E N D
Osteoporoza Osteoporozajest schorzeniem kości uwarunkowanym zaburzeniami przemiany materii tkanki kostnej, które prowadzą do uogólnionego lub (znacznie rzadziej) miejscowego zmniejszenia masy kostnej przypadającej na jednostkę objętości (=zmniejszenia gęstości mineralnej kości – BMD) i w konsekwencji do zwiększonej podatności kości na złamania. W przeciwieństwie do krzywicy i osteomalacji w osteoporozie nie występują pierwotnie zaburzenia mineralizacji kości.
MIEJSCOWA UOGÓLNIONA (zapalna, inne wyłącznie wtórne) PIERWOTNA80% WTÓRNA20% Idiopatyczna (młodzieńcza, dorosłych) Inwolucyjna TYP I (OSTEOPOROZAPOMENOPAUZALNA)80% TYP II(OSTEOPOROZA STARCZA)20% Klasyfikacja osteoporozy
Czynniki rozwoju osteoporozy – c.d. Nadmiar białkaNadmiar soduDiuretyki pętloweNiedobór estrogenów Nasilona kalciuria Wzmożona resorpcja kości Zmniejszone wchłanianie wapnia Niedobór wit. D Zmniejszona podaż wapnia z pożywieniem AlaktazjaAlergia mlecznaNawykiZalecenia lekarskie Osteoporoza Nadczynność tarczycy i przytarczyc Niedobór androgenówZaawansowany wiek GlikokortykoidyAlkoholNiska waga ciałaMała aktywność fizyczna Palenie tytoniu Zmniejszone tworzenie kości Wg Nordin B.E., Nutrition 1997, 7/8
deficyt estrogenów resorpcji kości stężenia Ca++ sekrecji parathormonu 1,25(OH)2D3 jelitowego wchłaniania Ca masy kostnej Niedobór estrogenów – osteoporoza pomenopauzalna
starzenie się ustroju aktywności 1-alfa hydroksylazy 25-OH-D biosyntezy 1,25 (OH)2D jelitowego wchłaniania Ca sekrecji PTH resorpcji kości masy kostnej Osteoporoza starcza
Definicja osteoporozy wg WHO Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ustaliła kryteria diagnostyczne osteoporozy i osteopenii w oparciu o pomiary gęstości mineralnej kości (BMD). Dla kobiet po menopauzie i mężczyzn w wieku >= 65 latosteoporozę definiuje BMD mniejsze niż 2,5 SD (odchylenia standardowego) poniżej szczytowej masy kostnej młodej, zdrowej populacji. Termin „osteoporozy zaawansowanej” zarezerwowany jest dla masy kostnej jak w przypadku osteoporozy, ale już ze stwierdzonymi złamaniami. Zakresy diagnostyczne BMD oddzielające “normę” od osteopenii i od osteoporozy ustalono w oparciu o badanie BMD szyjki kości udowej lub odcinka lędźwiowego kręgosłupa metodą DXA. Tylko badanie wykonanetaką metodą i w tym miejscuprognozujemożliwość złamania! Bez względu na BMD osteoporozę można rozpoznać po stwierdzeniu złamania niskoenergetycznego.
Szczytowamasa kostna Norma -1 SD Obniżona masa kostna (OSTEOPENIA) -2,5 SD Bez złamań kostnych - OSTEOPOROZA Złamania - CIĘŻKA OSTEOPOROZA Osteoporoza wg BMD szyjki kości udowej metodą DXA
Wskazania do leczenia osteoporozy - przebyte złamanie kręgu lub bliższego odcinka kości udowej u kobiety po menopauzie; • niskoenergetyczne złamanie kości innej niż wyżej wymienione u kobiety po menopauzie, obciążonej licznymiczynnikami ryzyka złamań, z masą kostną (BMD met. DXA) poniżej -2,0 T-score; • T-score <-2,5 w nasadzie bliższej kości udowej lub lędźwiowym odcinku kręgosłupa (<-1,5 u osób leczonych przewlekle glikokortykosteroidami); • bezwzględne ryzyko złamania w ciągu 10 lat wynoszące >10% (wyliczane na podstawie tabel opracowanych dla danej populacji).
Leki stosowane w profilaktyce i leczeniu osteoporozy Wapń !!! Witamina D3 (alfa-kalcidol, kalcytriol) !!! Bisfosfoniany(alendronian, risedronian, ibandronian) Ranelinian strontu(hamuje resorpcję kości i pobudza kościotworzenie) !!! Teryparatyd (fragment cząsteczki PTH) Selektywne modulatory receptora estrogenowego (Raloxifen) Kalcytonina HTZ (hormonalna terapia zastępcza)
Bisfosfoniany Bisfosfoniany są stabilnymi analogami pirofosforanu. Mechanizm ich działania jest znany jedynie częściowo – prawdopodobnie w największym stopniu polega na hamowaniu migracji i adhezji osteoklastów do struktur tkanki kostnej oraz hamowaniu proliferacji komórek prekursorowych osteoklastów. Bisfosfoniany hamują adhezję również komórek nowotworowych i w wyniku tego zmniejszają uwarunkowaną nowotworem osteolizę oraz hiperkalcemię. Po podaniu doustnym bisfosfoniany w niewielkim stopniu wchłaniają się z przewodu pokarmowego. Biodostępność zmniejsza jednoczesne przyjmowanie pożywienia, z powodu zawartego w nim wapnia. Okres półtrwania w osoczu jest stosunkowo krótki (średnio kilka godzin), natomiast w tkance kostnej wynosi od kilku miesięcy do kilku lat. Bisfosfoniany są wydalane głównie przez nerki.
Wpływ bisfosfonianów na kości i homeostazę wapnia Bisfosfoniany Hipokalcemia Wtórna nadczynność przytarczyc Hipofosfatemia Osteomalacja Suplementacja wapnia i witaminy D3 !!!
ProfilaktykaosteoporozyT-score > -2,5 Leczenie osteoporozy z/bez wcześniejszych złamań Leczenie osteoporozy z wieloma złamaniami i ryzyko złamania szyjki kości udowej Raloxifen PTH HRT Bisfosfoniany Kalcytonina Wiek (lata) 50 55 60 65 70 75 80 85 Profilaktyka / leczenie osteoporozy pomenopauzalnej