Prof. dr hab. Krzysztof Opolski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski

1. KONKURENCYJNOŚĆ – PONADCZASOWE WYZWANIE DLA EKONOMISTÓWwykład dla słuchaczy Uniwersytetu III Wieku Prof. dr hab. Krzysztof Opolski Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski

2. JAK DZIAŁA RYNEK? • RYNEK zmierza do równowagi, poprzez poszukiwanie odpowiedzi na 3 pytania: • 1) CO będzie wytwarzane? Decydują o tym konsumenci, głosując za pomocą pieniądza. • 2) JAK dobra i usługi będą wytwarzane? O tym decyduje konkurencja między firmami. • 3) DLA KOGO wytwarzać? O tym rozstrzygają popyt i podaż na rynkach czynników produkcji (ziemi, kapitału, pracy) Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

3. KIEDY RYNEK DZIAŁA SPRAWNIE? • Rynek działa sprawnie – skutecznie i efektywnie – gdy możliwie dobrze wykorzystuje zasoby gospodarcze dla osiągania jak najlepszych efektów – w postaci satysfakcji konsumentów i zysku producentów • Kiedy tak się dzieje? GDY RYNEK JEST KONKURENCYJNY! • konkurencja wymusza starania o realizację celów podmiotów gospodarczych przez zaspokajanie potrzeb klientów Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

4. KONKURENCJA – CO TO W OGÓLE JEST? Marketingowo: „wszystkie bieżące i potencjalne kontroferty i substytuty, które nabywca może brać pod uwagę”[Ph. Kotler, Marketing] Szerzej (jako zjawisko gospodarcze): „Konkurencja gospodarcza jest rywalizacją podmiotów, mającą na celu osiągnięcie korzyści związanych z działalnością gospodarczą na rynku krajowym i międzynarodowym”[J. W. Bossak, W. Bieńkowski, Międzynarodowa zdolność konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw, SGH, Warszawa 2004] Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

5. RYNEK – KONKURENCJA - KONKURENCYJNOŚĆ • Firmy dostrzegły, że muszą być bardziej skuteczne od konkurencji w kreowaniu, dostarczaniu i przekazywaniu wartości pożądanych przez konsumentów na wybrane rynki docelowe – tak się zrodził MARKETING • Wyzwaniem nie tylko firm i branż, ale także całych gospodarek narodowych, jest dziś budowanie zdolności i przewag konkurencyjnych Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

6. KONKURENCYJNOŚĆ Czym jest zatem konkurencyjność? • Nie ma jednej definicji konkurencyjności, ale najprościej: Konkurencyjność to zdolność do konkurowania • Czyli: konkurencyjność to zdolność do konkurowania, a więc – do budowania bogactwa i dobrobytu Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

7. KONKURENCYJNOŚĆ • Dokładniej – bycie konkurencyjnym, to posiadanie większej zdolności do rozwoju: • „W odniesieniu do konkurencji, konkurencyjność odzwierciedla pozycję jednego podmiotu gospodarczego (np. kraju, firmy, czy gospodarstwa domowego) w stosunku do innych podmiotów gospodarczych, poprzez porównanie jakości działania i rezultatów w kategoriach wyższości/niższości” [J. Reiljan, M. Hinrikus, A. Ivanov, Key Issues in Defining ald Analysing the Competitiveness of a Country, University of Tartu, 2000] • Konkurencyjność może więc dotyczyć także obszarów terytorialnych Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

8. CZY WZROST GOSPODARCZY = ROZWÓJ? • PRODUKT KRAJOWY BRUTTO (PKB) to wartość wszystkich dóbr i usług finalnych wyprodukowanych w danej gospodarce w przyjętym przedziale czasu (standardowo: rok). Jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem. Szybki wzrost gospodarczy = szybki przyrost realnego Produktu Krajowego Brutto (PKB) per capita (na osobę) Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

9. CZY WZROST GOSPODARCZY = ROZWÓJ? • Szybki rozwój – szybki wzrost poziomu i jakości życia ludzi • Czy wysoki dochód = wysoka jakość życia? • Nierówności społeczne • Niedoskonałe działanie rynku • Sfera dóbr publicznych • Ustrój społeczny, polityczny, gospodarczy • Kultura narodowa • … • Czyli: miary rozwoju muszą uwzględniać społeczne aspekty rozwoju Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

10. INDEKS ROZWOJU LUDZKOŚCI (HDI) Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

11. INDEKS ROZWOJU LUDZKOŚCI (HDI) Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

12. PKB A POZIOM ROZWOJU - PRZYKŁAD Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

13. KONKURENCYJNOŚĆ MIEJSC • O co konkurują terytoria? • Kapitał fizyczny (inwestycje bezpośrednie, lokalizacja firm), • Kapitał finansowy (środki z eksportu i sprzedaży w ogóle, napływ inwestycji portfelowych i pieniężnych, środki pomocowe i fundusze UE), • Potencjał ludzki, • Kapitał intelektualny (naukowcy, wynalazcy, twórcy kultury) • Generalnie: zainteresowanie i uznanie, które jest później źródłem różnych rodzajów kapitału (uznanie produktów, tożsamości, historii, kultury, osiągnięć sportu, ludzi itp.). Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

14. Konkurencyjność kraju w teorii Hierarchiczna koncepcja konkurencyjności kraju wg Trabolda: • Konkurencyjność wyraża się na 4 sposoby: • Zdolność do sprzedawania (zdolności eksportowe) • Zdolność do przyciągania (lokalizacja) • Zdolność do dostosowań (adaptacji) • Zdolność do zarabiania Im niższy czynnik – tym większe znaczenie, świadczy o wyższym stopniu „doskonałości w konkurencyjności” Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

15. Konkurencyjność kraju w teorii Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

16. Zdolność konkurencyjna kraju Zdolność konkurencyjna podmiotu = produktywność nakładów + sprawność mechanizmów organizacji + efektywność i skuteczność działania + przedsiębiorczość i elastyczność + innowacyjność „Współcześnie zdolność konkurencyjną kraju, jak i przedsiębiorstwa tworzą: wiedza, umiejętności, know how, technologie, struktury organizacyjne (…) a więc czynniki zasadniczo niematerialne (soft)”[J. W. Bossak, W. Bieńkowski, Międzynarodowa zdolność konkurencyjna kraju i przedsiębiorstw] Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

17. Konkurencyjność kraju w praktyce Jak w praktyce mierzy się konkurencyjność krajów? • Jednym z całościowych rankingów konkurencyjności krajów jest „IMD World Competitveness Yearbook” (WCY) (inny to np. Global Competitiveness Report, WEF) • WCY skupia uwagę na rezultatach oddziaływania na siebie 4 głównych czynników konkurencyjnych (ponad 320 kryteriów): 1. Wyniki gospodarcze (economic performance) 2. Sprawność rządów (government efficiency) 3. Efektywność biznesu (business efficiency) 4. Infrastruktura (infrastructure) Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

18. Konkurencyjność w praktyce [WEF] • Polska 2006: • zauważone zostały korzystne zmiany makroekonomiczne • bardziej skuteczna walka z korupcją • dramatycznie niskie tempo wdrażania najnowocześniejszych technologii i przygotowanie do ich wykorzystania • zła ocena systemu sądów gospodarczych, (jeden z najgorszych na świecie) Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

19. Ranking łatwości prowadzenia biznesu: Doing Business 2007. How to Reform, World Bank Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

20. Ranking łatwości prowadzenia biznesu: Doing Business 2008, World Bank Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

21. Konkurencyjność a innowacyjność Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów

22. Konkurencyjność a strategia promocji POTENCJAŁ KONKURENCYJNOŚCI REGIONU (zasoby: materialne i niematerialne) PRZEWAGA KONKURENCYJNA REGIONU (instrumenty konkurowania: w tym produkt i narzędzia promocji) STRATEGIA ROZWOJU REGIONU (wizja rozwoju, cele strategiczne) STRATEGIA MARKETINGU REGIONU STRATEGIA PROMOCJI REGIONU Prof. Krzysztof Opolski, Konkurencyjność – ponadczasowe wyzwanie dla ekonomistów