Dane INFORMACYJNE

2. Dane INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Zespół szkół w Kołczygłowach • ID grupy: 96/71_MP_G1. • Opiekun: SEBASTIAN GĄSIOREK • Kompetencja: • MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA • Temat projektowy: • „CZY WIEM CO JEM” • Semestr/rok szkolny: • II / 2010-2011

3. Czy wiem co jem? Kołczygłowy

4. Spis treści: • Warto wiedzieć. • Dostarczanie energii i sposoby jej wykorzystania. • Trawienie „krok po kroku”. • Ile energii zużywamy w ciągu dnia. • Składniki pokarmowe. • Piramida zdrowego żywienia. • Sprawdzaliśmy ulotki pod kątem zawartości składników. • Substancje chemiczne dodawane do żywności.Nasze ulotki.

5. Spis treści: • Wyniki ankiety przeprowadzonej w naszej szkole na temat: „Czy wiem co jem?”. • Czy jeść i odżywiać się to to samo? • Główne problemy „wagowe” i jak im zaradzić. • Obliczamy średnią moc naszego ciała.

6. Warto wiedzieć…

7. Warto wiedzieć Kaloria(ang. calorie); cal – jednostka miary ilości ciepła; ilość ciepła potrzebna do ogrzania 1g czystej chemiczie wody od temperatury 14,5oC do 15,5oC. • 1 kilokaloria [kcal] = 1000 [cal] • 1 kilojul [kJ] = 1000 [J] • 1 kilokaloria [kcal] = 4,184 [kJ]

8. Warto wiedzieć Wartość energetyczna(ang.food energy value) ilość energii w pożywieniu jaką organizm może przyswoić przez trawienie. Wartość energetyczna wyrażana jest w kilokaloriach (kcal) i kilodżulach (kJ). Jedna kilokaloria żywieniowa (1 kcal lub 1000 kalorii) to ilość dostępnej przez trawienie pożywienia energii (ciepła), jaka podniesie temperaturę jednego kilograma wody o jeden stopień Celsjusza.

9. Dostarczanie energii i sposoby jej wykorzystania

10. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka – zdrowe żywienie Potrzeby energetyczne to najważniejsze potrzeby żywnościowe człowieka. Energia jest potrzebna do utrzymania stałej temperatury ciała, wszystkich przemian zachodzących w organizmie a także do wykonywania pracy fizycznej. Jedynym źródłem energii dla człowieka jest energia chemiczna zawarta w pożywieniu. Prawidłowe odżywianie powinno dostarczać: 12 – 14% energii z białka 30% energii z tłuszczu ( w tym nie mniej niż 3% z nienasyconych kwasów tłuszczowych ) 55 – 65% z węglowodanów

11. Dostarczenie energii dla organizmu • Po zjedzeniu pożywienia zostaje dostarczona energia dla organizmu. Doświadczalnie ustalono, że: • Po zjedzeniu pożywienia zostaje dostarczona energia dla organizmu. 1 g białka dostarcza 4 kcal (16,7 kJ) 1 g tłuszczu dostarcza 9 kcal (37,7 kJ) 1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal (16,7 kj) 1 g czystego alkoholu dostarcza 7 kcal (29 kJ) 1 kcal = 4,18 kJ1 kJ = 0,24 kcal

12. Dostarczanie energii • Energia jaką dostarczamy naszemu organizmowi zależy od tego ile spożywamy i co spożywamy. Różne produkty dostarczają nam odpowiednią ilość energii. Ilość energii dostarczanej z pożywieniem powinna równoważyć jej wydatek, równocześnie zapewniając utrzymanie organizmu przez długi czas w dobrym stanie zdrowia. Składnikami pokarmowymi dostarczającymi głównie energię są tłuszcze i węglowodany, w mniejszym zaś stopniu białka. Utrzymywanie stałej masy ciała w warunkach nie zmieniającego się zapotrzebowania energetycznego dowodzi, że wartość kaloryczna dostarczanych pokarmów jest wystarczająca do zaspokojenia potrzeb organizmu.

13. Dostarczanie energii.O trawieniu… • Jak wiadomo każdy produkt ma określoną kaloryczność. Organizm żeby to przerobić na energie możliwą do wykorzystania w wysiłku, także potrzebuje wykonać pewna prace (zużyć energie). Podczas obfitych posiłków ogarnia nas znużenie, a powodem jest nie tyle mocne ukrwienie układu pokarmowego, co tez właśnie wysoki wydatek energetyczny dla procesów trawiących i metabolizujących,a dokładniej ile tak w rzeczywistości otrzymujemy tej energii z danych produktów po korekcji energii potrzebnej na ich przetrawienie no i jak to wygląda produkty łatwo/ciężko strawne

14. Sposoby wykorzystywania energii przez organizm. • Organizm energię swą czerpie z tłuszczów, których mu dostarczamy. Dzięki tłuszczom możemy utrzymać stałą temperaturę ciała, zwłaszcza zimą. Warto pamiętać, że nasz organizm potrzebuje ich znacznie więcej podczas długiego i intensywnego wysiłku, dlatego nasza dieta powinna być w nie bogata. Większą wartość mają dla naszego organizmu tłuszcze roślinne niż zwierzęce, gdyż w tych drugich znajduje się duża ilość cholesterolu, który w dużej ilości jest szkodliwy dla naszego organizmu, co jest z kolei częstym powodem chorób układu krążenia. Dzienna porcja tłuszczy nie powinna być większa niz25-30% dziennego zapotrzebowania energetycznego.

15. Spalenie dodatkowej energii dostarczonej organizmowi poprzez : • Uprawianie sportu : • Biegać , • Pływać , • Grać w piłkę nożną , • Grać w kosza , • Grać w piłkę ręczną , • Aerobic , • Długie spacery , • Jazda na rowerze , • Jazda na rolkach , • Skakanie na trampolinie , • Skakanie na skakance , • Wycieczki rowerowe ,

16. Trawienie „krok po kroku”

17. Trawienie krok po kroku…Czyli jak zdobywamy energie. • W procesie trawienia zaangażowanych jest wiele mechanizmów i układów (hormonalny, autonomiczny układ nerwowy), które w skoordynowany sposób doprowadzają do rozbicia składników pokarmowych do postaci, która będzie zdolna do wchłaniania (absorpcji) w przewodzie pokarmowym.

18. Krok 1. Jama ustna • U ludzi proces trawienia zaczyna się już po pobraniu pokarmu do jamy ustnej. Dochodzi tam do zwiększenia wydzielania śliny, która zawiera enzym trawienny. Pożywienie jest rozdrabniane, mieszane ze śliną i przeżuwane za pomocą zębów i języka. Amylaza rozpoczyna trawienie węglowodanów zawartych w pożywieniu. Następnie pokarm formowany jest w kęs pokarmowy i w trakcie połykania jest przemieszczany przez gardło i przełyk do żołądka.

19. Krok 2. Żołądek • W żołądku pokarm mieszany jest z sokiem żołądkowym.W żołądku częściowemu strawieniu ulegają także białka - pepsynogen wydzielany przez komórki główne ściany żołądka przekształca się pod wpływem działania kwasu solnego w aktywną pepsynę, która częściowo rozkłada większość białek na krótsze łańcuchy polipeptydowe. Lipaza żołądkowa zapoczątkowuje trawienie tłuszczów, ale tylko zemulgowanych (których źródłem są m.in. jajka i mleko). Brak trawienia tłuszczów jest spowodowany brakiem emulgacji - żółć jest wydzielana dopiero do dwunastnicy.

20. Krok 3. Jelito cienkie • Dalsze trawienie przebiega w jelicie cienkim. Treść pokarmowa jest partiami przekazywana do dwunastnicy. Hormony jelitowe (sekretyna, cholecystokinina) pobudzają wydzielanie żółci, soku jelitowego oraz soku trzustkowego. W jelicie cienkim, a zwłaszcza w dwunastnicy ma miejsce zasadnicze trawienie. Kwaśna treść pokarmowa przechodząca z żołądka jest neutralizowana przez zasadowy sok trzustkowy, w celu umożliwienia działania enzymów trawiennych takich jak amylaza trzustkowa, chymotrypsyna, trypsyna, lipaza trzustkowa i innych.

21. Krok 4. Jelito grube • W jelicie grubym ulega wchłanianiu woda oraz pewna pula witamin. • Niestrawione resztki pokarmowe są wydalane w postaci kału podczas defekacji.

22. Ile energii zużywamy w ciągu dnia

23. Ilość energii zużywanej w ciągu dnia przez mężczyzn:

24. Ilość energii zużywanej w ciągu dnia przez kobiety:

25. Składniki pokarmowe

26. Podział składników pokarmowych Nieorganiczne : Organiczne: Tłuszcze Sole mineralne Białka Woda Węglowodany

27. Tłuszcze • Tłuszcze dostarczane z pożywieniem powinny pokrywać dzienne zapotrzebowanie energetyczne w ok. 20-30% i zawierać odpowiednią ilość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. W organizmie człowieka i większości zwierząt wielonienasycone kwasy tłuszczowe nie są syntetyzowane, są one jednak niezbędne do prawidłowego rozwoju młodych organizmów oraz utrzymania dobrego stanu zdrowia przez całe życie. Dlatego muszą być dostarczane z pożywieniem. Z tego względu określa się je mianem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT).

28. Wzór tłuszczów O C R O 1 O O C H O O C H C H C C 2 2 R R 2 3

29. Białka • Zapotrzebowanie człowieka na białko wymaga regularnego pobierania z pożywienia odpowiednich do potrzeb organizmu ilości azotu białkowego oraz aminokwasów egzogennych, czyli aminokwasów, których ludzki organizm nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać. Białka zawarte w pokarmach są trawione do małych cząsteczek zwanych aminokwasami i w takiej postaci dostają się do krwi. Ustrój człowieka potrzebuje 20 różnych aminokwasów do syntezy swoistych białek i innych związków azotowych.

30. Przykład : Model wstążkowy mioglobiny

31. Węglowodany • Węglowodany są dla organizmu głównym źródłem energii pochodzącym z pożywienia. Są one niezbędne do prawidłowego przebiegu przemian biochemicznych w ustroju, m.in. przemiany kwasów tłuszczowych i aminokwasów. W przypadku niedostatecznej ilości węglowodanów w pożywieniu dochodzi do nieprawidłowego spalania kwasów tłuszczowych i powstania ciał ketonowych zakwaszających ustrój. Niedobory węglowodanów powodują wykorzystanie białek oraz częściowo tłuszczów do syntezy glukozy. Dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości węglowodanów oraz tłuszczów chroni białka przed spalaniem ich na potrzeby energetyczne.

32. Węglowodany Przeciętny człowiek spożywa dziennie około 500g cukrów, z czego około 30% stanowią cukry proste i dwucukry, natomiast aż 70% cukry złożone. Węglowodany stanowią bardzo ekonomiczne źródło energii, która jest wykorzystywana przede wszystkim do utrzymania stałej temperatury ciała, do wykonywania prac fizycznych oraz prawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych. Jeden gram węglowodanów wyzwala około 4,1 kalorii. Ostatecznymi produktami metabolizmu węglowodanów są woda i dwutlenek węgla, które są bardzo łatwe do usunięcia z organizmu. Poziom glukozy we krwi jest stały i wynosi on około 70-120 mg%. Węglowodany są materiałem do budowy składników strukturalnych komórek i ciał czynnych. Cukry w organizmie człowieka pełnią nie tylko rolę energetyczną. Glukoza i produkty pośrednie jej utlenienia służą do produkcji innych związków chemicznych, np. związki, które powstają na skutek połączenia glukozy i białek pełnia kluczową role w budowaniu struktury komórek oraz w regulowaniu różnych procesów biochemicznych. Bardzo ważna rolę w organizmie pełni także ryboza, która jest zaliczana do cukrów prostych. Ryboza wchodzi w skład kwasów nukleinowych, które stanowią podstawę aparatu genetycznego w komórkach.

33. Witaminy Witaminy — organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć). Nazwa pochodzi od łacińskich słów vita (życie) i aminan– związek chemiczny zawierający grupę aminową. W rzeczywistości nie wszystkie witaminy taką grupę posiadają, np. witamina D jest przedstawicielem sterydów. Nazwa została wymyślona przez polskiego biochemika Kazimierza Funka w 1912 roku.

34. Przykład : wzór strukturalny witaminy A (retinolu) H C C H C H C H 3 3 3 3 O H C H 3

35. Piramida zdrowego żywienia

36. Piramida żywieniowa.? • Piramida przedstawia- zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada, że to co najważniejsze w racjonalnym odżywianiu znajduje się u dołu piramidy, czyli podstawy. Po raz pierwszy piramidę zdrowego odżywiania opracowali uczeni kanadyjscy około 30 lat temu. • Z czasem, w miarę poszerzenia się wiedzy o zdrowym odżywaniu, pierwotna piramida ulegała pewnym modyfikacjom. • W ciągu ostatnich dziesięciu lat wzorcem dla wszystkich była piramida opracowana przez naukowców z USA. W Polsce została przyjęta przez Instytut Żywności i Żywienia. Podstawa tej piramidy, czyli:POZIOM I 6-11 porcji chleba, płatków śniadaniowych, ryżu, makaronów;POZIOM II 3-5 porcji warzyw i 2-4 porcje owoców; POZIOM III 2-3 porcje mleka, jogurtów, serów oraz 2-3 porcje mięsa, drobiu, strączkowych, jaj, orzechów; POZIOM IV rzadko cukier i tłuszcz.

37. Nasze plakaty- piramida zdrowego żywienia

38. Nasze plakaty na temat zdrowego żywienia

39. Sprawdzaliśmy ulotki produktów pod kątem zawartości składników

40. Ser Mleko W 100ml 61Kcal Tłuszcz 3.3g Białko 3.3g W 100 g 403 Kcal Tłuszcze 33g Białko 25g

41. Masło Jogurt Naturalny W 100g 717Kcal Tłuszcz81g Białko0.85g W 100g 102 Kcal Tłuszcze 1.1g Białko 4.4g

42. Chipsy Baton Snikers W 100g 491Kcal Tłuszcz 28g Białko 8g W 100g 450Kcal Tłuszcz 85g Białko 60g

43. Frytki Płatki kukurydziane W 100g 316Kcal Tłuszcz 16g Białko 3.8g W 100g 399Kcal Tłuszcz0.3g Białko7.7g

44. Substancje chemiczne dodawane do żywności.Nasze ulotki.

48. Wyniki ankiety przeprowadzona w naszej szkole na temat: „Czy wiem co jem?”

49. Ankiety. Podstawowe pytania.

50. Ankiety. Czy jemy śniadanie?