Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsamasının Getirdiği Fırsatlar Refik C. Arkut Oksijen Teknoloji

1. Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsamasının Getirdiği Fırsatlar Refik C. Arkut Oksijen Teknoloji refik.arkut@o2.com.tr İbrahim C. Arkut Girne Amerikan Üniversitesi iarkut@gau.edu.tr Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

2. Yakınsama nedir ? • Birbirinden bağımsız olan endüstri ve / veya teknolojilerin • Rekabet etmeleri ve / veya • Tamamlayıcı işlev yüklenmeleri • Değişen koşullara uyum için endüstrinin yeniden yapılanması (reorganizasyonu) • Yakınsama sonucu çıkar çatışmaları / işbirliği olanakları Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

3. Gündem • Yakınsamanın türettiği yeni uygulamalar • Yeni uygulamaların belirlenmesi • Uygulamaları destekleyen alt-yapının dönüşümü • Endüstrinin rolü Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

4. Teknolojik temeller • Bilimsel ve teknik hesaplama • Veri tabanları ve işlemler • İletişim Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

5. Başarımda gelişmeler DWDM DWDM : X 2 10-15 ayda TDM : X 2 24 ayda İşlemciler (Moore kuralı) : X 2 18 ayda Internet : X 2 6-12 ayda N x 10 Gbit/s 1000 100 N x 2.4 Gbit/s Başarım / maliyet 10 2.5 Gbit/s 1 565 Mbit/s 140 Mbit/s 0.1 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 Başarımın teknik sınırlaması: ışık hızı Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

6. Varsayım • Yeteri dercede bol ve erişilebilir maliyetle işlem gücü, depolama kapasitesi ve bandgenişliği heryerde ve herzaman, taşınabilir aygıtları da içermek üzere sağlanabilecektir. Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

7. Yüksek başarımlı ve düşük maliyetli sistemler NASIL tasarlanır ? Elimizdeki mevcut teknolojilerle NE yapabiliriz ? O halde, ne önemli olmakta . . . Teknolojinin süratli değişimi ... Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

8. Teknolojik katkılar • Bilgi işlem / değişim • Bilgi depolama (zamanda iletim) • Bilgi iletişim (uzayda iletim) Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

9. Uygulama gelenekleri • İşlem Algoritma • Depolama Belge • İletişim İşbirliği Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

10. Uygulama gelenekleri : Örnekler • Algoritma • Finans mühendisliği, veri madenciliği, bilimsel hesaplama • Belge • Bilgi, eğlence, ticaret • İşbirliği • Organizasyon, tasarım, sosyal etkinlik Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

11. Öngörü • Birçok temel uygulamada, hesaplama (algoritma ve belge) ve iletişim (işbirliği ve eşgüdüm) gelenekleri tümleştirilecektir. Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

12. Deneme Uç-kullanıcılar Fikirler Düzenleme Başarısız, vazgeç! Yeni uygulamalar • Yeni uygulamaların belirlenip yayılımının etkin yolu nedir ? Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

13. Üniversiteler ve yeni küçük (atılımcı) kurumlar Büyük kurumlar Standart kuruluşları Yeni fikirlerin (uygulamalar) denenmesi Tasarım, yayılım, işletim, müşteri hizmetleri Alt-yapıdaki ortak-çalışabilirliğin eşgüdümü Çabaların / işlevlerin bölümlenmesi Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

14. Uygulama / Alt-yapı Uygulamalar : • Uç-kullanıcıya özgü işlevsellik • Uygulamaları destekleyen herşey Alt-yapı : Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

15. Soru • Bilgi-işlem ve iletişim yakınsaması ile alt-yapı nasıl değişiyor? Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

16. Bugünkü alt-yapı ‘Akılsız ağ’ Uç-birimler (terminal) Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

17. Gelecekteki alt-yapı Akıllı Ağ İşlem Depolama Uç-birimler (terminal) Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

18. Neden işlem ve depolama? • Uygulama servis sağlayıcı (ASP) modeli uygulamalar için bilgi işlem gücünü sunar • Katma değerli alt-yapı • Uygulamalar yayılımında standartların etkisini en aza indirir. Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

19. Uygulama servis sağlayıcı • Bir uygulamayı (yazılım paketi yerine) ağdan sunulan bir SERVİS’e dönüştürür. Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

20. Endüstrinin beş oyuncusu . . . Uygulamalar Uç-kullanıcı veya Kurum (UçK) Uygulama Sağlayıcı (UyS) Uygulama Servis Sağlayıcı (UySS) Alt-yapı Alt-Yapı Sağlayıcı (AyS) Alt-yapı Servis Sağlayıcı (AySS) Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

21. UySS modeli örnekleri • Telefon servisleri • Web-temelli bilgi erişimi ve ticaret • Yahoo: Web-temelli ajanda • Hotmail: Web-temelli e-Posta • Schwab: Web-temelli hisse alış-veriş • SUN: StarOffice Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

22. Kurulum, tümleştirme, ve bakım maliyetleri azaltılması SLA ile süreklilik ve kalite Etkin denetimle daha üstün kalite Konumdan bağımsızlık Seviye yükseltim ve bakımı destekleyen sürekli gelir Kullandıkca ödeme Fiyat farklılaştırma olanağı İşletim sistemine daha az bağımlılık UySS yararları Kullanıcıya: Sağlayıcıya: Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

23. Katma-değerli alt-yapı • Katma değerli alt-yapıyı kullanıcılar ve / veya uygulamalar için daha yararlı yapmak için fırsatlar: • Örnek: bilgi aracıları • Ara-katman (middleware) servisleri • Zayıf bağlaşımlar için önlemler (ön-bellek, sıkıştırma) Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

24. Kablo TV Ağı Telefon Ağı Data Ağı Dikey tümleşmiş alt-yapı Geçmişteki yaklaşım • Uygulama ve alt-yapı bütünleşik, ayrık değil • Her yeni uygulama için büyük kapsamlı alt-yapı yatırımı gerekir! Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

25. Uygulama çeşitliliği • Uygulamaların alt-yapıdan ayrıştırılması gerekir (bağımsızlık) • Uygulamalar alt-yapı servis sağlayıcıdan bağımsız yayılabiliyor mu? Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

26. Gelecek: katmanlı yaklaşım Geliştirme ve / veya özelleşme Mevcut katmanlar Mevcut katmanların değişimi Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

27. Uygulamalar Alt-yapı Katmanlaşma, uygulamaları alt-yapıdan ayrıştıracaktır Alt-yapı kendi içinde içsel olarak katmanlaşabilir Katmanlaşma ve ayrışım Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

28. U y g u l a m a l a r Uygulama bileşenleri Tümleştirici servisler Jenerik servisler Ortak temsil (gösterimler) İşlem Bağlaşım Depolama Katmanlaşma Katma-değerli alt-yapı Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

29. Katmanlaşmanın temel nedenleri • Bilgi için ortak servisler, gösterimler ve yapılar Çeşitli uygulamalar Çeşitli işlem, depolama ve bağlaşım teknolojileri Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

30. Ağ dışsallığı • Ağlanmış bir ortamda, geniş çapta kabullenilmiş alt-yapı çözümleri kullanıcılara (uygulamalara) daha fazla değer sunar • Alt-yapıda standartlar bu nedenle yararlıdır, ancak standartlaşma süreci uygulama yayılımını geciktirbilmekte! Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

31. Standartlar nasıl oluşturulabilir ? • Üsten aşağıya doğru standartlaştırma süreci • Bir kerede tüm sorunu çözmeyi amaçlar • De fakto standartlaştırma • Üstün olan tüm pazarı kazanır • Endüstri itifakları ile ivmelenir Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

32. Uygulama 1 Uygulama 2 Alt-yapı Uygulama standartlaştırma zorlukları (1) • Standartlaştırma yaklaşımı • Ara-yüzün standart olması farklı firma ürünlerinin (uygulama) birlikte çalışabilirliğini olanaklı kılar Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

33. Uygulama 1 Uygulama 2 Alt-yapı Uygulama standartlaştırma zorlukları (2) • Mobil kod yaklaşımı • Dinamik olarak ortak bir kaynaktan yayılım, • Örnek, Java Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

34. Uygulama 1 Uygulama 2 Alt-yapı Uygulama standartlaştırma zorlukları (3) • Meta-standart yaklaşımı Ara-yüz tanımlama lisanı: bir modül diğerine kendi ara-yüzünü tarif eder. örnek:XML Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

35. U y g u l a m a l a r WWW CORBA ve LDAP JavaBeans IIOP ORDBMS Java sanal makinesi TCP bağlantı İlişkisel Tablo İşlem IP Dosya sistemi Katmanlı yapılaşmaya bir örnek Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

36. U y g u l a m a l a r WWW CORBA ve LDAP IIOP JavaBeans ORDBMS TCP bağlantı Java sanal makinesi İlişkisel Tablo Dosya sistemi İşlem IP Katmanlaşma endüstri için ne getiriyor ? • Endüstri daha çok parçalanmış hale geliyor, • Tamamlayıcı işlev gören firmalar rakipler kadar önemli oluyor, • Uzmanlık alanlarına odaklanma, • Bağımsızlık, • Uygulamalar için açıklık. Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

37. Öngörü • Internet, yakınsamış ve katmanlaşmış bilgisayar-iletişim alt-yapısında kapsamlı (etkin) bağlantı servislerini sağlayacak • Sınırlamalar (başarım, QoS) bulunmakta, fakat geliştirilebilir Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

38. Internet: teknoloji avantajları • İlk davrananın avantajı • Uygulamaların alt-yapıdan ayrışımı • Yeni fikirlerin hayat bulması • Uygulama çeşitliliği • Bağımsızlık • Kısaca: erken sunulan ve (pazara) uyum sağlayan uygulamalar kazanacak Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

39. Internet süreci avantajları • Sürekli iyileştirme ve deneysel yaklaşım, sürekli kullanıcı geribeslemesi ile düzeltme • Çoğu zaman standart oluşturma yerine araştırma-geliştirme eğilimli • Standart süreci herkese açık • Pazar güçleri etkisinde standartlaşma Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

40. Gözlemler • Yazılım kesimi uygulamalara ve alt-yapıyı destekleyen üst-katman (ara-katman) geliştirmelerine odaklanacak • Telekom sektörünün yeni uygulamalar geliştirme çabası başarısızlıkla sonuçlanıyor • Yeni bir alt-yapı için büyük bir pazar gerekiyor! • Kullanıcı deneyimleri ve geribesleme düzeltmeleri olmadan uygulama geliştirme ve yayılım zorluğu • Uygulamalar için yeterli ArGe bulunmuyor Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

41. Bir soru ve temel yetenekler • Yazılım endüstrisinin alt-yapı ve uygulamalardaki başarısı telekom endüstrisini marjinelleştiriyor mu? • Yazılım endüstrisi: • Uygulama gereksinimleri • Uygulama geliştirme • Temel yeteneklerine odaklanma gereği! • Telekom endüstrisi • Alt-yapının verimli işletimi • Güvenirlik ve sürekli çalışabilirlik • Müşteri hizmetleri kalitesi ve ücretlendirme Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

42. Bir durum saptama • Telekom ve yazılım endüstrileri birbirine rakip değil tamamlayıcıdır • Birinin güçlü yönü diğerinin zayıf yönüdür Uygulama Servis Sağlayıcı Uygulama Sağlayıcı Uygulamalar Alt-yapı Alt-yapı Servis Sağlayıcı Alt-yapı Sağlayıcı Telekomünikasyon Servis Sağlayıcı Yazılım Endüstrisi Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

43. Sonuç • Yakınsama birçok uygulamanın tümleşimini sağlıyor • Uygulamalar uç-kullanıcılarla birlikte saptanmalı • Uygulama çeşitliliği için • Uygulama alt-yapı ayrışımı • Standartların sınırlı rolü • Servis sağlayıcıların gelişen rolü • Yazılım endüstrisi uygulamaların esas kaynağı ve Internet alt-yapı • Uygulamaların başarısı için • Küçük firmaların desteklenmesi • ArGe desteği • Servis sağlayıcı fırsatlar • Yatay: işlem gücü ve depolama kapasitesi eklenmesi • Düşey: katma-değerli alt-yapı ve UySS • Birçok kaynaktan uygulamalara açıklık Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması

44. Teşekkürler ! Bilgi İşlem ve İletişim Yakınsaması