Maaidatum: 6 juni 2007 Ten minste houdbaar tot: 7 juni 2007 Na openen beperkt houdbaar

1. Vers GRAS Maaidatum: 6 juni 2007 Ten minste houdbaar tot: 7 juni 2007 Na openen beperkt houdbaar Land van herkomst: Friesland

2. Gebruiksaanwijzing presentatie • Deze presentatie loopt grotendeels automatisch • Als een muisklik noodzakelijk is om naar de volgende dia te springen, dan verschijnt na verloop van tijd automatisch deze actieknop: (klik dan voor volgende dia) • We wensen u een aantal leerzame minuten!

3. Vers en veiligin de pens Resultaat van twee jaar netwerken

4. Vers en veilig (in de pens) Verserdan verskan niet! Plaatje voorverpakt gras

5. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

6. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

7. Wie zijn we? • Drie melkveehouders rond Koudum, Friesland, die zomerstalvoedering toepassen • Een onderzoekster van Wageningen UR (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch) Anton Stokman

8. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

9. Waarom? • Zomerstalvoedering (met vers gras) levert hoge grasopbrengsten en een hoge mineralenbenutting (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

10. Waarom? • Samenwerking tussen bedrijven maakt het systeem kostenefficiënter én socialer • Voorwaarde is dat het gemaaide gras langer dan een dag vers blijft • Met de huidige bedrijfsopzet is dat niet mogelijk • Zomerstalvoedering (met vers gras) levert hoge grasopbrengsten en een hoge mineralenbenutting

11. Doel netwerk: • Zoeken naar methoden en technieken om gemaaid gras langer vers te houden, zodat we niet zeven dagen per week tweemaal per dag hoeven te maaien (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

12. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

13. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Creatieve sessie • Literatuuronderzoek • Proef koolzuurijs • Vergelijking voersystemen • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

14. Wat hebben we gedaan?Creatieve sessie (1) De HOE-vragen: • Hoe zorgen we dat koeien altijd eten? • Hoe meten we kwaliteit van voer? • Hoe kunnen we arbeid besparen? • Hoe verbeteren/versterken we kwaliteit van voer? • Hoe zo veel mogelijk melk per hectare?

15. Wat hebben we gedaan?Creatieve sessie (2) Resultaat: • 14 concepten om de probleemstelling te tackelen • aantal zo concreet dat we er een vliegende start mee maken • Kennismaking met het proces en de spelregels van creatief denken (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch) Wiebe Nauta

16. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Creatieve sessie • Literatuuronderzoek • Proef koolzuurijs • Vergelijking voersystemen • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

17. Wat hebben we gedaan?Literatuuronderzoek • Grasgroei en conserveringsprocessen • Wat gebeurt er als je gras maait en waar zitten mogelijkheden om kwaliteitverlies tegen te gaan? • Door deskundigen van Wageningen UR (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

18. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Creatieve sessie • Literatuuronderzoek • Proef koolzuurijs • Vergelijking voersystemen • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

19. Wat hebben we gedaan?Proef koolzuurijs (CO2) Onze gedachte: • Waar CO2 zit kan geen zuurstof (O2) zitten en • waar geen O2 is kan het niet ‘rotten’ • Dus als we de O2 ‘vervangen’ door CO2,dan blijft het gras langer vers • Ook koelen remt mogelijk de bacteriegroei

20. Wat hebben we gedaan?Proef koolzuurijs Proef op twee bedrijven • 1 kg koolzuurijs (- 79,8 oC) onder 10 kg vers gras koolzuurijs weegschaal vers gras proefopstelling

21. Wat hebben we gedaan?Proef koolzuurijs Na dag 1 : • Geen verschil, gras is nog vers • Opname prima Na dag 2: • Verkleuring begint, gras is niet echt fris meer • Opname nog redelijk Na dag 3: • Gras is aan het rotten…

22. Wat hebben we gedaan?Proef koolzuurijs Conclusies: • Koolzuurijs verbetert houdbaarheid • Na 1 dag is ijs verdwenen • Weinig effect op koeling • Gras wordt niet zwart • 1 kg ijs / 10 kg gras is te duur • Het werkt, maar is voor ons niet perspectiefvol (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch) Jolmer de Vries

23. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Creatieve sessie • Literatuuronderzoek • Proef koolzuurijs • Vergelijking voersystemen • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

24. Automatisch maaien bestaat al Wat hebben we gedaan?Vergelijking voersystemen (1) • Kunnen we de arbeidsbehoefte en mechanisatiekosten beperken? • Uitgangspunt berekening: bedrijf met 120 melkkoeien • Door deskundige van Wageningen UR Schiphol

25. Wat hebben we gedaan?Vergelijking voersystemen (2) • Basis • gangbare manier 2 x per dag maaien en opraapdoseerwagen. Thuis snijmaïs en natuurgras toevoegen. Voer 4 x per dag aanschuiven. • Voerschuif • schuif die het voer een groot aantal keren per dag naar het voerhek schuift. Verder gelijk aan basisvariant. • Grijpgraag • grijper over een rail boven de voergang. De grijper haalt voer uit een tussenopslag. Voergang kan smaller zijn/gemaakt worden. • Samen voeren • 3 bedrijven delen trekker, frontmaaier en opraapdoseerwagen. Voordeel is sterk afhankelijk van de afstand tussen de bedrijven. • Summerfeeding • koeien krijgen het gehele jaar geconserveerd voer. De loonwerker verzorgt de voederwinning. Melkeiwitgehalte zomerperiode 0,1 % lager!

26. Wat hebben we gedaan?Vergelijking voersystemen (3) • Werktuig- en arbeidskosten in € voor de weideperiode basis 9.100 - veel tijd voerschuif 9.400 - minder tijd - investering grijpgraag 11.800 - minder tijd - investering - flexibel - onbekend samen 8.500 - veel tijd - lage kosten - flexibel summer 22.300 - veel tijd - duur loonwerk - minder melkgeld

27. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

28. Conclusies (1) • Voor ons nog steeds grote voordelen aan het voeren van vers gras. Maar… Verserdan verskan niet!

29. Conclusies (1) • Voor ons nog steeds grote voordelen aan het voeren van vers gras. Maar Verser dan vers kan niet! • Iedere (kunstmatige) behandeling na maaien levert kosten en verliezen op • Toegevoegde waarde door/voor conserveren of langer vers houden is beperkt • Qua kosten en arbeid weinig ruimte voor verbetering of investering (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

30. Conclusies (2) • Zomerstalvoeren kost niet meer tijd dan kuilvoeren, maar is meer tijdgebonden • Aanschuifsysteem is wellicht verbeteringsoptie in de toekomst • Voordeel ruimtebesparende voersystemen gaat verloren door de extra kosten voor bunker of voorraadkeuken (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

31. Conclusies (3) • Creatieve sessie helptbreder denken over de vraag en oplossingsrichtingen • Daarnaast bouw je met de voorbereiding en de uitvoering bewust aan een netwerk • Deze vaardigheid van ‘NETWERKEN’ kunnen we ook bij andere knelpunten toepassen

32. Conclusies (4) • Door het proces wat we hebben doorgemaakt, is duidelijk geworden welk voersysteem we bij verdere bedrijfsontwikkeling wel of juist niet willen (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

33. Vers en veilig (in de pens) • Wie zijn we? • Waarom? • Wat hebben we gedaan? • Conclusies • Rol Netwerken in de Veehouderij

34. Rol Netwerken in de Veehouderij Kennis en kennissen ontsluiten! (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

35. En nu? (wacht tot filmfragment is geladen,film start automatisch)

36. Einde