1 / 72

BİLİNÇ

BİLİNÇ. Dr. E. Onur Özalmete Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi. HERŞEYİN TARİHİ. Evrenin tahmini yaşı: 15 milyar yıl (evrenin genişleme modeline göre hesaplanıyor [10-20 milyar yıl arasında]) Güneş sisteminin yaklaşık yaşı: 4,5 milyar yıl (uranyum atomuyla hesaplanıyor)

gwen
Download Presentation

BİLİNÇ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. BİLİNÇ Dr. E. Onur Özalmete Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi

  2. HERŞEYİN TARİHİ • Evrenin tahmini yaşı: 15 milyar yıl (evrenin genişleme modeline göre hesaplanıyor [10-20 milyar yıl arasında]) • Güneş sisteminin yaklaşık yaşı: 4,5 milyar yıl (uranyum atomuyla hesaplanıyor) • Hayatın doğuşu: ~3,5 milyar yıl önce (fosiller)

  3. NUKLEİK ASİTLER RNA-DNA BAKTERİLER (fosil kayıtlarında bulunan ilkel bakteriler) Bakteriler ~2 Milyar yıl boyunca yer yüzünün tek hakimi oldular

  4. 3,5-1,5 milyar YÖ 2 MİLYAR YIL BAKTERİLER MAVİ-YEŞİL ALGLER HÜCRE KOLONİLERİ (sünger vb) GÜNEŞ IŞIĞI fotosentez 1,5 MrYÖ 700 MİLYON YIL 800 MYÖ

  5. "Kambriyen Patlaması"

  6. 545-495 MYÖ • Sadece 25 milyon yıl içerisinde, bilinen hayvan şubelerinin neredeyse hemen hepsi ortaya çıktı.

  7. PİKAİA GRACİLENS • Kambriyen dönemin sakinlerinden… • İnsanın ait olduğu filumun (omurgalılar) kaydedilmiş ilk üyesi!

  8. 400 MYÖ, ilkel bitkiler ve omurgasız hayvanlar (kırkayaklar, örümcekler, böcekler vb) • 350 MYÖ, ilk omurgalı türler; amfibiler oksijen solumaya başlama karaya alışma • 300 MYÖ, ilk sürüngenler (karaya yumurta bırakma  karaya tam geçiş)

  9. Günümüzden 65 MYÖ’ye kadar karadaki en önemli omurgalı türü (dinozorların yok oluşuna kadar) sürüngenler Kuşlar Sürüngenler Memeliler (150 MYÖ)

  10. PRİMATLAR

  11. İLK PRİMATLAR: 60 MYÖ PROSİMİANLAR İLK İNSANSILAR: 4-8 MYÖ İNSANSI MAYMUNLAR

  12. Prosimianlar a. Fat-tailed galago (mainland Africa) b. Ruffed lemur (Madagascar) c. Sifaka (Madagascar) d. Ring-tailed lemur (Madagascar) e. Mouse lemur (Madagascar) f. Slow loris (South Asia) g. Aye-aye (Islands off Madagascar)

  13. Yeni Dünya Maymunları KAPUÇİN TAMARİN

  14. Eski Dünya Maymunları

  15. Büyük Maymunlar

  16. ENSEFALİZASYON ORANI (EQ) • Vücut büyüklüğüne kıyasla beyin ağırlığı: beyin ağırlığı / vücut yüzey alanı Ortalama sürüngenlerde: 0.05 • Ortalama memelilerde: 1 • Prosimianlar: 1 • İnsansı maymunlar: 2-3 • Australopithecus: 3-4 • Homo habilis: 5-6 • Homo erectus: 6-7 • Yunus, balina, insan: 7-8

  17. AYAĞA KALKMA Eklemli yürüme Laetoli, Tanzanya, 3.5 - 3.8 MYÖ(A. Aferensis)

  18. Savan Teorisi • Bir yanda ormanlık batı yakasında yaşayan iri maymunlar, • Bir yanda sert, rekabete dayalı ortamda, savanlarda yaşayan insansılar Avcıları yukarıdan görme olanağı Uzun mesafeler katetmede avantaj Eller ve kolların taşımada kullanımı

  19. Her Yerde Su Var • Philip V.Tobias (1995): Erken dönem insansılar ormanlık alandaydı! • Sulak bölgelerde yaşam kanıtları • Ormanlık alandaki şempanzeler açık arazidekilere oranla daha çok alet yapar (Louis Leakey, Jane Goodall, Dian Fossey)

  20. Suda Yürüme • Postun olmayışı, deri altı yağ yapısı, daha kapalı burun, uzun bacaklar • Tüm fosiller su kenarında değil. Neden?  Göçebe yaşam?

  21. Fırlatmak • Mary Marzke • Orta Amerika’daki kapuçin maymunları • Ödülle yapılan bir deneyde tek ellerini kullandıkları gözlenmiş • İnsanlardan farklı olarak kadın-erkek farkı gözlenmemiş • Şempanze ve bonobolarda “savurma”

  22. Fırlatmak • Daha kalın bacaklar • Dizdeki kilitlenme mekanizması • Savunma mı? • Fırlatma daha barışçıl amaçlara hizmet etmiş olabilir • Saldırganlıkla ilişkisi?

  23. İki Ayaklılık ve Dil • Dilin oluşumunda fırlatmanın etkisi? • Sağ kolun kullanımı – lateralizasyon? • Fırlatma da jest olarak işaret dilinin parçası • Savanlarda yaşayan kuzenler • Ormanlık ve sulak alanlarda ayağa kalkma ve gelişen alet kullanımı, grup davranışı ve dil

  24. Lateralizasyon • Homo erectus (2 MYÖ) alet yaparken istikrarlı bir şekilde sağ elini kullanıyor • Sol yarıküre: dil, hesap yeteneği, beceri gerektiren hareketler • Sağ yarıküre: mekansal farkındalık, algılama  İki yarıküre arasında görev dağılımı kortikal kaynakların daha verimli kullanılabilmesini sağlıyor

  25. TIRMANMA VE BEDEN BİLİNCİ • Primat araştırmacısı, psikolog Daniel Povinelli: “Benlik bilinci öncelikle beden bilinci olarak gelişti”  Beden bilinci tırmanmada avantaj oluşturur NASIL?

  26. Povinelli ve çalışma arkadaşı JohnCant, Kuzey Sumatra’nın yağmur ormanlarında bir çok maymun türünü incelediler:  “Uzun kuyruklu makaklarla siamang maymunları, dallar arasında son derece tek düze ve az sayıda kolaylaştırıcı hareket yardımıyla tırmanıyor”  “Oysa, orangutanlar son derece değişken biçimlerde, düş dünyalarını kullanarak, zengin bir yaratıcılıkla ve ince bir zekayla hareket ediyorlar”

  27. Beden bilinci özel hareket yetisi? • “İnsansı maymunlar sonsuz bir özgürlük ve değişkenlikle hareket ediyor” • “Belki de bu tür bir beden bilinci benlik bilincinin evrimsel başlangıç noktasıydı” • Büyük bir bedeni yüksek dallarda idare etmek için beden bilinci gerekebilir; • Peki yüksek dallarda küçük ve kıvrak beden avantajlıyken büyük bir beden neden evrimleşti?

  28. BENLİK BİLİNCİ; AYNA DENEYİ • İnsansı maymunlar öteki hayvanlardan farklı olarak kendilerini aynada tanıyabiliyor • Aynada kendisini “farkeden” bir şempanze: • Tuhaf ağır çekim hareketler yapıyor • Garip sesler çıkarıyor • Mimikler yapıyor • Vücudunun normalde göremediği yerlerini inceliyor • Hatta dişi bir orangutanın marul yaprağını kafasına yerleştirip aynada kendini izlediği gözlenmiş!

  29. Renk testi • Maymunların yüzlerine anestezi altında boya sürülüyor:  Küçük maymunların aynadaki boyalı yüzleriyle ilgilenmedikleri  İnsansı maymunların lekeyi farkedip inceledikleri, silmeye çalıştıkları gözlenmiş

  30. Aynada kendini tanımak? • Şempanzeler aynadaki “somut ben”i tanıyor… • Peki “soyut ben” ya da kendinin zihinsel temsilini tanıma? Zihinsel ben temsili üzerine “düşünebilme?  “Hayvanın aynada gördüğü, sürekli olduğunu, varlığının sürdüğünü, ama sonlu olduğunu bilen… diğer benliklere göre onu benzersiz, ama aynı zamanda onlarla psikolojik açıdan ortak kılan bir benlik midir?”

  31. Aynada kendini tanımak?  Yoksa, “kendi zihinsel hayatına ilişkin çok da fazla bir kavrayışa sahip olmadan, aynada (yalnızca) kendi bedeninin mi fark ediyordur?”

  32. “ben fikri”  Şempanzelerin, diğer insana yakın maymunların ve muhtemelen yunusların 2 yaşında bir insanla kıyaslanabilir bir “ben fikri”ne sahip olduğu söylenebilir

  33. Benlik temsili ve duygular • Neşe, öfke, üzüntü, ilgi, iğrenme, ve korku gibi duygular benlik temsilini, “öteki” fikrini gerektirmez (hayvanlarda da gözlenebilir) • Mahcubiyet, haset, gurur, suçluluk, utanç, vicdan vb duygular bir benlik temsiline, “ötekine göre ben” fikrine ihtiyaç duyar; “Bir başkasının dikkat nesnesi, sınırlı ödülleri elde etmek için başkalarıyla rekabet eden biri veya övgü ve yergiye tabi ahlaki bir fail olarak”…

  34. Benlik temsili ve duygular • EMPATİ, insanın diğer insanların kendine benzediğini fark etmesini gerektirir  Bir başkasıyla eş duyum yapabilmek için önce “ben”i keşfetmek, sonra “diğerlerinde ben”i bulmak…

  35. Soyutlama yetisi ya da düşünceyi düşünmek • Hayvanlarda nesnel dünyanın beyindeki “resmi” ile nesnel dünyanın kendisi birebir örtüşüyor (?) ( hayvan kendiyle nesnel dünya arasında ayrım yapamıyor?) • İnsanda ise ben (ve dolayısıyla öteki) fikri, zihindeki resme eklemeler yapmayı getiriyor  ötekini düşünmek, başkalarının iç dünyasını tahmin edebilmek, türdeşlerinin duygu ve amaçlarını anlamak,plan yapmak (zihindeki resmi değiştirip bunu doğaya uygulamak)…

  36. Bilincin gelişimi? • Ayağa kalkma • Ellerin serbestleşmesi • Alet kullanımı, Dil (Üretim) • Toplumsal ilişkiler • Din, ahlak, kültür LATERALİZASYON? BİLİNÇ?

  37. BİYOLOJİK BENZERLİK • İnsan ve şempanze arasında genetik olarak %98’den fazla benzerlik var • EQ’da 3-4 kat insan üstün • Ama en önemlisi insanın toplumsal ve kültürel evrimi… • Primatların evrim süresi 200 dakika İse; • İnsan bunun yalnızca 1 dakikasında…

  38. Şempanzeleri nasıl geride bıraktık?TOPLUMSAL EVRİM • 2-3 milyon yıl boyunca insan kültürüyle insan beyni bir arada evrimleşmiştir • Eğitilen (insan toplumuna dahil edilen) şempanzeler 2-3 yaşındaki bir çocuğun düzeyinde işaret dili kullanabilirler

  39. toplumsal evrim • Toplumun dışına düşen insan yavruları doğal olarak (kendiliğinden) yürüyemez, konuşmayı öğrenemez • Toplumsal evrim devre dışı kaldığında aradaki fark biyolojik düzeyi aşmıyor!  Kültürün (fikirlerin) evrimi genetik evrimin hızını kat kat aşmıştır…

  40. toplumsal evrim • Dilin gelişimi insan toplumunun bir icadıdır • İçebakan bilinç toplumsal hayvanların, birbirlerinin zihin durumlarıyla ilgili içgörülerine dayanarak birbirlerinin davranışları hakkında tahmin yürütmelerine olanak tanır

  41. 2 milyon yıl içinde hominid beyni nasıl büyüdü? • Beynin hızlı büyümesi artan kültürel başarı zenginliğiyle birlikte gerçekleşti • 1,8 MYÖ’ye ait ilk taş aletlerde sağ el kullanımının izleri mevcut (lateralizasyon) • İnsan yavrusu daha korunaklı büyüyor daha uzun süre “çocuk kalabiliyor”  beyin gelişimi devam edebiliyor • Beslenme alışkanlıkları? (Beyin gelişiminde etkili olan DHA su ürünlerinde zengin  suda yürüme teorisi?)

  42. BİLİNÇ TEORİLERİ

  43. Turing testi, “diğer zihinler problemi” • Alan Turing, bir makinenin bilinci olup olmadığını değerlendirmek için bir test yöntemi önerdi (1950) • Bir kutunun içine koyulan ve sorularımıza yanıt veren şey bir makine mi, bir insan mı? • Diğer insanların bir iç deneyimi var mıdır? • Yoksa içi boş otomatlarla mı muhatabız? (solipizm: tekbencilik)

  44. Zihin-beden problemi • Zihnin insan beyninin maddi süreçlerinin bir fenomeni olduğu kabul edilir. • Peki, can acısı, öfke, korku, neşe, vicdan, kuşku, mahcubiyet, haset, gurur, suçluluk, utanç gibi hisler kozmolojinin hangi kavramlarıyla açıklanabilir. • Bir kişinin iç deneyiminin olmasının, kendinin ve düşündüğünün farkında olmasının kozmolojideki karşılığı nedir?

  45. Bilincin indirgenemezliği Öznel olan nesnel olana indirgenemez Öznel karakteri nedeniyle bir kişinin bilinci başka bir kişi tarafından nesnel bir fenomenmiş gibi tanımlanamaz İç deneyim doğrudan doğrudan gözlemlenebilir bir şey değildir

  46. DUALİST MODELLER • Düşünme, akılyürütme türünden zihinsel işlem ve süreçlerin fiziki süreçlerle aynı olmadıklarını, bu süreçlerin bedende ya da beyinde değil zihindeortaya çıktığını savunan modeller itirazlar:  Fiziki olmayan bir töz bilimsel açıdan incelenemez (Dualistler: İçebakış yöntemiyle incelenebilir)  Neden-sonuç ilişkisi; fiziki olan olayın nedeni de fiziki olmak zorundadır

More Related