Celem lekcji jest: promowanie i kształtowanie zdrowego stylu życia oraz postaw prozdrowotnych

1. NIE PALĘ ! Celem lekcji jest: • promowanie i kształtowanie zdrowego stylu życia oraz postaw prozdrowotnych • walka z nałogiem nikotynizmu • odróżnienie czynników wpływających negatywnie zdrowie człowieka • pomoc w podejmowaniu właściwych decyzji związanych z paleniem papierosów • poznanie przyczyn palenia tytoniu • poznanie negatywnych dla zdrowia skutków palenia tytoniu • wskazanie możliwości unikania zagrożeń palenia i sposobów radzenia sobie z nimi • nauka asertywności • uwrażliwienie na szkodliwość dymu tytoniowego związanego z biernym paleniem;

2. Tytoń stanowi główną przyczynę zagrożenia zdrowia ludności, a palenie tytoniu jest jednym z najbardziej upowszechnionych antyzdrowotnych elementów stylu życia człowieka.

3. Dlaczego palimy tytoń? Istnieją dwie zasadnicze grupy przyczyn: Psychosocjologiczne: palenie tytoniu jest postrzegane jako rodzaj czynności ułatwiającej nawiązywanie kontaktu z innymi osobami i pomagającej w przezwyciężeniu dystansu oraz uznawane jako wspólna towarzyska rozrywka. Farmakologiczne: tytoń bowiem, w zależności od okoliczności i predyspozycji osobniczych może oddziaływać na nasz układ nerwowy w sposób stymulujący bądź uspokajający ( chwilowo). Czy jednak jest to warte tego, abyśmy umarli przedwcześnie na raka lub zawał serca?

4. Jak działa nikotyna? Nikotyna dociera do mózgu palacza juz po 10 sekundach od chwili zaciągnięcia się przez niego dymem. Tam pobudza wydzielanie dopaminy, substancji sprawiającej, że czuje on przyjemność z palenia papierosa. Jednocześnie powoduje ona również wydzielanie się noradrenaliny, hormonu dzięki któremu osoba paląca staje się bardziej pobudzona i aktywna. Przyjemny efekt nie trwa długo. Mniej więcej w godzinę po zgaszeniu papierosa poziom dopaminy i noradrenaliny obniża się na tyle, że palacz zaczyna czuć niepokój.

5. Aby złagodzić nieprzyjemne objawy, znów musi zaciągnąć się dymem. Ten schemat powtarza się przeciętnie u nałogowego palacza mniej więcej 20 razy dziennie, gdyż z czasem jego organizm żąda dostarczenia stałych dawek nikotyny. Dlatego palacz sięga po papierosa tuż po przebudzeniu, podczas przerwy w pracy, prowadzenia samochodu, nawet spaceru. Niewiele jest czynności, które człowiek może powtarzać z większą częstotliwością. Nawet posiłki spożywamy kilka razy dziennie! Tym tłumaczyć można siłę nawyku i odruchów związanych z paleniem.

6. Co może się stać gdy palisz... • Wypalenie każdego papierosa wiąże się z natychmiastowym wzrostem ciśnienia tętniczego i przyspieszeniem akcji serca. • Nie ma "bezpiecznej" liczby wypalanych papierosów. Palenie nawet 5 papierosów dziennie wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia powikłań nadciśnienia tętniczego. • U kobiety palącej w czasie ciąży, mogą wystąpić zaburzenia w rozwoju płodu i w następstwie częstsze zgony noworodków. • Paląc papierosy zwiększasz ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgowego trzykrotnie.

7. Nie daj się nabrać na papierosy "light„. W porównaniu z papierosami tradycyjnymi palenie takich papierosów nie zmniejsza ryzyka wystąpienia zawału mięśnia sercowego. • U osób palących znacznie częściej niż u niepalących dochodzi do konieczności amputacji nóg (z powodu miażdżycy tętnic kończyn dolnych). • Szacuje się, że średnia różnica długości życia między osobami niepalącymi a palaczami wynosi 15 lat. • Czy warto dla przyjemności zaciągania się dymem papierosowym poświęcić 15 lat życia ?

8. Choroby spowodowane paleniem to m.in.: Nowotwory jamy ustnej, gardła, przełyku i krtani. Częstotliwość występowania tych rodzajów raka u osób palących jest 20 razy większa niż u osób, które nie palą i nie przebywają w środowisku osób palących. Choroba wieńcowa serca: Podwyższone ciśnienie krwi, przyspieszona akcja serca i jego większe obciążenie pracą. Powoduje to zwiększone zużycie tlenu przez miesień sercowy i może powodować zawał. Dym papierosowy działa również na inne narządy w organizmie. Szczególnie podatnymi są: układ krwionośny, oddechowy, żołądek, trzustka, nerki i pęcherz moczowy. Zaburzenia czynności seksualnych, mniejsza płodność. Nowotwory złośliwe płuc: Badania wykazały, że nowotwory złośliwe płuc dotykają w 95% palaczy. Palenie papierosów zwiększa zawartość cholesterolu we krwi, oraz podatność na osteoporozę.

9. Trochę smutnej statystyki… Tytoń jest drugą główną przyczyną śmierci na świecie.  Zgon jednego z dziesięciu dorosłych  to około 5 milionów zgonów każdego roku. • Dziesiątki tysięcy badań naukowych pokazały, że użycie tytoniu w różnej formie podwyższa m. in.: • o 25-40% ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia, • o 30-40% z powodu nowotworów złośliwych, • jest przyczyną około 70% zgonów na choroby układu oddechowego.

10. Każdy papieros zabiera około 10 minut, jest to czas stracony na kupowanie papierosów i samo palenie. Dziennie wypalenie jednej paczki papierosów zajmuje 3 godziny i 30 minut. Miesiąc palenia to około 120zł, rok to 1 400 zł, a po 10 latach puścimy z dymem 14 000zł. Rocznie palenie zajmuje 1160 godzin. Przez 10 lat to 12000 godzin, czyli 500 dni swojego życia przeznaczamy na trucie siebie i innych.

11. Z czego składa się dym tytoniowy? To około 4.000 związków chemicznych, z tego ponad 40 to substancje rakotwórcze. Ich działanie nie jest ograniczone jedynie do palaczy tytoniu, ale także dotyczy wszystkich tych osób, które przebywają w pomieszczeniach, gdzie występuje dym tytoniowy (tzw. „palenie bierne„ ) • Oto przykłady niektórych tylko substancji występujących w dymie tytoniowym: • Arsen - stosowany także jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie. • Aceton - rozpuszczalnik. • Chlorek winylu - związek używany także np. do produkcji plastiku. • Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka. • Cyjanowodór - gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa. • Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i chronią drogi oddechowe przed przenikaniem przez ich ściany substancji i związków chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów.

12. Nikotyna – działa obkurczająco na ściany naczyń kwionośnych (w tym także naczyń wieńcowych zaopatrujących serce), zwiększa ciśnienie krwi, jest odpowiedzialna za niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca, a także wpływa negatywnie na gen, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów. • Tlenek węgla (czad, CO) - zmniejszając zawartość tlenu we krwi, w znaczny sposób utrudnia pracę serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu człowieka. Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów. • Formaldehyd - związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów biologicznych, np. żab. • Polon - radioaktywny pierwiastek, odkryty przez naszą rodaczkę Marię Skłodowską-Curie.

14. A oto skutki palenia… zęby zęby język jama ustna

15. Odpowiedz sobie na pytania? • Łatwo się męczysz? • Brakuje Ci tchu? • Masz problemy ze snem? • Przyczyną tych dolegliwości może być właśnie palenie tytoniu. Poczujesz się zdecydowanie lepiej, jeśli zerwiesz z tym nałogiem. A wtedy przekonasz się, że to palenie papierosów było przyczyną Twojego ciągłego zmęczenia i osłabienia.

16. Jeśli rzucisz palenie… Kiedy zgasisz ostatniego papierosa, Twój organizm rozpocznie proces oczyszczania się i regenerowania. Juz po kilku miesiącach Twój organizm odczuje pozytywne skutki rzucenia palenia, poprawi się wydolność płuc, polepszy się kondycja fizyczna. • W ciągu 20 min. - tętno obniży się oraz ciśnienie krwi powróci do normy. • W ciągu 8 godz. - ilość tlenu we krwi wzrośnie, a ilość tlenku węgla zmniejszy się. • W ciągu 24 godz. - ryzyko ostrego zawału mięśnia sercowego znacznie się zmniejszy. • W ciągu 48 godz. - Twoje zmysły smaku i węchu zaczną działać normalnie. • Od 2 tyg. do 3 miesięcy - układ krążenia ulegnie wzmocnieniu, polepszy się kondycja fizyczna.

17. Od 1 do 9 miesięcy - wydolność układu oddechowego poprawi się, wzrośnie wydolność płuc, ustąpią kaszel, duszności, zmęczenie. • Po 1 roku - ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną mięśnia sercowego zmniejszy się o połowę. • Po 5 latach - ryzyko zachorowania na raka płuca, raka jamy ustnej, krtani, przełyku zmniejszy się o połowę. Obniży się ryzyko wystąpienia udaru mózgu. • Po 10 latach - ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca będzie podobne jak u osoby nigdy nie palącej. • Po 15 latach - ryzyko zachorowania na raka płuca będzie podobne jak u osoby nigdy nie palącej.

18. P o d s u m o w a n i e: PALENIE: • jest przyczyną słabego rozwoju fizycznego i psychicznego, • powoduje częste infekcje układu oddechowego, • powoduje większą zachorowalność na choroby układu krążenia i układu pokarmowego, • jest przyczyną wielu nowotworów np. płuc, wątroby, krtani, • skraca życie, • naraża na straty finansowe, • niszczy zdrowie innych ("bierne palenie"), • zanieczyszcza środowisko.

19. Gdzie szukać pomocy? Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym 0-801-108-108 (022)643-92-86 Fundacja „Promocja Zdrowia” (022)643-92-34 (022)644-54-24 wew.2051

20. Prezentację wykonała Edyta Wojda – Kielak na podstawie: Witold Zatoński, Jak rzucić palenie? Centrum Onkologii, Warszawa 2000. Witold Zatoński, Rzuć palenie razem z nami, Centrum Onkologii, Warszawa 2000. Małgorzata Grudzińska, Papieros przed śniadaniem , Magazyn Kafeteria. www.niepal.pl www.kuj-pom.pl/uzaleznienia www.rzuc-palenie.prv.pl www.zdrowie.med.pl/palenie www.esculap.pl/palenie www.medycyna.linia.pl www.odn.pila.pl ,Zdzisława Wołkowska, Rodzaje uzależnień.