (üye = ortak), gerçek veya tüzel kişi, en az bir (1) sermaye payı (hisse) satın almak zorundadır • Her hisse 100 (yüz) TL sabittir, daha düşük veya yüksek olamaz • Kişi başı en fazla 5.000 (beş bin) hisse alınabilir (500.000 TL)

14. Muhasebe • Kurulurken üye sayısı en az 7 (yedi) olmalı- Üst sınır yok, milyonlarca kişi üye olabilir- Sonradan da sonsuz üye alınabilir- Milyarlarca TL sermayeyle kurulabilir- Sermaye sonradan eklemelerle arttılabilir

15. Muhasebe • “Tüzel” kişiler kurucu veya sonradan üye olabilir (konusuyla ilgili olmak şartıyla):- Dernek, vakıf- Şirket- Belediye veya siyasal parti- Meslek odası- Sendika- Vs...

16. Muhasebe • Ortakların (üyelerin) sorumluluğu tam veya kısmen sınırlı ya da tamamen sınırsız tutulabilir(Koop’un kendi tercihine bağlı) • Duruma göre bazı vergilerden muaf olabilir(Üst birliğe üyelik şartı, vs.)

17. Muhasebe • Sermaye payına FAİZ ödenmesi DÜŞÜK tutulmalıdır- Faizin düşük tutulması yasal zorunluluktur- Ayrıca uluslararası kooperatifçilik ilkesidir- İdeal olarak faiz esasen hiç ödenmemelidir

18. Muhasebe - “RİSTURN” “Alış-Veriş Oranı İlkesi” • Özel sermaye şirketlerinden çok farklıdır:Dönem sonu gelir-gider arasında kazanç oluşursa, sermaye payına göre dağıtılmaz(Bu kuralı biraz değiştirmek koop’un kendi tercihine bağlıdır) • Her ortak koop’la ne kadar alış-veriş yapmışsa, aynı oranda kazanç payı alır(Yasal şart -- ve uluslararası koop ilkesi) • Kazanç paylaşımı öncesi (ana miktardan kesinti yapılarak), “yedek akçe” ve dilenirse her çeşit özel fonlar, yardım sandığı, başka koop’lara yardım ve yatırım, eğitim payı, vb. miktarlar saklı tutulabilir • (* Yedek akçe ayırmak zorunludur *)

19. Üyelik ve “RİSTURN” Dağıtımı

20. RİSTURN Tablo Açıklaması • Müşterilerin 4'ü de ilk bakışta 1.000'er TL harcamıştır • Ancak, sonuçta Bay (D) en kârlı çıkandırÇünkü hem koop üyesidir hem de tüm alımını koop'tan yapmıştır; dönem sonunda “risturn” hakkı da ödenince, sonuçta en az harcama yapmış olan müşteridir • Bay (C) de koop üyesidir ama, alımlarının hepsini koop'tan yapmadığı için, Bay (D)'ye oranla "risturn" hakkı daha azdır; sonuçta biraz daha az kazançlı çıkan müşteridir • Bay (A) en zararlı çıkandır, çünkü tüm alımlarını koop dışından yapmıştır • Bay (B) ise, üye olmasa bile koop'tan alım yapmıştır, risturn hakkı yoktur, Bay (A) ile aynı durumdadır(NOT: Koop ürününün genelde markettekinden ucuz (ve aynı kalitede) olduğu varsayılırsa, sonuçta aynı harcamayla daha fazla ürün aldığı varsayılabilir)

21. Kaynaklar • Prof. Dr. Ziya Gökalp Mülayim, Prof. Dr. Erkan Rehber, Prof. Dr. Ayhan Çıkın • İlgili eserleri aşağıdaki bağlantıdadır:http://atakoop.wordpress.com/ 31 Ocak 2014http://atakoop.wordpress.com