TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI Döner Sermaye İşletmeleri

1. TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI Döner Sermaye İşletmeleri MART 2010

2. TARİHÇE Türkiye’de ilk döner sermaye işletmeleri Bakanlığımıza bağlı olarak 26/1/1925 tarihli ve 549 sayılı Ziraat Müesseselerine Sabit Sermaye Vaz’ına Dair Kanunla kurulmuştur. Bu Kanunla Bakanlığımız okulları ile hara ve çiftliklere döner sermaye verilerek, Türk Kamu Ekonomisine ilk defa “Döner Sermaye İşletmesi” girmiştir.

3. TARİHÇE Daha sonra, 867 ve bu Kanuna ek Kanunlar ile 969 sayılı Kanuna tabi çeşitli genel müdürlüklerin bünyesinde döner sermaye işletmeleri kurulmuştur. 28/12/2005 tarihli ve 5441 sayılı Kanunla 867 sayılı Kanun ve bu Kanuna ek kanunlar yürürlükten kaldırılmıştır. Söz konusu işletmeler 969 sayılı Kanuna göre faaliyetlerine devam etmektedir.

4. TARİHÇE Daha önce çeşitli genel müdürlüklere bağlı olan döner sermaye işletmeleri 8/3/2000 tarihli ve 4549 sayılı Kanunla İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına bağlı Döner Sermaye İşletmeleri Şube Müdürlüğüne bağlanmıştır.

5. Döner Sermaye İşletmelerimiz

6. Döner Sermaye İşletmelerimiz İşletmelerimiz bitkisel üretim, hayvansal üretim, su ürünleri, gıda, yem, kooperatifçilik, el sanatları ve hayvan hastalıklarıyla ilgili olarak üretim, ıslah, araştırma, yetiştirme, koruma, muayene, analiz, kontrol, deneme, öğretim, eğitim, yayım, yayın ve karantina ile ilgili faaliyetleri yürütmektedir.

7. MEVZUAT a) İşletmelerimiz, 969 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Merkez ve Taşra Kuruluşlarına Döner Sermaye Verilmesi Hakkında Kanuna tabidir. b) Mali ve idari işlemleri ile elde edilen kârdan üretimi teşvik primi dağıtılmasına ilişkin usul ve esaslar, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliğinde belirlenmiştir.

8. MEVZUAT c) Mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşme Kanunu, satış işleri ise 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 1 inci maddesinin ikinci fıkrasına dayanılarak çıkarılan Döner Sermayeli Kuruluşlar İhale Yönetmeliği hükümlerine göre yapılmaktadır. Ayrıca, işletmeler tarafından yürütülen hizmetlerde ilgili meri kanunlar, yönetmelikler ve tebliğler uygulanmaktadır.

9. FAALİYET ALANLARI • Bakanlığımız Döner Sermaye İşletmelerinin faaliyet alanları, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliğinin 5 inci maddesinde, 1- Öğretim, eğitim, yayım ve yayın yapmak, 2- Kontrol, muayene, analiz, deneme ve araştırma yapmak, 3- Arazi ıslah etmek, 4- Hayvan hastanelerinde hizmet vermek,

10. FAALİYET ALANLARI 5- Bitki ve hayvan ürünlerini, çiftçiye örnek teşkil edecek şekilde değerlendirmek amacıyla imalatta bulunmak ve pazarlanmasını sağlamak, 6- Her çeşit tohum, damızlık, fide, fidan, çelik, faydalı böcek, deneysel ve üretim amaçlı hayvan yetiştirmek, ıslah etmek, 7- Aşı, serum, ilaç ve biyolojik maddeler imal etmek,

11. FAALİYET ALANLARI 8- Üretilen, yetiştirilen, ıslah ve imal edilen maddeleri satmak, 9- İlgili mevzuatı uyarınca mücadele mecburiyeti konulan hâllerde yapılacak mücadele hizmetlerini yapmak ve topraklarında, ekilişlerinde, bitkilerinde veya bitki bulundurulan yahut işlenen yerlerinde meydana gelen hastalık ve zararlılarla mücadele yaptırmak isteyen gerçek ve tüzel kişilere hizmet vermek,

12. FAALİYET ALANLARI 10- Mücadele sonucunda elde edilen bitkisel veya hayvansal ürünlerden değerlendirilmesi mümkün olanları değerlendirmek, 11- Gerçek ve tüzel kişiler tarafından ruhsat almak veya diğer amaçlarla gönderilen alet, makine ve ilaçların laboratuar ve tarla deneme ve tahlillerini yapmak, 12- Mücadele uygulamalarına esas olacak tarla muayeneleri ile ithal ve ihraç ürünlerinin muayenelerini yapmak,

13. FAALİYET ALANLARI 13- Gerçek ve tüzel kişilerin iç ve dış karantina ile ilgili, fümigasyon ve dezenfeksiyon işlerini yapmak, 14- Bu faaliyetlerin ifasında gereken hâllerde gerçek ve tüzel kişilerle işbirliği yapmak, 15-Bakanlıkça belirlenecek esaslar dahilinde Bakanlığın diğer işletmeleri ile işbirliği yapmak, 16-İşletmelerin ihtiyaçları bulunan gübre, ilaç, makine, teçhizat, tohum, fidan, fide, yem ve benzeri her türlü girdileri satın almak,gerekli hallerde çifçilerin ve bu maddeleri kullanan kuruluşların bu ihtiyaçlarını bedeli karşılığında temin etmek,

14. FAALİYET ALANLARI 17- İşletmelerin atölyelerinde öncelikle ziraat alet ve makineleri ile resmî kurum ve kuruluşlara, mümkün olan hallerde de gerçek ve tüzel kişilere ait araç ve gereçlerin bakım ve onarımlarını yapmak, 18- Kooperatifçilik ve el sanatlarıyla ilgili olarak üretim yapmak ve bunları pazarlamak, 19- Çalışma konularında gerçek ve tüzel kişilere Bakanlığın kuruluş ve görevleriyle ilgili konularda danışmanlık yapmak,

15. FAALİYET ALANLARI 20- Üretime yönelik alet, ekipman, tesis ve arazilerini, protokolle gerçek ve tüzel kişilere bedeli karşılığında kullandırmak, 21- Karşılaştırmalı test materyali üretmek ve test organizasyonu yapmak, 22- Ulusal ve uluslararası test organizasyonuna katılmak, 23- Bakanlığın kuruluş ve görevleriyle ilgili mevzuatta belirtilen benzeri faaliyetlerde bulunmak, 24- Sözleşmeli üretim yapmak veya yaptırmak,

16. FAALİYET ALANLARI 25- Bakanlığın kuruluş ve görevleriyle ilgili mevzuatta belirtilen; bitkisel üretim, hayvansal üretim, su ürünleri, gıda, yem, kooperatifçilik ve el sanatlarıyla ilgili olarak üretim, ıslah,araştırma, yetiştirme, koruma, muayene, analiz, kontrol, deneme, öğretim, eğitim, yayım, yayın ve karantina ile ilgili döner sermaye faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli olan her türlü ahır, ağıl, kümes, sera, imalathane, laboratuvar, depo, ambar, hangar, işçi evi, atölye, tesis, bina yapmak, yaptırmak ve işletmek, olarak belirlenmiştir.

17. PERSONEL YAPISI • Döner sermaye işletmelerimiz, işletme müdürü, şube müdürü/ilçe müdürü/şube şefi, harcama yetkilisi, muhasebe yetkilisi, gelir ve gider gerçekleştirme görevlileri, muhasebe yetkilisi yardımcısı, muhasebe yetkilisi mutemedi, şef, veznedar, ayniyat ve ambar memuru ile mutemetlerden oluşmaktadır.

18. PERSONEL YAPISI • İşletmelerimize tahsis edilen kadrolar:

19. PERSONEL YAPISI • İşletmelerimizde; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre

20. PERSONEL YAPISI • Ayrıca, Kuruluşlarda özlük hakları genel bütçeye ait olan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar ile 4/B kapsamındaki sözleşmeli personel ile daimi ve geçici işçiler de döner sermaye işletmelerinde görev yapmaktadır.

21. Taşınır ve Taşınmaz Varlıkları • 1- Arazi ve Arsalar 195,06 TL, • 2- Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri 210.175,27 TL, • 3- Binalar 647.462,98 TL, • 4- Tesis, Makine ve Cihazlar 10.428.529,99 TL, • 5- Taşıtlar 1.120.357,05 TL, • 6- Demirbaşlar 18.341.052,42 TL, • 7- Diğer Maddi Duran Varlıklar 4.359.333,51 TL olmak üzere toplam 35.107.106,28 TLmaddi duran varlıkları, 58.094,06 TL maddi olmayan duran varlıkları olup bu varlıklara karşılık toplam 18.199.070,82 TL amortisman ayrılmıştır.

22. Taşınır ve Taşınmaz Varlıkları Döner Sermaye İşletmelerimizde Yapılmakta Olan Yatırımlar 143.874,93 TL olarak devam etmektedir.

23. YÖNETİM VE TEŞKİLAT YAPISI • Döner sermaye işletmelerimize, işletme müdürü, işletme müdür yardımcısı, şube müdürü/ilçe müdürü/şube şefi kadroları tahsis edilmemiştir. • Bu nedenle, döner sermaye işletmesinin bağlı bulunduğu birimin müdürü aynı zamanda işletme müdürü olarak görev yapmaktadır.

24. YÖNETİM VE TEŞKİLAT YAPISI İşletme müdürü, işletmeyi idare etmek, harcama yetkilisi görevini yapmak ve işletmeyi temsil etmekle görevlidir.

25. YÖNETİM VE TEŞKİLAT YAPISI • Döner sermaye işletmesinin bağlı bulunduğu birimin müdür yardımcıları aynı zamanda işletme müdür yardımcıları, şube müdürü/ilçe müdürü/şube şefi de, aynı zamanda şube müdürü/ilçe müdürü/şube şefi olarak görev yapmaktadır. • Ayrıca, döner sermaye saymanlığında döner sermaye saymanı, veznedar, ayniyat ve ambar memuru ile muhasebe yetkilisi mutemetleri görev yapmaktadır.

26. Döner Sermaye İşletmelerinin Yönetim Şeması BAKAN ↓ MÜSTEŞAR ↓ MÜSTEŞAR YARDIMCISI ↓ İDARİ ve MALİ İŞLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI ↓ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ↓ DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİ

27. Döner Sermaye İşletmelerinin Teşkilat Şeması

28. YÖNETİM VE TEŞKİLAT YAPISI • Ayrıca, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Uygulama Yönetmeliğinin 12 nci maddesine göre, hayvancılık faaliyeti yürüten işletmelerde, hayvanhastanelerinde, işletme müdürünün başkanlığında, müdür yardımcısı, şube şefleri ve veteriner hekimlerden müteşekkil en az beş kişiden oluşan bir fen heyeti kurulur.

29. YÖNETİM VE TEŞKİLAT YAPISI Fen heyeti; a) Hayvancılık konuları üzerinde deneme ve araştırmaları yönlendirmek, b) Bölge şartlarına göre damızlıkların rasyonel beslenmelerini sağlayıcı tedbirleri almak, c) Bulaşıcı hastalıklara karşı tedbirler almak, d) Sıfat tevzii ve reforme işlemlerine karar vermek ve uygulamak, e) Bakanlıkça verilecek diğer görevleri yapmakla görevlendirilmiştir.

30. TÜZEL KİŞİLİK Bakanlığımız döner sermaye işletmelerinin tüzel kişiliği yoktur.

31. MALİ YAPI İşletmelerimizin Sermaye Kaynakları a) Bakanlığın bütçesine konulacak ödeneklerle Hazinece yapılacak ayni yardımlardan, b) Döner sermaye faaliyetlerinden elde edilecek kârlardan, c) Bağış ve yardımlardan oluşmaktadır.

32. MALİ YAPIİşletmelerimizin Sermaye Kaynakları • Bakanlığımız döner sermaye işletmelerine 100 milyon TL sermaye tahsis edilmiştir. • Tahsis edilen sermayenin 90. 8 milyon TL’si ödenmiştir. • Ayrıca, hibe olarak sermayeye 2.5 milyonTL ilave edilmiştir.

33. İşletmelerimizin Gelir Kaynakları a) Faaliyet alanlarıyla ilgili mal ve hizmetlerin satışlarından elde edilen gelirlerden, b) Faiz gelirlerinden, c) Lüzumu kalmayan ve hurdaya ayrılan taşınır ve taşınmazların satış bedellerinden,

34. İşletmelerimizin Gelir Kaynakları d) Gecikme cezaları ile gelir kaydedilecek teminatlardan, e) Lojmanlar hariç taşınır ve taşınmazlardan elde edilen kira bedellerinden, f) Reklam gelirlerinden, g) Diğer gelirlerden, oluşmaktadır.

35. İşletmelerimizin Giderleri İşletmelerde; a) Hizmet ve faaliyetlerin gerektirdiği harcamalardan, b) Çalıştırılan personelin aylık ve ücretlerinden, c) Hizmetlere ilişkin vergi, resim, harç, haberleşme, ilan, ulaşım, kırtasiye, akaryakıt, tüketim malzemesi ve benzeri giderlerden,

36. İşletmelerimizin Giderleri d) Alınacak taşıt giderleri ile hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesi için yapılacak giderlerden, e) Hizmet ve faaliyetlerin gerektirdiği binaların yapımı, bakımı ve onarımı giderlerinden, f) Temizlik ve güvenlik hizmet giderlerinden,

37. İşletmelerimizin Giderleri g) Kullanılan binalara ait bakım, küçük onarım, ısıtma, aydınlatma, demirbaş, mefruşat giderleri, hizmetin gerektirdiği makine- teçhizat alım giderleri ve benzeri giderler ile işletme tarafından kullanılan araç, gereçlerin işletme, bakım ve onarım giderlerinden,

38. İşletmelerimizin Giderleri h) Hizmetlere ilişkin görevlendirilecek personele Harcırah Kanunu hükümlerine göre yapılacak ödemelerden, ı) Hizmet ve faaliyetlerin gerektirdiği eğitim ve kurs ile reklam, numune, fuar ve tanıtım giderlerinden,

39. İşletmelerimizin Giderleri j) Üretilen aşı, serum, ilaç ve biyolojik maddelerden yurtdışına yapılacak hibe ve yardımlardan, oluşmaktadır.

40. Bütçe Hazırlama ve Uygulama • İşletmelerde, bir hesap dönemi içinde yapacakları iş ve faaliyetlerle üretim hedeflerini gösteren bir iş programı hazırlanır. • Hazırlanan iş programı bütçenin hazırlanmasından üç ay öncesinde bütçeleştirilmek üzere muhasebe birimine gönderilir.

41. Bütçe Hazırlama ve Uygulama 1) Bütçe taslağı, muhasebe birimine gönderilen iş programına göre, muhasebe yetkilisinin önerisi alınarak işletme müdürü tarafından hazırlanır. Bütçe, ilgili mevzuatında belirtilen süre içinde onaylanmak üzere İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına gönderilir ve Bakanlığın onayı üzerine yürürlüğe girer. Bütçeler, malî yılın başından önce onaylanmaktadır.

42. Bütçe Hazırlama ve Uygulama 2) Döner sermaye gelirleri bütçedeki harcama kalemleri ile iş programı hedefleri dışındaki amaçlara tahsis edilemez. 3) Bütçede yılı içinde yapılacak ek ve değişiklikler bütçe hazırlama esaslarına göre yapılır.

43. Konsolide Mali Rapor ve Kesin Hesap İşletmelerimizde 31.12.2009 tarihi itibariyle;

44. FAALİYET RAPORU Bakanlığımız döner sermaye işletmelerinin faaliyet raporu; 1- Bakanlığımız döner sermaye işletmelerinde üretilen aşı, serum ve biyolojik maddelerle ülke hayvancılığının ve halk sağlığının uğrayacağı kayıplar önlenmektedir. 2- Üreticilere sağlıklı bitkisel üretim materyali temin edilmektedir. 3- Yurt dışından ülkemize giren bitkisel üretim materyalinin sağlıklı olması temin edilmektedir.

45. FAALİYET RAPORU 4-Ülkemize zararlı ve hastalıklı bitkilerin ve tohumların girmesi ve yayılması engellenmektedir. Yurt dışından ithal edilen cezbedici ilaçlar yerine yerli cezbedici üretimi yapılarak döviz kaybı önlenmekte, doğal çevre ve insan sağlığı korunmakta, milli ekonomiye katkı sağlanmaktadır. 5-İthalat, ihracat, özel istek ve denetim amacıyla gıda, yem, su ürünleri ve katkı maddeleri ile gıda ambalaj maddesi analizleri yapılarak gıda güvenliği ve halk sağlığına önemli katkıda bulunulmaktadır.

46. FAALİYET RAPORU 6-Üretilen mikrobiyal gübrelerle baklagil üretiminde azotlu gübre kullanımının önüne geçilmekte, piyasa denetimlerinde aktif olarak yer alınmakta ve tüketici tarafından kullanılan kimyasal gübrelerin kalitesi güvence altına alınmaktadır. 7-Yurt dışında ve yurt içinde imalatı yapılan traktörlerin ulusal tip onayları, kredili satışlara esas tarım makineleri ile zirai mücadele aletlerinin deney ve testleri yapılarak döviz kayıpları önlenmektedir.

47. FAALİYET RAPORU 8-Sertifikalı tohum, hastalıktan ari fide ve fidan üretimi yapılmakta, üreticiler bu konuda özendirilmekte ve ekonomik değeri yüksek, kaliteli bitkisel üretimin yapılması sağlanmaktadır. 9-Ülke düzeyinde su ürünleri üretimini geliştirmek amacıyla yeni türler üretime alınmakta, potansiyel üretim alanları belirlenmekte ve kapasite artışları için su analizleri yapılmaktadır.

48. FAALİYET RAPORU 10-Başta buğday olmak üzere, serin iklim tahılları ve çeltikte ülkemizin ihtiyacı olan elit orijinal tohumluk üretiminin tamamına yakını yapılmakta, bunun yanı sıra diğer tarla bitkileri, sebze ve meyve konusunda tohum, fide ve fidan üretimi yapılarak ekonomiye ve gıda güvenliğine büyük katkı sağlanmaktadır. Ayrıca, yeni bitki çeşitleri geliştirilerek üreticinin hizmetine sunulmaktadır. 11-Çiftçi Kayıt Sistemi ile ülke çiftçileri kayıt altına alınmış olup, bitkisel ve hayvansal ürün destekleme ödemelerinde çiftçiye gerekli hizmetler sunulmaktadır.

49. FAALİYET RAPORU 12-Sun’i tohumlama faaliyetleri ile kültür ırkı hayvanların çoğalmasına, hayvancılıkta verim artışına ve ülke hayvancılığının gelişmesine, dolayısıyla Milli ekonomiye katkı sağlanmaktadır. 13-Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların tanımlamaları yapılarak kulak küpesi ve hayvan pasaportu uygulaması ile hayvanlar kayıt altına alınarak hayvan hareketlerinin kontrolü sağlanmaktadır.

50. FAALİYET RAPORU 14-Yapılan araştırma, test, üretim, muayene, eğitim-yayın faaliyetleri ile tarım ve hayvancılık alanında üreticilere yardımcı olunmaktadır. Bitki ve hayvan hastalıkları ile yapılan mücadele faaliyetleri ile zoonoz hastalıklar kontrol altına alınarak halk sağlığına da katkıda bulunulmaktadır.