1 / 66

Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici

Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARININ GELİŞİMİ. Eğitimin Amacı. Katılımcıları, iş sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki ve ülkemizdeki tarihsel gelişimi ve çağdaş iş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri konusunda bilgilendirmektir.

hanna-riggs
Download Presentation

Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Hüseyin HAMARAT Teknik Öğr. Emekli Yönetici İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARININ GELİŞİMİ

  2. Eğitimin Amacı Katılımcıları, iş sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki ve ülkemizdeki tarihsel gelişimi ve çağdaş iş sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri konusunda bilgilendirmektir.

  3. Öğrenim Hedefleri Bu dersin sonunda katılımcılar;

  4. KONU BAŞLIKLARI

  5. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI İŞ GÜVENLİĞİ Tanım İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacıyla güvenli çalışma ortamını oluşturmak için alınması gereken önlemler dizisine İŞ GÜVENLİĞİ denir. Amaç Çalışanlara güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı sunmak, Çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden onları korumak, İş ve işçi arasında mümkün olan en iyi uyumu sağlamak, İşyerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da doğabilecek zararları en aza indirebilmek.

  6. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI İŞ SAĞLIĞI Tanım Çalışanların sağlıklarını sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst düzeyde tutmak, Çalışma koşullarını ve üretim araçlarını sağlığa uygun hale getirmek, Çalışanları zararlı etkilerden koruyarak işin ve çalışanın birbirine uyumunu sağlamak, üzere kurulmuş bir tıp dalıdır.

  7. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI İSG Tanım Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) İş Sağlığı ve Güvenliğini, •Tüm mesleklerde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarını en üst düzeye ulaştırmak ve bu düzeyde sürdürmek, •işçilerin çalışma koşulları yüzünden sağlıklarının bozulmasını önlemek, •işçileri çalıştırılmaları sırasında sağlığa aykırı etmenlerden oluşan tehlikelerden korumak, •işçileri fizyolojik ve psikolojik durumlarına en uygun mesleksel ortamlara yerleştirmek ve bu durumları sürdürmek, özet olarak işin insana ve her insanın kendi işine uyumunu sağlamak” olarak tanımlamıştır. 2003 yılında yayımlanan 4857 sayılı İş Kanunu ve yeni ISG yönetmelikleri ile «İş Sağlığı ve Güvenliği» kavramı mevzuata yerleşmiştir.

  8. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI İŞ KAZASI YASAL TANIM (5510 SGK Kanunu) -Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada, -İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, -Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, -Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermesi için ayrılan zamanlarda, -Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında ( servis veya işyerinin kendi aracı ) oluşursa, iş kazası olarak kabul edilmektedir.

  9. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI MESLEK HASTALIĞI Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı, geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ya da ruhi arıza halleri meslek hastalığı kapsamında değerlendirilmektedir. Meslek hastalıkları, belirli koşullarda tekrarlanan nedenler ya da kişide hastalığa yol açıcı çeşitli fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere maruziyet sonucu ortaya çıkar. Dünya’da, meslek hastalıklarının yarattığı tablo iş kazalarına göre daha kötü durumdadır. Özellikle çoğu meslek hastalığının tanısı konulamadığından, meslek hastalığı olarak kayda geçmemektedir.

  10. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI RİSK DEĞERLENDİRMEDİ a) Planlama Risk değerlendirmesi calısmaları, mevcut mevzuat ve isyeri kosulları çerçevesinde planlanır. b) İşyerinde Yürütülen Çalışmaların Sınıflandırılması İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek olan faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur. c) Bilgi ve Veri Toplama Bilgi ve veri toplamada, işyerinde yürütülen işler, bu işlerin süresi ve sıklığı, işin yürütüldüğü yer, işin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü, yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, alınmış olan eğitimler vb. dikkate alınır. d) Tehlikelerin Tanımlanması Tehlike veya kaynaklarının bulunup bulunmadığı, tehlike varsa bundan kimlerin ve ne şekilde etkilenebileceği dikkate alınarak yapılır.

  11. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI RİSK DEĞERLENDİRMEDİ e) Risk Analizi :Tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın siddeti ve bu zarar, hasar veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir. Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kisi sayısı, tehlikeye maruziyet suresi, kisisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır. f) Risk Değerlendirmesi: Risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir. g) Önlemlerin Belirlenmesi : En öncelikli olandan daha az oncelikli olana doğru sıralanmak uzere asağıdaki gibi olmalıdır: i. Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak ii. Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değistirmek iii. Toplu koruma önlemlerini, kisisel korunma önlemlerine tercih etmek iv. Mühendislik önlemlerini uygulamak v. Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak

  12. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI RİSK DEĞERLENDİRMEDİ h) Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması Risk değerlendirme raporunda, asağıdaki hususlar yer almalıdır: i. Yapılan isin tanımlanması ii. Mevcut riskler iii. Risklerden etkilenen çalışanların listesi iv. Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti v. Zarar, hasarveyayaralanmanınmeydanagelmeolasılığı vi. Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk duzeyleri) vii. Alınması gerekli kontrol önlemleri

  13. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI RİSK DEĞERLENDİRMEDİ h) Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması Risk değerlendirme raporunda, asağıdaki hususlar yer almalıdır: i. Yapılan isin tanımlanması ii. Mevcut riskler iii. Risklerden etkilenen çalışanların listesi iv. Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti v. Zarar, hasarveyayaralanmanınmeydanagelmeolasılığı vi. Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk duzeyleri) vii. Alınması gerekli kontrol önlemleri

  14. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI İSG YÖNETİM SİSTEMİ UNSURLARI 1 GENEL ŞART 2 İSG POLİTİKASI 3 PLANLAMA 3.1 Tehlike Tanımlaması, Risk Değerlendirmesi ve Risk Kontrolü İçin Planlama 3.2 Yasal ve DiğerŞartlar 3.3 Hedefler 3.4 İSG Yönetimi Programları 4.UYGULAMA VE İŞLETME 4.1 Yapı ve Sorumluluk 4.2 Eğitim, Bilinç ve Yeterlilik 4.3 Danışma ve İletişim 4.4 Dokümantasyon 4.5 Doküman ve Veri kontrolü 4.6 İşletme Kontrolü 4.7 Acil Durum Hazırlığı ve Bu Hallerde Yapılması Gerekenler

  15. 1- İSG KAVRAMI VE İSG GELİŞME AŞAMALARI İSG YÖNETİM SİSTEMİ UNSURLARI 5. KONTROL VE DÜZELTİCİ FAALİYET 5.1 PerformansÖlçümü ve İzleme 5.2 Kazalar, Olaylar, Uygunsuzluklar, Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler 5.3 Kayıtlar ve Kayıtların Yönetimi 5.4 Tetkik 6. YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

  16. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG ILO genel direktörü Juan Somavia’nin şu sözü iş sağlığı ve güvenliği konusundaki dünyadaki ve ülkemizdeki durumu özetlermektedir: “ İş dünyasında birçok cephede ilerleme kaydedilmiştir. Ancak işle ilgili ölümler, kazalar ve hastalıklar hale endişe verici boyutlardadır. Oysa iyi bir iş aynı zamanda güvenli bir iş olmalıdır. “

  17. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG ILO kaynaklarına göre; Her yıl 2 milyon kadın ve erkek iş kazaları ve meslek hastalıkları dolayısıyla hayatını kaybetmektedir. Yine aynı kaynaklara göre, her yıl 270 milyon insan iş kazaları, 160 milyon insan ise meslek hastalıkları sonucu ortaya çıkan zararlara maruz kalmaktadır.

  18. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG Dünya Sağlık Örgütünün veri ve tahminlerine göre dünyada işle ilgili hastalık ve kazaların birbirine göre oranı değerlendirildiğinde bütün sağlık olaylarının %56’sı meslek hastalığı, %44’ü iş kazası dır. Türkiye’de ise meslek hastalıklarının tanısının konulmasıyla ilgili eksiklikler olduğundan işle ilgili sağlık sorunlarının %99’u iş kazası, %1’i meslek hastalığıdır. İş kazalarında da kayda geçme oranı düşüktür. Ancak meslek hastalıklarında yok denecek kadar az olduğu da bir gerçektir.

  19. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG 2006 yılı itibariyle SSK ya kayıtlı işçi sayısı: 7.818.642 Saptanan Meslek Hastalığı Sayısı: 574 Beklenilen Meslek Hastalığı Sayısı:(% 0,4) 31.274 Saptayamadığımız Meslek Hastalığı Sayısı: 30.700 Oran : % 0,007 2007 yılı itibariyle SSK ya kayıtlı işçi sayısı: 8.505.394 Saptanan Meslek Hastalığı Sayısı: 1.208 Beklenilen Meslek Hastalığı Sayısı:(% 0,4) 34.021 Saptayamadığımız Meslek Hastalığı Sayısı: 32.813 Oran : % 0,014

  20. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG ILO istatistiklerine göre; Dünyada her yıl ILO kayıtlarına 250 milyon iş kazası olmakta 335 000 kişi iş kazalarında hayatını kaybetmektedir. ILO’ ya göre, GSMH’ nın % 4’ü ülkelerde iş kazası ve meslek hastalıkları nedeniyle yitirilmektedir. İşyerlerinin ise kârının % 5 - % 15’i iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle kayboluyor.

  21. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG

  22. Meydana gelen iş kazalarının sebeplerinden bazı örnekler : Kişilerin düşmesi..............................................................8.896 Makinelerin sebep olduğu kazalar...................................9.533 Normalden farklı ısılara maruz kalmak/temas etmek…...1.839 Düşen cisimlerin çarpıp devirmesi.................................16.713 Cisim sıkıştırması, ezmesi, batması, kesmesi................28.446 Elektrik akımından ileri gelen kazalar.............................. ...398 Vücudun zorlanmasından ileri gelen incinmeler...............2.561 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG

  23. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG 2007 yılı verilerine göre İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları İş Kazası: Kadın :4 121 Erkek: :76 481 Toplam :80 602 Meslek Hastalığı: Kadın :11 Erkek: :1 197 Toplam :1 208 İş Kazası veya Meslek Hastalığı sonucu ölümler: İş Kazası :1043 Meslek Hastalığı :1 Toplam: 1044

  24. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG İş Kazası Sonucu Oluşan Yaranın Vücuttaki Yeri -Kafa 4.239 -Sırt 2.572 -Gövde ve iç organlar 1.907 -Üst Ekstremiteler (Omuz, Kol, Bilek, El, Parmak vb.) 43.290 -Alt Ekstremiteler (Kalça,Bacak,Ayak vb.) 20.207 Yaralanma çeşidi -Kırıklar 10,188 -Çıkıklar, Burkulma ve Ġncinmeler 7,455 -Yüzeysel Yaralanmalar ve Açık Yaralar 35,863 -Ezik ve Çürükler 17,257 -Göze veya Vücut Boşluklarına Yabancı Cisim Kaçması 1,094 -Yanmalar, Kimyasal Yanma, Kaynar su ile yanma ve Donma 2,513 -Akut Zehirlenmeler ve Enfeksiyonlar 270

  25. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG İş Kazalarının Geçici İş Göremezlik Sürelerine Göre Dağılımı

  26. 2- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İSG

  27. 3.1- İSG’NİN TÜRKİYE’DEKİ TARİHSEL GELİŞİMİ Türkiye’de çalışan insanı koruma hareketleri , 1865 yılında yayınlanan “Dilaver Paşa Nizamnamesi” ve onu izleyen “Maadin Nizamnamesi” (1869) ile başlamıştır. 1865 yılında çıkartılan “Dilaver Pasa Nizamnamesi”nde, Ereğli ve Zonguldak kömür havzası işçilerinin dinlenme ve tatil zamanları, barındırma yerleri, çalışma saatleri ve onların sağlıkları ile ilgili çeşitli konuların ele alındığı görülür. 1869 yılında çıkarılan “Maadin Nizamnamesi” ise, bütün madenlerde çalışanların güvenliği ile ilgili çeşitli hükümleri düzenleyen bir mevzuattır. Maadin nizamnamesi, kömür madeni iş kolunda, o devirde yürürlükte bulunan zorunlu çalışmayı ortadan kaldırmış ve bu suretle çalışmanın ekonomik yönlerinin yanında insani yönlerine de değer verilmesi vurgulanmak istenmistir.

  28. 3.1- İSG’NİN TÜRKİYE’DEKİ TARİHSEL GELİŞİMİ 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğu tarihten itibaren ise, iş sağlığı ve güvenliği olgusu da gündeme getirilmiş ve çeşitli yasal düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır. Zamanına göre, son derece modern hükümlerle donatılmış olan, Ereğli Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Muteallik Kanun (Ereğli Kömür Havzası Maden İşçisinin Hukukuna İlişkin 151 sayılı Kanun), Milli Mucadele’nin en yoğun olarak yaşandığı bir dönemde, 10 Eylül 1921 tarihinde, Sakarya Savaşı sırasında çıkarılmıştır. Daha sonra, 8 Haziran 1936 tarihinde çıkarılan 3008 sayılı İş Kanunu içerisinde de, temel iş sağlığı ve güvenliği hükümleri yer almıstır.

  29. 3.1- İSG’NİN TÜRKİYE’DEKİ TARİHSEL GELİŞİMİ Batı’da, 150-200 yıldır yaşanan endüstri devriminin bir nebze olsun yakalanabilmesi için, sanayileşmenin sürdürüldüğü 1970, 80 ve 90’lı yıllarda ise, 1475 sayılı İş Kanunu ve bu çerçevede çıkarılmış olan Tüzük ve Yönetmelikler, iş sağlığı ve güvenliği alanının gereksinimlerine belli ölçüde cevap verebilmiştir. Ancak, 20. yuzüyılın sonları ve 21. yüzyılın başlamasıyla birlikte, teknolojinin, tüm sanayi koşullarının, endüstri ilişkilerinin ve çalışma mevzuatının baş döndürücü bir hızla ilerlediği ve değistiği gerceği ortaya çıkmıştır.

  30. 3.1- İSG’NİN TÜRKİYE’DEKİ TARİHSEL GELİŞİMİ Avrupa Birliği’nin, Aralık-1999’daki zirvesinde, Turkiye’ye adaylık statüsünün tanınmasıyla birlikte, 2003 yılında 4857 sayılı İş Kanunu çıkarılmıştır. Bu Kanunun iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümleri, belki birkaç madde dışında, aynen 1475 sayılı İş Kanunu’ndan aktarılmıştır. Ancak, 4857 sayılı İş Kanununa göre çıkarılması gereken yönetmelikler, Avrupa Birliğinin 89/391/EEC sayılı çerçeve direktifine ve diğer bireysel direktiflere göre uyumlaştırılmıştır ve 2003 yılı ile 2004 yılı içerisinde ardarda yayımlanmıştır. Dolayısıyla, ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı modern hükümlerle donatılmış durumdadır. Ancak, uygulamada çok fazla mesafenin katedilmesi gerekmektedir.

  31. 3.2- İSG’NİN DÜNYA’DAKİ TARİHSEL GELİŞİMİ Yapılan iş ile sağlık arasındaki ilişkiler (endüstri sağlığı-işçi sağlığı-iş hijyeni) üzerinde, ilk defa Yunan ve Roma uygarlıklarında duyulmaya başlanmıştır. Fakat, bu konuda etraflı incelemeler, Paracelsus (1493-1541), işçilerin sağlık konularını ele alan ilk hekimlerdendir. Gregorius Agricola(Saksonyalı hekim), 1526’da Avrupa madenlerinde çalışan işçilerin sorunlarıyla ilgili klasik bilgileri içeren “De Re Metalica adlı eserini yazmıştır)

  32. 3.2- İSG’NİN DÜNYA’DAKİ TARİHSEL GELİŞİMİ İtalyan klinikcisi Bernardino Ramazzini (1633-1714), endüstri sağlığının babası olarak kabul edilir. 1713 yılında yayınladığı “De Morbis Artificum Diatriba” isimli eserinde meslek hastalıkları ile uzun uzadıya meşgul olmuştur. Endüstri sağlığı sorunları, daha sonra, özellikle sanayileşme hareketleri içinde büyük bir ilgi toplamıştır. İş hekimliği İtalya’da doğmuş ise de, büyümesini ve gelişmesini sanayi devriminin (1760-1830) beşiği olan İngiltere’de geçirmiştir. Sir Percivale Pott, 1776’de baca temizleyicilerinin skrotum (testis) kanserini tarif etmistir. İngiltere’de Charle Turner Tacrach (1795-1852) çok etraflı bir meslek hastalıkları kitabı yazmıstır.

  33. 3.2- İSG’NİN DÜNYA’DAKİ TARİHSEL GELİŞİMİ İngiltere’de, XIX. yüzyılın başlarında (1802), “Sağlık ve Ahlakın Korunması Kanunu” ve bunu izlemek uzere (1833) “Fabrikalar Kanunu yayınlanmıştır. Bu sonuncu kanunda, “İş Güvenliği Mufettişliği” öngörülmüştür. Aynı dönemde, diğer Avrupa ülkelerinde de devletin çalışan insanı himaye etmeye basladığı görülür. 1841 yılında İş Mevzuatı yayınlanmıştır. Amerika Birleşik Devletlerinde ise, bu konuda, ancak bu ülkedeki sanayileşme hareketlerinin çok hızlandığı XX. Yuzyılın başında büyük bir çalışma görülmektedir. Meslek Hastalıkları (The Occupational Diseases) isimli kapsamlı ilk Amerikan kitabı, Cornell Universitesi iç hastalıkları profesoru Gillmann Thomson tarafından 1914 yılında yayınlanmıstır.

  34. 3.2- İSG’NİN DÜNYA’DAKİ TARİHSEL GELİŞİMİ 1919 yılında Cenevre’de, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) kurulmuştur. Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından, 1919 yılından bugüne kadar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili birçok sözleşme çıkarılmıştır. Bunların önemli bir bölümü de, Turkiye Cumhuriyeti tarafından onaylanarak yürürlüğe konulmuştur. 20. yuzyılda, iş sağlığı ve güvenliği, sanayide yaşanan gelişmelerle birlikte, özellikle kalkınmış ülkelerde ön planda yer almaya başlamıştır. Gerçekten, Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere, İngiltere, Kanada, Avustralya, Japonya ve Almanya gibi ülkelerde, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili modern düzenlemeler yapılmıştır.

  35. 3.2- İSG’NİN DÜNYA’DAKİ TARİHSEL GELİŞİMİ İş sağlığı ve güvenliği olgusu, Avrupa Birliği içerisinde de, 1980’li yıllardan itibaren ağırlıkla ele alınmaya başlanmıştır. Özellikle, 1989 yılında çıkarılan 89/391/EEC sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Direktifi, iş sağlığı ve güvenliği alanında çerçeve direktif olarak kabul edilmiş ve daha sonra bu çerçeve direktife dayanarak, çok sayıda bireysel direktif çıkarılmıştır. Bugün gelinen noktada, iş sağlığı ve güvenliği bir bilim dalı olarak ele alınmaktadır. Sanayide ve çalışma hayatında yeni ortaya çıkan risklerle ilgili, sürekli olarak araştırma ve geliştirme çalışmaları yürütülmekte ve yeni yasal düzenlemeler yapılmaktadır.

  36. 4.1- ÇAĞDAŞ İSG KAVRAMI İşçi sağlığı ve iş güvenliği kavramında zaman içinde iki yönde gelişme görülmüştür: Birincisi, işçi sağlığı kavramının sadece işçi niteliği ile sınırlı olmaktan çıkmış olmasıdır, bu gelişme ile sağlık bütün çalışanları ilgilendiren bir konu haline gelmektedir. İkinci gelişme ise, işçi sağlığı ve iş güvenliği kavramının sadece işyeri ile sınırlı olmaktan çıkıp çevreyi de dikkate alır bir gelişme göstermiş olmasıdır. Özellikle yaşam çevresinin de işçinin korunmasında gerekli olduğu ileri sürülmüş ve çevrenin korunması, sağlıklı bir konutta yaşama hakkı, beslenme ve ulaşım emniyeti ilk yardım ve sosyal güvenlik vb. konular İSG kavramıyla ilişkilendirilmeye başlanmıştır. Ayrıca, sadece işçinin değil işin sağlığından da bahsedilmeye başlanmış, diğer kavramlar dar kapsamlı görülerek, “İş Sağlığı ve Güvenliği” (İSG) kavramı kabul görmüştür.

  37. 4.2- ÇAĞDAŞ İSG GELİŞME AŞAMALARI İş Sağlığı ve Güvenliği kavramı, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği kavramından farklı olarak, tehlikelerin önlenmesinin yanında risklerin öngörülmesi, değerlendirilmesi ve bu riskleri tamamen ortadan kaldırabilmek ya da zararlarını en aza indirebilmek için yapılacak çalışmaları da içermektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği; henüz bir tehlike oluşmamış, işletmede bir arıza oluşmamışken bile işletmede oluşabilecek tehlikelerin ve risklerin öngörülerek bunların kabul edilebilir olup olmadığına karar verme çalışmalarını da beraberinde getirmektedir, yani yeni kavramla eski “reaktif” yaklaşımlar yerini “proaktif” yaklaşımlara bırakmıştır.

  38. 4.2- ÇAĞDAŞ İSG GELİŞME AŞAMALARI -İşyerindeki teknik donanım, -üretim teknoloji, -teknik bakım, -risk değerlendirmesi, -ergonomik koşullar, -personelin beceri düzeyi ve eğitim seviyesi, -yürürlükteki mevzuat ve kamu yaptırımları, -işyerindeki organizasyon yapısı, -işçilerin sağlık kontrolleri,

  39. 4.2- ÇAĞDAŞ İSG GELİŞME AŞAMALARI -işyerindeki tıbbi hizmetlerin organizasyonu, -personelin yaş durumu ve işe uygunluğu, -işyerinin bulunduğu yerin coğrafi özellikleri (iklim gibi), -fiziksel ortam özellikleri (gürültü, toz, ısı, aydınlatma, havalandırma, temizlik vb.), -işe alım süreçleri, ücretler, personelin moral motivasyonu, sosyal hizmetler, çalışma saatleri gibi pek çok konunun işyerindeki kaza ve hastalıkları etkilediği ve İSG ile doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkili olduğu görülmektedir.

  40. 4.3- ÇAĞDAŞ İSG KAPSAMI Dünya sağlık örgütü WHO ve Uluslarası Çalışma Örgütü, ILO, İSG tanımını daha da genişleterek, İSG’yi sadece işyerlerinde tehlikelere karşı alınması gereken tedbirler ile ve işyerleri ile sınırlandırmamış; İSG üzerinde etkili olabilecek dışsal faktörleri de konunun kapsamı içine almıştır. Böylece İSG’nin, sadece çalışanları ilgilendiren bir unsur olmaklakalmayıp, çalışanların ailelerini, işyerinin içinde bulunduğu doğalve sosyal çevreyi ve giderek tüm toplumu ilgilendiren bir konu olduğu vurgulanmaktadır.

  41. 4.4- İŞ VE SAĞLIK İLİŞKİLERİ İş sağlığı ve güvenliği çalışanların sağlık ve güvenlik konuları ile ilgili bir alandır. Sanayi ve teknolojinin hızla gelişmesi, yeni iş sahalarının açılmasıyla birlikte yeterli önlemlerin alınmaması durumunda, çalışanların sağlığını ve guvenliğini tehdit eden sonuçlar ortaya çıkmaktadır. İşci sağlığı ve güvenliği çalışmalarında öncelikli amaç, çalışanların sağlığını korumaktır.

  42. 4.4- İŞ VE SAĞLIK İLİŞKİLERİ İşyeri ortamında bulunan teknik ekipmanlar ile çalışma koşullarından kaynaklanan çeşitli riskler nedeni ile çalışanların sağlığı bozulabilir. Sağlığı bozulan ve hastalananların teşhis ve tedavisi de bu uğraşıların içine girer. Fakat bu çalışmaların asıl amacı, işyeri ortamında bulunan bu riskleri kontrol altına almak suretiyle isyerini sağlıklı ve güvenli bir yer haline getirmek ve sonuç olarak da bu ortamda bulunan ve çalışan kisilerin sağlığının olumsuz etkilenmesinin önüne geçmektir.

  43. 4.4- İŞ VE SAĞLIK İLİŞKİLERİ İş sağlığı ve iş güvenliği çalışmalarının iki temel boyutu vardır: Bunlardan birisi, çalışanların sağlığının yapacakları işle ilgisini araştıran, belirleyen (orneğin; daha önce akciğer rahatsızlığı geçirmis bir kişinin tozlu bir işte çalıştırılmaması gibi) ve işyeri ortamında oluşabilecek bazı risklere karşı alınacak tıbbi koruma yöntemlerini uygulamak (orneğin; tetanos aşısı uygulaması vb. gibi) ve işyerindeki çalışmalar esnasında sağlık sorunu olanların hastalıklarının teshiş ve tedavisi ile hastalığın yapılan işle ilgisini araştırarak gerekli onlemleri almak seklinde ifade edilebilecek olan tıbbi boyuttur. Bu ilgi alanına “İş Hekimliği” adı verilir.

  44. 4.4- İŞ VE SAĞLIK İLİŞKİLERİ İkinci boyut ise, işyeri ortamındaki sağlık ve güvenlik risklerinin saptanması, bununla ilgili ölçümler yapılması (orneğin; işyerinde kullanılan çesitli kimyasal maddelerin, işyeri ortam havasındaki ölçümü, işyerinde yapılan işler esnasında ortama yayılan ve sağlığa zararlı olduğu bilinen tozların ölçümü, makine ve tezgahlardan kaynaklanan gürültünün düzeyini belirlemek üzere yapılan ölcümler gibi) ve bu risklerin kontrol altına alınması şeklindeki uğraşıları içeren ve konunun daha çok teknik-mühendislik yanını oluşturan “İş Güvenliği” boyutudur. Bu boyut, işyeri ortamında sağlıklı ve güvenlikli bir ortam oluşturmak için yapılan tüm çalışmaları kapsadığı için “İş Hijyeni” olarak da adlandırılmaktadır.

  45. 4.4- İŞ VE SAĞLIK İLİŞKİLERİ -İşverenler; maddi ve manevi menfaatleri nedeniyle, -çalışanlar; doğrudan etkilenen kisiler olarak, -devlet ise; vatandaslarının sağlığını ve mutluluğunu düşünmek zorunda olduğu için İş Sağlığı ve Güvenliği konusu ile yakından ilgilenmek durumundadır. Bir baska ifade ile iş sağlığı ve güvenliğinin amacı; a. Çalışanları korumak, b. Üretim güvenliğini sağlamak, c. İşletme güvenliğini sağlamak tır.

  46. 5.1- UYGUN İŞE YERLEŞTİRME Kişinin zihinsel, fiziksel ve ruhsal kapasitesine uygun bir meslek seçmesi, en uygun ve verimli bir çalışma hayatını sürdürmesini sağlama bakımından çok önemlidir. Eğer bir kimse, seçilen mesleğin gerektirdiği zihinsel, fiziksel ve ruhsal istekleri karsılayabilecek bir yapı ve durumda değilse, kısa veya uzun bir sure sonunda o işi yapamayacak bir hale düşer ve ağır bedeni ve ruhsalbozukluklarbaş gösterir. Erişkinlerde, uygun iş tavsiyeleri yapılırken, müracaat edenin geçmişte çalıştığı işlerdeki durumu ve sağlık hikayesi tespit edilebilirse sorunun çözümlenmesi çok daha kolaylaşır.

  47. 5.1- UYGUN İŞE YERLEŞTİRME Mesleğe yöneltme, herhangi bir kişinin bedeni, fikri ve ruhsal niteliklerine ve kapasitelerine göre ona en uygun düşecek işlerin seçilmesi suretiyle, onun iyi hatta mükemmel bir derecede bir işe yöneltilmesi çalışmalarını kapsamaktadır. Buna karsılık, bazen de belirli işlerin gerektirdiği nitelikleri taşıyan insanların aranıp bulunması istenir. Buna belirli meslekler veya işler için seçim denilir. Bunun için önce iş analizlerinin yapılması gerekir.

  48. 5.1- UYGUN İŞE YERLEŞTİRME İş analizi, belirli bir işin nitelikleri ile ilgili bazı bilgilerin gözlem ve inceleme yoluyla toplanması çalışmalarıdır. Bu çalışmalarla işin başarılı bir şekilde yapılabilmesi için işçiden beklenilen bilgiler, beceriler, yetenekler ve sorumlulukların saptanmasına gayret edilir. İncelenen işi, diğer bütün işlerden ayıran özellikler belirlenir. İşin yapıldığı çevreden sağlığa gelebilecek zararlar araştırılır. Bu suretle sinsi etkenler iyice tanınmış olur. Ayrıca kaza ihtimalleri göz onunde bulundurulur. Bir iş analizinde genellikle şu uç nokta üzerinde durulur: 1-İşin tam ve doğru olarak tanımlanması 2-İşe ilişkin görevlerin tam ve doğru olarak saptanması 3-İşin başarılı olarak yapılabilmesi için işçiden istenilen niteliklerin açık bir şekilde gösterilmesi.

  49. 5.2- İŞYERİ ORTAM FAKTÖRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ İş Sağlığı hizmetinin kapsamı içinde bulunan amaçları gerçekleştirebilmek için, çalışma çevresine ilişkin çeşitli koşulların ve faktörlerin de iyice bilinmesi gerekir. Bu suretle, değişik mesleklerde çalışan bütün insanların sağlık kapasitelerinin takviyesi ve en yüksek düzeylerde sürdürülmesi, işin insana ve insanın işine tam bir şekilde uyumunun sağlanması ve nihayet iş koşulları ve kullanılan zararlı maddeler nedeniyle çalışan insanın sağlığına gelebilecek zararların önlenmesi mümkün olur.

  50. 5.2- İŞYERİ ORTAM FAKTÖRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ İşyerlerinde, asağıdaki ortam faktorlerinin değerlendirilmesi gerekecektir: 1-Çalısma Salonu ve Çalısma Bankoları 2-Isık Şartları-Çalışma Yerinin Aydınlatılması 3-Çalısma Yeri Havasının Temiz Tutulması 4-Endüstride Buhar, Gaz ve Tozlarla Mücadelenin Esasları 5-Endüstride Havalandırma 6-İyonizan Işınların (Radyo izotopların) Uygulanması Esnasında Meydana Gelebilecek Zararlara Karşı Koruma Tedbirleri 7-Çalışma Yerlerinde Mikro-Klima Koşulları (Termal Konfor Koşulları) 8-Çalışma Yerlerinde Gürültü ve Titreşim Problemleri 9-İş Elbiseleri-Koruyucu Elbiseler ve Diğer Koruyucu Donanımlar 10-Soyunma-Giyinme Yerleri 11-Banyo ve Tuvaletler 12-Oturma-Dinlenme Odaları

More Related