530 likes | 706 Views
Warsztaty skutecznego pisania tekstów 6. Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m .r.sw idz inski @uw.edu.pl Konsultacje: wtorek 15.30-16.30, pok. 1 http://www.mswidz.republika.pl. ELEMENTARZ LIMERYSTYKI POLSKIEJ.
E N D
Warsztaty skutecznego pisania tekstów6. Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m.r.swidzinski@uw.edu.pl Konsultacje: wtorek 15.30-16.30, pok. 1 http://www.mswidz.republika.pl
ELEMENTARZ LIMERYSTYKI POLSKIEJ
Klasyka There was an Old Man who supposed That the street door was partially closed; But some very large rats Ate his coats and his hats, While that futile Old Gentleman dozed. [Mr. Edward Lear]
Klasyka Terapeutka z Dąbrowy Górniczej Łkała: „Dziczeć chcesz, serce? – to dziczej Grzęznąc w życia zjełczałej osełce, Terapeucę wciąż i terapeucę. Duszo, spsiałaś? Zstąp niżej – zjamniczej! [Barańczak]
Klasyka Pewien baca w kurnej chaciez owieczką żył w konkubinacie.Ta beczy: "Ja to nawet lubię,ale czy myśli pan o ślubie? Bo jeśli nie, poskarżę tacie". [Szymborska]
Klasyka Pewnemu panu ze SłomnikSterczał ów narząd jak pomnik.Wreszcie rzekła żona,Nieco przerażona: „Wiesz co, Józiu, kup sobie odgromnik”. [Słomczyński]
Z Wikipedii: Limeryk (ang.limerick, od miasta Luimneach w Irlandii) — miniaturka liryczna; nonsensowny, groteskowywierszyk o skodyfikowanej budowie… […] W limerykach angielskich absurd wydobywa się niemal wyłącznie za pomocą semantyki i pragmatyki — sensu, nie kształtu wiersza; polszczyzna, język silnie fleksyjny, dostarcza limeryście o wiele większej palety środków językowych. Złożoność polskiej fleksji imponuje nawet na tle innych języków słowiańskich; są to setki wzorców koniugacyjnych i deklinacyjnych, dające niemal nieograniczone możliwość twórcze. W tekście polskim bogactwo form homonimicznych zachęca do korzystania z paronomazji, zwłaszcza na końcu słowa, w strefie rymu. […]
Z Wikipedii: Limeryk, którego historyczne proweniencje sięgają prawdopodobnie XVIII-wiecznej Irlandii, wprowadził do świata literatury Edward Lear w ostatniej dekadzie XIX w. Gatunek ten szybko zawojował męskie kluby wiktoriańskiejAnglii, gdzie powodzeniem cieszyły się limeryki sprośne, pornograficzne czy bluźniercze. W Polsce gatunek ten wykorzystywali m.in. Julian Tuwim, Maciej Słomczyński, Wisława Szymborska, Stanisław Barańczak, Janusz Minkiewicz, Antoni Marianowicz, Mariusz Parlicki, Krzysztof Daukszewicz, Bronisław Maj, Michał Rusinek, Piotr Michałowski.
Podstawa empiryczna • Moje limeryki: • Limeryki (ok. 330): 1995-1998 • Limeryki flamadzkie i niderlandzkie (ok. 50): 1996-1998 • Limeryki dewiacyjne (1500): 1999-2008 • Limeryki luzem (26): 2008-
Konwencja 1. PIĘĆ WERSÓW o długościach: • dłuższy • dłuższy • krótszy • krótszy • dłuższy
Konwencja D 96. Pewna prymuska spod Kolna zwykła rozbierać się z wolna. Tymczasem czeka kadra, żeby skorzystać z wiadra. Kadra, jak zwykle, namolna.
Konwencja 2. RYMY A A B B A.
Konwencja D 96. Pewna prymuska spod Kolna zwykła rozbierać się z wolna. Tymczasem czeka kadra, żeby skorzystać z wiadra. Kadra, jak zwykle, namolna.
Konwencja 3. Podstawa rymu A – nazwa geograficzna (miejscowość!!!) 4. Preferowany incipit: Pewien... w/z/spod ... Mieszka(ł)... w/na/nad ... Był//Jest … w/nad/pod … 5. Zawartość merytoryczna: • absurdalna, • obsceniczna lub • bluźniercza.
Konwencja D 96. Pewna prymuska spodKolna zwykła rozbierać się z wolna. Tymczasem czeka kadra, żeby skorzystać z wiadra. Kadra, jak zwykle, namolna.
Konwencja 6. Polonistyka – zaobserwowane preferencje wersyfikacyjne: • raczej sylabik, • wers raczej krótki (8-10: np. 4+6), • być może, bez średniówki, • raczej rymy żeńskie, • rymy różne od gramatycznych. 7. Polonistyka – ... i inne preferencje: • raczej nie bluźniercze...
Konwencja • W polskim limeryku główny chwyt to rym. Dlaczego?
Realizacje Ad 1. PIĘĆ WERSÓW o długościach różnych
Realizacje D 692. Nie tyle rublów Moskwicin ma z Tuły; Nie tyle Szkot zły pustocie szkatuły; Nie tyle harmat puszkarz wysposobi; Nie tyle dziewek obłapią parobi, Ilem ja tobie, panno miła, czuły. Postscriptum: A ja pierdolę te wszystkie reguły. J. A. M.]
Realizacje D 86. Pewna Tybetanka w Lhasie lamom wciąż do wyrek pcha się. A lamowie w Częstochowie zaczaili się na Asię.
Realizacje D 9. We wsi Łęg kondom pękł turyście. Czyżbyście użyły szczęk?
Realizacje D 604. W Jerozolimie mdli mię i mdli mię. Kebab u Araba, a obsługa słaba, bo Arab drzymie.
Realizacje Ad 2. RYMY
Realizacje D 693. Limerysto jurny, miasto Pisz przyzwoite. Przyzwoicie pisz jak ci z Padwy czy Genui. Nie wyzywaj ich od szanownych panów. Zamiast w głąb to ty limerycz wzwyż.
Realizacje D 39. Pewnego Krakusa z Wiaźmy sparzmy z którąś może Baś my. Panienka we swetrze postęka, nie przeczę. Z papierem przeto doń właźmy.
Realizacje L 15a. Niepiśmienny sunnita w mieście Pszczynie kantora pytał: – Pan z Niżnich Łapsz czy nie? Terrorystów w Łapszach za chałaty łap, szach perski cię w serbskiej zasadzi Skupszczynie.
Realizacje D 454. Czarna dama (a stan: Alabama) zna Adama, chama z anagrama. A Atlanta? Tam biała Mada na Adama naga napada. Żal Adama, a drama – ta sama.
Realizacje D 523. Bale drwali spod Ramalli drwale mali malowali. A Dali siężali: bez bali mandali z Ukajali brak na Bali.
Realizacje Ad 3.: Podstawa rymu A
Realizacje L 171. Kiedy w przygranicznym mieścieście byli, spadło z nazwy BRZEŚĆeś cie, co wygląda niedobrze: wsiową nazwą jest to BRZE! W końcu urzecze i wieś gdzieś cię.
Realizacje L 38. Pewien kleszcz spod Pesztu w puszcie chłopu rzekł: – Tylko nie órzcie! Od kombajnu i konika tańszy szpadel lub motyka. Chyba że krzyż boli już cię...
Realizacje Lista a tergo Kamieńca316 Kampali256 Kampali580 Kanie360 Kanie802 Kaplonos224 Karaczi296 Karaganda 883 Karbala893 Karbali889
Rymy po polsku Jaki mamy surowiec? Wielki zbiór słów – form wyrazowych!!! 35
Rymy po polsku Pojęcia: leksem forma wyrazowa słowo Polszczyzna to HIL (język wysoce fleksyjny). Anglosas ma słownik leksemów. Polak ma slownik form wyrazowych. 36
Rymy po polsku Ang. CAT = {cat, cats} BROWN = {brown} SIT = {sit, sits, sitting, sat} 37
Rymy po polsku Pol. KOT = {kot, kota, kotu, kotem, kocie, koty, kotów, kotom, kotami, kotach} BRĄZOWY = {brązowy, brązowego, brązowemu,..., brązowa, brązowej,..., brązowi, brązowych,... } SIEDZIEĆ = {siedzieć,siedzę, siedzisz,..., siedziałem, siedziałam,..., siedzieliśmy, siedziałyśmy,..., siedziano, siedź, siedźmy,..., siedzialbym, siedziałabym,... , siedząc} 38
Rymy po polsku Przeciętny leksem ang.: zbiór 3.5-elementowy. Przeciętny leksem pol.: zbiór 20-elementowy. Nasz puzzle ma 2.000.000 kamieni!!! 39
Rymy po polsku Manipulacje Punkt wyjścia rymu A: nazwa polska – nazwa obca Ceuty 476 Chałup 671 Chartumie 706 Cheb 340 Chełmnie 113 Chemnitz 861 40
Rymy po polsku b. wartość przypadka: M, D, C, B, N, Mc, W D 1. Niemowlakom w mieście Krosno D 57. Oboista z Kluk D 314. Buc z Bab ku Piotrkowowi D 418. Pijak z Łap w drodze na Iłżę D 488. W pewnej traktierni tuż za Kietrzem 41
Rymy po polsku D 57. Oboista z Kluk kupił sobie róg. Do solówki w Brahmsie z rogiem wpychał cham się, kiedy tylko mógł. 42
Rymy po polsku D 488. W pewnej traktierni tuż za Kietrzem ciasnota była, więc na wietrzem strzelił kielicha. A gdzie zagrycha? Na wolnym ogniu se upieczem. 43
Rymy po polsku c. wartość liczby D 381. Żeńców z Kamieńców, z Olcz i spod Raw Krzyś po pokosie śle na potraw. Chce traf, że traw brak: perz miast źdźbeł. Czas, by szedł kmieć i pełł i pełł. Jak nie potrafi, to ty potraf! 44
Rymy po polsku D 1025. Pewien Argentyńczyk z Limy od Kamczatek woli Krymy, Kopenhagi od Aten, od Krew Tylże – my na ten wybór mu nie pozwolimy. 45
Rymy po polsku 2. Drugie i piąte A (a także B) Pomoce naukowe: Jan Tokarski, Schematyczny indeks a tergo polskich form wyrazowych. Oprac. i red. Z. Saloni. Warszawa 1993. Software dla scrabblisty HOLMES 46
Rymy po polsku 3. Wyjście poza gramatykę polską... D 6. Pewien luter z miasta Krzyża młodej mniszce tak ubliża: – Jak się bierzesz do pacirza, habit zezuj, dupo ryża! Biust zobaczyć daj z pobliża... 47
Realizacje Ad 4.: Preferowany incipit
Realizacje Lista incipitów 1. Pewien leniwy robot w Egmondzie 2. Mieszkał raz wątły szczur w Alkmaarze 3. Pewnego razu w Castricum 4. Fundamentalisto z Enkhuizen 5. Miałem kochanka w mieście Bussum. 6. W Amsterdamie, w dzielnicy Sloterdijk 7. Pewien sklerotyk w mieście Zwolle 8. Jeden rabin w mieście Haarlemie 9. A znowu w niedalekiej Lejdzie 10. Mieszkał raz cieśla w mieście Den Haag
Zadania • Napisać limeryki z następującymi nazwami geograficznymi: MANILA (229) MANIOWY (321) MANITOBA (617) MANNHEIM (719) MAROKO (696) MARSYLIA (551) MATCZE (808) MAZOWIECKA (OSTRÓW) (640)