Plichtenleer van de Accountant en van de Belastingconsulent

1. Plichtenleer van de Accountant en van de Belastingconsulent

2. OPDRACHT VAN HET INSTITUUT • Toezien op de opleiding • Permanente organisatie van een korps specialisten • Die bekwaam zijn om de functies van Accountant en Belastingconsulent uit te oefenen • Organisatie controleren en bijsturen

3. Noodzakelijke waarborgen qua bekwaamheid, onafhankelijkheid en professionele rechtschapenheid • Toezien op de behoorlijke uitvoering van de opdrachten

4. STRUCTUUR VAN HET INSTITUUT

5. HET INSTITUUT • Algemene Vergadering • Raad • Uitvoerend Comité • Departementen en Commissies • Tuchtcommissie • Commissie van beroep • Externe organisaties

6. ALGEMENEVERGADERING • Alle leden: Natuurlijke personen • Stagiairs: hebben raadgevende stem • AV kiest voorzitter, ondervoorzitter en leden van de raad • Keurt de jaarrekening en de begroting goed • Geeft kwijting aan de Raad voor het beheer • Kiest de leden van het Instituut voor de Commissie van Beroep

7. Algemene Vergadering • Beraadslaagt over onderwerpen waarvoor wettelijke bevoegdheid • Beslissing: bij meerderheid van de aanwezige en vertegenwoordigde leden

8. RAAD • Samenstelling: voorzitter, ondervoorzitter 12 leden • Duur mandaat: 3 jaar • Secretarissen: Nederlandstalig en Franstalig één vervult de functie van penningmeester

9. Uitvoerend Comité: dagelijks bestuur: voorzitter, ondervoorzitter, secretarissen • De Raad: vertegenwoordigt het Instituut staat in voor de werking alle bestuurs- en beschikkingsbevoegdheden

10. De stagecommissie • Stagecommissie: • Organiseert het toelatingsexamen • Stageovereenkomsten onderzoeken en goedkeuren • Onderzoek van aanvragen tot inkorting stageduur • Toezicht houden op het goed verloop van de stage • Praktijkoefeneningen organiseren en leiden • Tussentijdse proeven organiseren • Organiseert het bekwaamheidsexamen • In individuele gevallen de schrapping voorstellen om andere dan tuchtrechtelijke redenen • Bemiddelend optreden tussen stagemeester en stagiair • ….

11. Overige commissies • Tuchtcommissie • Commissie van beroep • Commissie van toezicht en begeleiding: • Nazicht van de verslagen opgesteld n.a.v. bijzondere mandaten toegekend aan de externe accountants • Omzetting van vennootschappen, fusie, splitsing van vennootschappen, ontbinding van vennootschappen, … • Consultatieve commissie van beroepsverenigingen • Commissie interne accountants • Commissie belastingconsulenten • Arbitragecommissie: taak: oplossing geschillen tussen leden en hun cliënten • Voordelen: snel, procedure is kostenloos, discretie en vertrouwelijkheid • Verzoeningscommissie: taak: oplossing geschillen tussen confraters

12. De plichtenleer van de accountant en de belastingconsulent: wetgeving • KB 2/3/1989 huishoudelijk reglement van het IDAC • KB 1/3/1998 reglement PLICHTENLEER der accountants • Wet 22/4/1999 betr. boekh.&fisc.beroepen • Wet 22/4/1999 betr. beroepstucht ACC & BC • KB 4/5/1999 betreffende het IAB • KB 8/4/2003 betr.toelatingsexamen, de stage en het bekwaamheidsexamen van ACC en/of BC • Aandacht voor: B.W., Sw., anti-witwaswetg. + de strafbepalingen in de fiscale wetboeken

13. De plichtenleer van de accountant en de belastingconsulent:andere bronnen • De publicaties van het Instituut (normen, aanbevelingen, …: • IAB-info • Accountancy & Tax • Vademecum van de accountant en de belastingconsulent • Andere publicaties

14. Hoofdstuk I: Algemene Bepalingen: KB 1 maart 1998 – art. 1-4 Regelgeving • Artikel 2 • wettelijke en reglementaire bepalingen naleven • gebruikelijke controlenormen toepassen • rekening houden met de aanbevelingen • Handelingen vermijden in strijd met de waardigheid, de rechtschapenheid of de kiesheid (art. 3) • Mededeling van informatie: ingaan op elk verzoek om informatie vanwege het Instituut (art. 4)

15. Gevolgen: • Verplichting tot betalen van het lidgeld • Informatie aanvragen – beantwoorden • Telefonisch antwoorden volstaat niet; • Spontane meldingen: • Wijziging van hoedanigheid • Wijziging adres • Melding van procedures • Melding van samenwerkingsverbanden • Commissaris inzake opschorting

16. Hoofdstuk II: Tuchtprocedure Regelgeving • Medewerking aan het onderzoek (art. 5 KB) • Gemotiveerd resultaat wordt meegedeeld aan de klager (art. 6 KB) • De Raad kan worden gehoord • Aanvullend verslag kan aan het lid worden gevraagd • Bij schorsing > één maand: plicht om het ter kennis te brengen van ondernemingen (klanten,…)

17. Tuchtstraffen: kunnen opgelegd worden aan Accountants en Belastingconsulenten (art. 4 Wet beroepstucht): • die tekortgekomen zijn aan hun beroepsverplichtingen in de uitoefening vd opdrachten • die de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid hebben geschonden • die de rechten van de Schatkist manifest schaden of misbruik maken van de procedures bij de uitoefening van de functie van belastingconsulent (= art. 38 wet boekhoudk. en fisc.beroepen). Vb.: zie memorie van toelichting bij de Wet beroepsticht) Wie kan een klacht indienen ? • De procureur-generaals bij het Hof van Beroep • De minister van financien • Elke belanghebbende • Hoge Raad voor economische beroepen, zelfs rechtstreeks bij de Tuchtcommissie

18. Tuchtorganen Eerste aanleg: Tuchtcommissie Beroep: Commissie van Beroep Voorziening in Cassatie: Hof van Cassatie Mogelijke Sancties (art. 5 Wet beroepstucht) • Waarschuwing • Berisping • Verbod om bepaalde activiteiten nog te aanvaarden of verder te zetten • Schorsing van ten hoogste 1 jaar • Schrapping

19. De Procedure • Inleiding: - vooronderzoek - voorlegging aan de Raad - beslissing van de Raad tot het al den niet doorverwijzen naar de Tuchtcommissie • Oproeping: - uitnodiging - recht op inzage - schriftelijk of mondeling verweer - zitting in principe openbaar, tenzij • Het lid een zitting vraagt met gesloten deuren • Openbare procedure gevaar oplevert voor openbare orde, goede zeden, nationale veiligheid, enz… - beslissing • Mogelijk beroep • Uitwissing en eerherstel: • Voor straffen < schorsing: automatische uitwissing na 5 jaar • Andere gevallen: aanvraag kan worden ingediend na 5 jaar…

20. Hoofdstuk III: Onafhankelijkheid Regelgeving • Art. 9 KB: • afzien van uitvoering van opdrachten indien onpartijdigheid kan aangetast worden • waken over onafhankelijkheid van de medewerkers, en personen waarop men een beroep doet • geldt ook voor de interne accountant en / of belastingconsulent: • i.g.v. onverenigbaarheid tussen instructies werkgever en deontologische regels: • Eerst oplossing nastreven met werkgever • Indien geen oplossing wordt gevonden: probleem voorleggen aan Voorzitter van het Instituut.

21. Art. 10 KB: externe accountants: geen monopolieopdrachten aanvaarden in familieverbonden ondernemingen (echtgenoot of familie 2e graad) • Art. 11 KB: externe leden: geen opdracht aanvaarden of verderzetten indien belangenconflict dreigt • Externe accountants: • in elk attest of verslag betreffende monopolieopdracht vermelden of andere prestaties geleverd werden (art. 12 KB) • geen controleopdrachten over de jaarr.bij uitoefening van sommige taken (functie bestuurder /zv, of verantwoordelijkheid leiding boekhouddienst binnen de 2 jaar voorafgaand (art. 13 §1 KB) • geen functie of mandaat aanvaarden waardoor hij zich zou inlaten met het beheer of vertegenwoordiging (art. 13 §2 KB), met uitz. van vertegenwoordiging in fiscale zaken

22. Externe leden: • activiteit niet zodanig beperken dat beroepsinkomsten uitsluitend afhankelijk zijn of van een zeer beperkt aantal onderscheiden opdrachten of functies, of van opdrachten afhankelijk van één belangengroep of gezag (art. 14 KB) • geen samenloop van opdrachten die de onafhankelijkheid in het gedrang kunnen brengen (art. 15 KB)

23. Artikel 31, WBFB • Externe accountants en belastingconsulenten • mogen zonder voorafgaande toelating Instituut geen commercieel bedrijf of taak als ZV/bestuurder uitoefenen in handelsvennootschappen, tenzij • onder houders zelfde hoedanigheid • of door de rechtbank ermee belast

24. Gevolgen • geen commerciële activiteit • geen bestuursmandaat in een commerciële of burgerlijke vernnootschap met winstoogmerk • Raad kan afwijking toestaan • nieuw: afwijking kan ook worden toegestaan voor mandaat van onafhankelijk/extern ZV/bestuurder, mits het respecteren van bepaalde voorwaarden • zetel van vennootschap – cliënt: opgelet • verplichte erkenning van vennootschappen van beroepsbeoefenaars • de interne accountant / belastingconsulent en de onafhankelijkheid

25. IV Uitvoering van de opdrachten Regelgeving (art. 16-19) • Elke opdracht gewetensvol en met vereiste zorg uitvoeren • Externe accountant / belastingconsulent moet burgerlijke beroepsaansprakelijkheid verzekeren • Werkdocumenten dienen vijf jaar bewaard te worden

26. Externe accountants: bij uitvoering van monopolieopdrachten: enkel bijstand van confraters, stagiairs of vaste medewerkers • daarnaast binnen bepaalde grenzen bepaald door de gebruikelijke controlenormen kan men een beroep doen op • persoon uit buitenland met dezelfde hoedanigheid • onafhankelijke deskundigen, indien vereist voor het onderzoek • onderzoeken gevoerd door het personeel van de gecontroleerde vennootschap

27. Externe accountants: • Elke verklaring, certificering of verslag over boekhoudkundige staten moet ondertekend zijn door de natuurlijke personen, die in voorkomend geval optreedt als vertegenw. van een vennootschap van accountants Interne accountants: • Uitoefening van het beroep in het kader van een arbeidsovereenkomst: persoonlijk de regels van de plichtenleer naleven • De externe accountant die een andere accountant tewerkstelt moet deze de mogelijkheid bieden om de regels van de plichtenleer na te leven

28. Burgerlijke beroepsaansprakelijkheid • Externe leden: verplichte verzekering burgerlijke beroepsaansprakelijkheid: art. 16 KB 1/3/98 en art. 33 WBFB • Exoneratieverbod: externe leden + zelfstandige stagiairs (hoofd- of bijberoep)

29. Gevolgen 1) Individuele of collectieve polis onderschrijven • Wie is verzekerd in de polis voorgesteld door het IAB • na toetreding: de natuurlijke personen, de erkende vennootschappen, de zelfstandige stagiairs • Voorwerp van de verzekering • contractuele en extra-contractuele aansprakelijkheid voor • Lichamelijke schade • Materiële of immateriële schade of nadeel aan derden (incl. klanten) in de uitoefening van het beroep, hetzij voor eigen daad, hetzij voor daad van medewerkers, stagiairs, … • extra-contractuele aansprakelijkheid tijdens of t.g.v. uitoefening beroep • Uitgesloten elementen: • schade uit activiteit vreemd aan het beroep • schadegevallen wanneer men is opgetreden als zaakvoerder, sterkmaker, curator, vereffenaar, … • opzettelijke daad of zware fout • schade uit betwisting van erelonen • gerechtelijke, disciplinaire of transactionele boeten

30. Toezicht Gevolgen: 2) Toezicht op de uitvoering van de opdrachten (art. 28 WBFB) • Externe accountants: • kopie openbaar te maken controleverslagen overmaken: binnen de 15 d na neerlegging ter griffie • verslagen steeds ondertekend door natuurlijk persoon • nazicht verslagen door commissie van toezicht en begeleiding • Alle leden: • andere nazichten door commissie van toezicht en begeleiding

31. Hoofdstuk V: Samenwerkingsverbanden Regelgeving: art. 20 KB 1/3/1998 • Instituut inlichten over de samenwerkingsverbanden die aangegaan zijn in het kader van de beroepsuitoefening • Professionele vennootschappen laten erkennen, elke statutenwijziging of verandering in samenstelling bestuursorgaan meedelen • Jaarlijks geactualiseerde lijst overmaken van ZV/bestuurders en vennoten/aandeelhouders • Middelenvennootschap is mogelijk

32. Professionele vennootschappen: = erkende vennootschap van accountants en/of belastingconsulenten • Aandeelhouders: • Enkel onder leden van het Instituut (nat.pers. of venn.) • Of met personen uit het buitenland die daar een hoedanigheid bezitten door ons land als gelijkwaardig erkend • Met bedrijfsrevisoren • Met stagiair: onder voorwaarden • Minderheidsparticipatie max. 24,9 % • Stagiair: enkel activiteiten van boekhouder of belastingconsulent uitoefenen • Verbintenis stagiair om deel te nemen aan bekwaamheidsexamen • Zaakvoerders of bestuurders: • Wet: meerderheid lid van het Instituut. Geen wettelijke regeling voor minderheid. Raad besliste evenwel dat ALLE leden lid vh IAB moeten zijn. • Raad: alle leden lid van het Instituut of gelijkaardige hoedanigheid in het buitenland. • Rechtspersoon ZV/bestuurder: mag, maar dan ook erkende prof.venn.

33. Professionele vennootschappen: • Deelnemingenin het bezit van professionele vennootschappen: • Uitsluitend « deelnemingen » in • Andere professionele vennootschappen • Of interprofessionele vennootschappen van accountants EN belastingconsulenten • Middelenvennootschap onder leden van het Instituut of onder familieleden 2e graad, of buitenlandse personen met equivalente titel, …

34. Middelenvennootschappen: • Doel: beroepsuitoefening van haar vennoten ondersteunen. • Oefent het beroep niet zelf uit • Professionele middelenvennootschap: • tussen Accountants of Belastingconsulenten • Moet NIET worden erkend door IAB • Bestuursmandaat in …: toestemming aanvragen • Interprofessionele middelenvennootschap: • Ondersteuning beroepsactiviteit diverse vrije beroepen • Toegestaan: • Tussen Accountants en Belastingconsulenten • Met advocaten (F) Balie te Brussel • Met bedrijfsrevisoren • Niet met andere vrije beroepen

35. Hoofdstuk VI: Betrekkingen met confraters Regelgeving (art. 22 e.v.) • wederzijdse hulp en hoffelijkheid verplicht • procedure bij aanvaarding opdracht naleven • geschillen tussen confraters: kunnen geregeld worden door de verzoeningscommissie • vóór aanvaarding opdracht of mandaat: nagaan of een andere externe accountant belast werd met een opdracht bij dezelfde onderneming

36. Gevolgen • overname van een dossier van een confrater, procedure volgen: • Overname dossier schriftelijk melden @ confrater • Vragen of erelonen betaald zijn, indien niet aandringen op betaling • Onverwijld alle document, eigendom van cliënt, t.b. stellen van opvolgende confrater • Eventueel arbitrage bij openstaande erelonen • Zelfde regels bij overname dossier lid IBR of BIBF • geen confrater dagvaarden zonder voorafgaande toestemming van de Raad • verbod tot afwerven cliënteel • overeenkomsten tussen accountants / belastingconsulenten dienen te goeder trouw nageleefd te worden

37. Gevolgen • verbod tot afwerven cliënteel • overeenkomsten tussen accountants / belastingconsulenten dienen te goeder trouw nageleefd te worden • niet-concurrentieclausule tussen stagiair en stagemeester: • Tot 3 jaar na einde stageovereenkomst

38. Hoofdstuk VII: Betrekkingen met de cliënten Regelgeving: art. 26 KB De externe accountant / belastingconsulent is ertoe gehouden alle boeken en bescheiden die toebehoren aan zijn cliënt onverwijld uit handen te geven wanneer deze erom verzocht.

39. Contractuele betrekkingen met de cliënt Vrij beroep: - cliënt heeft vrije keuze - accountant / belastingconsulent kan opdracht al of niet aannemen Aard van de overeenkomst: - beroepsbeoefenaar zal bepaalde prestaties leveren - cliënt moet alle gegevens verstrekken om opdracht te kunnen uitvoeren

40. Aard van de overeenkomst: • Verhuur van diensten of aannemingsovereenkomst: • Uitvoering werk volgens vw. en binnen overeengekomen termijn • Instaan voor risico keuze vervanger, dus contract intuitu personae • Cliënt moet alle gegevens verstrekken om opdracht te kunnen uitvoeren • Of Lastgeving: • De lastgever geeft aan een andere persoon (de beroepsbeoefenaar bvb.) de macht om in naam en voor rekening van de lastgever rechtshandelingen te stellen • Of gemengde overeenkomst

41. Retentierecht • algemeen verbod: dus retentieVERBOD • uitzonderingen: ontwerpen van jaarrekening, van jaarverslagen, notulen, fiscale aangiften Niet betaling van erelonen • opdracht kan stopgezet worden • gerechtelijke invordering onder voorwaarden • provisie vragen is aanbevolen Opdrachtbrief • beroepsaansprakelijkheid kan niet beperkt worden

42. Hoofdstuk VIII Ereloon van de externe accountant/belastingconsulent Regelgeving • Enkel aanspraak maken op ereloon en vergoeding van de kosten • Ereloon vaststellen in functie van aard, belang, complexiteit, de omvang en de reikwijdte van de opdracht • Geen commissie- of makelaarslonen of welkdanig voordeel toekennen of ontvangen

43. Gevolgen • verantwoordelijkheid en kwalificatie kan ereloon bepalen • geen commissie- en makelaarslonen • vrije tariefvorming • geen verbrekingsvergoeding (nochtans toegestaan door KB…), tenzij voor cliënten die vertrekken vordering van administratieve kosten van beheer of organisatie • diversificatie van opdrachtgevers, zodat onafhankelijkheid niet in het gedrang komt

44. Hoofdstuk IX: Publiciteitsverbod Regelgeving • Ronseling en dienstaanbod zijn verboden • Openbare mededeling van objectieve informatie over kantoor mag • Geen gewag maken van naam van cliënten (uitzonderlijk wel met toestemming van de cliënt en de voorzitter van het Instituut)

45. Gevolgen • Geen gewag maken van ambten of mandaten binnen het Instituut of beroepsorganisme • Ronseling en dienstaanbod blijven verboden • Objectieve informatie moet rekening houden met de waardigheid van beroep • Gratis advies of verminderde tarieven als lokmiddel zijn verboden

46. Gedragsregels opgesteld door Instituten beantwoorden aan voormelde principes • Verbod van misleidende reclame • Vergelijkende reclame is door de wet onderworpen aan stringente voorwaarden, voor vrij beroep « nauwelijks te vergelijken »: dus niet.

47. Hoofdstuk X: Beroepsdiscretie en het beroepsgeheim Regelgeving • Ongeacht beroepsgeheim is ieder accountant / belastingconsulent gehouden tot naleving van zijn beroepsdiscretieplicht • Verplichting tot geheimhouding van gegevens hem / haar toevertrouwd of zelf vastgesteld in de uitoefening van het beroep

48. Geen inbreuk op beroepsdiscretieplicht in geval van: • afleggen getuigenis in rechte • wanneer de wet verplicht tot mededeling • verdediging in tuchtaangelegenheden • mededeling vertrouwelijke gegevens over de werkgever aan de Raad • uitdrukkelijk ontslag door de opdrachtgever • Stagiairs moeten vertrouwelijk karakter eerbiedigen

49. Gevolgen • onrechtmatige toeëigening van hoedanigheid van accountant of belastingconsulent: strafrechterlijke vervolging • externe leden: artikel 458 van het strafwetboek van toepassing: beroepsgeheim • schending beroepsgeheim kan naast strafrechterlijke sanctie ook aanleiding geven tot tuchtrechtelijke of burgerrechtelijke gevolgen/sancties • schending van beroepsgeheim: alle constitutieve elementen moeten aanwezig zijn

50. Beroepsgeheim: • Uitzonderingen art. 458 • Gegevens die moeten worden bekend gemaakt als de wetgever het verplicht (bvb. melding anti-witwaswet) • Gegevens mogen maar moeten niet worden bekend gemaakt: bij getuigenis in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie • Uitzonderingen in rechtsleer: • Het recht van verdediging van de beroepsbeoefenaar • De noodtoestand • Is niet beperkt in tijd • Alle documenten